Naar inhoud springen

Edinburgh Fringe: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Parameterfix
→Het Fringe-erfgoed: Fringe in Nederland
 
(34 tussenliggende versies door 16 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:Drumma1.jpg|thumb|310px| Straattheater]]
[[Bestand:Drumma1.jpg|thumb|Straattheater]]
[[Bestand:Edinburgh fes man on ladder3l.jpg.jpg|thumb|310px| Fysiek theater]]
[[Bestand:Edinburgh fes man on ladder3l.jpg|thumb|Fysiek theater]]
[[Bestand:edinburgh fringe festival.jpg|thumb|310px|Typische Fringe scene]]
[[Bestand:edinburgh fringe festival.jpg|thumb|Typische Fringescène]]
De '''Edinburgh Fringe''' (officieel de '''Edinburgh Festival Fringe''' of kortweg '''The Fringe''') is het grootste kunstfestival ter wereld: 1.697.293 verkochte kaartjes in 2007.<ref name=edfringe/> The Fringe is ontstaan als een alternatief voor het Edinburgh International Festival en vindt jaarlijks, gedurende drie weken in augustus, plaats in de [[Schotse]] hoofdstad, naast een zestiental andere kunst- en cultuurfestivals, gezamenlijk bekend als het [[Edinburgh Festival]].<br />
De '''Edinburgh Fringe''' (officieel de '''Edinburgh Festival Fringe''' of kortweg '''The Fringe''') is het grootste kunstfestival ter wereld: 53.232 voorstellingen van 3.398 shows op 300 locaties en 2,7 miljoen verkochte kaartjes in 2017.<ref name="edfringe" /> The Fringe is ontstaan als een alternatief voor het Edinburgh International Festival en vindt jaarlijks, gedurende ruim drie weken in augustus, plaats in de [[Schotse]] hoofdstad, naast een zestiental andere kunst- en cultuurfestivals, gezamenlijk bekend als het [[Edinburgh Festival]].

De Fringe trekt voornamelijk podiumkunsten aan, vooral [[drama (genre)|drama]] en [[comedy]] (60%), daarnaast zijn [[muziek]], [[musicals]] en [[opera (muziek)|opera]] belangrijk (22%). Verder zijn er [[dans]], [[pantomime|mime]] en [[Acrobaat|acrobaten]] (vaak als [[straattheater]]), [[kindertheater]] en [[tentoonstelling]]en<ref name="edfringe">{{en}} {{cite web |url=http://www.edfringe.com/area.html?r_menu=global&id=48 |title=Fringe Facts|accessdate=04-02-2008|work=Officiële site van het Edinburgh Fringe Festival}}</ref>.<br />
De Fringe trekt voornamelijk podiumkunsten aan, vooral [[drama (genre)|drama]] en [[komedie]] (60%), daarnaast zijn [[muziek]], [[musical]]s en [[opera (muziek)|opera]] belangrijk (22%). Verder zijn er [[dans]], [[pantomime|mime]] en [[Acrobaat|acrobaten]] (vaak als [[straattheater]]), [[kindertheater]] en [[tentoonstelling]]en.<ref name="edfringe">{{en}} {{Citeer web|url=https://www.edfringe.com/area.html?r_menu=global&id=48|title=Fringe Facts|accessdate=04-02-2008|work=Officiële site van het Edinburgh Fringe Festival|archiefdatum=20-2-2008|archiefurl=https://web.archive.org/web/20080220075317/http://www.edfringe.com/area.html?r_menu=global&id=48|dodeurl=ja}}</ref>
⚫
De dramavoorstellingen strekken zich uit van de oude Grieken via [[William Shakespeare|Shakespeare]] en [[Samuel Beckett]] tot [[Avant-garde|avant-gardistisch]] toneel. Toch is er geen selectie-comité of jury, die ergens toestemming voor moet geven, elk optreden is dus mogelijk. De Fringe staat er daardoor om bekend een proeftuin te zijn voor experimenteel werk, dat op een formeler festival geen kans maakt. De organisatie, in handen van de Festival Fringe Society, beperkt zich niet alleen tot het publiceren van het programmaboekje en de verkoop van kaartjes maar begeleidt en adviseert ook de artiesten.

