"गियर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

Content deleted Content added

क्रमबद्ध

२०:०६, ४ जनवरी २०२५ जस्तै गरी पुनरावलोकन

एक स्पर गियरद्वारा घुमिरहेको अर्को स्पर गियर।

गियर (gear वा cogwheel) रोटरी चालमा चल्ने मेसिनको एक अंग हो। गियरमा "दाँत " / "दाँती" बनाइएको हुन्छ जसमा अर्को गियर जोडिन्छ। यसको सहायताले एक साफ्टबाट अर्को साफ्टमा टर्क संचार गर्न सकिन्छ। गियरको सहायताले चाल, टर्क को दिशा परिवर्तन गर्न सकिन्छ। गियरको प्रयोगबाट टर्क परिवर्तन गर्न सकिन्छ र उचित गियर अनुपात मिलाएर यान्त्रिक लाभ हासिल गर्न सकिन्छ। एक आपसमा जोडिने गियरको दाँती समान आकारको हुन पर्छ। जब दुई भन्दा धेरै गियर एक आपसमा जोडिन्छ, तब यस संरचनालाई 'गियर शृंखला' (गियर ट्रेन) भनिन्छ।

गियर यान्त्रिक अङ्गहरू मध्ए सबैभन्दा आम हुन् । यो आकार र सामग्रीको ठूलो विविधतामा आउँछन्, र धेरै अलग-अलग कार्य प्रयोगहरूको लागि उपयोग गरिन्छ। यसको व्यास सुक्ष्म-उपकरणहरूमा केही माइक्रोमिटर ^[१] देखि, घडीहरू र खेलौनाहरूमा केही मिलिमिटर र केही खानी उपकरणहरूमा १० मिटरभन्दा बढी हुन सक्छ।^[२] टाइमिङ पुली (Timing Pulley) र स्प्रोकेट (Sproket) को कार्य र आकार केही हदसम्म गियरहरूसँग मिल्दोजुल्दो हुन्छ ।

गियरको प्रकार

स्पर गियर

दुई स्पर गियरहरू समानान्तर शाफ्टहरूमा फिट गरिएको खण्डमा मात्र प्रयोग गरिन्छ। दाँत भारले कुनै एक्सियल थ्रस्ट सिर्जना गर्दैन। स्पर गियरको प्रयोग मध्यम गतिमा उत्कृष्ट हुन्छ तर उच्च गतिमा धेरै आवाज निकाल्छ।

बिवेल गियर

हेलीकल गियर,

मिटर गियर,

हाइपोइड गियर,

वर्म र वर्म व्हील,

र्याक तथा पिनियन

र्याक तथा पिनियन गियरले रोटरी चाल(Rotary Motion) लाई विस्थापी चाल (translatory motion) मा बदल्छ।

पिनियन घुम्छ, जबकि र्याक सीधा रेखामा सर्छ। यस्तो संयन्त्र अटोमोबाइलको स्टेयरिङमा, स्टेयरिङ ह्वील घुमाउँदा रोटेसनलाई अगाडिको पाङ्ग्रामा जोडिएका टाई रड बायाँ-देखि-दायाँ गतिमा रूपान्तरण गर्न प्रयोग गरिन्छ।

आन्तरिक/इन्टरनल गियर

सन एन्ड प्लानेट गियर

सन एन्ड प्लानेट (सूर्य र ग्रह) गियरिङ पारस्परिक गतिलाई रोटरी गतिमा रूपान्तरण गर्ने तरिका हो जुन वाष्प इन्जिनहरूमा प्रयोग गरिएको थियो। जेम्स वाटले यसलाई आफ्नो प्रारम्भिक वाष्प इन्जिनहरूमा क्र्याङ्कमा प्याटेन्ट प्राप्त गर्न प्रयोग गरे । यसले फ्लाईव्हील गति बढाउने फाइदा पनि प्रदान गर्‍यो ताकि वाटले हल्का फ्लाईव्हील प्रयोग गर्न सक्थे।

सँगैको दृष्टान्तमा, सूर्य पहेंलो, ग्रह रातो, रेसीप्रोकेटिङ आर्म नीलो, फ्लाईव्हील हरियो र ड्राइभशाफ्ट खैरो छ।

गियर बनाउन प्रयोग गरिने धातु

कास्ट आयरन,
कास्ट स्टील,
एलोय स्टील,
माइल्ड स्टील,
तामा (कपर),
पित्तल (Brass)
काँस (मिश्रधातु)
एलुमिनियम
प्लास्टिक
नाइलन

सन्दर्भ सामग्रीहरू

↑ Shuailong Zhang, Mohamed Elsayed, Ran Peng, Yujie Chen (2021): "Reconfigurable multi-component micromachines driven by optoelectronic tweezers". Nature Communications, volume 12, issue 1. doi:10.1038/s41467-021-25582-8
↑ Matthew Jaster (2013): "MY GEAR is Bigger than YOUR GEAR: Industry Battles it Out for World’s Largest Gear Title". Online article from Gear Technology magazine. Archived on 2024-07-30.

