Brontekst bekijken van Acetylsalicylzuur

{{Disclaimer medisch lemma}}
{{Infobox geneesmiddel
| naam = Acetylsalicylzuur
| afbeelding = Aspirin-Sructural.svg
| afbeeldingbreedte = 150
| onderschrift = [[Structuurformule]] van acetylsalicylzuur
| afbeelding2 = Aspirin-B-3D-balls.png
| afbeeldingbreedte2 = 140
| onderschrift2 = [[Molecuulmodel]] van acetylsalicylzuur
| IUPAC_naam = 2-(acetyloxy)benzeencarbonzuur
| beschikbaarheid = 80–100%
| metabolisatie = [[Lever|Hepatisch]]
| halveringstijd = 300-650mg: 3,1u<br />1g: 5u, 2g: 9u
| excretie = [[Nier (biologie)|Renaal]]
| groep = [[Pijnstillers]]
| subklasse = Salicylaten
| merknamen = [[Bayer|Bayer aspirine]], vele anderen
| indicaties = Pijn, koorts, ontsteking, cardiovasculaire preventie
| toediening = [[Oraal]]
| dosering = 
| zwangerschap = C
| CAS_nummer = 50-78-2
| ATC_prefix = A01
| ATC_suffix = AD05
| PubChem = 2244
| DrugBank = APRD00264
| kompas = {{FTK|A|acetylsalicylzuur|acetylsalicylzuur}}
| repertorium = 
| chemische_formule = C<sub>9</sub>H<sub>8</sub>O<sub>4</sub><br />[[benzeenring|C<sub>6</sub>H<sub>4</sub>]]([[Zuurstof (element)|O]][[acetyl|COCH<sub>3</sub>]])[[COOH]]
| moleculair_gewicht = 180,15742
| smeltpunt = 136
| kleur = Wit
| oplosbaarheid = (bij 20 °C) 3,0
| dichtheid = 1,40
| aggregatietoestand = Vast
}}
'''Acetylsalicylzuur''' is een medicijn dat [[pijnstillers|pijnstillend]], [[koorts]]verlagend en [[ontstekingsremmers|ontstekingsremmend]] werkt. Het middel was onder de [[merk]]naam '''Aspirine''', of merkloos als acetylsalicylzuur (ook wel '''acetosal''') voor de opkomst van [[paracetamol]] de meest gebruikte pijnstiller. Acetylsalicylzuur wordt tegenwoordig in lage dosering zeer veel voorgeschreven ter voorkoming van [[Cerebrovasculair accident|beroerten]] en [[hartinfarct]]en.<ref name=AHSF2016>{{citeer web|title=Aspirin|url=https://www.drugs.com/monograph/aspirin.html|website=Drugs.com|publisher=American Society of Health-System Pharmacists|access-date=29 november 2019|date=2016|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210414045212/https://www.drugs.com/monograph/aspirin.html|archiefdatum=2021-04-14|dodeurl=nee}}</ref> 

Aspirine lijkt het risico op bepaalde soorten kanker te verminderen, met name [[darmkanker]].<ref>{{citeer journal | auteur = Patrignani P, Patrono C | title = Aspirin and Cancer | journal = Journal of the American College of Cardiology | volume = 68 | issue = 9 | pages = 967–76 | date = 2016 | pmid = 27561771 | taal=en|doi = 10.1016/j.jacc.2016.05.083  |issn=0735-1097 }}</ref> Wanneer het ingezet wordt als pijnstiller of koortsverlager, beginnen de effecten meestal binnen 30 minuten. Aspirine wordt geclassificeerd als een [[NSAID's|niet-steroïde ontstekingsremmer (NSAID)]].<ref name=AHSF2016 />

Aspirine is een van de meest gebruikte medicijnen ter wereld, met een geschat verbruik van ongeveer 40.000 ton (50 tot 120 miljard pillen) per jaar.<ref name=COX2002>{{citeer journal | auteur = Warner TD, Mitchell JA | title = Cyclooxygenase-3 (COX-3): filling in the gaps toward a COX continuum? | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 99 | issue = 21 | pages = 13371–3 | date = 2002 | pmid = 12374850 | pmc = 129677 | doi = 10.1073/pnas.222543099 }}</ref> De stof is opgenomen in de [[WHO-modellijst van essentiële geneesmiddelen|lijst van essentiële geneesmiddelen]] van de [[Wereldgezondheidsorganisatie|WHO]], waarin de meest effectieve en veilige medicijnen staan vermeld die nodig zijn in de gezondheidszorg.

