Turkmenen: verschil tussen versies
kGeen bewerkingssamenvatting |
|||
| (15 tussenliggende versies door 14 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Turkmen man with camel.jpg|thumb|Turkmeen met kameel]] |
[[Bestand:Turkmen man with camel.jpg|thumb|Turkmeen met kameel]] |
||
De '''Turkmenen''' ([[Turkmeens]]: Түркменлер |
De '''Turkmenen''' ([[Turkmeens]]: Түркменлер, ''Türkmenler,'' توركمنلر'','') zijn een [[Turkse volkeren|Turks volk]] in Centraal- en Voor-Azië. Zij waren oorspronkelijk [[nomade]]n. Turkmenen leven vooral in [[Turkmenistan]], [[Afghanistan]], [[Syrië]], [[Irak]] en het noordoosten van [[Iran]]. Ze spreken [[Turkmeens]], dat gerekend wordt tot de westerse [[Oğuzen|Oğuz]]-tak van de [[Turkse talen]]. Er zijn naar schatting ongeveer 20 miljoen Turkmenen. |
||
Er leven ook Turkmenen in [[Anatolië]]; ze leven vooral in |
Er leven ook Turkmenen in [[Anatolië]]; ze leven vooral in Midden- en Zuid-Anatolië en zijn naar schatting met een paar miljoen. Turkmenen in Turkije worden ook wel de [[Yörük]]en genoemd; [[Mustafa Kemal Atatürk]] was ook een Yörük. |
||
==Geschiedenis== |
==Geschiedenis== |
||
In de [[11e eeuw]] trok een aantal van hen onder leiding van de clan der [[ |
In de [[11e eeuw]] trok een aantal van hen onder leiding van de clan der [[Seltsjoeken]] naar [[Geschiedenis van Iran|Perzië]] en [[Anatolië|Klein-Azië]]. In Klein-Azië traden zij op als [[Gazi (krijger)|gazi's]] (strijders voor het geloof). Het [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnse gebied]], het huidige [[Turkije]], werd door hun toedoen [[islamisering|geïslamiseerd]] en geturkificeerd. Zo legden zij de grondslag voor het [[Ottomaanse Rijk|rijk van de Osmanen]]. |
||
In de [[15e eeuw]] werd het westen van Perzië overheerst door twee Turkmeense dynastieën, de dynastie van het Zwarte Schaap (Karakoyunlu) en die van het Witte Schaap (Akkoyunlu). De Perzische dynastie van de [[ |
In de [[15e eeuw]] werd het westen van Perzië overheerst door twee Turkmeense dynastieën, de dynastie van het Zwarte Schaap (Karakoyunlu) en die van het Witte Schaap (Akkoyunlu). De Perzische dynastie van de [[Safawieden]] (1501-1722), hoewel zelf waarschijnlijk van [[Koerden|Koerdische]] herkomst, steunde op een confederatie van Turkmeense groepen, die voor de [[sjiisme|sji’itische richting]] in de islam waren gewonnen. Een van deze groepen was die van de [[Kadjaren]], die Perzië van 1794 tot 1925 regeerden. De sji’itische stroming onder de Turkmenen in het Osmaanse Rijk werd bloedig onderdrukt door [[Selim I|sultan Selîm I]] (1512-1520). De Turkmenen in Centraal-Azië bleven trouw aan de [[soennisme|soennitische islam]]. |
||
Van de [[16e eeuw|16e]] tot de [[19e eeuw]] werden de oostelijke gebieden van Perzië voortdurend geplaagd door Turkmeense roofovervallen. Hieraan kwam pas een einde door de inlijving van hun woongebieden bij het [[Keizerrijk Rusland|Russische Rijk]] in [[1885]]. |
Van de [[16e eeuw|16e]] tot de [[19e eeuw]] werden de oostelijke gebieden van Perzië voortdurend geplaagd door Turkmeense roofovervallen. Hieraan kwam pas een einde door de inlijving van hun woongebieden bij het [[Keizerrijk Rusland|Russische Rijk]] in [[1885]]. |
||
| Regel 12: | Regel 12: | ||
Ruim de helft van de Turkmenen woont thans in [[Turkmenistan]], waar zij tijdens het [[Turkestaanse Autonome Socialistische Sovjetrepubliek|sovjetbewind]] tot een [[sedentarisme|sedentaire leefwijze]] werden gebracht. Ook de meeste Turkmenen in Oost-Turkije, Noord-Perzië en Noordwest-Afghanistan zijn sedentair geworden. |
