Brontekst bekijken van Artillerie- en Genieschool

[[Bestand:Voorgevel, en omlijsting van ingangspartij verrijkt met guirlandes - Delft - 20389935 - RCE.jpg|thumb|Pand aan de [[Oude Delft 95]], waar de Artillerie- en Genieschool van 1814 tot 1827 was gevestigd.]]
De '''Artillerie- en Genieschool''' was de eerste onderwijsinstelling voor ingenieurs in [[Delft]]. De opleiding bestond van 1814 tot 1828 en vestigde zich later als [[Koninklijke Militaire Academie]] in [[Breda]].<ref name="UitDelft13">''Toen studeren exerceren was'', ir. Henk Makkink, artikel in "Delft Integraal", 2006, nr 4, zoals geciteerd in Uit Delft, halfjaarlijkse periodiek vor de leden van de Alumnivereniging TU Delft, nr 13, 2010</ref>

== Geschiedenis ==
[[Bestand:Kadet in het tenue van de Artillerie- en Genieschool te Delft, omstreeks 1820.jpg|thumb|upright|left|Cadet in het tenue van de Artillerie- en Genieschool te Delft, omstreeks 1820]]
In 1814, een jaar na de Franse bezetting, richtte [[Willem I der Nederlanden|Koning Willem I]] de [[Artillerie]]- en Genieschool op in Delft. Het startte met 100 cadetten<ref name="Web41Afdva">''[http://www.41afdva.net/Opleidingen_artillerie.htm Artillerieopleidingen (tot eind 19e eeuw)]'', internetartikel 41ste afdeling Veldartillerie Charly Batterij Lichting 87-1/2, volgens colofon overgenomen uit ''Batterijboek 41 Afdva C-bt 87-1/2'', Ed de Bruin. [https://web.archive.org/web/20170924045342/http://www.41afdva.net/Opleidingen_artillerie.htm Gearchiveerd] op 24 september 2017.</ref>. De school was gevestigd in het pand aan de [[Oude Delft 95]], dat het [[Ministerie van Oorlog]] in 1814 gekocht had van de gemeente Delft.<ref name="OD95">''[https://www.achterdegevelsvandelft.nl/huizen/Oude%20Delft%2095.htm Oude Delft 95]'', Piet van der Eijk, ontleend aan Peter van der Krogt, ‘Oude Delft 95, Geschiedenis van de gebouwen van het IHE’ en D.Graswinckel, ‘Graswinckel, Geschiedenis van een Delfts brouwers- en regentengeslacht’. [https://web.archive.org/web/20210129020043/https://www.achterdegevelsvandelft.nl/huizen/Oude%20Delft%2095.htm Gearchiveerd] op 29 januari 2021.</ref> De school was bedoeld als officiersopleiding voor officieren van het nieuwe staatsleger<ref name="Delta97Cadetten">''[https://www.delta.tudelft.nl/article/cadetten-aan-de-oude-delft Cadetten aan de Oude Delft]'', Leo de Vries, TU Delta, 1997. [https://web.archive.org/web/20170924045541/https://www.delta.tudelft.nl/article/cadetten-aan-de-oude-delft Gearchiveerd] op 24 september 2017.</ref>, en leidde op tot waterstaatsingenieur en scheepsbouwkundige<ref name="UitDelft13"/>. De directeur van dit opleidingsinstituut was generaal-majoor [[Johann Heinrich Voet]]<ref name="Web41Afdva" /><ref name="Delta97Cadetten"/>.

De school kende aanvankelijk geen toelatingsexamen. In 1817 werd dit alsnog ingevoerd naar aanleiding van enkele incidenten<ref name="Delta97Cadetten"/>. Op initiatief van de directeur woonden de studenten op kamers bij gezinnen in de stad. Dit veroorzaakte beroering binnen delen van het bestuur van de opleiding dat internering verkoos boven hospiteren bij burgers. Tevens was er onenigheid over de precieze inhoud van de [[lesstof]]. De Koning richtte hierop een commissie in die een advies moest uitbrengen<ref name="Web41Afdva" /><ref name="Delta97Cadetten"/>.

De commissie bracht in 1823 het advies uit om de [[Koninklijke Militaire Academie]] op te richten in het voormalig paleis van de Oranjes in Breda. Drie jaar later werd dit voorstel bij Koninklijk Besluit overgenomen. Na een grondige verbouwing van het paleis opende de KMA in het najaar van 1828 haar deuren. De school in Delft was eerder dat jaar al gesloten<ref name="Web41Afdva" />.

Veertien jaar na sluiting van de Artillerie- en Genieschool werd in hetzelfde pand de [[Koninklijke Akademie ter opleiding van burgerlijke ingenieurs]] gesticht, de latere [[Technische Universiteit Delft]]. Vanaf ca. 1990 is het pand eigendom van en in gebruik bij het [[IHE Delft Institute for Water Education]]. 

