Triphora: verschil tussen versies

Triphora
	Triphora trianthophora; Afbeelding in: N.L. Britton & A. Brown:; Illustrated flora of the northern states and Canada
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	Eenzaadlobbigen
Orde:	Asparagales
Familie:	Orchidaceae (Orchideeën)
Onderfamilie:	Epidendroideae
Geslachtengroep:	Triphoreae
Subtribus:	Triphorinae
Geslacht
	Triphora; Nutt. (1818)
Typesoort
Triphora pendula (Muhl. ex Willd.) Nutt. (1818) Triphora trianthophora (Sw.) Rydb. (1901)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Triphora op Wikispecies
Portaal	Biologie

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 5 dec 2024 om 11:10

Triphora is een geslacht van orchideeën uit de onderfamilie Epidendroideae.

Het zijn kleine tot zeer kleine terrestrische orchideeën met efemere (eendaagse) bloemen, afkomstig uit Noord-, Midden- en Zuid-Amerika.

Naamgeving en etymologie

De botanische naam Triphora is afkomstig uit het Oudgriekse tri (drievoudig) en phoros (dragend), wat mogelijk slaat op het gering aantal bloemen in de bloeiwijze, of op de drie kammen op de bloemlip van de typesoort.

Kenmerken

Triphora-soorten zijn kleine tot zeer kleine (3 tot 25 cm) planten, met kleine, afwisselend staande lancetvormige tot ovale bladeren. Een soort is epiparasitisch en heeft een oranje gekleurde stengel met slechts rudimentaire bladeren.

De bloeiwijze is een eindstandige, ijle tros met een of enkele kleine bloemen. Kelkbladen en kroonbladen zijn ongelijk, vrijstaand, de kelkbladen lancetvormig tot ovaal, de kroonbladen smaller. De lip is drielobbig, met gekartelde randen. De middenlob draagt een callus met drie lijnen of kammen in de lengte en heeft een klauwvormige top. Het gynostemium is slank, de enige meeldraad staat rechtop en draagt twee zachte, melige pollinia.

De meeste Triphora-soorten groeien in kleine, versnipperde populaties. Ze vertonen synchrone, efemere (eendaagse) bloei: alle bloemen van een populatie openen zich op dezelfde dag en verwelken ook diezelfde dag. Dit gedrag bevordert de kans op wederzijdse bestuiving; solitaire planten worden zelden bestoven.

Habitat en verspreiding

Triphora-soorten groeien op de bodem in schaduwrijke bossen, van Noord- over Midden- tot in Zuid-Amerika.

Soorten

Het geslacht telt achttien soorten. de typesoort is Triphora trianthophora.

Triphora amazonica Schltr. (1925)
Triphora carnosula (Rchb.f.) Schltr. (1925)
Triphora craigheadii Luer (1966)
Triphora debilis (Schltr.) Schltr. (1921)
Triphora duckei Schltr. (1925)
Triphora foldatsii Carnevali (1984)
Triphora gentianoides (Sw.) Nutt. ex Ames & Schltr. (1922)
Triphora hassleriana (Cogn. ex Chodat & Hassl.) Schltr. (1925)
Triphora heringeri Pabst (1967)
Triphora miserrima (Cogn.) Acuña (1938)
Triphora nitida (Schltr.) Schltr. (1921)
Triphora pusilla (Rchb.f. & Warm.) Schltr. (1925)
Triphora ravenii (L.O.Williams) Garay (1978)
Triphora santamariensis Portalet (2006)
Triphora surinamensis (Lindl. ex Benth.) Britton (1924)
Triphora trianthophora (Sw.) Rydb. (1901)
Triphora wagneri Schltr. (1921)
Triphora yucatanensis Ames (1922)

