Naar inhoud springen

Oudeschans (Westerwolde): verschil tussen versies

Beluister (info)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
1 (onbereikbare) link(s) aangepast en 0 gemarkeerd als onbereikbaar) #IABot (v2.0.9.5
 
(12 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 18: Regel 18:
| lon_sec = 24
| lon_sec = 24
| woonplaatscode = 2233
| woonplaatscode = 2233
| image = Oudeschans Voorstraat 20.jpg
| caption =
}}
}}
'''Oudeschans''' ([[Gronings]]: ''Olscha(a)nze''), vroeger '''Bellingwolderschans''' genoemd, is een dorp in de gemeente [[Westerwolde (gemeente)|Westerwolde]]. Op {{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|TXT=Date}} had het ongeveer {{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|2233}} inwoners. Het dorp ligt in het overgangsgebied tussen de streken [[Westerwolde (streek)|Westerwolde]] en [[Oldambt (landstreek)|Oldambt]] in de provincie [[Groningen (provincie)|Groningen]]. Oudeschans is een [[Rijksbeschermd gezicht Oudeschans|beschermd dorpsgezicht]].
'''Oudeschans''' ([[Gronings]]: ''Olscha(a)nze''), eerder '''Bellingwolderschans''' en aanvankelijk '''Bellingwolderzijl''' genoemd, is een dorp in de gemeente [[Westerwolde (gemeente)|Westerwolde]]. Op {{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|TXT=Date}} had het ongeveer {{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|2233}} inwoners. Het dorp ligt in het overgangsgebied tussen de streken [[Westerwolde (streek)|Westerwolde]] en [[Oldambt (landstreek)|Oldambt]] in de provincie [[Groningen (provincie)|Groningen]]. Oudeschans is een [[Rijksbeschermd gezicht Oudeschans|beschermd dorpsgezicht]].


De Oude- of Bellingwolderschans moet niet verward worden met de veel kleinere schans van Bellingwolderzijl bij Finsterwolde.
Het dorp is in 1593 ontstaan als een schans of vestingdorp. De Oude- of Bellingwolderschans moet niet verward worden met de veel kleinere schans van [[Bellingwolderzijlvest|Bellingwolderzijl]] bij [[Hongerige Wolf]].


== Geschiedenis ==
== Geschiedenis ==
De eerste bewoning op de plaats van Oudeschans ontstond toen in het midden van de 16e eeuw een [[zijl (toponiem)|zijl]] werd aangelegd in de [[Westerwoldse Aa]]. In 1593 legde graaf [[Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg]] rond het zijl een [[vesting (verdedigingswerk)|vesting]] aan. Deze schans die toen aan de Dollard lag, werd aanvankelijk de Bellingwolderschans genoemd, maar na aanleg van de [[Bad Nieuweschans|Nieuweschans]] in 1628 kwam meer en meer de naam Oudeschans in zwang.
De eerste bewoning op de plaats van Oudeschans ontstond toen in het midden van de 16e eeuw een [[zijl (toponiem)|zijl]] werd aangelegd in de [[Westerwoldse Aa]]. In 1593 legde graaf [[Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg]] rond het zijl een [[vesting (verdedigingswerk)|vesting]] aan. Deze schans die toen aan de Dollard lag, werd aanvankelijk de Bellingwolderschans genoemd, maar na aanleg van de [[Bad Nieuweschans|Nieuweschans]] in 1628 kwam meer en meer de naam Oudeschans in zwang.


In 1657 werd [[Spitland]] ingedijkt waardoor de schans niet langer bij de [[Dollard]] lag. Bovendien werd de loop van de Westerwoldse Aa verlegd, zodat die niet meer door de vesting en het inmiddels ontstane dorp liep maar door de grachten eromheen.
In 1657 werden de kwelders ([[Uiterdijken]]) ingepolderd door de bouw van de [[Stocksterhorn|Schanskerdijk]]. Hierdoor lag de schans niet langer direct aan de [[Dollard]]. Bovendien werd de loop van de Westerwoldse Aa verlegd, zodat die niet meer door de vesting en het inmiddels ontstane dorp liep maar door de grachten eromheen.