== Geschiedenis van acetylsalicylzuur ==
=== Van wilgenblad tot acetylsalicylzuur ===
Reeds omstreeks 2000 voor Christus gebruikten de [[Assyrische Rijk|Assyriërs]] [[wilg]]enbladeren voor de behandeling van pijnlijke gewrichten. Geschriften van rond 1550 voor Christus tonen aan dat ook de [[oude Egypte]]naren een brouwsel van wilgenbladeren gebruikten tegen pijn en ontstekingen. [[Hippocrates van Kos|Hippocrates]] propageerde eveneens het gebruik van wilgenbastextract. Dit extract heeft echter geen pijnstillend effect, smaakt bijzonder bitter en ligt slecht op de maag. De werkzame stof in het extract is [[salicine]]. Een stof die verwant is aan salicine treft men onder andere ook aan in [[moerasspirea]]. Salicine, of salicylzuur werkt koortsverlagend, maar heeft geen pijnstillend effect. Het pijnstillende effect van acetylsalicylzuur is volledig gebaseerd op de acetylgroep, die synthetisch wordt toegevoegd. Het koortsverlagende effect van het salicylzuur liet mensen zich beter voelen, maar was niet pijnstillend.

In 1763 beschreef de Engelse predikant Edmund Stone de pijnstillende en koortsverlagende werking van extracten van de wilgenbast. In 1825 probeerde Francesco Fontana in Italië het extract te zuiveren, evenals Johann Andreas Buchner die hetzelfde in 1828 probeerde. Het was echter de Fransman [[Henri Leroux]] die in 1829 als eerste de werkzame stof salicine, uit het [[Extractie (scheikunde)|extract]] in zuivere vorm isoleerde.

De Italiaanse onderzoeker Raffaele Piria ontdekte in 1838 dat salicine een [[glycoside]], een soort suikerverbinding, was. Hij wist het suikerachtige gedeelte van het salicine af te splitsen en verkreeg op die manier voor het eerst [[salicylzuur]]. In 1859 wist de Duitser Kolbe de [[chemische structuur]] van salicylzuur te achterhalen en het zelf ook te synthetiseren. In de daaropvolgende jaren werd gewerkt aan het op industriële schaal produceren van salicylzuur.

In 1874 lukte dat voor slechts een tiende van de prijs van het wilgenextract. Strikt (chemisch) genomen was dit commerciële product geen salicylzuur maar [[natriumsalicylaat]].<ref name="L" /> Al snel werd duidelijk dat het bitter smakende middel schadelijk was voor de maag.<ref name="D" />

Teneinde de nadelige eigenschappen van salicylzuur te verminderen, ging men op zoek naar chemische varianten van salicylzuur. Salicylzuur bestaat uit een [[fenol]]groep, ofwel een [[benzeenring]] met een [[hydroxylgroep]], en een [[Carboxygroep|carboxylgroep]]. De carboxylgroep was eerder al eens vervangen door een [[amide]]. Een alternatieve methode is om iets aan de fenolgroep te veranderen. [[Charles Frédéric Gerhardt]] acetyleerde in 1853 de fenolgroep en verkreeg zo voor het eerst acetylsalicylzuur. De stof was onzuiver en instabiel; in die tijd had men er geen interesse in.<ref name="L">Jack DB. One hundred years of aspirin.Lancet. 1997;350:437-9.</ref>