⚫
De dramavoorstellingen strekken zich uit van de oude Grieken via [[William Shakespeare|Shakespeare]] en [[Samuel Beckett]] tot [[Avant-garde|avant-gardistisch]] toneel. Toch is er geen selectiecomité of jury die ergens toestemming voor moet geven, elk optreden is dus mogelijk. De Fringe staat er daardoor om bekend een proeftuin te zijn voor experimenteel werk, dat op een formeler festival geen kans maakt. De organisatie, in handen van de Festival Fringe Society, beperkt zich niet alleen tot het publiceren van het programmaboekje en de verkoop van kaartjes maar begeleidt en adviseert ook de artiesten.


==Geschiedenis==
==Geschiedenis==
Het verhaal van de Fringe begint in [[1947]] toen acht theatergroepen voor zichzelf begonnen bij de start van het officiële Edinburgh International Festival. Zij wilden profiteren van het grote publiek dat dit festival zou trekken voor hun eigen meer alternatieve theater. Het kreeg in het volgende jaar zijn naam nadat de Schotse toneelschrijver en journalist Robert Kemp tijdens het tweede festival schreef: "Langs de rand (=Fringe) van het officiële festival schijnt er meer particulier initiatief te zijn dan voorheen... Ik vrees dat sommige van ons 's avonds niet meer naar huis gaan!"<br />
Het verhaal van de Fringe begint in [[1947]] toen acht theatergroepen voor zichzelf begonnen bij de start van het officiële Edinburgh International Festival. Zij wilden profiteren van het grote publiek dat dit festival zou trekken voor hun eigen meer alternatieve theater. Het kreeg in het volgende jaar zijn naam nadat de Schotse toneelschrijver en journalist Robert Kemp tijdens het tweede festival schreef: "Langs de rand (= fringe) van het officiële festival schijnt er meer particulier initiatief te zijn dan voorheen ... Ik vrees dat sommige van ons 's avonds niet meer naar huis gaan!"
⚫
Aanvankelijk opereerden de groepen geheel langs elkaar heen. Het eerste teken van samenwerking verscheen in [[1951]] toen studenten van de Universiteit van Edinburgh een inloopcentrum openden. Dit centrum werd populair onder veel Fringe-artiesten omdat het een goedkope maaltijd en een bed voor de nacht bood.<br />
⚫
In [[1954]] hielden de Fringe-groepen hun eerste vergadering om over samenwerking te praten. "We snijden elkaar de keel af", aldus een van de deelnemende groepen. Het warens aspecten die niets met de optredens van doen hadden zoals de logistiek, die problemen opleverden. Het jaar erna zetten de studenten een centraal boekingskantoor en een café op in een deel van een oud universiteitsgebouw.<br />
⚫
In [[1959]] begon de organisatie vorm te krijgen met de stichting van de "Festival Fringe Society". In het festival van dat jaar opende de Society voor het eerst de deuren van de Fringeclub, een boekingskantoor en een informatiekantoor, in het gebouw van de [[YMCA]]. Het toenemend succes begon de organisatie op te breken. De Universiteit klaagde over telefonische onbereikbaarheid in de aanloop naar het festival door de alle Fringe-telefoontjes. Deze en andere problemen begonnen de vrijwilligers boven het hoofd te groeien.<br />
In [[1969]] werd de Society omgevormd tot een naamloze vennootschap en in [[1971]] werd de eerste directeur aangesteld.<br />
⚫
In de loop der jaren groeide het aantal groepen tot 494 in [[1981]] met een evenredige groei van het aantal locaties. Hierdoor begon men de Fringe te zien als '''Het Festival''', niet in de laatste plaats door de propaganda in de media van de pleitbezorgers van de Fringe.<br />
⚫
Beter laat dan nooit stapte de Fringe in [[1992]] de [[20ste eeuw]] in toen het elektronische boekingssystemen ontdekte. Daarna gingen de vorderingen snel en in [[2000]] was de Fringe de eerste organisatie ter wereld die online in [[realtime]] kaartjes verkocht.<ref name="history">{{en}} {{cite web |url=http://www.edinburghfestivalpunter.co.uk/HistoryOfFestivals.html#_The_Fringe|title=History of the Edinburgh Festivals|accessdate=04-02-2008|work= Geschiedenis van de Edinburgh Festivals}}</ref>


