Hadji Bektasj Veli: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

Versie van 2 jun 2014 00:27 bewerken Jvhertum (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 141.290 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting ← Oudere bewerking		Huidige versie van 10 okt 2024 om 17:56 bewerken ongedaan maken De Maghrebijn (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 8.878 bewerkingen →Externe links Label: bewerking met nieuwe wikitekstmodus
(32 tussenliggende versies door 9 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: [[Bestand:Turkey-1683 (2215851579).jpg\|miniatuur\|Standbeeld van Haci Bektas Veli, een leraar van het ~~alevitisme~~[[Alevitisme]] en afstammeling van [[Ali ibn Aboe Talib\|Ali]].]] '''Hadji Bektasj Veli''', '''Haci Bektas Veli''' of ''Haji Bektash Wali'' ([[Perzisch]]: ~~‏حاجی~~{{lang\|fa\|حاجی بکتاش ولی}}, Ḥādschī Baktāsch Walī, [[Turks]]: {{lang\|tr\|Hacı Bektâş-ı Velî}}, [[Nisjapoer]], omstreeks [[1209]] - [[Hacıbektaş (stad)\|Hacıbektaş]], omstreeks [[1271]]) was een 13e -eeuwse [[alevitisme\|alevitische]] heilige, [[sayyid]]<ref>https://www.youtube.com/watch?v=Zp0eOyLdl_o. [https://web.archive.org/web/20230514081520/https://www.youtube.com/watch?v=Zp0eOyLdl_o Gearchiveerd] op 14 mei 2023.</ref>, [[Soefisme\|soefi]]-meester<ref>[https://web.archive.org/web/20141006194352/http://www.bektashiorder.com/ Haci Bektas Veli]</ref> en een belangrijk figuur voor de [[islam]] in [[Turkije]]. Zijn volledige naam was ''Seyid Muhammed bin Seyyid İbrahim Ata'' en hij werd ook wel de ''Sultan van de Harten''<ref>https://web.archive.org/web/20140409002051/http://teqeamerica.com/articles/article1/</ref> of ''[[Derwisj]] van de derwisjen'' genoemd.<ref name="bektashiorder.com">https://web.archive.org/web/20140427030332/http://bektashiorder.com/from-the-vilayetname</ref> Hij was een leraar van het [[alevitisme]] en stamde af van [[Ali ibn Aboe Talib]]. Zijn ''murshid'' was [[Ahmed Yasawi\|Hâce Ahmed Yesevî]]. Hij werd onderwezen door [[Lokman Perende]], ~~één~~een van de ''khaliefa's'' van Ahmed Yesevi. De [[Alevitisme\|alevieten]] bewonderen Bektasj om zijn esoterische (spirituele), progressieve, rationele en religieus-humanistische interpretatie van de [[islam]] en de [[Koran]]. == Leven == ~~[[Bestand:Twelve Imams Bektash Veli.JPG\|miniatuur\|Een vaak voorkomende afbeelding in de huizen en gebedsruimten van de Alevieten: [[de Twaalf Imams]] en Hadji Bektasj Veli]]~~ Hadji Bektasj Veli wordt in Turkije zowel door [[Soennisme\|soennieten]] als [[alevitisme\|alevieten]] gerespecteerd en zou afstammen van de 7e [[Jafari (sjiisme)\|sjiitische]] imam [[Moesa al-Kazim]]<ref name="ReferenceA">http://bektashiorder.com/genealogy-and-spiritual-lineage</ref> (die weer een afstammeling van [[Ali ibn Aboe Talib]] en [[Mohammed]]s dochter Fatima was). Hadji Bektasj Veli was een tijdgenoot van de beroemde soefi-dichters [[Jalal ad-Din Rumi\|Mevlana Rumi]], [[Sjems Tebrizi]] en [[Yunus Emre]], die ook als belangrijke figuren in het [[alevitisme]] worden beschouwd. Met Yunus Emre zou hij ook een ontmoeting hebben gehad.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=dKuTlM0tYGI</ref><ref>http://bektashiorder.com/yunus-emre</ref>▼ ▲Hadji Bektasj Veli wordt in Turkije zowel door [[Soennisme\|soennieten]] als [[alevitisme\|alevieten]] gerespecteerd en zou afstammen van de 7e [[Jafari (sjiisme)\|sjiitische]] imam [[Moesa al-Kazim]]<ref name="ReferenceA">https://web.archive.org/web/20140427030152/http://bektashiorder.com/genealogy-and-spiritual-lineage</ref> (die weer een afstammeling van [[Ali ibn Aboe Talib]] en [[Mohammed]]s dochter Fatima was). Hadji Bektasj Veli was een tijdgenoot van de beroemde soefi-dichters [[Jalal ad-Din Rumi\|Mevlana Rumi]], [[Sjems Tebrizi]] en [[Yunus Emre]], die ook als belangrijke figuren in het [[alevitisme]] worden beschouwd. Met Yunus Emre zou hij ook een ontmoeting hebben gehad.