Mortierbom

2.5" Shell van Triplex

Mortierbommen (shellvuurwerk, vaak shells genoemd) behoren tot de zwaarste soort vuurwerk. In veel landen, waaronder Nederland en België, gelden ze als professioneel vuurwerk en worden ze niet aan particulieren verkocht. De shells hebben doorgaans een ronde of cilindrische vorm. De diameter wordt meestal uitgedrukt in inches, en als maataanduiding gebruikt. Een veelvoorkomende misvatting is dat de shell een mortier is. Echter, de buis waarmee de shell wordt afgeschoten is de mortier, de shell is de lading.

Onder dezelfde naam wordt een kleine variant voor particulieren aangeboden, waarbij de shells in cakes verwerkt worden.

Een shell wordt afgeschoten met een schietbuis.

Werking mortier

Mortier

De mortier is een buis met een lengte van een meter of meer, afhankelijk van de diameter van de shell. De buis is meestal gemaakt van glasvezel, meerlaags karton of HDPE. Onderin is deze afgesloten met een eindstop van hetzelfde materiaal.

Afschieten

De shell wordt onder in de buis geplaatst boven op een lading kruit, de zogenaamde stijglading. Deze lading is met een lont via de bovenkant van de buis vastgemaakt aan een elektrische ontsteking of een traag brandend lont. Nadat de lont is aangestoken ontbrandt de stijglading, waardoor de shell door de uitzettende gassen met grote snelheid de buis verlaat.

Effectlading

Bij de ontbranding van de stijglading is tegelijkertijd aan de shell een lont met een gekozen lengte aangestoken (een vertragingslont), dat na een tijdje de lading middenin de shell ontsteekt, de zogenaamde effectlading. Deze lading bevat het specifiek kruit voor het beoogde effect.

Soorten shells

Cilindrische shells

De sterren worden binnen de shell in één vlak rondom geplaatst, in tegenstelling tot in de normale shell waar de sterren door de gehele bol worden geplaatst. Hierdoor ontstaat een 'plat' effect. Cilindrische shells zijn over het algemeen gemakkelijker te maken en hebben soms iets meer kruit dan normale shells. De lengtes van cilindrische shells kunnen variëren van 5 cm tot 1,7 m en zelfs langer. Cilindrische shells worden vooral gebruikt in Europa, voornamelijk in Spanje, Italië en Malta. Bij cilindrische shells is het gemakkelijker meerdere fases aan te brengen (meerslagen), die na elkaar ontploffen.

Meerslagsshells of meerslagen

Meerslagsshells hebben meerdere ladingen die tegelijk of na elkaar in fases afgaan. Meerslagen worden meestal verwerkt in cilindrische shells. De shell heeft binnenin een zeer snel brandend lont, een zogenaamde schietlont, dat met enkele meters per seconde opbrandt. Soms heeft een meerslagsshell een eindschot, een extra harde knal aan het eind.

Saluteshells of saluten

Salutes zijn shells zijn van gevarenklasse 1.1, en hebben als enige effect een knal. Onder de noemer salute zijn nog verschillende ondersoorten te benoemen.

• Donker salute: dit soort is zeer krachtig en bestaat alleen uit flitspoeder (een mengsel van een sterke oxidator en een heel fijn metaalpoeder). Het beoogde effect van deze shells bestaat veelal alleen uit een zeer harde knal met een sterke maar korte lichtflits.
• Titanium salute: dit is als een donker salute, maar er is titaanpoeder aan toegevoegd. Hierdoor ontstaat bij de explosie niet alleen een sterke flits, maar ook felle witte vonken die een deel van een seconde langer actief blijven dan de enkele flits van een donker salute.

Pindashells (Engels: peanut shells)

Bij een pindashell zijn 2 tot 3 ronde shells boven elkaar geplaatst zodat de bom lijkt op een doppinda. De shells gaan na elkaar in de lucht af. Bij elke explosie worden de andere shells weggeslingerd waardoor het lijkt of men meerdere shells na elkaar heeft afgeschoten.

Enkelschot

Een enkelschot is een klein legaal voorgemonteerd shelltje. Het buisje is meestal van dik karton en het shelltje bevat ongeveer 1 à 2 gram flitskruit.