=== Aspirine ===
Gerhardts uitvinding werd herontdekt en doorontwikkeld tot een toepasbaar medicijn in de vorm van acetylsalicylzuur in het laboratorium van de Duitse farmaceutische fabrikant [[Bayer]] te [[Elberfeld]]. De merknaam Aspirine, oorspronkelijk in het Duits Aspirin, is afgeleid van ''Spirsäure''. Dit is een oude Duitse naam voor salicylzuur met het voorvoegsel A dat voor acetyl staat omdat het geacetyleerd salicylzuur betrof. Samengevoegd en verkort werd dit "Aspirin".<ref name="D">{{Cite journal| author=H. Singer| title=Ueber Aspirin: Beitrag zur Kenntniss der Salicylwirkung| journal=[[Pflügers Archiv: European Journal of Physiology]]| year=1901| volume=84| pages=527-546| doi=10.1007/BF01769129}}</ref> Over de wijze waarop acetylsalicylzuur bij Bayer is ontwikkeld, bestaan twee lezingen. Was het door [[Felix Hoffmann (scheikundige)|Felix Hoffmann]] of [[Arthur Eichengrün]]? Geconcludeerd mag worden dat de rol van beide heren onontbeerlijk was.

Lange tijd werd de ontdekking van acetylsalicylzuur algemeen toegeschreven aan Felix Hoffmann, een medewerker van Bayer, die na zijn diensturen een pijnstillend middel gezocht zou hebben voor zijn zwaar reumatische vader. Door systematisch te werk te gaan zou hij hebben gezocht naar een nieuwe verbinding om het middel beter verteerbaar te maken. In 1897 zou hij de oplossing van het probleem hebben herontdekt in de acetylering van het salicylzuur. Op 10 augustus 1897 zou hij in zijn laboratoriumdagboek hebben beschreven hoe hij het acetylsalicylzuur in chemisch zuivere en bewaarbare vorm had samengesteld. In samenwerking met de arts [[Heinrich Dreser]] zou hij de nieuwe stof uitgebreid hebben getest op dieren. In 1899 kwam het middel in poedervorm op de markt. Een jaar later waren er de gedoseerde tabletten.

Uit onderzoek van de labjournaals bij Bayer blijkt echter dat de werkelijke ontdekker van acetylsalicylzuur [[Arthur Eichengrün]] was, die onderzoek deed naar betere pijnstillers. Felix Hoffmann werkte als laboratorium-assistent onder diens leiding. Vanwege Eichengrüns joodse achtergrond werd hij door de nazi’s uit de annalen geschrapt en werd het verhaal van de reumatische vader bedacht. In 1949 publiceerde Eichengrün een artikel waarin hij de uitvinding van acetylsalicylzuur claimde. Deze claim werd bevestigd na onderzoek van [[Walter Sneader]] van de universiteit van Glasgow in 1999.<ref>[http://bmj.bmjjournals.com/cgi/content/full/321/7276/1591 ''The discovery of aspirin: a reappraisal'', Walter Sneaders, British Medical Journal, 23 december 2000]. [https://web.archive.org/web/20060823181629/http://bmj.bmjjournals.com:80/cgi/content/full/321/7276/1591 Gearchiveerd] op 23 augustus 2006.</ref> De vraag wie de werkelijke ontdekker van acetylsalicylzuur is, bleef echter controversieel. Bayer weersprak in een persbericht de bevindingen van Sneader.

=== Aspro ===
Een [[apotheker]] uit het Australische [[Melbourne (hoofdbetekenis)|Melbourne]], George Nicholas, probeerde in 1914 acetylsalicylzuur te maken. Hij kon dit doen omdat het [[octrooi|patent]] op acetylsalicylzuur niet in [[Australië (land)|Australië]] gold. De eerste pogingen waren onsuccesvol, omdat zijn product onzuiver was. Met de hulp van [[H.W. Smith]] lukte het in 1915 om hun acetylsalicylzuur te zuiveren, zodat het voldeed aan de eisen van de Britse [[Farmacopee]]. Aanvankelijk als [[Nicholas Aspirin]] op de markt gebracht, werd de naam al snel veranderd in Aspro. Het middel werd een succes.

