Chaton: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Huidige versie van 16 jul 2023 om 17:12

Een chaton is een geborduurd symbool van een ridderorde; vaak in de vorm van een ster of een kruis. Sommige orden houden vast aan het laat-middeleeuwse gebruik om ordekleding te dragen tijdens plechtigheden. Wanneer daarbij een mantel wordt gedragen is het gebruikelijk om op de schouder een groot borduursel van gekleurde zijde, goud- en zilverdraad te bevestigen. De chaton is meestal een uitvergrote ster van de orde. Tot het midden van de 19e eeuw werden deze op de borst gedragen sterren geborduurd. Later werden zij door meer praktische metalen (zilveren) sterren vervangen. Het was niet praktisch om een zo grote zilveren ster op de schouder te dragen omdat deze veel te zwaar zou zijn geworden.

Bij de Hongaarse Orde van Sint-Stefanus werd de chaton onder de kin gedragen^[1].

Tot in de late 19e en vroege 20e eeuw werden in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk nog chatons voorgeschreven. Na 1918 zag men ze nog in Roemenië. Chatons komen in de 21e eeuw nog voor bij de Britse orden zoals de Orde van de Kousenband en de Orde van het Bad. Ook bij de orden van de niet meer regerende titulair koningen van Napels vindt men nog chatons.

Het Franse chaton betekent: 'jonge kat'. In de botanica is het een bloeiwijze die men in het Nederlands een katje noemt. Een Nederlandse edelsmid noemt een zetting, die met kleine pootjes, als een stralenkransje, een edelsteen omklemt: een chaton.

Chaton van de Orde van Sint Stefanus op de mantel
Koningin Elizabeth met de stervormige chaton van de souverein van de Orde van de Kousenband, die van haar gemaal is eenvoudiger.
Geborduurde ster van de Orde van het Britse Rijk
De Koninklijke Orde van Victoria

Literatuur

Johann Stolzer und Christian Steeb (redactie): Österreichs Orden vom Mittelalter bis zur Gegenwart, Akademische Druck- u. Verlagsanstalt Graz 1996, ISBN 3-201-01649-7 Artikel van Attila Pandula over de Orde van de Heilige Stefanus.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Attila Pandula

[1] Attila Pandula

[1]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-[[Bestand:Ornat Ritter St Stephans-Orden c1764.jpg|thumb|Chaton op de mantel van de Orde van Sint Stefanus]]
 [[Bestand:Portret_colbert.jpg|thumb|Jean-Baptiste Colbert door [[Claude Lefebvre]] met de grote chaton van de [[Orde van de Heilige Geest]]]]
+Een '''chaton''' is een geborduurd symbool van een [[Ridderorde (organisatie)|ridderorde]]; vaak in de vorm van een [[ster (symbool)|ster]] of een kruis. Sommige orden houden vast aan het laat-middeleeuwse gebruik om [[ordekleding]] te dragen tijdens plechtigheden. Wanneer daarbij een mantel wordt gedragen is het gebruikelijk om op de schouder een groot borduursel van gekleurde zijde, goud- en zilverdraad te bevestigen. De chaton is meestal een uitvergrote ster van de orde. Tot het midden van de 19e eeuw werden deze op de borst gedragen sterren geborduurd. Later werden zij door meer praktische metalen (zilveren) sterren vervangen. Het was niet praktisch om een zo grote zilveren ster op de schouder te dragen omdat deze veel te zwaar zou zijn geworden.
-[[Bestand:Sovereign of the Order of the Garter.JPG|thumb|Koningin Elizabeth draagt een stervormige chaton, die van haar gemaal is eenvoudiger]]
+{{Zie ook|Zie ook: [[Goudborduren]]}}
-Een '''chaton''' is een grote geborduurde [[ster (symbool)|ster]], het kan ook een kruis of een ander symbool zijn, van een [[Ridderorde (organisatie)|ridderorde]]. Sommige orden houden nog steeds vast aan het laat-middeleeuwse gebruik om [[ordekleding]] te dragen tijdens plechtigheden en wanneer daarbij een mantel wordt gedragen is het gebruikelijk om op de schouder een grote ster van gekleurde zijde, goud- en zilverdraad te bevestigen. De chaton is meestal een uitvergrote ster van de orde. Tot het midden van de 19e eeuw werden deze op de borst gedragen sterren geborduurd. Later werden zij door meer praktische metalen (zilveren) sterren vervangen. Het was niet praktisch om een zo grote zilveren ster op de schouder te dragen omdat deze veel te zwaar zou zijn geworden.
 Bij de Hongaarse [[Orde van de Heilige Stefanus|Orde van Sint-Stefanus]] werd de chaton onder de kin gedragen<ref>Attila Pandula</ref>.
-Tot in de late 19e en vroege 20e eeuw werden in Duitsland en het Verengd Koninkrijk nog chatons voorgeschreven. Na 1918 zag men ze nog in Roemenië. Chatons komen in de 21e eeuw nog voor bij de Britse orden zoals de [[Orde van de Kousenband]] en de [[Orde van het Bad]]. Ook bij de orden van de niet meer regerende titulair koningen van Napels vindt men nog chatons.
+Tot in de late 19e en vroege 20e eeuw werden in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk nog chatons voorgeschreven. Na 1918 zag men ze nog in Roemenië. Chatons komen in de 21e eeuw nog voor bij de Britse orden zoals de [[Orde van de Kousenband]] en de [[Orde van het Bad]]. Ook bij de orden van de niet meer regerende titulair koningen van Napels vindt men nog chatons.
-Een [[edelsmeedkunst|edelsmid]] noemt de [[zetten|zetting]], die met  kleine pootjes, als een stralenkransje, een edelsteen omklemd: een chaton.
+Het Franse ''chaton'' betekent: 'jonge kat'. In de [[Plantkunde|botanica]] is het een [[bloeiwijze]] die men in het Nederlands een [[katje]] noemt. Een Nederlandse [[edelsmeedkunst|edelsmid]] noemt een [[zetten (edelsteentechniek)|zetting]], die met kleine pootjes, als een stralenkransje, een edelsteen omklemt: een ''chaton''.
+<gallery widths="150" heights="150">
+Bestand:Ornat Ritter St Stephans-Orden c1764.jpg|Chaton van de Orde van Sint Stefanus op de mantel
+Bestand:Sovereign of the Order of the Garter.JPG|Koningin Elizabeth met de stervormige chaton van de souverein van de [[Orde van de Kousenband]], die van haar gemaal is eenvoudiger.
+Bestand:GBE star.jpg|Geborduurde ster van de [[Orde van het Britse Rijk]]
+File:GCVO star.jpg|De Koninklijke Orde van Victoria
+</gallery>
 ==Literatuur==
 * Johann Stolzer und Christian Steeb (redactie): Österreichs Orden vom Mittelalter bis zur Gegenwart, Akademische Druck- u. Verlagsanstalt Graz 1996, ISBN 3-201-01649-7 Artikel van Attila Pandula over de Orde van de Heilige Stefanus.
-{{refs}}
+{{Appendix}}
-[[Categorie:kleding]]
+[[Categorie:Kledingdecoratie]]
 [[Categorie:Ridderorde]]