Viviparidae

Viviparidae
Viviparus contectus met operculum
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Mollusca (Weekdieren) Klasse: Gastropoda (Buikpotigen) Onderklasse: Orthogastropoda Orde: Architaenioglossa Superfamilie: Ampullarioidea
Familie
Viviparidae J.E. Gray, 1847
Geslachten
Angulyagra Benson, 1836 Anulotaia Brandt, 1968 Bellamya Jousseame, 1886 Campeloma Rafinesque, 1819 Cipangopaludina Hannibal, 1912 Filopaludina Habe, 1964 Heterogen Annandale, 1921 Idiopoma Pilsbry, 1901 Lioplax Troschel, 1856 Margarya Nevill, 1877 Mekongia Crosse & Fischer, 1876 Neothauma E.A. Smith, 1880 Rivularia Huede, 1890 Siamopaludina Brandt, 1968 Sinotaia Haas, 1939 Taia Annandale, 1918 Trochotaia Brandt, 1974 Tulotoma Haldeman, 1840 Viviparus Montfort, 1810
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Viviparidae op Wikispecies
Portaal    Biologie

De Viviparidae zijn een familie van zoetwaterkieuwslakken die met ruim 60 soorten over de hele wereld, met uitzondering van Zuid-Amerika, voorkomen. Viviparidae zijn ovovivipaar: het moederdier houdt de eieren bij zich tot de jonge dieren uit het ei komen.

Typegenus

Viviparus Montfort, 1810 is het typegenus van deze familie.

Systematiek en taxonomie

• familie: Viviparidae J.E. Gray, 1847 (Europese soorten):
  • Genus: Viviparus Montfort, 1810
    • Subgenus: Viviparus Montfort, 1810
      • Viviparus acerosus (Bourguignat, 1862)
      • Viviparus ater (De Cristofori & Jan, 1832)
      • † Viviparus burgundinus (Tournouër, 1866) - Plioceen
      • † Viviparus clairi Schlickum & Puisségur, 1977 - Vroeg Pleistoceen
      • Viviparus contectus (Millet, 1813)
      • † Viviparus crytomaphora Brusina, 1874 - Mioceen
      • † Viviparus diluvianus (Kunth, 1865) - Vroeg- en Midden Pleistoceen
      • † Viviparus glacialis (S.V. Wood, 1872) - Vroeg Pleistoceen
      • Viviparus hellenicus Westerlund, 1886
      • † Viviparus janinensis (Mousson, 1859) - Plioceen
      • † Viviparus kurdensis Lörenthey, 1894 - Tertiair
      • Viviparus mamillatus (Küster, 1852)
      • † Viviparus medius (S. Woodward, 1833) - Vroeg Pleistoceen
      • † Viviparus sadleri Partsch, 1856 - Mioceen
      • † Viviparus sublentus d´Orbigny, 1850 - Eoceen
      • † Viviparus suessoniensis (Deshayes, 1826) - Eoceen
      • † Viviparus symeonidisi Schütt, 1986 - Plioceen
      • † Viviparus teschi Meijer, 1990 - Vroeg Pleistoceen
      • Viviparus viviparus viviparus (Linnæus, 1758)
      • Viviparus viviparus penthicus (Servain, 1884)

Schelpkenmerken

De schelp is meestal conisch van vorm, hoger dan breed en regelmatig gewonden. De windingen zijn doorgaans bol, soms met kielen die glad maar ook geknobbeld kunnen zijn. Bij veel soorten is de kiel op de periferie geprononceerd. Vaak is de mondopening ovaal tot vrijwel rond. De mondrand is scherp, niet verdikt en niet omgeslagen. De schelp heeft een navel die echter geheel bedekt kan zijn.

In hoogte variëren de meeste soorten tussen ongeveer 1 en 6 cm.

Hoewel de dieren van gescheiden geslacht zijn (zie onder) is nog niet aangetoond dat dit zich uit in geslachtelijke dimorfie van de schelp zoals van andere slakkensoorten (bijvoorbeeld Lithoglyphus naticoides) bekend is.

Moerasslakken hebben een (meestal dun) hoornachtig operculum dat concentrisch is opgebouwd.

Voortplanting

De dieren zijn van gescheiden geslacht. Zoals de Latijnse naam aangeeft, zijn deze dieren levendbarend. Er is echter geen sprake van echt levendbarend maar van zgn eierlevendbarend (ovovivipaar).

Habitat en levenswijze

De meeste soorten leven in zoet zuurstofrijk water, er zijn er ook die zwak brak water verdragen.

Geologische historie

Voorouders van de moerasslakken komen met zekerheid sinds het Juratijdperk voor, de modernere soorten zijn zich sinds het Krijttijdperk beginnen te ontwikkelen.

Voorkomen

Wereldwijd verspreid met uitzondering van Zuid-Amerika.

Voorkomen in de Noordwest-Europa

In Noordwest-Europa komen twee levende soorten voor: de Spitse moerasslak (Viviparus contectus) en de Stompe moerasslak (Viviparus viviparus). Daarnaast zijn van deze regio uit het Cenozoïcum (vooral uit het Kwartair) enkele fossiele soorten bekend.

Afbeeldingen

• 
  Viviparus viviparus, in aquarium
• 
  Viviparus viviparus
  met operculum
  Orne bij Caen (Frankrijk).
• 
  Viviparus contectus
  met operculum
  Eempolder, Nederland.
• 
  Viviparus glacialis
  Boring Rosmalen, Nederland; Ouderdom: Laat Tiglien
• 
  Viviparus teschi
  Boring Arnhem, Nederland. Ouderdom: Tiglien
• 
  Viviparus diluvianus (van de typelocaliteit); Ouderdom: Holsteinien
• 
  Viviparus diluvianus
  Maalbeek bij Belfeld, Nederland; Ouderdom: Laat Tiglien
• 
  Angulyagra (Acanthotropis) partelloi
  met operculum
  Lake Lanao, Mindanao, Filipijnen.
• 
  Heterogen longispira
  met operculum
  Biwa Meer, Japan.

Zie ook

• Lijst van Mollusca

Externe links

• (en) Fauna Europaea - Viviparidae
• (en) NCBI Taxonomy Browser: Viviparidae
• (en) Systema naturae 2000 (classification) - Taxon: Viviparidae
• (en) CLECOM (Check List of European COntinental Mollusca)
• (en) ITIS: Viviparidae

· ·

Europese Viviparidae

Viviparus: acerosus · †angulosus · ater · †boeckhi · †burgundinus · †clairi · contectus · †crytomaphora · †dehmi · †diluvianus · †glacialis · hellenicus · †janinensis · †kalavardensis · †kurdensis · †lentus · mamillatus · †mangikiana · †medius · †pollonerae · †sadleri · †sublentus · †suessoniensis · †symeonidisi · †teschi · †ventricosus · viviparus