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=dKuTlM0tYGI. [https://web.archive.org/web/20230514081521/https://www.youtube.com/watch?v=dKuTlM0tYGI Gearchiveerd] op 14 mei 2023.</ref><ref>https://web.archive.org/web/20140427030300/http://bektashiorder.com/yunus-emre</ref> Hoewel Hadji Bektasj Veli als een leraar van het alevitisme wordt gezien en nooit een eigen soefi-orde heeft gesticht, is er een aantal eeuwen na zijn dood op initiatief van [[Balim Sultan]] een aparte Bektashi soefi-orde doorgegaan als het [[bektashisme]],<ref>http://bektashiorder.com</ref> welke ook in delen van de [[Balkan (schiereiland)\|Balkan]] is verspreid.▼ ▲Hoewel Hadji Bektasj Veli als een leraar van het alevitisme wordt gezien en nooit een eigen soefi-orde heeft gesticht, is er een aantal eeuwen na zijn dood op initiatief van [[Balim Sultan]] een aparte Bektashi soefi-orde doorgegaan als het [[bektashisme]],<ref>https://web.archive.org/web/20141006194352/http://www.bektashiorder.com/</ref> welke ook in delen van de [[Balkan (schiereiland)\|Balkan]] is verspreid. Zijn religieus-humanistisch wereldbeeld en islamitisch-spirituele leer is door vele alevieten overgenomen. Tegenwoordig spreekt men zelfs van een bektasisch-alevitische synthese en zijn voor velen de woorden ''Alevi'' en ''Bektași'' synoniem aan elkaar. Gebruikelijker is de benaming ''Alevi-Bektași'', wat aan zou duiden dat de alevieten na [[de Twaalf Imams\|de 12 imams]] Hadji Bektasj Veli als de belangrijkste spirituele leider beschouwen. De Syrische [[alawieten]] worden in Turkije bijvoorbeeld ook wel ''Alevi-Nusayri''<ref>http://www.youtube.com/watch?v=EKC9YrPt4NE</ref> genoemd omdat zij zich na de 12 imams als de volgers van [[Muhammad ibn Nusayr]]<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Ibn_Nusayr</ref> beschouwen, een leerling van de 10e en 11e imam.▼ ▲Zijn religieus-humanistisch wereldbeeld en islamitisch-spirituele leer is door vele alevieten overgenomen. Tegenwoordig spreekt men zelfs van een bektasisch-alevitische synthese en zijn voor velen de woorden ''Alevi'' en ''Bektași'' synoniem aan elkaar.<ref>https://web.archive.org/web/20130630104755/http://www.alevidunyasi.fr/index.php/fr/164-alevilik-ve-alevi-bektasilik</ref> Gebruikelijker is de benaming ''Alevi-Bektași'', wat aan zou duiden dat de alevieten na [[de Twaalf Imams\|de 12 imams]] Hadji Bektasj Veli als de belangrijkste spirituele leider beschouwen. De Syrische [[alawieten]] worden in Turkije bijvoorbeeld ook wel ''Alevi-Nusayri''<ref>~~http~~https://www.youtube.com/watch?v=EKC9YrPt4NE. [https://web.archive.org/web/20230422091154/https://www.youtube.com/watch?v=EKC9YrPt4NE Gearchiveerd] op 22 april 2023.</ref> genoemd omdat zij zich na de 12 imams als de volgers van [[Muhammad ibn Nusayr]]~~<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Ibn_Nusayr</ref>~~ beschouwen, een leerling van de 10e en 11e imam. Hadji Bektasj Veli wordt ook genoemd in het boek ''Mystical Dimensions of Islam'', door [[Annemarie Schimmel]]. == Leer == [[Bestand:Asadullah.gif\|miniatuur\|Asadullah of Esedullah (Leeuw van God), een bijnaam gegeven door [[Mohammed]] aan zijn bloedverwant [[Ali ibn Aboe Talib\|Ali]]. Het [[alevitisme]], [[bektashisme]] en [[soefisme]] zien Ali als de deur naar de mystieke kennis en esoterische interpretatie van de