[zhan2021-1] Shuailong Zhang, Mohamed Elsayed, Ran Peng, Yujie Chen (2021): "Reconfigurable multi-component micromachines driven by optoelectronic tweezers". Nature Communications, volume 12, issue 1. doi:10.1038/s41467-021-25582-8

[jast2013-2] Matthew Jaster (2013): "MY GEAR is Bigger than YOUR GEAR: Industry Battles it Out for World’s Largest Gear Title". Online article from Gear Technology magazine. Archived on 2024-07-30.

[१]

[२]

@@ पङ्क्ति १: / पङ्क्ति १: @@
 [[चित्र:Gears animation.gif|300px|right|thumb|एक स्पर गियरद्वारा घुमिरहेको अर्को स्पर गियर।]]
 [[चित्र:Worm Gear.gif|right|thumb|300px|वर्म गियर]]
-[[चित्र:Engranaje cónico, Nymphenburg, Múnich, Alemania4.JPG|right|thumb|300px|बेभेल गियर, जब दुई शाफ्ट समानान्तर हुँदैन तब बेभेल गियरको प्रयोग हुन्छ।]]
+'''गियर''' (gear वा cogwheel) रोटरी चालमा चल्ने मेसिनको एक अंग हो। गियरमा "दाँत " / "दाँती" बनाइएको हुन्छ जसमा अर्को गियर जोडिन्छ। यसको सहायताले एक साफ्टबाट अर्को साफ्टमा टर्क संचार गर्न सकिन्छ। गियरको सहायताले [[चाल शक्ति|चाल]], टर्क को दिशा परिवर्तन गर्न सकिन्छ। गियरको प्रयोगबाट टर्क परिवर्तन गर्न सकिन्छ र उचित गियर अनुपात मिलाएर यान्त्रिक लाभ हासिल गर्न सकिन्छ। एक आपसमा जोडिने गियरको दाँती समान आकारको हुन पर्छ। जब दुई भन्दा धेरै गियर एक आपसमा जोडिन्छ, तब यस संरचनालाई 'गियर शृंखला' (गियर ट्रेन) भनिन्छ।
-[[चित्र:Rack and pinion animation.gif|right|thumb|300px|र्याक तथा पिनियन गियर''' घूर्णी गतिलाई विस्थापी गति (translatory motion) मा बदल्छ।]]
-[[चित्र:Sun and planet gears.gif|right|thumb|300px|सन एन्ड प्लानेट गियर]]
+गियर यान्त्रिक अङ्गहरू मध्ए सबैभन्दा आम हुन् । यो आकार र सामग्रीको ठूलो विविधतामा आउँछन्, र धेरै अलग-अलग कार्य प्रयोगहरूको लागि उपयोग गरिन्छ। यसको [[व्यास]] सुक्ष्म-उपकरणहरूमा केही माइक्रोमिटर <ref name="zhan2021">Shuailong Zhang, Mohamed Elsayed, Ran Peng, Yujie Chen (2021): "Reconfigurable multi-component micromachines driven by optoelectronic tweezers".  ''Nature Communications'', volume 12, issue 1. {{doi|10.1038/s41467-021-25582-8}}</ref> देखि, घडीहरू र खेलौनाहरूमा केही मिलिमिटर र केही खानी उपकरणहरूमा १० मिटरभन्दा बढी हुन सक्छ।<ref name="jast2013">Matthew Jaster (2013): [https://www.geartechnology.com/ext/resources/issues/0313x/worlds_largest_gears.pdf "MY GEAR is Bigger than YOUR GEAR: Industry Battles it Out for World’s Largest Gear Title"].  Online article from ''Gear Technology'' magazine. [https://www.geartechnology.com/ext/resources/issues/0313x/worlds_largest_gears.pdf Archived on 2024-07-30].</ref> टाइमिङ पुली (Timing Pulley) र स्प्रोकेट (Sproket) को कार्य र आकार केही हदसम्म गियरहरूसँग मिल्दोजुल्दो हुन्छ ।