In 1672, tijdens de [[Hollandse Oorlog]], waren er veel gevechten rond het dorp. Eerst werd de Oudeschans veroverd door de troepen van de bisschop van [[Münster (stad)|Münster]] [[Christoph Bernhard von Galen|Bernard von Galen]]. Daarop werd de schans weer heroverd voor de stad [[Groningen (stad)|Groningen]] door [[Carl von Rabenhaupt]].
In 1672, tijdens de [[Hollandse Oorlog]], waren er veel gevechten rond het dorp. Eerst werd de Oudeschans veroverd door de troepen van de bisschop van [[Münster (stad)|Münster]] [[Christoph Bernhard von Galen|Bernard von Galen]]. Daarop werd de schans weer heroverd voor de stad [[Groningen (stad)|Groningen]] door [[Carl von Rabenhaupt]].
Regel 42: Regel 44:
* [[Lijst van rijksmonumenten in Oudeschans]]
* [[Lijst van rijksmonumenten in Oudeschans]]


== Externe link ==
== Externe links ==
*Voormalige website van de [https://web.archive.org/web/20180411230900/https://vesting-oudeschans.nl/ Vesting Oudeschans]
*[https://web.archive.org/web/20220306121856/https://historie-bellingwedde.realsite.nl/projecten/oudeschans Werkgroep Oude Bellingwedde (HIstorische Vereniging Westerwolde): Oudeschans]
*Voormalige website van de [https://web.archive.org/web/20180411230900/https://vesting-oudeschans.nl/ Vesting Oudeschans] (2018)
* [https://www.westerwolde.nl/ website gemeente Westerwolde]


==Literatuur==
==Literatuur==
* H. Buiskool e.a., ''Oudeschans'', uitg. Stichting Vesting Oudeschans, Oudeschans / Scheemda 1983
* H. Buiskool e.a., ''Oudeschans'', uitg. Stichting Vesting Oudeschans, Oudeschans / Scheemda 1983
⚫
*J. Heeres, ''[https://books.google.nl/books?id=mCLi-ypjezQC De Bellingerwolder-Schans, in derzelver oorsprong en lotgevallen]'', Groingen 1820
*P. Harkema en M.H. Panman, ''[https://020apps.nl/mip/beschrijvingen/Bellingwedde.pdf Bellingwedde. Gemeentebeschrijving regio Oldambt/Westerwolde]'', Groningen z.j. (ca. 1991)
*P. Harkema en M.H. Panman, ''[https://020apps.nl/mip/beschrijvingen/Bellingwedde.pdf Bellingwedde. Gemeentebeschrijving regio Oldambt/Westerwolde]'', Groningen z.j. (ca. 1991)
* T. Hartman en F.C Kornack, ''Groningen, Gids voor cultuur, landschap en recreatie'', 3e dr., Groningen 2004, p. 342
* T. Hartman en F.C Kornack, ''Groningen, Gids voor cultuur, landschap en recreatie'', 3e dr., Groningen 2004, p. 342
⚫
* J. Heeres, ''[https://books.google.nl/books?id=mCLi-ypjezQC De Bellingerwolder-Schans, in derzelver oorsprong en lotgevallen]'', Groningen 1820

* Ruut Wegman, Marlies Sanders en Jan Huizing, 'Oudeschans', in: Jochem Abbes et al., ''Landschapsbiografie van Westerwolde'', Assen 2021, p. 397-399
<br />
;Vroeger
;Vroeger
<gallery widths="220" heights="220">
<gallery widths="220" heights="220">