⚫
Aanvankelijk opereerden de groepen geheel langs elkaar heen. Het eerste teken van samenwerking verscheen in [[1951]] toen studenten van de Universiteit van Edinburgh een inloopcentrum openden. Dit centrum werd populair onder veel Fringeartiesten omdat het een goedkope maaltijd en een bed voor de nacht bood.
⚫
==Het Fringe erfgoed==

⚫
Het idee van de Fringe is overal ter wereld gekopieerd. De grootste en meest gevierde van deze festivals zijn het Adelaide Fringe Festival en het Edmonton International Fringe Festival. Het aantal van zulke evenementen groeit gestaag met name in de VS en Canada.<br />
⚫
In [[1954]] hielden de Fringegroepen hun eerste vergadering om over samenwerking te praten. "We snijden elkaar de keel af", aldus een van de deelnemende groepen. Het waren aspecten die niets met de optredens van doen hadden, zoals de logistiek, die problemen opleverden. Het jaar erna zetten de studenten een centraal boekingskantoor en een café op in een deel van een oud universiteitsgebouw.
⚫
Op het terrein van drama heeft de Fringe de première gehad van verscheidene belangrijke stukken. De meest opmerkelijke zijn ''[[Rosencrantz & Guildenstern Are Dead]]'' van [[Tom Stoppard]] (1966) en ''Moscow Stations'' (1994) met [[Tom Courtenay]]. Door de jaren heen heeft de Fringe

vooraanstaande gezelschappen weten aan te trekken, waaronder de London Club Theatre Group in de vijftiger jaren, 7:84 en de National Student Theatre Company in de jaren zeventig, in de tachtiger/negentiger jaren Communicado, Red Shift en meer recent Grid Iron. De Fringe biedt ook onderdak aan de American High School Theatre Festival.<br />
⚫
In [[1959]] begon de organisatie vorm te krijgen met de stichting van de "Festival Fringe Society". In het festival van dat jaar opende de Society voor het eerst de deuren van de Fringeclub, een boekingskantoor en een informatiekantoor, in het gebouw van de [[YMCA]]. Het toenemend succes begon de organisatie op te breken. De Universiteit klaagde over telefonische onbereikbaarheid in de aanloop naar het festival door alle Fringetelefoontjes. Deze en andere problemen begonnen de vrijwilligers boven het hoofd te groeien. In [[1969]] werd de Society omgevormd tot een naamloze vennootschap en in [[1971]] werd de eerste directeur aangesteld.
⚫
Op het comedy-vlak heeft de Fringe een platform geboden aan het aanstormend talent dat zo zijn eerste bekendheid kreeg. In de jaren zestig traden verschillende leden van het latere [[Monty Python]] team op, gevolgd door de [[Footlights Club|Cambridge Footlights]] met [[Hugh Laurie]], [[Stephen Fry]], [[Tony Slattery]], [[Emma Thompson]] en [[Paul Shearer]]. Recenter comedians die op de Fringe ontdekt zijn: de [[Reduced Shakespeare Company]], [[Steve Coogan]], [[Jenny Eclair]], [[The League of Gentlemen]], [[Al Murray]] en [[Rich Hall]].<br />

De [[Ashton Brothers]] speelden op de Fringe in 2005.
⚫
In de loop der jaren groeide het aantal groepen tot 494 in [[1981]] met een evenredige groei van het aantal locaties. Hierdoor begon men de Fringe te zien als '''Het Festival''', niet in de laatste plaats door de propaganda in de media van de pleitbezorgers van de Fringe.
⚫
De Amsterdam Underground Comedy Collective trad in 2007 op met o.a. [[Raoul Heertje]], [[Marc-Marie Huijbregts]], [[Theo Maassen]] en [[Hans Teeuwen]]. Voor de laatste was dit de opmaat voor een succesvol solo-optreden in het Soho-theater in Londen.<ref name=BBC>{{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/7193671.stm |title={{en}}BBC News|accessdate=21-02-2008|work=Comedy king in exile by Stephen Robb, 18 January 2008}}</ref>

⚫
Beter laat dan nooit stapte de Fringe in [[1992]] de [[20e eeuw]] in toen het elektronische boekingssystemen ontdekte. Daarna gingen de vorderingen snel en in [[2000]] was de Fringe de eerste organisatie ter wereld die online in [[realtime]] kaartjes verkocht.<ref name="history">{{en}} {{Citeer web |url=http://www.edinburghfestivalpunter.co.uk/HistoryOfFestivals.html#_The_Fringe|title=History of the Edinburgh Festivals|accessdate=04-02-2008|work= Geschiedenis van de Edinburgh Festivals}}</ref>

