Geschiedenis van Anatolië: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Hettieten: brons |
|||
| (27 tussenliggende versies door 13 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1:
[[File:Map Anatolia-fr draft.svg|right|300px]]
Dit is de geschiedenis, vanaf de [[prehistorie]] tot aan de [[geschiedenis van Turkije]], van het [[schiereiland]] in het uiterste westen van [[Azië]], dat vandaag de dag het Aziatische deel van het land [[Turkije]] beslaat. Het grenst in het westen aan de [[Egeïsche Zee]], in het noordwesten aan de [[Zee van Marmara]] en [[Thracië]] en dus [[Europa (werelddeel)|Europa]], in het noorden aan de [[Zwarte Zee]], in het oosten aan [[Georgië]], [[Armenië]], [[Azerbeidzjan]] (door de Azerbeidzjaanse enclave Nachitsjevan) en [[Iran]], in het zuidoosten aan [[Irak]] en [[Syrië]], en in het zuiden aan de [[Middellandse Zee]]. Het eiland [[Cyprus]] ligt ten zuiden ervan. De oppervlakte van [[Anatolië]] bedraagt ongeveer 756.000 vierkante kilometer.
== Prehistorie en Oudheid ==
In Anatolië zijn enkele van de oudste nederzettingen of tempelcomplexen uit het [[neolithicum]] teruggevonden, zoals [[Göbekli Tepe]], [[Çayönü]], [[Çatalhöyük]] en [[Nevalı Çori]].
=== Hattiërs ===
De oudste bevolkingsgroep die we kennen bij naam zijn de [[Hattiërs]]. We vinden hun naam terug op de kleitabletten ten tijde van [[Sargon van Akkad]].
===Hettieten===
{{Zie hoofdartikel|Hettieten}}
Het [[Hettieten|Hettitisch Koninkrijk]], dat op zijn hoogtepunt centraal Anatolië, noordwestelijk Syrië tot aan [[Ugarit]] en Mesopotamië tot aan [[Babylon (Babel)|Babylon]] omvat, bestaat tussen ongeveer 1700 en 1200 v.Chr. Het eindigt rond 1200 v.Chr..
De Hettieten waren bedreven in het smeden van bronzen wapens. Zelf beschikten ze over kopermijnen maar het benodigde tin moest worden geïmporteerd.
=== Tussenperiode ===
Regel 19 ⟶ 23:
De dynastie van de [[Mermnaden]] werd gesticht door [[Gyges van Lydië|Gyges]]. De naam van de laatste telg is ons allen bekend, [[Croesus]].
=== Satrapie van het Perzische Rijk ===
In 548 v.Chr. versloeg [[Cyrus II]], Croesus na een beleg van veertien dagen. Croesus werd mild behandeld na eerst te zijn veroordeeld tot de brandstapel. Lydië werd een [[Satrapie|provincie]] van het [[Perzische Rijk]]. De ondergang van Lydië werd o.a. beschreven door [[Herodotus]] in zijn werk [[Historiën (Herodotos)|Historiën]].
===Hellenisme===
====Alexander de Grote====
Regel 28 ⟶ 32:
Na de dood van Alexander braken de diadochenoorlogen uit. Na de [[Tweede Diadochenoorlog]] was [[Antigonus I Monophthalmus]] de machtigste man, tot groot ongenoegen van de andere generaals. Dit leidde tot de [[Slag bij Ipsos]] (301 v. Chr.) en de definitieve verdeling van het Alexandrijnse Rijk. Antigonus sneuvelde en zijn zoon [[Demetrios Poliorketes]] vluchtte naar Macedonië. Na de dood van [[Kassander]] in [[297 v.Chr.]] wist hij in 294 v.Chr. het koningschap over Macedonië te verwerven. In [[287 v.Chr.]] werd hij door [[Lysimachus]] en [[Pyrrhus van Epirus]] verdreven.
In 285 v.Chr. verdreef Lysimachus, Pyrrhus en kroonde zichzelf tot Macedonische koning. Enkele jaren heerste hij over Westelijk Klein-Azië, Macedonië, Thracië en het gebied ten noorden daarvan tot aan de Donau. Zijn nieuwe vrouw [[Arsinoë II]] wilde dat een van haar zonen koning zou worden in de plaats van [[Agathocles (zoon van Lysimachus)|Agathocles]] en na een mislukte
===Nieuwe Staten===
Regel 44 ⟶ 48:
====Mithridatische oorlogen (89-63 v. Chr.)====
Op zoek naar gebiedsuitbreiding en gesteund door koning [[Mithridates II de Grote]] van het [[
De oorlog resulteerde in de definitieve nederlaag van Mithridates en zijn zelfmoord. De kracht van het koninkrijk Pontus werd definitief verbroken, en Rome versterkte haar positie in Klein-Azië.
====Hervorming====
Tijdens de derde eeuw werd het Romeinse Rijk hervormd. De aanzet van de bestuurlijke hervormingen in het Romeinse Rijk begon met [[Diocletianus]] en zijn [[Tetrarchie (Romeinse Rijk)|Tetrarchie]], het opsplitsen van het rijk in vier delen. [[Constantijn de Grote]] zette die hervormingen verder in [[Prefectuur (Rome)|praefectura praetorio]], die op hun beurt verdeeld werden in [[Romeins diocees|dĭœcēsĭs]]. Klein-Azië behoorde tot de [[pretoriaanse prefectuur van het Oosten]] en werd verdeeld in het [[Diocees Asia]] en het [[Diocees Pontus]].