islam, zoals aan hem is overgedragen door Mohammed]] [[Bestand:Bektashi 12 imams.jpeg\|miniatuur\|Een symbool in het alevitisme/bektashisme, de 12 punten symboliseren [[de Twaalf Imams]]. In de [[Yunus Emre]]-film uit 2014 is dit symbool groot achter Hadji Bektasj Veli te zien.]] Volgens de ''Encyclopaedia of Islam'' was de bron van zijn leer [[Ali ibn Aboe Talib]], waarvan [[alevitisme\|alevieten]] geloven dat hij de enige gerechtigde opvolger als [[kalief]] van [[Mohammed]] was en zijn belangrijkste metgezel. Zo zou Mohammed in een van zijn [[hadith]] hebben gezegd: "Ik ben de stad der Kennis, en Ali is de Poort ervan!"<ref>"I am the city of knowledge, and Ali is it's gate" - Prophet Muhammad (saw). (authenticity of this hadith accepted by: Imam Tha'labi, Firuzabadi, Hakim Nishapuri, Muhammad Jazari, Muhammad Bin Jarir Tabari, Suyuti, Sakhawi, Muttaqi Hindi, Muhammad Bin Yusuf Ganji Shafi'i, Muhammad Bin Talha Shafi'i, Qazi Fazl Bin Ruzbahan, Munawi, Ibn Hajar Makki, Khatib Khawarizmi, Sulayman Qanduzi Hanafi, Ibn Maghazili Faqih Shafi'i, Dailami, Ibn Talha Shafi'i, Mir Seyyed Ali Hamadani, Hafiz Abu Nu'aim Ispahani, Iman Sheikhhu'l-Islam Hamwaini, Ibn Abi'l-Hadid Mu'tazali, Tibrani, Sibt Ibn Jauzi and Imam Abdu'r-Rahman Nisa'i.)</ref> Ook imam [[Jafer Sadiq\|Ja'far al-Sadiq]] (waar de ''[[Buyruk\|Imam Cafer-i Sadik Buyrugu]]'' van de alevieten naar is vernoemd) en [[de Twaalf Imams]] worden belangrijk geacht. De leer van Hadji Bektasj Veli kenmerkt zich door een religieus-humanistisch wereldbeeld en een islamitisch-spirituele exegese van de Koran en de islam. Zo beweren een aantal soennitische theologen (zoals [[Yasar Nuri Öztürk]]) dat Hadji Bektasj Veli de Koran op een betere manier kon interpreteren dan in het algemeen werd gedaan. In het ''British Museum Library'' en ''Suleymaniye Library'' zouden er vermiste pagina's gevonden zijn van de [[Tafsir]] van Hadji Bektasj Veli op het eerste hoofdstuk van de Koran.<ref>https://web.archive.org/web/20140408214035/http://teqeamerica.com/articles/article1/</ref> Bekend is zijn '[[Vier deuren en veertig treden]]'-principe (''Turks: 4 Kapı 40 Makam'')~~<ref>http://tr.wikipedia.org/wiki/Dört_Kapı_Kırk_Makam</ref>~~ om ''Insan-i Kamil'' (een perfect mens volgens de Islam)~~<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Al-Insān_al-Kāmil</ref>~~ te worden. Deze spirituele leer zou direct van de [[Ahl al-Bayt]] en 12 imams afkomstig zijn.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=nXzg6RZepHI. [https://web.archive.org/web/20230514081454/https://www.youtube.com/watch?v=nXzg6RZepHI Gearchiveerd] op 14 mei 2023.</ref> Hadji Bektasj Veli zou een belangrijke rol hebben gespeeld in de verspreiding van de islam over Turkije en de Balkan-landen. Ook wordt hij door moslims in het algemeen als een van de belangrijkste figuren voor de geschiedenis van het [[soefisme]] in Turkije gezien.<ref>https://web.archive.org/web/20131014140712/http://guzelturkcemiz.org/belgeler/hacibektasveli.pdf</ref><ref>https://web.archive.org/web/20160304212749/http://www.millifolklor.com/tr/sayfalar/80/06_.pdf</ref><ref>https://web.archive.org/web/20140407064926/http://www.tded.org.tr/images/logo/x/haci_bektasi_veli.pdf</ref> Alevieten bezien zich als de hoeders van de leer van Hadji Bektasj Veli en geloven dat zijn pad het pad van [[Ali ibn Aboe Talib\|Ali]] is.