In april 2020 werd besloten het festival van dat jaar af te gelasten in verband met de [[Coronapandemie|COVID-19-pandemie]].<ref>{{Citeer web |url=https://www.edfringe.com/covid-19 |titel=2020 Fringe announcement |achternaam= |voornaam= |auteur=Edinburgh Fringe website |datum= |bezochtdatum=2020-07-16 |werk=Edinburgh Festival Fringe |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200720032039/https://www.edfringe.com/ |archiefdatum=2020-07-20}}</ref> Vanwege de aanhoudende COVID-19-pandemie werd in 2021 een beperkt festival gehouden met 8452 voorstellingen van 1052 shows, gedeeltelijk online en gedeeltelijk op locatie.<ref>{{Citeer web |url=https://www.planmyfringe.co.uk/FringeStats |titel=Fringe Stats - Plan My Fringe |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum= |bezochtdatum=2021-10-31 |werk= |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20211031124229/https://www.planmyfringe.co.uk/FringeStats |archiefdatum=2021-10-31}}</ref> In 2022 telde het festival, grotendeels weer op locatie, 3.334 verschillende shows en 2,2 miljoen verkochte kaartjes.<ref>{{Citeer web |url=https://www.edfringe.com/learn/news-and-events/the-first-steps-towards-recovery-as-the-edinburgh-festival-fringe-2022-comes-to-a-close |titel=The first steps towards recovery as the Edinburgh Festival Fringe 2022 comes to a close |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum= |bezochtdatum=2022-09-16 |werk= |uitgever= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20220917195645/https://www.edfringe.com/ |archiefdatum=2022-09-17}}</ref>

⚫
==Het Fringe-erfgoed==
⚫
Het idee van de Fringe is overal ter wereld gekopieerd, zo wordt in Nederland jaarlijks het [[Amsterdam Fringe Festival]] gehouden. De grootste en meest gevierde van deze festivals zijn het Adelaide Fringe Festival en het Edmonton International Fringe Festival. Het aantal van zulke evenementen groeit gestaag met name in de VS en Canada.

⚫
Op het terrein van drama heeft de Fringe de première gehad van verscheidene belangrijke stukken. De meest opmerkelijke zijn ''[[Rosencrantz and Guildenstern Are Dead (toneelstuk)|Rosencrantz and Guildenstern Are Dead]]'' van [[Tom Stoppard]] (1966) en ''Moscow Stations'' (1994) met [[Tom Courtenay]]. Door de jaren heen heeft de Fringe vooraanstaande gezelschappen weten aan te trekken, waaronder de London Club Theatre Group in de jaren vijftig, 7:84 en de National Student Theatre Company in de jaren zeventig, Communicado in de jaren tachtig/negentig, Red Shift en Grid Iron in de jaren negentig. De Fringe biedt ook onderdak aan de American High School Theatre Festival.

⚫
Op het comedyvlak heeft de Fringe een platform geboden aan het aanstormend talent dat zo zijn eerste bekendheid kreeg. In de jaren zestig traden verschillende leden van het latere [[Monty Python]]team op, gevolgd door de [[Footlights Club|Cambridge Footlights]] met [[Hugh Laurie]], [[Stephen Fry]], [[Tony Slattery]], [[Emma Thompson]], [[Paul Shearer]], de [[Reduced Shakespeare Company]], [[Steve Coogan]], [[Jenny Eclair]], [[The League of Gentlemen (televisieserie)|The League of Gentlemen]], [[Al Murray]] en [[Rich Hall]].

⚫
De [[Ashton Brothers]] speelden op de Fringe in 2005. De Amsterdam Underground Comedy Collective trad in 2007 op met onder anderen [[Raoul Heertje]], [[Marc-Marie Huijbregts]], [[Theo Maassen]] en [[Hans Teeuwen]]. Voor de laatste was dit de opmaat voor een succesvol solo-optreden in het Sohotheater in Londen.<ref name="BBC">{{en}} {{Citeer web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/7193671.stm |title=BBC News|accessdate=21-02-2008|work=Comedy king in exile by Stephen Robb, 18 January 2008}}</ref> [[BRONKS]] speelde op The Fringe in 2016, met de voorstelling ''Us/Them'' van [[Carly Wijs]] en gooide er hoge ogen (o.m. een vijfsterrenrecensie in ''[[The Guardian (krant)|The Guardian]]''), wat resulteerde in wereldwijde aandacht en voorstellingen in onder meer Londen, [[Montreal (Canada)|Montreal]] en [[Kaapstad]]. Theatergroep [[De Wereldband|de Wëreldbänd]] kreeg in 2017 de Spirit of the Fringe Award voor hun voorstelling Släpstick.


