Tigranes II: verschil tussen versies

| naam = Tigranes II

| titel = Koning van Armenië

| afbeelding = Tigranes II the= GreatTigran (2)Mets.jpg|{{Infobox/breedte}}px

| voorganger = [[Tigranes I]]

| opvolger = [[Artavasdes II]]

| dynastidynastie = [[Artaxiaden]]

| vader = [[Artavasdes I]] of [[Tigranes I]]

| koningin = [[Cleopatra van Pontus|Cleopatra]]

'''Tigranes II de Grote''' ([[Armeens]]: Տիգրան Մեծ, [[Oost-Armeens|OA]]: ''Tigran Mets'', [[West-Armeens|WA]]: ''Dikran Medz'', [[Grieks]]: Τιγράνης ο Μέγας (r. [[95 v.Chr.]]–[[55 v.Chr.]]) (soms '''Tigranes I''') was koning van [[Armenië]].

Hij was verwikkeld in vele geschillen met zijn tegenstanders zoals de [[Parthische Rijk|Parthen]], de [[Seleuciden]] en de [[Romeins leger|Romeinen]]. Voordat dat zo was had de [[Orontiden|Orontid-Dynastie]] macht over Armenië.

== Vroege jaren ==

Tigranes was tot zijn veertigste een gijzelaar geweest aan het hof van koning [[Mithridates II de Grote|Mithridates II]] van [[Parthische Rijk|Parthië]], die de Armeniërs in 105 v.Chr. verslagen had. Andere bronnen geven overigens een eerdere datum voor deze gebeurtenis (rond 112-111 v.Chr.).<ref name="SovArm" /> Na de dood van de Armeense koning Tigranes I in 95 v.Chr., wist Tigranes zich vrij te kopen door het gebied van de "zeventig valleien" in [[Atropatene]] (nu de Iraanse provincie Azerbaijan) aan de Parthen te overhandigen.<ref name="Strabo1">[[Strabo (historicus)|Strabo]]. ''[[Geographika]]'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0198&layout=&loc=11.14.15%3Abook%3D11%3Achapter%3D14%3Asection%3D15 BookBoek 11.14.15]. ''[[Geographica (Strabo)|Geography]]'', 11.14.15</ref>

Eenmaal aan de macht vond hij dat de basis voor het uitbouwen van het Armeense koninkrijk tot een echt [[Rijk (staat)|Imperium]] eigenlijk al gelegd was, dankzij de grondlegger van de Artaxiaden-dynastie, [[Artaxias I]], en zijn opvolgers. Armenië was echter erg bergachtig en dat verdeelde het land in gebieden waar de [[feodale]] heren de [[nakharar]]s de dienst uitmaakten en grotere eenheid verhinderden. Dit zinde Tigranes, die een sterke centrale overheid wenste allerminst. Hij begon daarom eerst zijn macht in eigen land te versterken.<ref name="Badmoutioun Hayots, Volume I">{{hy}} {{citeCiteer bookboek |last=Kurdoghlian |first=Mihran |title=Badmoutioun Hayots, Volume I |publisher=Hradaragoutioun Azkayin Oussoumnagan Khorhourti |date=1994 |location=Athens, Greece |pages=67–76}}</ref>

Zo zette hij Artanes, de laatste koning van Armeens [[Sophene]] en afstammeling van [[Zariadres]] aan de kant.<ref name="Strabo1" />

== Bondgenootschap met Pontus ==

Tijdens deDe [[Eerste Mithridatische Oorlog]] ([[90 v.Chr.|90]]-[[85 v.Chr.]]), ondersteundevond hijzijn oorsprong in de troonstrijd van [[Mithridates VI van Pontus|Mithridates]] VImet de schoonzoon van zijn zus, [[Nicomedes III van Bithynië]] over [[Cappadocië]]. Hij steunde Mithridates VI, die in bezit was van de oostkust van de [[PontusZwarte Zee (gebiedhoofdbetekenis)|PontusZwarte Zee]], maar hij zorgde er wel voor niet zelf in de oorlog betrokken te raken.