Ruim de helft van de Turkmenen woont thans in [[Turkmenistan]], waar zij tijdens het [[Turkestaanse Autonome Socialistische Sovjetrepubliek|sovjetbewind]] tot een [[sedentarisme|sedentaire leefwijze]] werden gebracht. Ook de meeste Turkmenen in Oost-Turkije, Noord-Perzië en Noordwest-Afghanistan zijn sedentair geworden. |
||
==Wetenswaardigheid== |
|||
==Wetenswaardigeid== |
|||
De [[Turkse volkeren|Turkomannen]] (soms ook wel Turkmenen genoemd) in Irak, Iran en Syrië dienen niet verward te worden met de Centraal-Aziatische Turkmenen, die een aparte etnische groep vormen en een [[Turks|Turks dialect]] spreken. |
De [[Turkse volkeren|Turkomannen]] (soms ook wel Turkmenen genoemd) in Irak, Iran en Syrië dienen niet verward te worden met de Centraal-Aziatische Turkmenen, die een aparte [[Etniciteit|etnische groep]] vormen en een [[Turks|Turks dialect]] spreken. |
||
{{Navigatie Turkse volkeren}} |
{{Navigatie Turkse volkeren}} |
||
{{Navigatie nationaliteiten}} |
|||
[[Categorie:Turks volk]] |
[[Categorie:Turks volk]] |
||
[[Categorie:Turkmenistan]] |
|||
[[Categorie:Volk in Azië]] |
[[Categorie:Volk in Azië]] |
||
[[Categorie:Volk in Iran]] |
[[Categorie:Volk in Iran]] |
||
[[Categorie:Volk in Afghanistan]] |
[[Categorie:Volk in Afghanistan]] |
||
[[Categorie:Nomade]] |
|||
[[el:Τουρκομάνοι]] |
|||
Huidige versie van 21 jun 2024 om 22:43
De Turkmenen (Turkmeens: Түркменлер, Türkmenler, توركمنلر,) zijn een Turks volk in Centraal- en Voor-Azië. Zij waren oorspronkelijk nomaden. Turkmenen leven vooral in Turkmenistan, Afghanistan, Syrië, Irak en het noordoosten van Iran. Ze spreken Turkmeens, dat gerekend wordt tot de westerse Oğuz-tak van de Turkse talen. Er zijn naar schatting ongeveer 20 miljoen Turkmenen. Er leven ook Turkmenen in Anatolië; ze leven vooral in Midden- en Zuid-Anatolië en zijn naar schatting met een paar miljoen. Turkmenen in Turkije worden ook wel de Yörüken genoemd; Mustafa Kemal Atatürk was ook een Yörük.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]In de 11e eeuw trok een aantal van hen onder leiding van de clan der Seltsjoeken naar Perzië en Klein-Azië. In Klein-Azië traden zij op als gazi's (strijders voor het geloof). Het Byzantijnse gebied, het huidige Turkije, werd door hun toedoen geïslamiseerd en geturkificeerd. Zo legden zij de grondslag voor het rijk van de Osmanen.
In de 15e eeuw werd het westen van Perzië overheerst door twee Turkmeense dynastieën, de dynastie van het Zwarte Schaap (Karakoyunlu) en die van het Witte Schaap (Akkoyunlu). De Perzische dynastie van de Safawieden (1501-1722), hoewel zelf waarschijnlijk van Koerdische herkomst, steunde op een confederatie van Turkmeense groepen, die voor de sji’itische richting in de islam waren gewonnen. Een van deze groepen was die van de Kadjaren, die Perzië van 1794 tot 1925 regeerden. De sji’itische stroming onder de Turkmenen in het Osmaanse Rijk werd bloedig onderdrukt door sultan Selîm I (1512-1520). De Turkmenen in Centraal-Azië bleven trouw aan de soennitische islam.
Van de 16e tot de 19e eeuw werden de oostelijke gebieden van Perzië voortdurend geplaagd door Turkmeense roofovervallen. Hieraan kwam pas een einde door de inlijving van hun woongebieden bij het Russische Rijk in 1885.
Ruim de helft van de Turkmenen woont thans in Turkmenistan, waar zij tijdens het sovjetbewind tot een sedentaire leefwijze werden gebracht. Ook de meeste Turkmenen in Oost-Turkije, Noord-Perzië en Noordwest-Afghanistan zijn sedentair geworden.
Wetenswaardigheid
[bewerken | brontekst bewerken]De Turkomannen (soms ook wel Turkmenen genoemd) in Irak, Iran en Syrië dienen niet verward te worden met de Centraal-Aziatische Turkmenen, die een aparte etnische groep vormen en een Turks dialect spreken.
· 
· 
· ·