== Werking ==
=== Pijnstilling, koortsverlaging en ontstekingsremming ===
De pijnstillende (analgetische), koortsverlagende (anti-pyretische) en ontstekingsremmende (anti-inflammatoire) werking zijn gebaseerd op de remming van het [[enzym]] [[cyclo-oxygenase]].

[[Pijn]] wordt veroorzaakt door chemische stoffen die vrijkomen na beschadiging van weefsels en cellen. Zowel de beschadigde cellen als onbeschadigde cellen in de onmiddellijke nabijheid van de weefselschade geven, onder invloed van onder andere [[cytokine]]n en [[mitogeen|mitogenen]], dergelijke stoffen af, zoals [[bradykinine]], [[histamine]], [[kalium|kalium-]] en [[waterstofion]]en. Deze stoffen werken op [[zenuw]]uiteinden in, die daardoor elektrische signalen naar de hersenen sturen die vervolgens als pijn worden geïnterpreteerd.

[[Autacoïden]] die in dit proces een belangrijke rol spelen zijn ''[[prostaglandinen]]''. Prostaglandinen veroorzaken zelf geen pijn, maar verergeren de door de andere chemische stoffen veroorzaakte pijn. Daarnaast spelen ze een zeer belangrijke rol bij vele [[fysiologie|fysiologische]] processen in het lichaam. Prostaglandine wordt geproduceerd in cellen en werkt alleen in de buurt waar het geproduceerd is en wordt dan afgebroken. Het stimuleert, naast verergeren van de pijnreactie, ook het optreden van ontstekingsreacties en zorgt voor het ontstaan van [[koorts]].

In lichaamscellen speelt het enzym [[cyclo-oxygenase]] (COX) een essentiële rol in het maken van prostaglandine. Cyclo-oxygenase [[Katalysator|katalyseert]] de omzetting van [[arachidonzuur]] naar prostaglandine. Acetylsalicylzuur remt de werking van cyclo-oxygenase waardoor er minder of geen prostaglandine meer ontstaat. Daardoor verdwijnt een groot gedeelte van de [[pijn]], zakt de [[koorts]] en worden [[ontsteking (geneeskunde)|ontstekingsreacties]] geremd. Acetylsalicylzuur is dus een [[Inhibitie (scheikunde)|inhibitor]]: een stof die de activiteit van een eiwit remt of stopt, in dit geval die van COX.

Daarnaast spelen prostaglandinen ook nog een rol in bij de normale celfunctie. De prostaglandine die door COX-1 ontstaat werkt in de normale celprocessen als boodschapper. De prostaglandine die werkt bij beschadiging en die een rol speelt in het pijnsignaal, wordt gemaakt door COX-2. COX-1 kan als het niet functioneert [[maagbloeding]]en veroorzaken, doordat prostaglandinen een beschermende werking op de maagwand hebben. Er is sinds een aantal jaren een aantal andere geneesmiddelen op de markt die selectieve COX-2-remmers zijn.

Hoewel acetylsalicylzuur nog steeds populair is geven medici tegenwoordig de voorkeur aan het voorschrijven van [[paracetamol]] wanneer een eenvoudige [[Pijnstillers|pijnstiller]] geïndiceerd is.

== Andere werkingen ==
=== Effect op de bloedplaatjes ===
Acetylsalicylzuur is niet alleen een [[Pijnstillers|pijnstiller]], maar heeft tevens een onomkeerbaar effect op de [[bloedplaatje]]s. Het belemmert deze om samen te klonteren en is daarmee een [[trombocytenaggregatieremmer]]. Hierdoor vermindert het stelpend vermogen van het bloed bij bloedvatbeschadiging. Het effect treedt al op na ¼ acetylsalicylzuurtablet van 500&nbsp;mg en houdt aan tot de uitgeschakelde bloedplaatjes (na ongeveer een week) allemaal zijn vervangen. Voor dit laatste effect wordt het middel tegenwoordig in een lage dosis zeer veel voorgeschreven aan mensen die eerder een [[Cerebrovasculair accident|beroerte]] (dosis van 30–80&nbsp;mg) of [[hartinfarct]] (dosis van 80&nbsp;mg) hebben gehad; het vermindert de kans op herhaling met circa 40%.