-'''गियर''' (gear वा cogwheel) घूर्णी गति मा चल्ने मेसिनको एक अंग हो। गियरमा "दाँत " / "दाँती" बनाइएको हुन्छ जसमा अर्को गियर जोडिन्छ। यसको सहायताले एक साफ्टबाट अर्को साफ्टमा टर्क संचार गर्न सकिन्छ। गियरको सहायताले चाल, टर्क को दिशा परिवर्तन गर्न सकिन्छ। गियरको प्रयोगबाट टर्क परिवर्तन गर्न सकिन्छ र उचित गियर अनुपात मिलाएर यान्त्रिक लाभ हासिल गर्न सकिन्छ। एक आपसमा जोडिने गियरको दाँती समान आकारको हुन पर्छ। जब दुई भन्दा धेरै गियर एक आपसमा जोडिन्छ, तब यस संरचनालाई 'गियर शृंखला' (गियर ट्रेन) भनिन्छ।
+==गियरको प्रकार==
+=== स्पर गियर ===
+दुई स्पर गियरहरू समानान्तर शाफ्टहरूमा फिट गरिएको खण्डमा मात्र प्रयोग गरिन्छ। दाँत भारले कुनै एक्सियल थ्रस्ट सिर्जना गर्दैन। स्पर गियरको प्रयोग मध्यम गतिमा उत्कृष्ट हुन्छ तर उच्च गतिमा धेरै आवाज निकाल्छ।
+=== बिवेल गियर  ===
+[[चित्र:Engranaje cónico, Nymphenburg, Múnich, Alemania4.JPG|thumb|300px|बेभेल गियर, जब दुई शाफ्ट समानान्तर हुँदैन तब बेभेल गियरको प्रयोग हुन्छ।|केन्द्र]]
+=== हेलीकल गियर, ===
+=== मिटर गियर, ===
+=== हाइपोइड गियर, ===
+=== वर्म र वर्म व्हील, ===
+=== र्याक तथा पिनियन ===
+[[चित्र:Rack and pinion animation.gif|thumb|300px|र्याक तथा पिनियन गियर|बायाँ]]
+र्याक तथा पिनियन गियरले रोटरी चाल(Rotary Motion) लाई विस्थापी चाल (translatory motion) मा बदल्छ।
+पिनियन घुम्छ, जबकि र्याक सीधा रेखामा सर्छ। यस्तो संयन्त्र अटोमोबाइलको स्टेयरिङमा, स्टेयरिङ ह्वील घुमाउँदा रोटेसनलाई  अगाडिको पाङ्ग्रामा जोडिएका टाई रड बायाँ-देखि-दायाँ गतिमा रूपान्तरण गर्न प्रयोग गरिन्छ।
+=== आन्तरिक/इन्टरनल गियर ===
+=== सन एन्ड प्लानेट गियर ===
+[[चित्र:Sun and planet gears.gif|thumb|सन एन्ड प्लानेट गियर]]
+सन एन्ड प्लानेट (सूर्य र ग्रह) गियरिङ पारस्परिक गतिलाई रोटरी गतिमा रूपान्तरण गर्ने तरिका हो जुन [[वाष्प इन्जिन]]हरूमा प्रयोग गरिएको थियो। [[जेम्स वाट]]ले यसलाई आफ्नो प्रारम्भिक वाष्प इन्जिनहरूमा क्र्याङ्कमा [[पेटेन्ट|प्याटेन्ट]] प्राप्त गर्न प्रयोग गरे । यसले फ्लाईव्हील गति बढाउने फाइदा पनि प्रदान गर्‍यो ताकि वाटले हल्का फ्लाईव्हील प्रयोग गर्न सक्थे।
+सँगैको दृष्टान्तमा, सूर्य पहेंलो, ग्रह रातो, रेसीप्रोकेटिङ आर्म नीलो, फ्लाईव्हील हरियो र ड्राइभशाफ्ट खैरो छ।
+==गियर बनाउन प्रयोग गरिने धातु ==
+* कास्ट आयरन,
+* कास्ट स्टील,
+* एलोय स्टील,
+* माइल्ड स्टील,
+* [[तामा]] (कपर),
+* [[पित्तल]] (Brass)
+* काँस (मिश्रधातु)
+* एलुमिनियम
+* प्लास्टिक
+* नाइलन
+==सन्दर्भ सामग्रीहरू==
+{{reflist}}