Derde Franse Republiek: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
een land is niet hetzelfde als het regime dat dat land regeert; red. |
||
| Regel 30: | Regel 30: | ||
}} |
}} |
||
{{Zijbalk geschiedenis Frankrijk}} |
{{Zijbalk geschiedenis Frankrijk}} |
||
De '''Derde Franse Republiek''' |
De '''Derde Franse Republiek''' bestond van 1870 tot 1940, hoewel de grondwet van deze republiek pas in 1875 tot stand kwam. Het was de eerste Franse staat sinds het begin van de Franse Revolutie die het betrekkelijk lang uithield; tussen 1789 en 1870 vonden meer dan een dozijn regimewissels plaats door volksopstanden, staatsgrepen en oorlogen. Door de aanvankelijke Franse nederlaag in de [[Tweede Wereldoorlog]] werd de Derde Republiek vervangen door het autoritaire [[Vichy-Frankrijk|Vichy-regime]] van maarschalk [[Philippe Pétain]]. |
||
De Derde Franse Republiek was de eerste republiek ter wereld met een echt [[parlementair systeem]]. |
De Derde Franse Republiek was de eerste republiek ter wereld met een echt [[parlementair systeem]]. |
||
| Regel 39: | Regel 39: | ||
Op 4 september riep de republikeinse volksvertegenwoordiger [[Léon Gambetta]] op het [[stadhuis van Parijs]] de republiek uit. Meteen daarop vormde hij een Regering van Nationale Verdediging (''Gouvernement de la Défense nationale'') onder de formele leiding van generaal [[Louis Trochu]]. Deze regering zette de oorlog voort. Pas nadat Parijs een beleg van 132 dagen had doorstaan tekende de regering een wapenstilstand. Daardoor konden in het deels bezette Frankrijk op 8 februari 1870 verkiezingen voor een [[Nationale Vergadering (Frankrijk)|Nationale Vergadering]] worden gehouden, die een nieuwe grondwet zou moeten opstellen. |
Op 4 september riep de republikeinse volksvertegenwoordiger [[Léon Gambetta]] op het [[stadhuis van Parijs]] de republiek uit. Meteen daarop vormde hij een Regering van Nationale Verdediging (''Gouvernement de la Défense nationale'') onder de formele leiding van generaal [[Louis Trochu]]. Deze regering zette de oorlog voort. Pas nadat Parijs een beleg van 132 dagen had doorstaan tekende de regering een wapenstilstand. Daardoor konden in het deels bezette Frankrijk op 8 februari 1870 verkiezingen voor een [[Nationale Vergadering (Frankrijk)|Nationale Vergadering]] worden gehouden, die een nieuwe grondwet zou moeten opstellen. |
||
Deze verkiezingen leverden een onverwachtse meerderheid van [[Monarchisme|monarchisten]] op, die voorstanders waren van een snelle vrede. Reeds op 26 februari werd een voorlopig vredesverdrag met Duitsland gesloten onder exorbitante voorwaarden (Frankrijk moest Elzas-Lotharingen afstaan en een enorme vergoeding betalen. De |
Deze verkiezingen leverden een onverwachtse meerderheid van [[Monarchisme|monarchisten]] op, die voorstanders waren van een snelle vrede. Reeds op 26 februari werd een voorlopig vredesverdrag met Duitsland gesloten onder exorbitante voorwaarden (Frankrijk moest Elzas-Lotharingen afstaan en een enorme vergoeding betalen. De royalistische meerderheid in de Nationale Vergadering, die eerst in [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]], later in [[Versailles]] bijeenkwam, verkoos voorlopig de republikeinse regeringsvorm te handhaven, om de herstelde monarchie de vernedering van de nederlaag en de vredesbepalingen te besparen. Radicale republikeinen in Parijs kwamen in opstand en vormden de [[Commune van Parijs (1871)|Commune van Parijs]], die na drie maanden werd onderdrukt. |
||
De royalistische meerderheid was echter verdeeld. Op 650 leden van de Nationale Vergadering waren er 182 [[legitimisten]], die |
De royalistische meerderheid was echter verdeeld. Op 650 leden van de Nationale Vergadering waren er 182 [[legitimisten (Frankrijk)|legitimisten]], die [[Henri d'Artois]], graaf van Chambord en kleinzoon van de in 1830 verdreven koning [[Karel X van Frankrijk|Karel X]], als legitieme koning erkenden, en 214 [[Orleanisme|orleanisten]], aanhangers van de graaf van Parijs, de kleinzoon van "burgerkoning" [[Lodewijk Filips I van Frankrijk|Lodewijk Filips]]. D'Artois was voor de liberale orleanisten onaanvaardbaar omdat hij te veel naar de monarchie van het ''[[ancien régime]]'' streefde. |
