Edom: verschil tussen versies

[[ImageBestand:Edom mtns.JPG|thumb|Bergen van Edom, gezien over de Dode Zee]]

'''Edom''' ([[Hebreeuws]]: '''אֱדוֹם''' 'Edôm) is de naam van het gebied waar in de oudheid de '''Edomieten''' woonden. In [[Assyrië|Assyrische]] bronnen wordt het gebied '''Udumi''' genoemd. In de Grieks-Romeinse periode heette het gebied '''Idumea''' ([[Oud-Grieks|GrieksOudgrieks]] Ἰδουμαία (IdoumaiaIdoumaía); [[Latijn]]: Idumaea).

De naam Edom betekent vermoedelijk 'rood'. Gewoonlijk brengt men dit in verband met de bergen van roodachtige zandsteen in het gebied ten zuiden van de Dode Zee. Mogelijk is er ook een verband met de betekenis van de naam van [[Esau]], die volgens het Bijbelboek [[Genesis (boek)|Genesis]] de stamvader was van de Edomieten. Esau was 'rossig' en 'daarom noemden zij hem Esau' (Gen 25:25). Volgens Gen 25:30, werd Esau ook Edom genoemd omdat hij verlangde naar de rode linzensoep van Jakob.

Het gebied dat als Edom wordt aangeduid, is door de tijd heen niet altijd hetzelfde geweest. Rond 600 v.Chr., toen het Edomitische rijk op haarzijn hoogtepunt was, besloeg het het gebied ten Zuiden van de [[Dode Zee]], tot aan de [[Golf van Akaba]]. In de Grieks-Romeinse periode was dit gebied grotendeels in handen van de [[Nabateeërs]] en besloeg (het toen zo genoemde) Idumea het Zuidelijk deel van wat eerder het [[Koninkrijk Juda]] geweest was.

[[ImageBestand:Levant 830 nl 3.pngPNG|thumb|De [[Levant]] rond 830 v.Chr.<br />Geel: Edom]]

In 732 v.Chr. maakte [[Tiglat-Pileser III]] een einde aan de onafhankelijkheid en werd Edom een vazal van [[Assyrië]]. Uit opgravingen blijkt echter dat Edom juist in deze periode tot haarzijn grootste bloei kwam, vermoedelijk vooral doordat de handelsroutes vanuit Damascus naar het Zuiden door het gebied van Edom liepen. Rond deze tijd was [[Petra (historische stad)|Petra]] de belangrijkste Edomitische stad.

De val van het Assyrische rijk betekende opnieuw onafhankelijkheid voor Edom, maar niet voor lang: in 605 v.Chr. plaatste [[Nebukadnezar II|Nebukadnessar]] Edom onder [[Babylonië|Babylonisch]] bestuur. Als bondgenoten van de Babyloniërs waren de Edomieten betrokken bij de verwoesting van [[Jeruzalem]] in 586 v.Chr.<ref>[[Obadja (boek)|Obadja]] 1, [[Psalm]] 137:7</ref> Als trouw vazal had Edom aanvankelijk zelf niet te lijden onder de Babyloniërs. WelDit drongenveranderde tussentoen de 6eBabylonische enkoning deNabonidus 4erond eeuw555 Arabischev. stammenChr. enop vooralzijn decampagne [[Nabateeërs]]in het westen van zijn rijk de Edomieten steedsaanviel verderen naarvrijwel hetgeheel Noorden,vernietigde zodatof hetin gebiedslavernij vanafvoerde. EdomAlleen langzaamenkele maararme zekerEdomieten opschoofoverleefden naardit. hetDaardoor zuidelijkkonden deeltussen vande het6e vroegereen koninkrijkde Juda.4e Uiteeuw dezeArabische periodestammen en uitvooral de tijd van[[Nabateeërs]] de Perzischeovergebleven overheersingEdomieten issteeds nietverder veelnaar bekendhet overwesten Edomdrijven, ofzodat de Edomieten.kern Welvan lijktEdom hetdoor erophen datwerd Edomovergenomen. pasDe laatprofetie invan hetde PerzischeIsraëlitische bestuurssysteemprofeet werdObadjah opgenomen.<ref>[[Herodotus]],was ''Historiën'',hiermee III.4-9,88,97;vervuld [[Diodoroscirca van30 Sicilië|Diodorus]]jaar ''Bibliothecanadat Historia''hij 19,98,1</ref>het had uitgesproken.