Voorheen werd 30&nbsp;mg veel gekozen door neurologen, omdat dit voldoende bescherming gaf voor neurologische klachten. De laatste jaren is men echter nagenoeg volledig in de neurologie opgeschoven naar de 80&nbsp;mg dosis die in de cardiologie gebruikelijk is, omdat daarmee ook een beschermend effect op het hart is naast de reductie van het cerebrovasculaire risico. Omdat in de neurologie eigenlijk een combinatie van [[dipyridamol]] + acetylsalicylzuur + (vaak) een [[maagbeschermer]] nodig was voor optimale preventie en omdat het Nederlandse beleid afweek van het Europese beleid, kiest de arts bij een CVA of TIA steeds vaker voor het opstarten van de trombocytenaggregatieremmer [[clopidogrel]] in plaats van de eerder genoemde combinatie van 3 middelen.

Vaak wordt ook het calciumzout van acetylsalicylzuur voorgeschreven, [[carbasalaatcalcium]], omdat men oorspronkelijk dacht dat carbasalaatcalcium wat minder bezwaarlijk voor de [[maag]]wand zou zijn dan acetylsalicylzuur. Uit onderzoek is inmiddels gebleken dat maagbloedingen net zo vaak voorkomen bij carbasalaatcalcium als bij acetylsalicylzuur.<ref>[https://www.ntvg.nl/artikelen/geen-verschil-tussen-acetylsalicylzuur-en-carbasalaatcalcium-bij-het-veroorzaken-van Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:2533]. [https://web.archive.org/web/20160315191012/https://www.ntvg.nl/artikelen/geen-verschil-tussen-acetylsalicylzuur-en-carbasalaatcalcium-bij-het-veroorzaken-van Gearchiveerd] op 15 maart 2016.</ref><ref>Netherlands Heart Journal
March 2014, Volume 22, Issue 3, pp 107-112 [http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs12471-014-0522-3]. [https://web.archive.org/web/20180609095009/https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs12471-014-0522-3 Gearchiveerd] op 9 juni 2018.</ref> Carbasalaatcalcium moet in het lichaam gesplitst worden in calcium en in acetylsalicylzuur voordat het werkzaam is. Hierdoor komt 100&nbsp;mg carbasalaatcalcium overeen met 80&nbsp;mg acetylsalicylzuur.

In 2008 zagen de registratieautoriteiten zich genoodzaakt te waarschuwen voor de interactie tussen [[ibuprofen]] en laag gedoseerd acetylsalicylzuur. Ibuprofen heeft als enige [[NSAID]] een unieke wisselwerking met laaggedoseerd acetylsalicylzuur. Ibuprofen verhindert de beschermende werking van acetylsalicylzuur op hart en bloedvaten.<ref>Veiligheidswaarschuwing voor ibuprofen- acetylsalicylzuur/carbasalaatcalcium in lage dosering (september 2008):
* De Pharmacovigilance Working Party en de Co-ordination Group for Mutual Recognition and Decentralised Products – human (CMD h) zijn teksten voor de SPC en bijsluiter overeengekomen op basis van beschikbare data betreffende het risico van interactie tussen ibuprofen en lage doseringen acetylsalicylzuur/carbasalaatcalcium (ten behoeve van de remming van trombocytenaggregratie).
* Deze teksten zijn op Europees niveau vastgesteld in overleg met de registratiehouders van de innovatorproducten en koepelorganisatie van de farmaceutische industrie.
* Alle registratiehouders hebben per brief het verzoek gekregen om de productinformatie van ibuprofen-acetylsalicylzuur/carbasalaatcalcium hieraan te conformeren.</ref>