== Studenten, docenten en staf ==
{{Kolommen lijst | breedte=24 | aantal=3 | inhoud=
* [[Pieter Adams]]
* W. Badon Ghijben **
* [[Martinus Beijerinck (1803-1847)|Martinus Beijerinck]] **
* [[Volkier Marius François Bentinck tot Nijenhuis]]
* [[Johan Wilhelm Blanken]]
* A. Blaauw **
* N.H. Boerrigter **
* [[Laurens Adriaan Boers]]
* [[Carolus Johannes Boers]]
* J. Burgers Boerman **
* G.J. Bolten **
* [[Willem Christiaan Brade]]
* J. de Broek **
* [[Frederik Willem Conrad (1800-1870)|Frederik Willem Conrad]] **
* W. Dassevael **
* [[Isaac Paul Delprat]]
* [[Adriaan Willem Anne Gevers Deynoot]]
* J.A. van Dorth **
* N. Dutreux **
* [[Alexis Eenens]]
* [[Henri François Fijnje van Salverda]] **
* [[Cornelius Anthonius Geisweit van der Netten]]
* [[Justinus Antonius Felix Geisweit van der Netten]]
* [[Jacob de Gelder]]
* [[Johan Godart van Gendt sr.]] **
* G.N. Groltaers **
* [[Lodewijk Frederik Christiaan Haug]]
* [[Boudewijn van Hoey-Schilthouwer van Oostéé]]
* [[Joan Henrik Hooft van Iddekinge]]
* [[Andreas Charles van Braam Houckgeest]]
* [[André-Edouard Jolly]]
* [[Johannes Augustus Keurenaer]]
* P. Koek **
* [[Leopold Johannes Adriaan van der Kun]] **
* N.J. van der Lee **
* P. van Loon **
* [[Menno David van Limburg Stirum]]
* [[Pieter van Loon]]
* H.J.A. Lorentz **
* [[Maximiliaan Jacob de Man (1765 – 1838)]]
* [[Hendrik Arnold Meijer]]
* R. Musquetier **
* [[Frederik Petrus Gisius Nanning]]
* [[Jacobus Pieter Carel van Overstraten]]
* [[Allard Cornelis Pierson]]
* E.C.B. Rappard **
* [[Willem Nicolaas Rose]]
* [[Carel Jan Riesz]]
* L. Rijsterborgh **
* H.G. de Sart **
* [[Hendrik Gerard Seelig]]
* [[Izaäk Riewert Schmidt]]
* [[Duco Johannes Storm Buijsing]] **
* [[Zeno Willem Anne Lodewijk van Tengnagell]]
* [[Olke Arnoldus Uhlenbeck]]
* [[Gideon Jan Verdam]]
}}
(**) studenten aan deze school<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Huet |voornaam=A. |titel=Geschiedkundig overzicht van de ontwikkeling van het technisch onderwijs in ons vaderland |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=dts:2656049:mpeg21:0001 |jaargang=10 |tijdschrift=DeIngenieur |datum=1895-11-30 |nummer=48}}</ref>

{{Appendix|Publicaties, een selectie|2=

====Studiemateriaal uit die tijd====
* {{Citeer boek 
|titel=Koninklijk Besluit houdende vaststelling van het reglement voor de Koninklijke Akademie te Delft : benevens het voorloopig programma der studien en toelichting door den directeur der Akademie
|auteur=J.A. Keurenaer
|auteurlink=Johannes Augustus Keurenaer
|medeauteurs=
|editie=
|url=https://books.google.nl/books?id=9CZTAAAAcAAJ
|uitgever=
|plaats=Delft
|datum=1859
|pagina's=62 blz}} 
* S.F. La Croix en J.R. Smith (vert.). ''[https://books.google.nl/books?id=gPhhAAAAcAAJ Beginselen der goniometrie en trigonometrie: ten gebruike van de ..., Volume 1],'' 1856.
* P. de Groot, ''[https://books.google.nl/books?id=5fJjAAAAcAAJ Wiskunstige toepassingen voor de teekenlessen bij de Koninklijke artillerie- en genieschool te Delft, Volume 1],'' 1815.
* J.R. Smith. ''[https://books.google.nl/books?id=S5piAAAAcAAJ Beginselen der dynamica: ten gebruike van de kadetten der Koninklijke Artillerie en Genieschool te Delft, Volume 1],'' Gebroeders Van Cleef, 1825
* {{Citeer boek 
|titel=Beginselen der Werktuigkunde, voor de Kadetten der artillerie en genie
|auteur=Isaäc Paul Delprat
|auteurlink=Isaäc Paul Delprat
|medeauteurs=
|editie=
|url=https://books.google.nl/books?id=QI5iAAAAcAAJ
|uitgever=
|plaats=
|datum=1867
|pagina's=}} 

==== Over de Artillerie- en Genieschool ====
* [[Johannes Didericus Doorman|J.D. Doorman]], ''[https://books.google.nl/books?id=kPnANAlXKeQC Memoriaal voor de officieren der artillerie en genie, mitsgaders voor de magazynmeesters der artillerie, de plaatselijke commandanten, plaats-majoors, enz., of Verzameling van orders en instructien den dienst der artillerie en der fortificatien betreffende, Volume 2],'' Doorman en comp., 1816.
* [[Harry Lintsen]]. "[https://www.dbnl.org/tekst/lint011gesc05_01/lint011gesc05_01_0003.php De Artillerie- en Genieschool in Delft]," in: ''Geschiedenis van de techniek in Nederland. De wording van een moderne samenleving 1800-1890. Deel V. Techniek, beroep en praktijk.'' Walburg Pers, Zutphen 1994. p.&nbsp;54-56

==== Zie ook ====
* [[Koninklijke Militaire Academie]]
* [[Koninklijke Academie te Delft]] (voluit: Koninklijke Akademie ter opleiding van burgerlijke ingenieurs)
* [[Polytechnische School te Delft]]
* [[Technische Universiteit Delft]]

-----
'''Referenties en voetnoten'''
{{References}}
}}
{{commonscat}}

[[Categorie:Onderwijs in Delft]]
[[Categorie:Militaire academie]]