Kasteel Montfoort: verschil tussen versies

Kasteel Montfoort
	Poort van Kasteel Montfoort
Locatie	Montfoort, Utrecht, Nederland
Algemeen
Huidige functie	Restaurant
Gebouwd in	1163
Gebouwd door	Bisschop van Utrecht
Gesloopt in	1672
Herbouwd in	Nooit meer opgebouwd. De poort is bewaard gebleven.
Monumentale status	Rijksmonument
Monumentnummer	30061
Bijzonderheden	Op de contouren van het kasteel staan nu woningen.
Website	www.kasteel-montfoort.nl
	De poort bij nacht

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 20 dec 2022 om 14:17

Kasteel Montfoort in het Utrechtse Montfoort, werd in 1163 door bisschop Godefried van Rhenen gebouwd ter verdediging van het Sticht tegen het graafschap Holland. Alleen een deel van de voorburcht staat er nog.

Bouwkundig

Het kasteel is in het rampjaar 1672 door binnengevallen Franse troepen van Lodewijk XIV opgeblazen en niet meer opgebouwd. Wat overgebleven is, is de fraaie toegangspoort met twee zware ronde torens. Deze geeft toegang tot het binnenplein van de ommuurde voorburcht. Het eigenlijke kasteelterrein bevindt zich onder de provinciale weg.

Eigenaren/bezitters

In 1163 begon zijn geschiedenis als burcht van de bisschop van het Sticht. Het kasteel werd in zijn naam bewoond door een burggraaf, die als familienaam sinds die tijd Van Montfoort droeg. Het was een erfelijke functie die, na het uitsterven in 1260, overging via het huwelijk van Alix van Montfoort naar haar man ridder Boudewijn van Renderode.

Hun enige dochter Alix huwde met Roelant de Roover, die in 1270 ook de hoge heerlijkheid van Montfoort erbij kocht van de bisschop. Vanaf dat moment noemde dit geslacht zich eveneens burggraaf en Van Montfoort, maar de burggraven gingen ook behoren tot de tegenstanders van de bisschoppen. Kort voor 1300 hielp Zweder van Montfoort de stad Utrecht de bisschop gevangen te nemen. In 1301 vochten de van Montfoorts tegen zijn opvolger in de slag bij Hogewoert waar de bisschop sneuvelde.

In 1353 kreeg Zweder II van Montfoort het weer aan de stok met een bisschop, die vervolgens zijn kasteel innam en hem dwong de hoge heerlijkheid terug te geven. Bij een opvolgingstwist van de bisschop steunden de van Montfoorts de juiste partij, waardoor ze in 1430 de hoge heerlijkheid weer terugkregen. Keizer Karel V kocht uiteindelijk het bezit in 1545 van de laatste van Montfoort, een zekere Jan de Roover, die in 1580 stierf. Montfoort komt in bezit van de familie De Merode. Ferdinand Philips van Merode verkocht Montfoort in 1648 aan de Staten van Utrecht.

Na de verwoesting door Franse troepen op 6 en 7 november 1672, gaven de Staten in 1688 het kasteelterrein, met de restanten van het kasteel (voorburcht en toegangspoort) voor lange tijd in bruikleen aan de stad Montfoort. De stad verpachtte het geheel aan haar burgemeesters. In 1833 werd in het kasteel een kostschool gevestigd. In 1859 werd de Dienst der Domeinen eigenaar van het terrein en kwam er een gevangenis voor meisjes onder de zestien. Ook kwam er een opvoedingsgesticht voor meisjes die lichte delicten hadden begaan; de splitsing in een Tuchtschool (als opvolger van de gevangenis) en een Rijksopvoedingsgesticht werd echter pas rond de eeuwwisseling verder doorgevoerd. De Tuchtschool werd opgeheven in 1968, waarna de gemeente Montfoort in 1974 het terrein overnam van de Dienst der Domeinen. Na restauratie van de overblijfselen (1984) en afbraak van de modernere bebouwing, bouwde de gemeente een nieuw stadskantoor op het vrijgemaakte kasteelterrein (geopend in 1990, een jaar na de gemeentelijke herindeling die het oude stadhuis te klein maakte) terwijl in het oude poortgebouw sinds 2008 een restaurant annex zalencentrum is.