Huidige versie van 22 jul 2023 om 09:36

Oudeschans
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Oudeschans (Groningen)
Oudeschans
Situering
Provincie Vlag Groningen (provincie) Groningen
Gemeente Westerwolde
Coördinaten 53° 8′ NB, 7° 8′ OL
Algemeen
Oppervlakte 0,71[1] km²
- land 0,67[1] km²
- water 0,04[1] km²
Inwoners
(2023-01-01) 		145[1]
(204 inw./km²)
Woning­voorraad 81 woningen[1]
Overig
Woonplaats­code 2233
Foto's
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Oudeschans (Gronings: Olscha(a)nze), eerder Bellingwolderschans en aanvankelijk Bellingwolderzijl genoemd, is een dorp in de gemeente Westerwolde. Op 1 januari 2023 had het ongeveer 145 inwoners. Het dorp ligt in het overgangsgebied tussen de streken Westerwolde en Oldambt in de provincie Groningen. Oudeschans is een beschermd dorpsgezicht.

Het dorp is in 1593 ontstaan als een schans of vestingdorp. De Oude- of Bellingwolderschans moet niet verward worden met de veel kleinere schans van Bellingwolderzijl bij Hongerige Wolf.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

De eerste bewoning op de plaats van Oudeschans ontstond toen in het midden van de 16e eeuw een zijl werd aangelegd in de Westerwoldse Aa. In 1593 legde graaf Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg rond het zijl een vesting aan. Deze schans die toen aan de Dollard lag, werd aanvankelijk de Bellingwolderschans genoemd, maar na aanleg van de Nieuweschans in 1628 kwam meer en meer de naam Oudeschans in zwang.

In 1657 werden de kwelders (Uiterdijken) ingepolderd door de bouw van de Schanskerdijk. Hierdoor lag de schans niet langer direct aan de Dollard. Bovendien werd de loop van de Westerwoldse Aa verlegd, zodat die niet meer door de vesting en het inmiddels ontstane dorp liep maar door de grachten eromheen.

In 1672, tijdens de Hollandse Oorlog, waren er veel gevechten rond het dorp. Eerst werd de Oudeschans veroverd door de troepen van de bisschop van Münster Bernard von Galen. Daarop werd de schans weer heroverd voor de stad Groningen door Carl von Rabenhaupt.

In de 18e eeuw werd de vesting verwaarloosd en in 1814 werd de schans bij Koninklijk besluit uit de 2e Linie van de Eems opgeheven en werd deze ontmanteld. Tijdens de ruilverkavelingen na de Tweede Wereldoorlog werd de Westerwoldse Aa recht getrokken en 700 meter naar het westen verlegd waardoor de grachten niet meer in verbinding stonden met deze waterloop.

Aan het eind van de twintigste eeuw werden de resten van de schans duidelijker herkenbaar gemaakt waardoor het karakter van oude vestingplaats weer werd versterkt.

De Garnizoenskerk van Oudeschans werd in 1628 gebouwd. In 1772 is de kerk verplaatst en is er aan de noordkant een pastorie tegenaan gebouwd. In het dorp herinnert verder een vestingmuseum aan het militaire verleden.

Geboren

[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]


Vroeger
  • Reproductie van een kaart van Joan Blaeu met de Bellingwolderschans (1649)
    Reproductie van een kaart van Joan Blaeu met de Bellingwolderschans (1649)
  • Kaart met de Bellingwolderschans, Booneschans en Langeakkerschans (Nieuweschans) uit 1635
    Kaart met de Bellingwolderschans, Booneschans en Langeakkerschans (Nieuweschans) uit 1635
  • Kaart met de Bellingwolderschans en de Booneschans (1674)
    Kaart met de Bellingwolderschans en de Booneschans (1674)
Nu
  • De garnizoenskerk met aangebouwde pastorie in Oudeschans
    De garnizoenskerk met aangebouwde pastorie in Oudeschans
  • Vestingwerken van Oudeschans
    Vestingwerken van Oudeschans
  • Oudeschans
    Oudeschans
Zie de categorie Oudeschans (Groningen) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oudeschans_(Westerwolde)&oldid=64752537"