<ref>https://web.archive.org/web/20140515074713/http://bektashiorder.com/love-of-the-prophets-family</ref> Opvallend is dan ook dat veel uitspraken van Bektasj overeenkomen met de woorden en daden van Ali (uit bijvoorbeeld het boek ''Nahjul Balagha''). De ''Makalat'' zou geschreven zijn door Hadji Bektasj Veli<ref>https://web.archive.org/web/20140408112546/http://ge.tt/7XvJZOl/v/1W1</ref> en de ''Velayetname'' (Engels: ''The Saintly Exploits of Haci Bektas Veli'') zou gebaseerd zijn op zijn leven. === Uitspraken === [[Bestand:Alevisme.jpg\|miniatuur\|Kalligrafie in het alevitisme en bektashisme]] [[Bestand:Mirror Image of 'Ali wali Allah WDL6788.png\|miniatuur\|Alevitische kalligrafie "Ali is de [[Wali (islam)\|Wali]] van God"]] Enkele uitspraken van Hadji Bektash Veli zijn onder andere:<ref>http://fireofashk.blogspot.nl/2008/06/bektashi-principles.html. [https://web.archive.org/web/20160304070702/http://fireofashk.blogspot.nl/2008/06/bektashi-principles.html Gearchiveerd] op 4 maart 2016.</ref><ref name="turkishculture">http://www.turkishculture.org/philosophers/haci-bektas-83.htm</ref><ref>~~http~~https://sureshemre.wordpress.com/2010/08/31/haji-bektash-veli/. [https://web.archive.org/web/20230427102557/https://sureshemre.wordpress.com/2010/08/31/haji-bektash-veli/ Gearchiveerd] op 27 april 2023.</ref> * Zoek en vind. * Onderzoeken is een open examen. Regel 34: * Wat je ook doet, doe het voor de Waarheid (''de Waarheid, Haqq wordt gezien als een van de [[99 Schone Namen van God]]''). * Er bevindt zich in jou een 'er is' voor elke 'er is niet'. * Hij die zich op het Pad ~~bevind~~bevindt zal nooit vermoeid raken. * Er is geen hogere rang dan het hart van de Vriend. * Wie wijs is, maar zijn wijsheid niet deelt is een onwetende. Regel 53: * Het grootste boek om te lezen is de mens. * Wees met je hart verbonden aan je geloof (''[[islam]]''), niet met je knieën. * Onderwijs de vrouwen, een natie ~~dat~~die ~~hun~~zijn vrouwen niet onderwijst zal geen ~~progressie~~vooruitgang boeken.<ref>“Woman is a delicate creature with strong emotions who has been created by the Almighty God to shoulder responsibility for educating society and moving toward perfection. God created woman as symbol of His own beauty and to give solace to her partner and her family.” - Imam Ali ibn Abu Talib (a.s.)</ref> * Alle profeten en ''[[Wali (islam)\|wali's]]'' (''heiligen'') zijn een geschenk van God aan de mensheid. * Ons pad is gebaseerd op de ''[[Moraal\|ahlak]]'' (''goede manieren, moraliteit'') van Mohammed en op de ''[[Adab (Arabisch)\|adab]]'' van Ali. * De basis van islam is ''ahlak'', de basis van ''ahlak'' is kennis, de basis van kennis is verstand. * Wat de taal, geloofsovertuiging of kleur van een persoon ook is, goede mensen zijn goede mensen. * Een man die zijn tijd ~~verspild~~verspilt terwijl zijn hart gevuld is met de liefde voor God, is beter dan een man die de [[Koran]] dag en nacht leest terwijl zijn hart gevuld is met het verlangen naar deze wereld. * Voor degenen die Besef hebben, is een hint voldoende. Voor degenen die achteloos zijn, heeft kennis geen nut. * De [[Koran]] is een brief van de Liefhebbende aan de geliefde. * O [[derwisj]], weet dat de [[Koran]] het Woord van God is, en een boek is waarvan zijn regels aan de Profeet is geopenbaard om hem vervolgens als Boodschapper aan te stellen voor de mensen.<ref>https://web.archive.org/web/20140407064424/http://www.corumhakimiyet.net/YazarlarDetay/4792/III-HACI-BEKTAS-I-VELI-VE-BEKTASILIK.aspx</ref> * Een derwisj hoort al zijn tijd met Allah door te brengen en al zijn adem te spenderen aan het vertellen over Allah. * Goed doen tegenover kwaad is de essentie van het mens zijn. * Verlang nooit naar roem, roem veroorzaakt onheil. * Wie zichzelf niet kan reinigen, kan ook geen anderen reinigen. * De eerste deur van de bezitters van kennis is fatsoen. * Haqq (Allah) is zichtbaarder dan de zon.