Overzicht eigenaren/bewoners

1212 - 1227 Everard van Weder
1236 - 1244 Willem van Montfoort
1260 - 1262 Wouter Gerard van der Goude
1280 Hendrik de Rover
Zweder I de Rover van Montfoort
1583 familie De Merode
Ferdinand Philips van Merode
1648 Staten van Utrecht
1974 gemeente Montfoort

Afbeeldingen

Het kasteel op een olieverfschilderij van Jan van Goyen (1635)
Prent van J. de Beijer (1746)
Prent uit Merkwaardige kasteelen in Nederland (1884)
Poort rond 1900
Restanten van de buitenmuur aan de gracht
De binnenplaats in een winterse nacht
De binnenplaats in een zomerse nacht
Bloesem

Zie de categorie Kasteel Montfoort van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen

Dit kasteel op de website Nederlandse Middeleeuwse Kastelen
Montfoort op Kastelen in Utrecht
Kasteel Montfoort op de website van RHC Rijnstreek en Lopikerwaard

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{coördinaten|52_2_40_N_4_56_59_E_type:city_scale:29000_region:NL|52° 2'40.26"NB, 4°56'59.12"OL}}
 {{Infobox kasteel
 | naam           = Kasteel Montfoort
@@ Regel 8: / Regel 6: @@
 | land           = {{NL}}
 | monumentnummer = 30061
-| monumentstatus = [[File:Monumentenschildje blauw wit.svg|10px]] [[Rijksmonument]]
+| monumentstatus = [[Rijksmonument]] [[Bestand:Monumentenbordje 2014.svg|10px]]
-| coördinaten    =
 | kasteeltype    =
 | stijl          =
 | bouwmateriaal  =
 | eigenaar       =
 | huidigefunctie = Restaurant
 | bouwjaar       = [[1163]]
 | bouwer         = [[Bestand:Flag of the prince-bishopric of Utrecht.svg|15px]] [[Bisschop van Utrecht]]
 | sloopjaar      = [[1672]]
-| herbouwjaar    = Nooit meer opgebouwd. De poort is bewaard gebeleven.
+| herbouwjaar    = Nooit meer opgebouwd. De poort is bewaard gebleven.
 | bijzonder      = Op de contouren van het kasteel staan nu woningen.
-| website        = [http://www.kasteel-montfoort.nl/default.asp www.kasteel-montfoort.nl]
+| website        = [https://web.archive.org/web/20130424154714/http://www.kasteel-montfoort.nl/default.asp www.kasteel-montfoort.nl]
-| afbeelding2    = Monftoort- Trap kasteelen.JPG
+| afbeelding2    = Kasteel Montfoort Nacht.JPG
-| onderschrift2  = Kasteel Montfoort op een oude prent
+| onderschrift2  = De poort bij nacht
 }}
-'''Kasteel Montfoort''' bij het Utrechtse [[Montfoort]], werd in [[1163]] door [[Bisschop]] Godefried van Rhenen gebouwd ter verdediging van het [[Sticht Utrecht|Sticht]] tegen de [[Graafschap Holland|Hollanders]]. Alleen een deel van de voorburcht staat er nog.
+'''Kasteel Montfoort''' in het Utrechtse [[Montfoort]], werd in [[1163]] door bisschop [[Godefried van Rhenen]] gebouwd ter verdediging van het [[Sticht Utrecht|Sticht]] tegen het [[graafschap Holland]]. Alleen een deel van de voorburcht staat er nog.
 ==Bouwkundig==
-Het kasteel is in het [[rampjaar]] [[1672]] door binnengevallen Fransen troepen van [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]] opgeblazen en niet meer opgebouwd. Wat overgebleven is, is de fraaie toegangspoort met twee zware ronde torens. Deze geeft toegang tot het binnenplein van de ommuurde voorburcht. Het eigenlijke kasteelterrein bevindt zich onder de provinciale weg.
+Het kasteel is in het [[rampjaar]] [[1672]] door binnengevallen Franse troepen van [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]] opgeblazen en niet meer opgebouwd. Wat overgebleven is, is de fraaie toegangspoort met twee zware ronde torens. Deze geeft toegang tot het binnenplein van de ommuurde voorburcht. Het eigenlijke kasteelterrein bevindt zich onder de provinciale weg.