||
In 1873 kwam het tot een compromis waarbij het land een parlementaire monarchie zou worden met de graaf van Chambord als koning Hendrik V, die, omdat hij kinderloos was, zou worden opgevolgd door de graaf van Parijs. Chambord weigerde echter de [[tricolore]] van de Franse Revolutie als vlag te aanvaarden, waardoor hij de troon niet kon bestijgen. De royalisten beslisten daarom te wachten met het herstel van de monarchie totdat Chambord zou overlijden. Intussen bleef de republiek gehandhaafd en werd dan toch gewerkt aan een grondwet. Daarbij werd zoveel mogelijk het model van de parlementaire monarchie gebruikt, maar met een door het parlement verkozen president aan het hoofd. |
In 1873 kwam het tot een compromis waarbij het land een parlementaire monarchie zou worden met de graaf van Chambord als koning Hendrik V, die, omdat hij kinderloos was, zou worden opgevolgd door de graaf van Parijs. Chambord weigerde echter de [[vlag van Frankrijk|tricolore]] van de Franse Revolutie als vlag te aanvaarden, waardoor hij de troon niet kon bestijgen. De royalisten beslisten daarom te wachten met het herstel van de monarchie totdat Chambord zou overlijden. Intussen bleef de republiek gehandhaafd en werd dan toch gewerkt aan een grondwet. Daarbij werd zoveel mogelijk het model van de parlementaire monarchie gebruikt, maar met een door het parlement verkozen president aan het hoofd. |
||
Begin |
Begin 1875 kreeg de republiek haar uiteindelijke vorm: een tweekamerparlement (een huis van afgevaardigden en een senaat) en een president die om de zeven jaar gekozen werd. De president had niet veel macht en de premier was verantwoordelijk voor hem. |
||
== Evolutie == |
== Evolutie == |
||
Aanvankelijk hadden de monarchisten een meerderheid in het parlement, maar na enige tijd verschoof dit naar de liberalen en met name naar hun radicale vleugel. Deze stroming heeft in talloze elkaar aflossende coalities Frankrijk tientallen jaren bestuurd. In die tijd werden kerk en staat gescheiden, werden wetgeving en onderwijs seculier van karakter en werd de godsdienst een privé-aangelegenheid. |
Aanvankelijk hadden de monarchisten een meerderheid in het parlement, maar na enige tijd verschoof dit naar de liberalen en met name naar hun radicale vleugel. Deze stroming heeft in talloze elkaar aflossende coalities Frankrijk tientallen jaren bestuurd. In die tijd werden kerk en staat gescheiden, werden wetgeving en onderwijs seculier van karakter en werd de godsdienst een privé-aangelegenheid. |
||
Na de [[Tweede Wereldoorlog]] kwam de Derde Republiek niet meer terug. In oktober |
Na de [[Tweede Wereldoorlog]] kwam de Derde Republiek niet meer terug. In oktober 1946 werd de [[Vierde Franse Republiek]] gesticht. |
||
== Presidenten van de Derde Franse Republiek == |
== Presidenten van de Derde Franse Republiek == |
||
Versie van 26 okt 2017 10:19
| République française | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| |||||
| Kaart | |||||
| |||||
| Algemene gegevens | |||||
| Hoofdstad | Parijs | ||||
| Talen | Frans | ||||
| Religie(s) | Rooms-katholiek (tot 1905) | ||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
| Geschiedenis van Frankrijk |
|
|
|
Prehistorie Romeinse tijd Middeleeuwen
West-Francië (843-987)
Vroegmoderne Tijd
Moderne Tijd |
|
|
Portaal  FrankrijkPortaal Geschiedenis
|
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
De Derde Franse Republiek bestond van 1870 tot 1940, hoewel de grondwet van deze republiek pas in 1875 tot stand kwam. Het was de eerste Franse staat sinds het begin van de Franse Revolutie die het betrekkelijk lang uithield; tussen 1789 en 1870 vonden meer dan een dozijn regimewissels plaats door volksopstanden, staatsgrepen en oorlogen. Door de aanvankelijke Franse nederlaag in de Tweede Wereldoorlog werd de Derde Republiek vervangen door het autoritaire Vichy-regime van maarschalk Philippe Pétain.
De Derde Franse Republiek was de eerste republiek ter wereld met een echt parlementair systeem.
