Trompe-l'oeil: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

Versie van 3 apr 2020 08:34 bewerken Ellywa (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Uitgezonderden van IP-adresblokkades, Terugdraaiers 83.853 bewerkingen →Schilders: dat is echt flauwekul ← Oudere bewerking		Huidige versie van 16 okt 2024 om 11:42 bewerken ongedaan maken Handige Harrie (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Uitgezonderden van IP-adresblokkades, Terugdraaiers 82.833 bewerkingen ligatuur - typo - etymologie: niet naar de kleur maar naar de maker
(29 tussenliggende versies door 17 gebruikers niet weergegeven)
Regel 2: [[Bestand:Melk55.jpg\|thumb\|Kloosterkerk te [[Melk (gemeente)\|Melk]], Oostenrijk]] [[Bestand:Ceiling piece with birds, by Abraham Busschop.jpg\|thumb\|[[Abraham Busschop]]: Plafondstuk met vogels, 1708]] [[Bestand:Oberammergau 13.jpg\|thumb\|[[Lüftlmalerei]] in [[Oberammergau]], Beieren]] ~~'''Trompe-l'oeil''' is een [[schildertechniek]] die bedrieglijk realistisch aandoet. Het woord ''trompe-l'oeil'' is [[Frans]] en betekent letterlijk "bedrieg het oog", ofwel [[gezichtsbedrog]].~~ [[Bestand:Bedriegertje met veel prenten, enkele landkaarten en pamfletten, RP-T-1918-503.jpg\|thumb\|Bedriegertje in het Rijksmuseum]] [[Bestand:Orgel, Hervormde kerk Oosthuizen.JPG\|thumb\|Balustrade voor het orgel van de [[Grote of Sint-Nicolaaskerk (Oosthuizen)\|Grote of Sint-Nicolaaskerk]] te [[Oosthuizen]] die lijkt in te zwenken naar het orgel]] Een '''trompe-l'œil''' is een afbeelding in de [[beeldende kunst]] waarbij opzettelijk een [[Gezichtsbedrog\|optische illusie]] is gecreëerd. Trompe-l'œils zijn vooral bekend in de [[schilderkunst]] als [[schildertechniek]] waarbij de illusie van driedimensionale objecten of ruimte wordt gecreëerd door een uitermate realistische en gedetailleerde manier van schilderen. Het woord ''trompe-l'œil'' betekent gezichtsbedrog. Een tekening in deze stijl wordt in het Nederlands dan ook aangeduid als een 'bedriegertje'. == Toepassingen == Over het algemeen wordt het in [[stilleven]]s toegepast maar ook in [[muurschildering]]en om bijvoorbeeld de echte aanwezigheid van pilaren of standbeelden te suggereren. In [[plafondschildering]]en kan met deze techniek gesuggereerd worden dat er bijvoorbeeld een koepel op de ruimte aanwezig is zoals in de [[Sant'Ignazio\|kerk van Sant'Ignazio]] te Rome. Een specifieke vorm van de trompe-l'~~oeil~~œil is de [[anamorfose]] en de [[Lüftlmalerei]] in Beieren. Wanneer alleen grijstonen gebruikt worden spreekt men ook van een [[grisaille]]. Deze zogenoemde 'witjes' (naar de meester [[Jacob de Wit]]) of 'grauwtjes' waren populair in Amsterdam. Door het zeer nauwkeurig schilderen van de vormen en vooral de [[schaduw]]en van de voorwerpen wordt een sterke diepte-illusie bereikt. De belichting ~~moet dan~~zou strikt moeten overeenkomen met de belichting die van nature in de ruimte aanwezig is. Deze zeer bewerkelijke en kunstige vorm van schilderen kan worden gezien als een begerenswaardig ambacht, dat ook vrij kostbaar was. == Geschiedenis == Regel 16 ⟶ 19: De techniek werd echter ook gebruikt voor kleine stillevens, bijvoorbeeld met als onderwerp [[memento mori]]. Sinds de 17e eeuw werd de techniek bekritiseerd, men vond het schilderen van dit soort leuke onderwerpen plezier voor "platte geesten."