==Prijzen==
==Prijzen==
*De krant ''The Scotsman'' introduceerde in 1972 de eerste Fringe-prijzen. Op het terrein van drama wordt de prestigieuze ''The Scotsman Fringe First Award'' vergeven aan nieuw werk (of nieuwe vertaling). Voor elke week van de Fringe wordt er één vergeven.
*De krant ''The Scotsman'' introduceerde in 1972 de eerste Fringeprijzen. Op het terrein van drama wordt de prestigieuze ''The Scotsman Fringe First Award'' gegeven aan nieuw werk (of nieuwe vertaling). Voor elke week van de Fringe worden er vijf gegeven.
*De ''[[Edinburgh Comedy Awards]]'', tot [[2005]] bekend onder de naam ''[[Perrier comedy awards]]'', werden in 1981 ingesteld voor de beste comedy-debutanten.
*De ''[[Edinburgh Comedy Awards]]'', tot [[2005]] bekend onder de naam ''[[Perrier comedy awards]]'', werden in 1981 ingesteld voor de beste comedydebutanten.
*''Herald Angels'' worden door de critici van de ''[[The Herald]]'' toegekend aan kunstenaars of voorstellingen die erkenning verdienen. Net als bij bovenstaande ''Fringe First'' worden ze wekelijks uitgereikt.
*''Herald Angels'' worden door de critici van ''[[The Herald (Glasgow)|The Herald]]'' toegekend aan kunstenaars of voorstellingen die erkenning verdienen. Net als bij bovenstaande ''Fringe First'' worden ze wekelijks uitgereikt.
*Het weekblad ''The Stage'' reikt sinds [[1995]] de ''Stage Awards for Acting Excellence'' uit. Er zijn nu vier categorieën: beste acteur, beste actrice, beste ensemble en beste solo show.
*Het weekblad ''The Stage'' reikt sinds [[1995]] de ''Stage Awards for Acting Excellence'' uit. Er zijn nu vier categorieën: beste acteur, beste actrice, beste ensemble en beste soloshow.


==Externe links==
==Externe links==
* {{en}}[http://www.edfringe.com/ Officiële website] van de Edinburgh Fringe
* {{en}}[https://www.edfringe.com/ Officiële website] van de Edinburgh Fringe
* {{en}}[http://www.edinburgh-festivals.com/ Festival portaal] van ''The Scotsman''
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20070812011011/http://www.edinburgh-festivals.com/ Festivalportaal] van ''The Scotsman''
* {{en}}[http://www.musicaltalk.co.uk/episodes_0048.html MusicalTalk Podcast] met recensies van enkele musicals op de Edinburgh Festival Fringe in 2007.
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20080302072546/http://www.musicaltalk.co.uk/episodes_0048.html MusicalTalk Podcast] met recensies van enkele musicals op de Edinburgh Festival Fringe in 2007
* {{en}}[http://www.freefringe.org.uk/ PBH Free Fringe] - De gratis Free Fringe georganiseerd door Peter Buckley Hill.
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20070703093507/http://freefringe.org.uk/ PBH Free Fringe] – de gratis Free Fringe georganiseerd door Peter Buckley Hill
* {{en}}[http://www.freefestival.co.uk/ The Free Edinburgh Fringe Festival] - Gratis voorstellingen door de Laughing Horse.
* {{en}}[http://www.freefestival.co.uk/ The Free Edinburgh Fringe Festival] – gratis voorstellingen door de Laughing Horse


{{Commonscat|Edinburgh Festival}}
{{Commonscat|Edinburgh Festival}}
{{Appendix|2=
{{Appendix}}
{{References}}
}}


[[Categorie:Festival in Schotland]]
[[Categorie:Festival in Schotland]]
[[Categorie:Edinburgh]]
[[Categorie:Edinburgh]]
[[Categorie:Theaterfestival]]
[[Categorie:Theaterfestival]]