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=hcxw3XOt72M. [https://web.archive.org/web/20230514081523/https://www.youtube.com/watch?v=hcxw3XOt72M Gearchiveerd] op 14 mei 2023.</ref> * Eerlijkheid is de deur van een vriend. * Een leraar zijn is geven, niet nemen. * Het universum is voor de mens, de mens is voor het universum. * Wetenschap verlicht de wegen van waarheid. * Ons pad is gebaseerd op kennis, begrip en liefde voor de mens. * Laten we één, groot en levend zijn. * In de taal van vriendelijke conversatie kan je niet discrimineren tussen man en vrouw. * Alles wat God heeft gecreëerd is in perfecte orde. * Discriminatie tussen religies is onnodig. Religies veroorzaken geschillen tussen mensen. Het eigenlijke doel van elke religie is zorgen voor vrede en broederschap op aarde.<ref name="turkishculture" /> == Uit de Velayetname == Uit de ''Velayetname'' volgt het volgende verhaal ter introductie:<ref name="bektashiorder.com"/><ref>https://web.archive.org/web/20131231000112/http://www.alevicemevizaandam.nl/alevitisme/</ref> Nadat [[Lokman Perende]] terugkeerde van de bedevaart, kwamen de ‘erenler’ (heiligen) van Khorasan om hun respect te uiten tegenover hem. Toen zij een waterbron zagen vloeien vanuit het midden van de ‘mekteb’, zeiden ze: “Wij zijn hier vele malen eerder geweest en hebben nooit eerder zo een bron gezien.” Lokman Perende ~~antwoorde~~antwoordde: “Dit komt dankzij de zegeningen van Hunkar Haji Bektash.” De erenler vroegen: “Wie is deze Hunkar Haji Bektash?” Lokman Perende zei: “Haji Bektash Hunkar is deze geliefde,” en wees naar de jonge Bektash. De erenler zeiden: “Dat is nog een kind. Hoe kan hij in hemelsnaam al een Haji zijn?” Lokman Perende legde toen alle wonderen uit die verricht werden door Haji Bektash Veli en zei: “Toen ik mijn gebed uitvoerde bij de Kaaba, zag ik Bektash daar altijd naast mij bidden. Toen we klaar waren met ons gebed, verdween hij weer.” De erenler zeiden: “Waar zou deze jongeman deze buitengewone capaciteiten vandaan hebben?” Toen opende Hunkar Haji Bektash zijn gezegende mond en zei: “Ik ben het geheim van de grote imam Ali, die de verstrekker van de hemelse Kawthar rivier is en de Leeuw van Allah, de Keizer van Heiligheid en de Leider van de Gelovigen (Amir al-Mu’minin). Mijn oorsprong en familie bloedlijn is van hem. Al deze wonderen die ik verricht, heb ik geërft en zijn aan mij geschonken door Allah. Niemand dient verrast te zijn door het feit dat dit soort wonderen van mij komen, dit gebeurt allemaal met de Kracht van God.” Regel 106 ⟶ 122: == Externe links == {{en}} [https://web.archive.org/web/20141006194352/http://www.bektashiorder.com/ Het geloof van de Bektashi derwisjen] {{en}} [https://web.archive.org/web/20140409002051/http://teqeamerica.com/articles/article1/ De Koran commentaar van Haci Bektas Veli] * [https://web.archive.org/web/20131231000112/http://www.alevicemevizaandam.nl/alevitisme/ Alevitisme] * [http://www.nederlandersinturkije.nl/bezienswaardigheden/hacbekta/ Hacıbektaş stadje & bedevaartsoord] * [~~http~~https://www.deventeralevi.nl/ Culturele Vereniging Haci Bektas Veli Deventer] * [http://www.deventercentraal.nl/article.php?action=showarticle&id=13057 Haci Bektas Veli Deventer deelt Asure soep uit] * {{en}} [http://www.techofheart.co/2011/04/bektashi-tariqa-catechism.html The technology of the Heart in Bektashism] {{Appendix~~\|2=~~}} ~~{{References}}~~ }} {{Navigatie islam}} {{DEFAULTSORT:Haji Bektash}} [[Categorie:Perzisch persoon]] [[Categorie:Islamitisch geestelijke]] [[Categorie:~~Soefisme~~Soefi]] [[Categorie:Alevitisme]]