<ref name=":0">{{Citeer web \|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2022/12/14/de-vrolijkmakende-kunst-van-bedrog-voor-het-oog-a4151489 \|titel=De vrolijkmakende kunst van bedrog voor het oog \|bezochtdatum=2022-12-16 \|werk=NRC \|taal=nl}}</ref> Vandaag de dag worden huizenhoge muurschilderingen in trompe-l'oeil gerealiseerd op kale muurvlakken, zoals in de Franse plaatsen [[Cannes]] en [[Langres]] en het Zweedse [[Gävle (stad)\|Gävle]]. Zelfs vrachtwagens worden zo beschilderd dat men de indruk krijgt erin te kunnen kijken.▼ De naam voor de schilderswijze, trompe-l'œil, werd voor het eerst gebruikt op de [[Parijse Salon]] van 1800 van de hand van [[Leopold Boilly]] (1761-1845). Het werk wekte zoveel verbazing dat er een barricade omheen gebouwd moest worden.<ref name=":0" /> Hij schilderde bijvoorbeeld ook een marmeren tafelblad, met daarop munten en andere voorwerpen die uit een broekzak leken te komen,<ref>{{Citeer web \|url=https://www.metmuseum.org/art/collection/search/788344 \|titel=Trompe l’Oeil ca. 1799-1804 \|bezochtdatum=2022-12-16 \|werk=www.metmuseum.org}}</ref> en een kruisbeeld met Christus op een houten kruis.<ref>{{Citeer web \|url=https://artuk.org/discover/stories/louis-leopold-boilly-french-painter-of-the-risque-the-humorous-and-everyday-life \|titel=Louis-Léopold Boilly: French painter of the risqué, the humorous and everyday life {{!}} Art UK \|bezochtdatum=2022-12-16 \|werk=artuk.org \|taal=en}}</ref> ~~== Schilders ==~~ In trompe-l'oeil gespecialiseerde schilders waren:▼ * [[Cornelius Gijsbrechts]] 1630-1675▼ * [[Jacob de Wit]] 1695-1754▼ * [[Raphaelle Peale]] 1774-1825▼ * [[William Michael Harnett]] 1848-1892▼ * [[John Frederick Peto]] 1854-1907▼ * [[Claude Raguet Hirst]] 1855-1942▼ * [[Charles A. Meurer]] 1865-1955▼ * [[Nicholas Alden Brooks]] 1880-1904▼ * [[Victor Dubreuil]] (actief van 1886 tot ca. 1900)▼ * [[Kenneth Davies Born]] 1925▼ * [[Henri Bol]] 1945-2000▼ * John Pugh▼ * [[Julian Beever]]▼ In het begin van de twintigste eeuw werd de techniek in allerlei rijk versierde interieurs toegepast door zogeheten "peintre-décorateurs." De [[Kubisme\|kubisten]] uit die tijd pasten de techniek ook toe in hun stillevens,<ref>{{Citeer web \|url=https://www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2022/cubism-trompe-loeil \|titel=Cubism and the Trompe l’Oeil Tradition \|bezochtdatum=2022-12-16 \|werk=www.metmuseum.org}}</ref> zoals [[Juan Gris]], maar ook [[Pablo Picasso]], [[Georges Braque]]. Ook [[Salvador Dalí]] en (in Nederland) [[Samuel van Hoogstraten (schilder)\|Samuel van Hoogstraten]] waren bedreven in het genre.▼ Optische illusies komen ook voor in de [[mozaïek]]<nowiki/>kunst, de [[beeldhouwkunst]], de [[Meubelmakerij\|schrijnwerkerij]] en in [[Street art\|straatkunst]] ([[Krijt (grafisch materiaal)\|krijttekeningen]], [[graffiti]]). Een voorbeeld is het vloermozaïek van de [[niet-geveegde kamer]], die werd ontwikkeld bij de oude Grieken.