[[de:Edinburgh Festival Fringe]]
[[en:Edinburgh Festival Fringe]]
[[es:Edinburgh Fringe]]
[[fr:Edinburgh Festival Fringe]]
[[ja:エディンバラ・フェスティバル・フリンジ]]
[[simple:Edinburgh Festival Fringe]]
[[sv:Fringefestivalen, Edinburgh]]

Huidige versie van 9 aug 2024 om 09:42

Straattheater
Fysiek theater
Typische Fringescène

De Edinburgh Fringe (officieel de Edinburgh Festival Fringe of kortweg The Fringe) is het grootste kunstfestival ter wereld: 53.232 voorstellingen van 3.398 shows op 300 locaties en 2,7 miljoen verkochte kaartjes in 2017.[1] The Fringe is ontstaan als een alternatief voor het Edinburgh International Festival en vindt jaarlijks, gedurende ruim drie weken in augustus, plaats in de Schotse hoofdstad, naast een zestiental andere kunst- en cultuurfestivals, gezamenlijk bekend als het Edinburgh Festival.

De Fringe trekt voornamelijk podiumkunsten aan, vooral drama en komedie (60%), daarnaast zijn muziek, musicals en opera belangrijk (22%). Verder zijn er dans, mime en acrobaten (vaak als straattheater), kindertheater en tentoonstellingen.[1]

De dramavoorstellingen strekken zich uit van de oude Grieken via Shakespeare en Samuel Beckett tot avant-gardistisch toneel. Toch is er geen selectiecomité of jury die ergens toestemming voor moet geven, elk optreden is dus mogelijk. De Fringe staat er daardoor om bekend een proeftuin te zijn voor experimenteel werk, dat op een formeler festival geen kans maakt. De organisatie, in handen van de Festival Fringe Society, beperkt zich niet alleen tot het publiceren van het programmaboekje en de verkoop van kaartjes maar begeleidt en adviseert ook de artiesten.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Het verhaal van de Fringe begint in 1947 toen acht theatergroepen voor zichzelf begonnen bij de start van het officiële Edinburgh International Festival. Zij wilden profiteren van het grote publiek dat dit festival zou trekken voor hun eigen meer alternatieve theater. Het kreeg in het volgende jaar zijn naam nadat de Schotse toneelschrijver en journalist Robert Kemp tijdens het tweede festival schreef: "Langs de rand (= fringe) van het officiële festival schijnt er meer particulier initiatief te zijn dan voorheen ... Ik vrees dat sommige van ons 's avonds niet meer naar huis gaan!"

Aanvankelijk opereerden de groepen geheel langs elkaar heen. Het eerste teken van samenwerking verscheen in 1951 toen studenten van de Universiteit van Edinburgh een inloopcentrum openden. Dit centrum werd populair onder veel Fringeartiesten omdat het een goedkope maaltijd en een bed voor de nacht bood.

In 1954 hielden de Fringegroepen hun eerste vergadering om over samenwerking te praten. "We snijden elkaar de keel af", aldus een van de deelnemende groepen. Het waren aspecten die niets met de optredens van doen hadden, zoals de logistiek, die problemen opleverden. Het jaar erna zetten de studenten een centraal boekingskantoor en een café op in een deel van een oud universiteitsgebouw.

In 1959 begon de organisatie vorm te krijgen met de stichting van de "Festival Fringe Society". In het festival van dat jaar opende de Society voor het eerst de deuren van de Fringeclub, een boekingskantoor en een informatiekantoor, in het gebouw van de YMCA. Het toenemend succes begon de organisatie op te breken. De Universiteit klaagde over telefonische onbereikbaarheid in de aanloop naar het festival door alle Fringetelefoontjes. Deze en andere problemen begonnen de vrijwilligers boven het hoofd te groeien. In 1969 werd de Society omgevormd tot een naamloze vennootschap en in 1971 werd de eerste directeur aangesteld.

In de loop der jaren groeide het aantal groepen tot 494 in 1981 met een evenredige groei van het aantal locaties. Hierdoor begon men de Fringe te zien als Het Festival, niet in de laatste plaats door de propaganda in de media van de pleitbezorgers van de Fringe.