Zie ook

Taxonomie en fylogenie van de orchideeënfamilie

Bronnen, noten en/of referenties

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{Taxobox|type=plant
+{{Taxobox
+| type=plant
+| titelweergave = cursief
 | naam=''Triphora''
 | afbeelding= Triphora trianthophora - N.L.Britton, Man. Fl. N. States.jpg
-| afbeeldingtekst= ''Triphora trianthophora''<br>Afbeelding in: N.L.Britton & A.Brown:<br>''Illustrated flora of the northern states and Canada''
+| afbeeldingtekst= ''Triphora trianthophora''<br />Afbeelding in: [[Nathaniel Lord Britton|N.L. Britton]] & [[Addison Brown|A. Brown]]:<br />''Illustrated flora of the northern states and Canada''
 | rijk= ''[[Planten|Plantae]]'' (Planten)
 | stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
@@ Regel 11: / Regel 13: @@
 | familie= ''[[Orchidaceae]]'' (Orchideeën)
 | onderfamilie= ''[[Epidendroideae]]''
 | tribus= ''[[Triphoreae]]''
 | subtribus= ''[[Triphorinae]]''
 | taxon= [[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
 | w-naam= ''Triphora''
 | auteur= [[Thomas Nuttall|Nutt.]]
 | datum= [[1818]]
-| typesoort = ''[[Triphora pendula]]'' <small>(Muhl. ex Willd.) Nutt. (1818)</small> = ''[[Triphora trianthophora]]'' <small>(Sw.) Rydb. (1901)</small>
+| typesoort = ''[[Triphora pendula]]'' <small>(Muhl. ex Willd.) Nutt. (1818)</small> ''[[Triphora trianthophora]]'' <small>(Sw.) Rydb. (1901)</small>
-| commons = Triphora
 }}
-'''''Triphora''''' is een klein [[geslacht (biologie)|geslacht]] met achttien [[soort (biologie)|soorten]] [[orchidee]]ën uit de onderfamilie ''[[Epidendroideae]]''.
+'''''Triphora''''' is een [[geslacht (biologie)|geslacht]] van [[orchidee]]ën uit de onderfamilie ''[[Epidendroideae]]''.
-Het zijn een kleine tot zeer kleine [[terrestrische plant|terrestrische orchidee]] met [[efemeer|efemere]] (eendaagse) bloemen, afkomstig uit [[Noord-Amerika|Noord-]], [[Midden-Amerika|Midden-]] en [[Zuid-Amerika]].
+Het zijn kleine tot zeer kleine [[terrestrische plant|terrestrische orchidee]]ën met [[efemeer|efemere]] (eendaagse) bloemen, afkomstig uit [[Noord-Amerika|Noord-]], [[Midden-Amerika|Midden-]] en [[Zuid-Amerika]].
-==Naamgeving en [[etymologie]]==
-*'''[[Engels]]:''' Three-birds orchid
+== Naamgeving en etymologie ==
-De [[botanische naam]] ''Triphora'' is afkomstig uit het [[Oud-Grieks]]e ''tri'' (drievoudig) en ''phoros'' (dragend), wat mogelijk slaat op het gering aantal bloemen in de [[bloeiwijze]], of op de drie kammen op de [[lip (bloem)|bloemlip]] van de [[typesoort]].
+De [[botanische naam]] ''Triphora'' is afkomstig uit het [[Oudgrieks]]e ''tri'' (drievoudig) en ''phoros'' (dragend), wat mogelijk slaat op het gering aantal bloemen in de [[bloeiwijze]], of op de drie kammen op de [[lip (bloem)|bloemlip]] van de [[typesoort]].
-==Kenmerken==
+== Kenmerken ==
-''Triphora''-soorten zijn kleine tot zeer kleine (3 tot 25 cm) planten, met  kleine, [[blad#Rangschikking op de stengel|afwisselend]] staande [[bladvorm#bladoppervlak|lancetvormige tot ovale]] [[blad]]eren. . Eén soort is [[epiparasiet|epiparasistisch]] en heeft een oranje gekleurde stengel met slechts rudimentaire bladeren.
+''Triphora''-soorten zijn kleine tot zeer kleine (3 tot 25&nbsp;cm) planten, met kleine, [[blad#Rangschikking op de stengel|afwisselend]] staande [[bladvorm#bladoppervlak|lancetvormige tot ovale]] [[blad]]eren. Een soort is [[epiparasiet|epiparasitisch]] en heeft een oranje gekleurde stengel met slechts rudimentaire bladeren.
-De [[bloeiwijze]] is een eindstandige, ijle [[tros (bloeiwijze)|tros]] met één of enkele kleine [[bloem (plant)|bloemen]]. [[Kelkblad]]en en [[kroonblad]]en zijn ongelijk, vrijstaand, de kelkbladen lancetvormig tot ovaal, de kroonbladen smaller. De [[lip (bloem)|lip]] is drielobbig, met gekartelde randen. De middenlob draagt een [[callus (bloem)|callus]] met drie lijnen of kammen in de lengte en heeft een klauwvormige top.  Het [[gynostemium]] is slank, de enige [[meeldraad]] staat rechtop en draagt twee zachte, melige [[pollinium|pollinia]].
+De [[bloeiwijze]] is een eindstandige, ijle [[tros (bloeiwijze)|tros]] met een of enkele kleine [[bloem (plant)|bloemen]]. [[Kelkblad]]en en [[kroonblad]]en zijn ongelijk, vrijstaand, de kelkbladen lancetvormig tot ovaal, de kroonbladen smaller. De [[lip (bloem)|lip]] is drielobbig, met gekartelde randen. De middenlob draagt een [[callus (bloem)|callus]] met drie lijnen of kammen in de lengte en heeft een klauwvormige top. Het [[gynostemium]] is slank, de enige [[meeldraad]] staat rechtop en draagt twee zachte, melige [[pollinium|pollinia]].
