Brontekst bekijken van Lathyrisme

{{Disclaimer medisch lemma}}
{{Infobox aandoening
| naam           = Lathyrisme
| afbeelding     = Goya-Guerra_%2851%29.jpg
| caption        = ''Gracias a la Almorta'': ''Dank aan het Lathyrusmeel'', <br />een [[aquatint]]-ets van [[Francisco Goya]]<br /> dat de effecten van lathyrisme laat zien
| DiseasesDB     = 32679
| ICD10          = T62
| ICD9           = {{ICD9|988.2}}
| ICDO           =
| OMIM           =
| MedlinePlus    =
| eMedicineSubj  =
| eMedicineTopic =
| MeshName       = Lathyrism (
| MeshNumber     = C21.613.756.558
}}
'''Lathyrisme''' of '''neurolathyrisme''' is een [[neurologie|neurologische]] [[ziekte]] die voorkomt bij mensen en [[domesticatie|gedomesticeerde]] dieren, die wordt veroorzaakt door het eten van bepaalde planten uit het geslacht ''[[Lathyrus]]''. Dit probleem wordt voornamelijk geassocieerd met ''[[Lathyrus sativus]]'' en in mindere mate met ''[[Lathyrus cicera]]''.<ref>https://web.archive.org/web/20120204132556/http://www.itg.be/itg/DistanceLearning/LectureNotesVandenEndenE/47_Medical_problems_caused_by_plantsp11.htm "Medical problems caused by plants: Lathyrism" at ''Prince Leopold Institute of Tropical Medicine'' online database</ref>

De consumptie van grote hoeveelheden [[zaad (plant)|zaden]] van ''Lathyrus'' met een hoge dosis van het [[neurotoxine]] bèta-oxalyl-L-alfa, beta-diaminopropionzuur ('''oxalyldiaminopropionzuur''' (ODAP)) veroorzaakt [[verlamming]], zich uitend in krachtsverlies tot volledige verlamming van de benen.

De ziekte komt voor in sommige gebieden in [[Bangladesh]], [[Ethiopië]], [[India]] en [[Nepal]].<ref>SPENCER PS, LUDOLPH AC, KISBY GE. "Neurologic diseases associated with use of plant components with toxic potential" in ''Environmental Research'' 1993; issue 62; pp. 106-13. ISSN 00139351</ref>

De ziekte komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, omdat vrouwelijke [[hormoon|hormonen]] enige bescherming lijken te bieden. De oorzaak van de ziekte wordt toegeschreven aan bèta-aminopropionitriel (BAPN), dat het [[koper (element)|koper]]-bevattende [[enzym]] [[lysyl-oxidase]] remt, dat verantwoordelijk is voor het aanleggen van kruisverbindingen tussen [[pro-collageen]] en [[pro-elastine]].

Gedurende het bewind van [[Francisco Franco]] in [[Spanje]] waren er verschillende uitbraken van lathyrisme, wat werd veroorzaakt door gebrek aan voedsel waardoor mensen grote hoeveelheden lathyrusmeel gingen consumeren.<ref>https://www.historiacocina.com/gourmets/venenos/almortas.htm AZCOYTIA, Carlos (2006): "Historia de la Almorta or el veneno que llegó con el hambre tras la Guerra Civil Española". ''HistoriaCocina''. [https://web.archive.org/web/20221103162242/https://www.historiacocina.com/gourmets/venenos/almortas.htm Gearchiveerd] op 3 november 2022.</ref> De ziekte was al eerder voorgekomen gedurende de [[Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog]] tegen [[Napoleon Bonaparte]] in [[Madrid (stad)|Madrid]]. Deze gebeurtenis was het onderwerp van een van [[Francisco Goya]]’s aquatint-etsen met de titel ''Gracias a la Almorta'' (''Dank aan het Lathyrusmeel'') die slachtoffers van lathyrisme uitbeeldt.

Recent is er een verwante ziekte ontdekt die [[osteolathyrisme]] is genoemd omdat het de [[bot (anatomie)|bot]]ten en [[bindweefsel]]s aantast in plaats van het [[zenuwstelsel]]. Het is een aandoening van het [[skelet]] die gepaard kan gaan met [[hernia nuclei pulposi|hernia van de rug]], [[aortadissectie]], [[kreupelheid]] van de [[voorpoot|voorpoten]], [[exostose]]n, [[kyfoscoliose]] en andere skeletvervormingen, waarschijnlijk als gevolg van een gestoorde aanmaak van het bindweefsel.<ref>COHN, D.F. (1995) "Are other systems apart from the nervous system involved in human lathyrism?" in ''Lathyrus sativus and Human Lathyrism: Progress and Prospects''. Ed. Yusuf H, Lambein F. University of Dhaka. Dhaka pp. 101-2. {{ISBN|9845100058}}</ref>

== Referenties ==
{{References}}

== Externe link ==
* [https://web.archive.org/web/20041013150604/http://www.clima.uwa.edu.au/lathyrus/ ''Lathyrus'' Lathyrism Newsletter]

[[Categorie:Vergiftiging]]
[[Categorie:Dierziekte]]