Beter laat dan nooit stapte de Fringe in 1992 de 20e eeuw in toen het elektronische boekingssystemen ontdekte. Daarna gingen de vorderingen snel en in 2000 was de Fringe de eerste organisatie ter wereld die online in realtime kaartjes verkocht.[2]

In april 2020 werd besloten het festival van dat jaar af te gelasten in verband met de COVID-19-pandemie.[3] Vanwege de aanhoudende COVID-19-pandemie werd in 2021 een beperkt festival gehouden met 8452 voorstellingen van 1052 shows, gedeeltelijk online en gedeeltelijk op locatie.[4] In 2022 telde het festival, grotendeels weer op locatie, 3.334 verschillende shows en 2,2 miljoen verkochte kaartjes.[5]

Het Fringe-erfgoed

[bewerken | brontekst bewerken]

Het idee van de Fringe is overal ter wereld gekopieerd, zo wordt in Nederland jaarlijks het Amsterdam Fringe Festival gehouden. De grootste en meest gevierde van deze festivals zijn het Adelaide Fringe Festival en het Edmonton International Fringe Festival. Het aantal van zulke evenementen groeit gestaag met name in de VS en Canada.

Op het terrein van drama heeft de Fringe de première gehad van verscheidene belangrijke stukken. De meest opmerkelijke zijn Rosencrantz and Guildenstern Are Dead van Tom Stoppard (1966) en Moscow Stations (1994) met Tom Courtenay. Door de jaren heen heeft de Fringe vooraanstaande gezelschappen weten aan te trekken, waaronder de London Club Theatre Group in de jaren vijftig, 7:84 en de National Student Theatre Company in de jaren zeventig, Communicado in de jaren tachtig/negentig, Red Shift en Grid Iron in de jaren negentig. De Fringe biedt ook onderdak aan de American High School Theatre Festival.

Op het comedyvlak heeft de Fringe een platform geboden aan het aanstormend talent dat zo zijn eerste bekendheid kreeg. In de jaren zestig traden verschillende leden van het latere Monty Pythonteam op, gevolgd door de Cambridge Footlights met Hugh Laurie, Stephen Fry, Tony Slattery, Emma Thompson, Paul Shearer, de Reduced Shakespeare Company, Steve Coogan, Jenny Eclair, The League of Gentlemen, Al Murray en Rich Hall.

De Ashton Brothers speelden op de Fringe in 2005. De Amsterdam Underground Comedy Collective trad in 2007 op met onder anderen Raoul Heertje, Marc-Marie Huijbregts, Theo Maassen en Hans Teeuwen. Voor de laatste was dit de opmaat voor een succesvol solo-optreden in het Sohotheater in Londen.[6] BRONKS speelde op The Fringe in 2016, met de voorstelling Us/Them van Carly Wijs en gooide er hoge ogen (o.m. een vijfsterrenrecensie in The Guardian), wat resulteerde in wereldwijde aandacht en voorstellingen in onder meer Londen, Montreal en Kaapstad. Theatergroep de Wëreldbänd kreeg in 2017 de Spirit of the Fringe Award voor hun voorstelling Släpstick.

Prijzen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • De krant The Scotsman introduceerde in 1972 de eerste Fringeprijzen. Op het terrein van drama wordt de prestigieuze The Scotsman Fringe First Award gegeven aan nieuw werk (of nieuwe vertaling). Voor elke week van de Fringe worden er vijf gegeven.
  • De Edinburgh Comedy Awards, tot 2005 bekend onder de naam Perrier comedy awards, werden in 1981 ingesteld voor de beste comedydebutanten.
  • Herald Angels worden door de critici van The Herald toegekend aan kunstenaars of voorstellingen die erkenning verdienen. Net als bij bovenstaande Fringe First worden ze wekelijks uitgereikt.
  • Het weekblad The Stage reikt sinds 1995 de Stage Awards for Acting Excellence uit. Er zijn nu vier categorieën: beste acteur, beste actrice, beste ensemble en beste soloshow.
[bewerken | brontekst bewerken]
  • (en) Officiële website van de Edinburgh Fringe
  • (en) Festivalportaal van The Scotsman
  • (en) MusicalTalk Podcast met recensies van enkele musicals op de Edinburgh Festival Fringe in 2007
  • (en) PBH Free Fringe – de gratis Free Fringe georganiseerd door Peter Buckley Hill
  • (en) The Free Edinburgh Fringe Festival – gratis voorstellingen door de Laughing Horse
Zie de categorie Edinburgh Festival van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edinburgh_Fringe&oldid=67942192"