-De meeste ''Triphora''-soorten groeien in kleine, versnipperde populaties. Ze vertonen [[synchrone bloei|synchrone]], [[efemere]] (eendaagse) bloei: alle bloemen van een populatie openen zich op dezelfde dag en verwelken ook diezelfde dag. Dit gedrag bevordert de kans op wederzijdse bevruchting; solitaire planten worden zelden bevrucht.
+De meeste ''Triphora''-soorten groeien in kleine, versnipperde populaties. Ze vertonen [[synchrone bloei|synchrone]], [[efemere]] (eendaagse) bloei: alle bloemen van een populatie openen zich op dezelfde dag en verwelken ook diezelfde dag. Dit gedrag bevordert de kans op wederzijdse bestuiving; solitaire planten worden zelden bestoven.
-==[[Habitat]] en verspreiding==
+== Habitat en verspreiding ==
-''Triphora''-soorten groeien op de bodem in schaduwrijke [[bos]]sen, van [[Noord-Amerika|Noord-]] over [[Midden-Amerika|Midden-]] tot in [[Zuid-Amerika]].
+''Triphora''-soorten groeien op de bodem in schaduwrijke [[Bos (vegetatie)|bossen]], van [[Noord-Amerika|Noord-]] over [[Midden-Amerika|Midden-]] tot in [[Zuid-Amerika]].
-==[[Taxonomie]]==
+== Soorten ==
 Het geslacht telt achttien soorten. de [[typesoort]] is ''[[Triphora trianthophora]]''.
 *''[[Triphora amazonica]]'' <small>Schltr. (1925)</small>
 *''[[Triphora carnosula]]'' <small>(Rchb.f.) Schltr. (1925)</small>
 *''[[Triphora craigheadii]]'' <small>Luer (1966)</small>
 *''[[Triphora debilis]]'' <small>(Schltr.) Schltr. (1921)</small>
 *''[[Triphora duckei]]'' <small>Schltr. (1925)</small>
 *''[[Triphora foldatsii]]'' <small>Carnevali (1984)</small>
 *''[[Triphora gentianoides]]'' <small>(Sw.) Nutt. ex Ames & Schltr. (1922)</small>
 *''[[Triphora hassleriana]]'' <small>(Cogn. ex Chodat & Hassl.) Schltr. (1925)</small>
 *''[[Triphora heringeri]]'' <small>Pabst (1967)</small>
 *''[[Triphora miserrima]]'' <small>(Cogn.) Acuña (1938)</small>
 *''[[Triphora nitida]]'' <small>(Schltr.) Schltr. (1921)</small>
 *''[[Triphora pusilla]]'' <small>(Rchb.f. & Warm.) Schltr. (1925)</small>
 *''[[Triphora ravenii]]'' <small>(L.O.Williams) Garay (1978)</small>
 *''[[Triphora santamariensis]]'' <small>Portalet (2006)</small>
 *''[[Triphora surinamensis]]'' <small>(Lindl. ex Benth.) Britton (1924)</small>
 *''[[Triphora trianthophora]]'' <small>(Sw.) Rydb. (1901)</small>
 *''[[Triphora wagneri]]'' <small>Schltr. (1921)</small>
 *''[[Triphora yucatanensis]]'' <small>Ames (1922)</small>
-==Zie ook==
+== Zie ook ==
 * [[Taxonomie en fylogenie van de orchideeënfamilie]]
+{{Appendix|2=
-{{bronnen|bronvermelding=
-*[http://www.amjbot.org/cgi/content/full/86/2/208  Een fylogenetische analyse van de  Orchidaceae - data van ''rbcL'' nucleotide-sequenties] {{en}}
+* {{en}}[http://www.amjbot.org/cgi/content/full/86/2/208 Een fylogenetische analyse van de Orchidaceae - data van ''rbcL'' nucleotide-sequenties]
-*[http://www.flmnh.ufl.edu/orchidatol/pd/orchidATOLpd.htm  'Orchid Tree' : een fylogenie van epifyten in de 'tree of life'] {{en}}
+* {{en}}[http://www.flmnh.ufl.edu/orchidatol/pd/orchidATOLpd.htm 'Orchid Tree' : een fylogenie van epifyten in de 'tree of life']
-*[http://www.biosci.ohio-state.edu/~jfreuden/ErikR/new_page_1.htm {{Aut|E.P. Rothacker}}: Systematics of the Triphoreae (Epidendroideae: Orchidaceae)] {{en}}
+* {{en}}[http://www.biosci.ohio-state.edu/~jfreuden/ErikR/new_page_1.htm {{Aut|E.P. Rothacker}}: Systematics of the Triphoreae (Epidendroideae: Orchidaceae)]
-*[http://www.orchidspecies.com/indextuvwxyz.htm ''Triphora'' in de ''Internet Orchid Species Photo Encyclopedia''] {{en}}
+* {{en}}[http://www.orchidspecies.com/indextuvwxyz.htm ''Triphora'' in de ''Internet Orchid Species Photo Encyclopedia'']
-*[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=133714 ''Triphora'' in de ''Flora of North America''] {{en}}
+* {{en}}[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=133714 ''Triphora'' in de ''Flora of North America'']
 }}
 {{Navigatie Triphoreae}}
-[[Categorie:Epidendroideae]]
+[[Categorie:Triphorinae]]
 [[Categorie:Orchidaceae (geslachten)]]
-[[pt:Triphora]]