=== Andere toepassingen ===
Op het gebied van de [[kanker (hoofdbetekenis)|kankerpreventie]] liggen er mogelijk toepassingen voor acetylsalicylzuur, aangezien deze [[tumor]]vorming tegengaat. Het is echter twijfelachtig of het dagelijks innemen van een lage dosis acetylsalicylzuur gedurende ten minste vijf jaar de kans op tumoren in [[slokdarm]] en [[maag-darmstelsel|darmstelsel]] zou doen afnemen.<ref>Köhler, Wim [https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/22/dagelijks-aspirientje-zorgt-niet-voor-een-langer-leven-a3651269#/handelsblad/2019/01/23/#116 Dagelijks aspirientje zorgt niet voor een langer leven] NRC, 22 januari 2019. [https://web.archive.org/web/20190710192502/https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/22/dagelijks-aspirientje-zorgt-niet-voor-een-langer-leven-a3651269 Gearchiveerd] op 10 juli 2019.</ref><ref>{{en}} {{Cite journal| author=P.M. Rothwell, F.G.R. Fowkes, J.F.F. Belch, H. Ogawa, C.P. Warlow & T.W. Meade| year=2011| title=Effect of daily aspirin on long-term risk of death due to cancer: analysis of individual patient data from randomised trials| journal=[[The Lancet]]| volume=377| number=9759| pages=31-41| doi=10.1016/S0140-6736(10)62110-1}}</ref> Uit onderzoek blijkt dat het dagelijks gebruik van een lage dosis acetylsalicylzuur een positief effect heeft op de levensduur van patiënten met kanker in het spijsverteringskanaal.<ref>[https://web.archive.org/web/20150930231706/https://www.europeancancercongress.org/Global/News/ECC-2015-News/2015/09/PR-28-SEP-Post-diagnosis-aspirin-improves-survival-in-all-gastrointestinal-cancers Post diagnosis aspirin improves survival in all gastrointestinal cancers]</ref>

Naar het schijnt heeft acetylsalicylzuur ook een positieve werking tegen zwangerschaps-, darm-, hart- en vaatziekten. Het eerder beweerde positieve effect van acetylsalicylzuur op de [[ziekte van Alzheimer]] kon na onderzoek niet gevonden worden.<ref>[http://vorige.nrc.nl/wetenschap/article1878526.ece Aspirine helpt niet tegen dementeren], [[NRC Handelsblad]], 8 januari 2008. [https://web.archive.org/web/20160305010025/http://vorige.nrc.nl/wetenschap/article1878526.ece Gearchiveerd] op 5 maart 2016.</ref>

Een combinatie van acetylsalicylzuur en [[Metoclopramide]] onder de merknaam ''[[Acetylsalicylzuur en Metoclopramide|Migrafin]]'' wordt gebruikt bij de behandeling van [[migraine]].

== Bijwerkingen ==
Acetylsalicylzuur is vrij sterk maagprikkelend. Bij gebruik kunnen [[maag]]klachten en zelfs [[maagbloeding]]en ontstaan. Acetylsalicylzuur heeft vooral in hoge doseringen ernstige bijwerkingen. Naast de al genoemde maagbloedingen kunnen ook [[tinnitus|oorsuizen]] en [[doofheid]] optreden.

Gebruik bij [[zwangerschap]], [[borstvoeding]]<ref>http://www.farmacotherapeutischkompas.nl/inleidendeteksten/I/inl%20prostaglandinesynthetaseremmers.asp. [https://web.archive.org/web/20160106230821/http://www.farmacotherapeutischkompas.nl/inleidendeteksten/I/inl%20prostaglandinesynthetaseremmers.asp Gearchiveerd] op 6 januari 2016.</ref> en toediening aan baby's en zeer jonge kinderen ([[syndroom van Reye]]) wordt afgeraden. Bij kinderen tot 16 jaar heeft de keuze voor een andere analgeticum (pijnstiller) dan acetylsalicylzuur de voorkeur, bijvoorbeeld [[paracetamol]].

Maximaal 5-21% van de [[astma]]-patiënten heeft een acetylsalicylzuurovergevoeligheid.<ref>https://web.archive.org/web/20081009081510/http://www.bcfi.be/Folia/2004/F31N05I.cfm</ref> Inname kan dan leiden tot rode plekken op de huid en jeuken, loopneus en natte ogen, en in meer zeldzame gevallen een astma-aanval. Astmapatiënten die weten dat ze overgevoelig zijn voor acetylsalicylzuur zullen geen acetylsalicylzuur, of [[cyclo-oxygenase]]-remmers gebruiken.