[[ImageBestand:Edom.PNG|thumb|lichtrood: Edom rond 600 v.Chr.<br />donkerrood: Idumea]]

Met betrekking tot de Grieks-Romeinse periode spreekt men gewoonlijk niet meer van Edom, maar van Idumea. Het Idumea uit deze periode is maar een klein gebied vergeleken met de omvang die het Edomitische rijk eerder in de geschiedenis had (zie kaartje). Het was echter wel strategisch gelegen: de belangrijke Oost-West route tussen het rijk van de [[Nabateeërs]] en de havensteden [[Gaza (stad)|Gaza]], [[Askelon]] en [[Asdod]] liep door het gebied, alsmede enkele Noord-Zuid handelsroutes. De belangrijkste steden in het Idumea uit deze periode waren [[Hebron (Westelijke Jordaanoever)|Hebron]], [[Marisa]], [[Adora]] en [[Betabris]]. De bevolking van Idumea bestond naast Edomieten onder meer uit [[Joden]], [[Feniciërs]] en [[Nabateeërs]].

Tijdens het begin van de [[Hasmoneeën#Makkabeeën|Makkabeese opstand]] was het vooral vanuit Idumea dat de Seleuciden [[Judas Makkabeüs]] en zijn broers bestreden, vooral onder gouverneur [[Lysias (Idumea)|Lysias]]. Dit kon echter niet voorkomen dat Judas' broer [[Simon Makkabeüs|Simon]] uiteindelijk de onafhankelijke Joodse [[Hasmoneeën|HasmoneeseHasmonese]] staat stichtte.

In 129 v.Chr. veroverde de HasmoneeseHasmonese koning [[Johannes Hyrkanus]] Idumea. Daarbij dwong hij de niet-Joodse bevolking van Idumea zich te laten besnijden en toe te treden tot het Jodendom.<ref>[[I Makkabeeën]] 4:36-59; [[Flavius Josephus]], ''Ant.'' 13,257; [[Strabo (historicus)|Strabo]], ''[[Geographika]]'', 16,2,34.</ref> Vanaf dat moment bleef Idumea deel van het HasmoneeseHasmonese rijk zolang dit bestond. Ook de Hasmoneeën bestuurden Idumea via gouverneurs. Uit deze periode zijn twee gouverneurs met name bekend:

* Zijn zoon [[Antipater (Idumea)|Antipater]] was gouverneur in de nadagen van de HasmoneeseHasmonese staat, onder [[Hyrkanus II]].

In 63 v.Chr. maakte de Romeinse generaal [[Pompeius]] een einde aan de onafhankelijke HasmoneeseHasmonese staat. [[Hyrkanus II]] werd door Pompeius aangesteld als vazalkoning over Judea, waartoe hij ook Idumea rekende. Antipater bleef gouverneur van Idumea en was Hyrkanus' belangrijkste adviseur. Antipater wist zijn invloed echter snel te vergroten en toen na de opstand van de Hasmoneeër [[Antigonus (Hasmoneeën)|Antigonus]] de rol van Hyrkanus II was uitgespeeld, was het niet een Hasmoneeër die door de Romeinen als nieuwe vazalkoning werd aangesteld, maar [[Herodes I|Herodes de Grote]], de zoon van Antipater, die het koningschap kreeg over het Joodse land. Hoewel Herodes zijn residentie had in [[Jeruzalem]], bleef hij gedurende heel zijn leven Idumea als zijn belangrijkste machtsbasis zien. Herodes stelde [[Costobarus]] (de man van zijn zuster [[Salomé I|Salomé]]) aan als gouverneur over Idumea.

In de [[Joodse Oorlog|Joodse Opstand]] (66-70 na Chr.) koos Idumea de zijde van de [[Zeloten]], die leiding gaven aan de opstand tegen de Romeinen. Op verschillende momenten tijdens de opstand kwamen Idumeese troepen de Zeloten in Jeruzalem te hulp. Tegelijkertijd waren er in deze periode ook bendes die profiteerden van de anarchie en plunderend door Idumea trokken, waardoor veel Idumeeërs hun toevlucht in Jeruzalem zochten.

[[Categorie:IsraëlischeIsraëlitische oudheid]]

[[Categorie:RegioStreek vanin Israël]]

[[Categorie:HebreeuwseBijbelse Bijbelplaats]]