<ref>Nicolaas Matsier, Het bedrogen oog, ISBN 978 90 6169 871 5</ref> ~~== Afbeeldingen ==~~ ▲~~Vandaag~~Eind de20ste ~~dag~~en begin 21ste eeuw worden huizenhoge ~~muurschilderingen~~[[muurschildering]]en in trompe-l'~~oeil~~œil gerealiseerd op kale muurvlakken, zoals in de Franse plaatsen [[Cannes]] en, [[Langres]] en [[Besançon]], in het Zweedse [[Gävle (stad)\|Gävle]] en het Noorse [[Stavanger]]. Zelfs vrachtwagens worden zo beschilderd dat men de indruk krijgt erin te kunnen kijken. == Bekende schilders == ▲In trompe-l'~~oeil~~œil gespecialiseerde schilders ~~waren~~zijn onder meer: * [[Louise Moillon]] (1610-1696)<ref>{{Citeer tijdschrift\|achternaam=Ffolliott\|voornaam=S\|medeauteurs=\|taal=en\|url=\|titel=Early Modern Women Artists\|jaargang=2013\|tijdschrift=Ashgate Research Companion to Women and Gender in Early Modern Europe Routledge\|datum=16 april 2013}}</ref> * [[Wallerant Vaillant]] (1623-1677)<ref name=":0" /> * [[Carel Fabritius]] (1622-1654) ▲~~Ook [[Salvador Dalí]] en (in Nederland)~~* [[Samuel van Hoogstraten (schilder)\|Samuel van Hoogstraten]] ~~waren bedreven in~~(1627-1678)<ref ~~het~~name=":0" ~~genre.~~/> ▲* [[Cornelius Gijsbrechts]] (1630-1675)<ref name=":0" /> * [[Jacob Biltius]] (1633-1781) * [[Cornelis Biltius]] (1653-1686) ▲* [[Jacob de Wit]] (1695-1754) ▲* [[Raphaelle Peale]] (1774-1825) ▲* [[William Michael Harnett]] (1848-1892) ▲* [[John Frederick Peto]] (1854-1907) ▲* [[Claude Raguet Hirst]] (1855-1942) ▲* [[Charles A. Meurer]] (1865-1955) ▲* [[Nicholas Alden Brooks]] (1880-1904) ▲* [[Victor Dubreuil]] (actief van ~~1886~~1880 tot ~~ca. 1900~~1910) * [[Salvador Dalí]] (1904-1989) ▲* [[Kenneth Davies ~~Born~~]] (1925-2017) ▲* [[Henri Bol]] (1945-2000) ▲* [[John Pugh]] (1957-) ▲* [[Julian Beever]] (1959-) == Voorbeelden == <gallery> Bestand:Jacob Biltius- Trompe l’oeil with quails, kingfisher, bird net and whistle.jpeg\|Trompe l’œil van de vogeljacht, 1666 Bestand:Raphaelle_peale_na_het_bad.jpg\|[[Raphaelle Peale]], 1823 Bestand:IMFJ_Trompe_loeil.jpg\|Hedendaags trompe-l'~~oeil~~œil van de Panagia te Folegandros ~~Bestand:Wall painting in Wellington.jpg\|Trompe-l'oeil (anamorfose) in Wellington (Nieuw-Zeeland)~~ ~~Bestand:Lyon, Trompe d'oeil at night.jpg\|Trompe-l'oeil in Lyon~~ Bestand:Grisaille.jpg\|[[Grisaille]] van stucornament Bestand:Johann Heinrich Füssli 066.jpg\|Trompe-l'~~oeil~~œil van [[Johann Heinrich Füssli]] Bestand:Henry G. Marquand House Conservatory Stained Glass Window.jpg\|Trompe-l'~~oeil~~œil in [[New York (stad)\|New York]] Bestand:De herfst Rijksmuseum SK-A-3232.jpeg\|De herfst, [[Jacob de Wit]], Rijksmuseum ~~Trompe-l’œil Garagentor Ehrenfeld Tur5707.jpg\|Trompe-l'oeil in Keulen~~ Bestand:Former mills in Pont-de-Vaux.jpg\|Trompe-l'~~oeil~~œil in Pont-de-Vaux, Frankrijk </gallery> == Externe ~~link~~links == * [https://web.archive.org/web/20111212005022/http://murals.trompe-l-oeil.info/ Overzichtssite met trompe-l'~~oeils~~œils] * [http://parrhasius.tripod.com Trompe-l'~~oeilschilders~~œilschilders in Nederland, 20e eeuw] {{Appendix}} {{Commonscat\|Trompe l'oeil}}