+== Eigenaren/bezitters ==
+In 1163 begon zijn geschiedenis als burcht van de bisschop van het [[Sticht Utrecht|Sticht]]. Het kasteel werd in zijn naam bewoond door een [[burggraaf]], die als familienaam sinds die tijd [[Van Montfoort]] droeg. Het was een erfelijke functie die, na het uitsterven in [[1260]], overging via het huwelijk van Alix van Montfoort naar haar man ridder Boudewijn van Renderode.
+Hun enige dochter Alix huwde met Roelant de Roover, die in [[1270]] ook de hoge [[heerlijkheid (bestuursvorm)|heerlijkheid]] van Montfoort erbij kocht van de bisschop. Vanaf dat moment noemde dit geslacht zich eveneens burggraaf en Van Montfoort, maar de burggraven gingen ook behoren tot de tegenstanders van de bisschoppen. Kort voor [[1300]] hielp [[Zweder I van Montfoort|Zweder van Montfoort]] de stad [[Utrecht (stad)|Utrecht]] de bisschop gevangen te nemen. In [[1301]] vochten de van Montfoorts tegen zijn opvolger in de [[slag bij Hogewoert]] waar de bisschop sneuvelde.
-==Eigenaren/Bezitters==
-In 1163 begon haar geschiedenis als burcht van de bisschop van het [[Sticht Utrecht|Sticht]]. Het kasteel werd in zijn naam bewoond door een [[burggraaf]], die als familienaam sinds die tijd Van Montfort droeg. Het was een erfelijke functie die, na het uitsterven in [[1260]], overging via het huwelijk van Alix van Montfoort naar haar man Ridder Boudewijn van Renderode.
+In [[1353]] kreeg [[Zweder II van Montfoort]] het weer aan de stok met een bisschop, die vervolgens zijn kasteel innam en hem dwong de hoge heerlijkheid terug te geven. Bij een opvolgingstwist van de bisschop steunden de van Montfoorts de juiste partij, waardoor ze in [[1430]] de hoge heerlijkheid weer terugkregen. [[Keizer Karel V]] kocht uiteindelijk het bezit in [[1545]] van de laatste van Montfoort, een zekere [[Jan IV van Montfoort|Jan de Roover]], die in [[1580]] stierf. Montfoort komt in bezit van de [[Huis Merode|familie De Merode]]. Ferdinand Philips van Merode verkocht Montfoort in [[1648]] aan de [[Staten van Utrecht]].
-Hun enige dochter Alix huwde met Roelant de Roover, die in [[1270]] ook de hoge [[heerlijkheid (bestuursvorm)|heerlijkheid]] van Montfoort erbij kocht van de bisschop. Vanaf dat moment noemde dit geslacht zich eveneens Burggraaf en Van Montfoort, maar de burggraven gingen ook behoren tot de tegenstanders van de bisschoppen. Kort voor [[1300]] hielp Sweder van Montfort de stad [[Utrecht (stad)|Utrecht]] de bisschop gevangen te nemen. In [[1301]] vochten de van Montforts tegen zijn opvolger in de [[slag bij Hogewoert]] waar de bisschop sneuvelde.
+Na de verwoesting door Franse troepen op 6 en 7 november 1672, gaven de Staten in 1688 het kasteelterrein, met de restanten van het kasteel (voorburcht en toegangspoort) voor lange tijd in bruikleen aan de stad Montfoort. De stad verpachtte het geheel aan haar burgemeesters. In 1833 werd in het kasteel een kostschool gevestigd. In 1859 werd de [[Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf|Dienst der Domeinen]] eigenaar van het terrein en kwam er een gevangenis voor meisjes onder de zestien. Ook kwam er een opvoedingsgesticht voor meisjes die lichte delicten hadden begaan; de splitsing in een Tuchtschool (als opvolger van de gevangenis) en een Rijksopvoedingsgesticht werd echter pas rond de eeuwwisseling verder doorgevoerd. De Tuchtschool werd opgeheven in 1968, waarna de gemeente Montfoort in 1974 het terrein overnam van de Dienst der Domeinen. Na restauratie van de overblijfselen (1984) en afbraak van de modernere bebouwing, bouwde de gemeente een nieuw stadskantoor op het vrijgemaakte kasteelterrein (geopend in 1990, een jaar na de gemeentelijke herindeling die het [[Oude stadhuis (Montfoort)|oude stadhuis]] te klein maakte) terwijl in het oude poortgebouw sinds 2008 een restaurant annex zalencentrum is.