Hij slaagde erin snel zijn macht te versterken, onder andere door de dochter van Mithridates VI, [[Cleopatra ofvan Pontus|Cleopatra]] te trouwen. Tigranes had met Mithridates een overeenkomst dat Armenië zijn invloed verder naar het oosten kon uitbreiden, terwijl Mithridates de Romeinse gebieden in Anatolië en in Europa zou gaan veroveren. Mithridates wilde een versterkt Hellenistisch rijk opbouwen dat met de Romeinse buitengewesten in oosten zou afrekenen.<ref name="Badmoutioun Hayots, Volume I" /> In 88 v.Chr., beschuldigden de Romeinen Mithridates ervan, zo'n 80,000 Romeinse burgers in de Anatolische provincie Asia afgeslacht te hebben.

Uiteindelijk resulteerde de poging van beide koningen om [[Cappadocië]] in hun macht te krijgen en de beweerde slachtpartij tot een Romeinse interventie. De Senaat stuurde consul [[Lucius Cornelius Sulla]], om het bevel over het leger tegen Mithridates op zich te nemen.<ref>[http://www.roman-empire.net/republic/sulla.html Lucius Cornelius Sulla]</ref> Uiteindelijk sloten Sulla en Mithridates in 85 v.Chr. vrede.

== Oorlogen tegen het Parthische Rijk ==

:''Toen hij de macht overgenomen had, nam hij deze (zeventig) dalen terug en verwoestte het land van de Parthen, het gebied rond Ninus ([[Ninive]]) en dat rond [[Arbil (stad)|Arbela]]. Hij onderwierp de Atropateniers en de Goryaeers (aan de bovenloop van de [[Tigris]]) aan zijn gezag; gewapenderhand nam hij bezit van de rest van [[Mesopotamië]] en, na de [[Eufraat]] overgestoken te zijn, van [[Syrië]] en Foenicie." ''<ref>''[[Strabo (historicus)|Strabo]]'', (XI.xiv.16)</ref>

[[Bestand:Maps_of_the_Armenian_Empire_of_TigranesMaps of the Armenian Empire of Tigranes.gif|thumb|350px|Tigranes the Great's Empire]]

== De verovering van het Seleucidenrijk in Syrië ==

In [[83 v.Chr.]], besloten de Syriërs van het Seleucidenrijk, moe van de lange, bloedige strijd om de troon van het land Tigranes de protector van hun koninkrijk te maken en hem de kroon van Syrië aan te bieden.<ref>{{citeCiteer web |url=http://www.hyeetch.nareg.com.au/armenians/prominent_p5.html |title=King Tigran II - The Great |accessdate=2007-01-17 |work=Hye Etch}}</ref> Tigranes had daar wel oren naar en zette zijn nieuwverworven aanspraken op de troon kracht bij met een veldtocht. Hij veroverde Syrië en Foenicie en maakte daarmee een eind aan het Seleucidenrijk, hoewel enige steden zich tegen hem probeerden te verzetten in naam van [[Seleucus VII Kybiosaktes|Seleucus VII Philometor]], die nog een kind was en waarover verder niet veel bekend is. Tigranes verlegde zo de zuidelijke grens van zijn rijk tot aan [[Ptolemais]] (het huidige [[Akko (stad)|Akko]]). Veel bewoners van de ingenomen steden werden naar zijn nieuwe hoofdstad [[Tigranakert (Silvan)|Tigranakert (Latin name, Tigranocerta)]] gedeporteerd.

Op zijn hoogtepunt strekte zo zijn rijk zich uit van de [[Pontische Alpen]] (nu in noordoostNoordoost-Turkije) tot [[Mesopotamië]], en van de [[Kaspische Zee]] tot de Middellandse Zee. Tigranes viel blijkbaar zelfs gebieden binnen tot aan [[Ecbatana]] toe en nam de oude titel "koning der koningen" die zelfs de Parthen niet op hun munten voor zich in aanspraak namen.