Ontstaan
De republiek ontstond door de van val het Tweede Franse Keizerrijk als gevolg van de Frans-Duitse Oorlog. Op 2 september 1870 werd het leger van keizer Napoleon III in de Slag bij Sedan verslagen en de keizer zelf gevangen genomen. Meteen daarop braken in Parijs en andere grote Franse steden rellen uit tegen het keizerlijk bewind.
Op 4 september riep de republikeinse volksvertegenwoordiger Léon Gambetta op het stadhuis van Parijs de republiek uit. Meteen daarop vormde hij een Regering van Nationale Verdediging (Gouvernement de la Défense nationale) onder de formele leiding van generaal Louis Trochu. Deze regering zette de oorlog voort. Pas nadat Parijs een beleg van 132 dagen had doorstaan tekende de regering een wapenstilstand. Daardoor konden in het deels bezette Frankrijk op 8 februari 1870 verkiezingen voor een Nationale Vergadering worden gehouden, die een nieuwe grondwet zou moeten opstellen.
Deze verkiezingen leverden een onverwachtse meerderheid van monarchisten op, die voorstanders waren van een snelle vrede. Reeds op 26 februari werd een voorlopig vredesverdrag met Duitsland gesloten onder exorbitante voorwaarden (Frankrijk moest Elzas-Lotharingen afstaan en een enorme vergoeding betalen. De royalistische meerderheid in de Nationale Vergadering, die eerst in Bordeaux, later in Versailles bijeenkwam, verkoos voorlopig de republikeinse regeringsvorm te handhaven, om de herstelde monarchie de vernedering van de nederlaag en de vredesbepalingen te besparen. Radicale republikeinen in Parijs kwamen in opstand en vormden de Commune van Parijs, die na drie maanden werd onderdrukt.
De royalistische meerderheid was echter verdeeld. Op 650 leden van de Nationale Vergadering waren er 182 legitimisten, die Henri d'Artois, graaf van Chambord en kleinzoon van de in 1830 verdreven koning Karel X, als legitieme koning erkenden, en 214 orleanisten, aanhangers van de graaf van Parijs, de kleinzoon van "burgerkoning" Lodewijk Filips. D'Artois was voor de liberale orleanisten onaanvaardbaar omdat hij te veel naar de monarchie van het ancien régime streefde.
In 1873 kwam het tot een compromis waarbij het land een parlementaire monarchie zou worden met de graaf van Chambord als koning Hendrik V, die, omdat hij kinderloos was, zou worden opgevolgd door de graaf van Parijs. Chambord weigerde echter de tricolore van de Franse Revolutie als vlag te aanvaarden, waardoor hij de troon niet kon bestijgen. De royalisten beslisten daarom te wachten met het herstel van de monarchie totdat Chambord zou overlijden. Intussen bleef de republiek gehandhaafd en werd dan toch gewerkt aan een grondwet. Daarbij werd zoveel mogelijk het model van de parlementaire monarchie gebruikt, maar met een door het parlement verkozen president aan het hoofd.
Begin 1875 kreeg de republiek haar uiteindelijke vorm: een tweekamerparlement (een huis van afgevaardigden en een senaat) en een president die om de zeven jaar gekozen werd. De president had niet veel macht en de premier was verantwoordelijk voor hem.
Evolutie
Aanvankelijk hadden de monarchisten een meerderheid in het parlement, maar na enige tijd verschoof dit naar de liberalen en met name naar hun radicale vleugel. Deze stroming heeft in talloze elkaar aflossende coalities Frankrijk tientallen jaren bestuurd. In die tijd werden kerk en staat gescheiden, werden wetgeving en onderwijs seculier van karakter en werd de godsdienst een privé-aangelegenheid.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Derde Republiek niet meer terug. In oktober 1946 werd de Vierde Franse Republiek gesticht.
Presidenten van de Derde Franse Republiek
- Adolphe Thiers, 1871-1873
- Patrice Edme, graaf van MacMahon, 1873-1879
- Jules Grévy, 1879-1887
- Marie François Sadi Carnot, 1887-1894
- Jean Casimir-Perier, 1894-1895
- Félix Faure, 1895-1899
- Émile Loubet, 1899-1906
- Armand Fallières, 1906-1913
- Raymond Poincaré, 1913-1920
- Paul Deschanel, februari 1920 - september 1920
- Alexandre Millerand, 1920-1924
- Gaston Doumergue, 1924-1931
- Paul Doumer, 1931-1932
- Albert Lebrun, 1932-1940Nationale Vergadering