-In [[1353]] kreeg een Sweder het weer aan de stok met een bisschop, die vervolgens zijn kasteel innam en hem dwong de hoge heerlijkheid terug te geven. Bij een opvolgingstwist van de bisschop steunden de van Montforts de juiste partij, waardoor ze in [[1430]] de hoge heerlijkheid weer terugkregen. Keizer [[Karel V van het Heilige Roomse Rijk|Karel V]] kocht uiteindelijk het bezit in [[1545]] van de laatste van Montfoort, een zekere Jan de Roover , die in [[1580]] stierf. Zijn zwager Ferdinand Philips van Merode verkocht Montfoort in [[1648]] aan de Staten van Utrecht.
+=== Overzicht eigenaren/bewoners ===
-Door de Staten van Utrecht werd het kasteel in [[1688]] voor lange tijd in bruikleen gegeven aan de stad Montfoort. De stad verpachtte het geheel aan haar burgemeesters. In [[1833]] werd in het kasteel een kostschool gevestigd. In [[1859]] werd de Dienst der [[Domeinen]] eigenaar van het terrein en kwam er een gevangenis voor meisjes, vervolgens een Rijks Tuchtschool voor meisjes, die later een Rijksopvoedingsgesticht werd genoemd. In [[1968]] werd de gemeente Montfoort opnieuw eigenaar, maar na de gemeentelijke herindeling van [[1989]] werd een nieuw stadskantoor geopend. Tegenwoordig (2008) is in het kasteel een restaurant annex zalencentrum gevestigd.
+* 1212 - 1227 Everard van Weder
+* 1236 - 1244 Willem van Montfoort
+* 1260 - 1262 Wouter Gerard van der Goude
+* 1280 [[Hendrik I van Montfoort|Hendrik de Rover]]
+* [[Zweder I van Montfoort|Zweder I de Rover van Montfoort]]
+* 1583 [[Huis Merode|familie De Merode]]
+* Ferdinand Philips van Merode
+* 1648 Staten van Utrecht
+* 1974 gemeente Montfoort
 ==Afbeeldingen==
 <gallery>
 Bestand:Jan van Goyen 015.jpg|Het kasteel op een olieverfschilderij van Jan van Goyen (1635)
+Bestand:Aanzicht, door J.de Beyer 1746, in bezit van Monumenten Zorg - Montfoort - 20160495 - RCE.jpg|Prent van J. de Beijer (1746)
+Bestand:Monftoort- Trap kasteelen.JPG|Prent uit ''Merkwaardige kasteelen in Nederland'' (1884)
+Bestand:Kasteel Montfoort 1900.jpg|Poort rond 1900
 Bestand:Montfoort 2006.jpg|Restanten van de buitenmuur aan de gracht
-Bestand:Kasteel Montfoort plein.jpg|De binnenplaats bij dag
+Bestand:Kasteel Montfoort Winter Nacht.JPG|De binnenplaats in een winterse nacht
-File:Kasteel Montfoort Avond 06052012.JPG|De binnenplaats bij nacht
+Bestand:Kasteel Montfoort Avond 06052012.JPG|De binnenplaats in een zomerse nacht
 Bestand:Kasteel Montfoort Bloesem 01.JPG|Bloesem
 </gallery>
-{{commonscat}}
+{{Commonscat|Kasteel Montfoort}}
-{{Bron|bronvermelding=
-'''Bronnen:'''
+{{Appendix|1=Bronnen|2=
 * {{Link kasteleninnederland.nl|id=1174}}
 * [http://kasteleninutrecht.eu/Montfoort.htm Montfoort] op [http://www.kasteleninutrecht.eu/ Kastelen in Utrecht]
+* [https://rhcrijnstreek.nl/bronnen/lokale-historie/montfoort/montfoort/kasteel-montfoort/ Kasteel Montfoort] op de website van RHC Rijnstreek en Lopikerwaard
 }}
+{{Navigatie kastelen Utrecht}}
+{{Coor title dms|52|2|40|N|4|56|59|E|type:landmark_scale:29000_region:NL}}
 [[Categorie:Kasteel in Utrecht (provincie)|Montfoort]]
-[[Categorie:Montfoort]]
+[[Categorie:Rijksmonument in Montfoort]]