Tigranes is de eerste Armeense vorst die munten liet slaan, daarmee de Seleucische traditie overnemend. Zij werden in Antiochië en Damascus geslagen in de tijd dat hij Syrië bezet hield van 83 to 69 v.Chr.. De munten omvatten [[tetradrachmatetradrachme]]sn en koperen munten en vertonen een portret van hem met een rijkversierde Armeense tiara met oorlappen. De ommezijde heeft een geheel origineel ontwerp, dat een zittende [[Tyche van Antiochië]] met de riviergod [[Orontes]] aan haar voeten vertoont. Er zijn zelfs een aantal gouden munten van hem bekend.<ref name="Hellenistic Coinage">{{citeCiteer bookboek |last=Mørkholm |first=Otto |title=Early Hellenistic Coinage from the Accession of Alexander to the Peace of Apamaea |publisher=Cambridge University

== Oorlog tegen Rome ==

MithridatesNa hadde nanederlaag zijnin nederlaag[[Slag bij Cabira|Cabira]] vluchtte Mithridates naar zijn Armeense verwant en bondgenoot zijn toevlucht gezocht. Zo kwam Tigranes uiteindelijk ook in conflict met Rome. Lucullus eiste de uitlevering van Mithridates van Armenië; zo iets was voor Tigranes onverteerbaar. Rollins, in zijn ''Ancient History'', zegt daarover:

Op [[6 oktober]] [[69 v.Chr.]] werd Tigranes verslagen door het Romeinse leger van [[Lucullus]] in een zware veldslag[[Slag bij [[Tigranocerta]]. Niet-Armeense wachters van Tigranocerta hadden Tigranes tijdens de slag verraden door de poorten te openen voor de Romeinen. Tigranes reageerde door 6000 van zijn ruiters de stad in te sturen om zijn vrouwen en zijn bezittingen te redden.<ref name="Badmoutioun Hayots, Volume I" /> De gecombineerde Armeno-Pontische strijdkrachten van Tigranes en Mithridates van 70.000 man ontmoette Lucullus bij de oude hoofdstad [[Artashat|Artaxata]] in de [[Slag bij Artaxata]]. Er volgden zware verliezen aan de Romeinse kant,<ref name="Badmoutioun Hayots, Volume I" /> De troepen van Lucullus sloegen driemaal aan het muiten in 68-67 v.Chr. Lucullus kreeg genoeg van het ruige bergterrein. Hij trok zich terug naar het zuiden en plunderde Nisibis dat in handen van een broer van Tigranes was. Lucullus slaagde er niet in de beide koningen in de kraag te vatten. Hij werd teruggeroepen en vervangen door [[Pompeius|Gnaeus Pompeius]].

== Verval ==

Het rijk van Tigranes was echter niet van lange duur. In [[66 v.Chr.]] drong Pompeius door in [[Armenië]] met Tigranes junior, en Tigranes de Grote inmiddels 75 jaar oud gaf zich over. [[Pompeius]] behandelde hem echter met respect en gaf hem stukken van zijn koninkrijk terug in ruil voor 6.000 talenten zilver. De ondankbare zoon werd als gevangene teruggestuurd naar Rome.<ref>Tigranes the Great: A Biography By Hrand Kʻ Armēn, king of Armenia Tigranes, Herant K. Armen</ref>

Tigranes bleef aan als Romeins vazal tot zijn dood in 55 v.Chr..<ref>{{citeCiteer bookboek |last=Fuller |first=J.F.C. |title=Julius Caesar: Man, Soldier, and Tyrant |url=https://archive.org/details/juliuscaesarmans00full |publisher=Da Capo Press |date=1991 |pages=[https://archive.org/details/juliuscaesarmans00full/page/45 45] |isbn=0306804220}}</ref>

== Bibliografie ==

* {{citeCiteer bookboek

|}} id=ASIN B0006AP946}}

* Chahin, M. (1991). ''The Kingdom of Armenia''. New York, Dorset Press. {{ISBN |0-88029-609-7}}

* Frye, Richard N. 1984. ''The History of Ancient Iran''. Richard N. Frye. München : Beck. {{ISBN |3-406-09397-3}}

* Lang, David Marshall (1980). ''Armenia. Cradle of Civilisation''. 1st Edition, London, George Allen & Unwin, 1970. 3rd Edition (Corrected). London, George Allen & Unwin. {{ISBN |0-04-956009-3}}