Mensen en vooral ouderen die dagelijks acetylsalicylzuur innemen lopen twee keer meer kans op de oogaandoening [[maculadegeneratie]]. Het leidt op den duur tot slechtziendheid.<ref>https://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/2943421/2011/10/03/Aspirine-vergroot-kans-op-oogaandoening.dhtml. [https://web.archive.org/web/20160304195530/http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/2943421/2011/10/03/Aspirine-vergroot-kans-op-oogaandoening.dhtml Gearchiveerd] op 4 maart 2016.</ref><ref name="PMID 23288416">{{en}}{{Aut|Klein BEK, Howard KP, Gangnon RE et al.}} Long-term use of aspirin and age-related macular degeneration. JAMA. 2012 Dec 19;308(23):2469–78. {{DOI|10.1001/jama.2012.65406}}. {{PMID|23288416}}.</ref>

== Synthese van acetylsalicylzuur ==
Bij het maken van acetylsalicylzuur op laboratoriumschaal gaat het om een opbrengst van enkele grammen. Bij de bereiding van acetylsalicylzuur kan worden uitgegaan van verschillende beginproducten. In deze beschrijving wordt uitgegaan van salicylzuur. Dit heeft als voordeel dat er maar een synthesestap uitgevoerd hoeft te worden. Uitgaande van [[salicylzuur]] en [[azijnzuuranhydride]], wordt salicylzuur [[verestering|veresterd]] volgens onderstaande reactie:

[[Bestand:Acetylsalicylsäure-Synthese.svg|miniatuur|center|700px|Schematisch overzicht van de [[chemische synthese]] van acetylsalicylzuur]]

Zoals te zien boven de reactiepijl vindt deze [[Chemische synthese|synthese]] plaats in een zuur milieu. Na de reactie moet het hoofdproduct (acetylsalicylzuur) gescheiden worden van de bijproducten ([[azijnzuur]] en niet verbruikte [[reactant]]en); dit gebeurt door middel van [[Omkristallisatie|herkristallisatie]].

De herkristallisatie wordt uitgevoerd door het ruwe product [[oplossing (scheikunde)|op te lossen]] in [[methanol]] of [[ethanol]] en aan de kook te brengen in een [[Reflux (scheikunde)|reflux]]opstelling. Vervolgens wordt dan net genoeg water toegevoegd zodat de acetylsalicylzuur uitkristalliseert, maar de verontreinigingen niet. Het mengsel van ongeveer 78&nbsp;°C, het [[kookpunt]] van ethanol, wordt nu [[filtratie|gefiltreerd]], waardoor de acetylsalicylzuur op het filter achterblijft en de verontreinigingen in het filtraat komen. Na deze filtratie wordt het filtraat gekoeld en eventueel opnieuw gefiltreerd, het gezuiverde acetylsalicylzuur blijft nu achter op het filter. Het verkregen acetylsalicylzuur kan nu worden gedroogd in bijvoorbeeld een [[Stoof (voorwerp)|droogstoof]]. In het lab is het met deze syntheseroute mogelijk om een opbrengst van 90% en een zuiverheid van 99% te verkrijgen.

== Externe links ==
* {{Link medicijngebruik}}
* {{Link International Chemical Safety Card|id=0822|label=Acetylsalicylzuur}}
* {{Link GESTIS|ZVG=491133}}

{{Appendix}}
{{Navigatie carbonzuren}}
{{Commonscat|Acetylsalicylic acid}}

{{woordenboek}}

[[Categorie:Acetaatester]]
[[Categorie:Benzeencarbonzuur]]
[[Categorie:Analgeticum]]
[[Categorie:Antipyreticum]]
[[Categorie:Trombocytenaggregatieremmer]]
[[Categorie:Niet-steroïdale ontstekingsremmer]]
[[Categorie:Zelfzorgmedicijn]]