====Constantinopel====
[[File:Latrans-Turkey location Istanbul.svg|thumb|Constantinopel]]
[[Constantijn de Grote|Keizer Constantijn de Grote]], die de hoofdstad van het [[Romeinse Rijk]] naar het belangrijkere Oosten van het rijk wilde verplaatsen, werd door de geschikte locatie van de stad aangetrokken, en in [[330]] werd Byzantium officieel herdoopt als ''Nova Roma'', maar de stad werd al snel beter bekend onder de naam ''Konstantinoupolis'', [[Oudgrieks]] voor ''stad van Constantijn'', in het Nederlands [[Constantinopel]]. Naar werd beweerd, werd de plaats van de stad aangewezen in een profetische droom die Constantijn kreeg toen hij zich afvroeg welke locatie voor zijn nieuwe hoofdstad het gunstigste was. Constantinopel werd de nieuwe hoofdstad van het Rijk, hoewel [[Rome (stad)|Rome]] een tijdje haar politieke en economische privileges behield.
==Byzantijnse Rijk==
In de [[5e eeuw]] werd het Romeinse Rijk opgevolgd door het [[Byzantijnse Keizerrijk|Byzantijnse Rijk]] met als hoofdstad [[Constantinopel]] (het huidige [[Istanboel]]). Het [[West-Romeinse Rijk]] werd [[Grote Volksverhuizing|overspoeld door barbaren]] en doofde langzaam uit. In het oosten gingen de [[Romeins-Perzische oorlogen]] gewoon verder.
De laatste, de [[Herakleios#Byzantijns-Sassanidische oorlog (602-628)|Byzantijns-Sassanidische oorlog (602-628)]] zal voor de regio grote gevolgen hebben. Van de tien jaar durende machtsstrijd aan de top van het Byzantijnse Rijk, profiteerde sjah [[Khusro II]] om Byzantium binnen te vallen. [[Slag bij Antiochië (613)|Antiochië]] werd in 613 veroverd.
Daarna richten de Perzen zich op het hart van Byzantium en braken door de [[Amanusgebergte|Cilicische Poorten]]. In 617 bereikten ze [[Chalcedon]] op enkele kilometers van de hoofdstad. Gelukkig voor hen, vonden de Perzen de verovering van [[Romeins en Byzantijns Egypte|Egypte]] belangrijker (618).
==Seltsjoeken==
Eeuwenlang is de achilleshiel van het Oost-Romeinse rijk, de Kaukasus, zo ook in de tweede helft van de 11de eeuw. Ditmaal waren het de [[Seltsjoeken]], die roet in het eten gooiden. De Seltsjoeken zijn soenitische Turkse strijders in opdracht van de [[Abbassiden|Abbassidische kalief]]. Hun missie was het verdrijven van eerst de sjiitische [[Boejiden]] en daarna de sjiitische [[Fatimiden]] uit [[Bagdad]].
De inmenging van de Seltsjoeken in de Kaukasus, leidde tot een strafexpeditie van de Byzantijnen onder leiding van keizer [[Romanos IV Diogenes]]. Intussen waren de Seltsjoeken, de Fatimiden aan het verdrijven uit de Levant. Om hun oostflank (ze kwamen uit het noorden) te verdedigen, vielen ze Anatolië binnen. Wat volgde was de [[Slag bij Manzikert]] (1071), waarbij keizer Romanos werd gevangengenomen.
Romanos werd afgezet, en in plaats dat de Byzantijnen zich herpakten, verloren ze zich in dynastiek geruzie. In 1077 hebben de Seltsjoeken de Levant veroverd en richtten zij hun pijlen op het Byzantijnse Rijk. In 1078 veroverden ze [[Nicea]] (bakermat van het christendom) en in 1092 werd het de hoofdstad van een nieuw rijk, het [[Sultanaat van Rûm]].
===Sultanaat van Rûm===
Na het bewind van sultan Malik Sjah (1072-1092) kwam er een eind aan de eenheid van het Seltsjoekenrijk en viel het rijk uiteen. De twee belangrijkste provincies zijn het [[sultanaat Rûm]], met als hoofdstad [[Nicea]] en Syrië met twee belangrijke polen, [[Damascus]] en [[Aleppo (stad)|Aleppo]]. De titel van sultan van het Seltsjoekenrijk zal nog honderd jaar blijven bestaan.
De Byzantijnse keizer [[Alexius I van Byzantium|Alexius I]], een uitstekend politicus en diplomaat, vroeg aan [[Paus Urbanus II]] hulp, in de vorm van huurlingen om het ter ziele gegane Seltsjoekenrijk te lijf te gaan, onder het mom van de Christelijke waarden. Paus Urbanus organiseerde in [[1095]] de eerste [[kruistocht]] en dit leger van kruisvaarders veroverde [[Beleg van Nicea|Nicea]] in 1097. Sultan [[Kilij Arslan I]] verplaatste de hoofdstad naar [[Konya (stad)|Konya]].
== Onder het Mongoolse juk==
In 1242 vielen de [[Mongoolse Rijk|Mongolen]] het land binnen en het Seltsjoekenleger werd verpletterend verslagen in de [[Slag bij Köse Dağ]]. Na de dood van sultan [[Kaykhusraw II]] in 1246 viel het Sultanaat van Rûm uiteen in [[Beylik]]s, die schatplichtig waren aan de Mongolen.
==Ottomaanse Rijk==
{{Zie ook|[[Ottomaanse Rijk]]}}
De harde aanpak van de Mongolen en het wangedrag van de [[Almogàvers|Byzantijnse huurlingen]] dreven de bevolking in de handen van de Turken.
==Republiek Turkije==
{{Zie ook|[[Turkije]]}}
[[Categorie:Geschiedenis van Turkije| ]]
[[Categorie:Anatolische oudheid]]
| |||