ရုရှားနိုင်ငံ

ရုရှား နိုင်ငံ (ရုရှားဘာသာဖြင့်: Россия, Rossiya) ရုရှား ဖယ်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံ (Russia Federation)
အလံတော် အမှတ်တံဆိပ်
နိုင်ငံတော် သီချင်း: Государственный гимн Российской Федерации နိုင်ငံတော်သီချင်း
မြို့တော်	မော်စကို
အကြီးဆုံးမြို့	မော်စကို
ရုံးသုံး ဘာသာစကားများ	ရုရှားဘာသာ၊ အချို့ဒေသများတွင် ဘာသာ ၃၅ မျိုးခန့်အသုံးပြုသည်။
လူမျိုးစု	ရုရှား(၇၉.၈%)၊တာတားစ်(၃.၈%)၊ ယူကရိန်းလူမျိုး (၂%)နှင့်အခြားလူမျိုးပေါင်းများစွာ
အမျိုးအစား	Federal semi-presidential republic
အစိုးရ
• President	ဗလာဒီမီယာ ပူတင်
• Prime Minister	ဒီမထရီ မက်ဗီဒေ့ဗ်
တည်ထောင်
• Vladimir-Suzdal Rus'	၁၁၆၉
• Grand Duchy of Moscow	၁၂၈၃
• Tsardom of Russia	၁၅၄၇
• ရုရှား အင်ပါယာ (Russian Empire )	၁၇၂၁
• ရုရှား ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စု ဆိုရှင်လစ် သမ္မတနိုင်ငံ (Russian Soviet Federative Socialist Republic)	၇ နိုဝင်ဘာ ၁၉၁၇
• ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံ	၁၀ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၂၂
• ရုရှားဖယ်ဒရေးရှင်း (Russian Federation)	၁၉၉၁
ဧရိယာ
• စုစုပေါင်း	၁၇,၀၉၈,၂၄၂ km² (၆,၅၉၂,၈၀၀ sq mi) (အဆင့်: ၁)
• ရေထု (%)	၁၃
လူဦးရေ
• ခန့်မှန်း	၁၄၁,၉၂၇,၂၉၇ (အဆင့် - ၉)
• သိပ်သည်းမှု	၈.၃ km²(၂၁ရာစု၊၂၁.၅/sq mi) (အဆင့် - ၂၇၁)
GDP (PPP)	ခန့်မှန်း
• စုစုပေါင်း	US $၂.၁၀၉ trillion
• Per capita	US $၁၄,၉၁၉
HDI	▲ ၀.၈၁၇ (မြင့်)  · ၇၁
ငွေကြေး	ruble (RUB)
တယ်လီဖုန်းကုဒ်	+၇
Internet TLD	.ru, .su, .рф2

ရုရှားနိုင်ငံသည် (ရုရှားဘာသာဖြင့် နားဆင်ရန်); En-us-Russia.ogg အာရှတိုက်နှင့် ဥရောပတိုက်ပေါ်တွင် ရှိသည်။ ဧရိယာအားဖြင့် ကမ္ဘာအကြီးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည်။ရုရှားနိုင်ငံရှိ လူဦးရေသည် ၁၄၂ သန်းခန့် ရှိသည်။ ရုရှား ဖက်ဒရေးရှင်း ဟူသည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ အခြားအမည်ဖြစ်သည်။ရုရှားနိုင်ငံကို (အနောက်တောင်မှ အရှေ့တောင်) နော်ဝေးနိုင်ငံ၊ ဖင်လန်နိုင်ငံ၊ အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံ၊ လတ်ဗီးယားနိုင်ငံ၊ လစ်သူယေးနီးယားနိုင်ငံ နှင့် ပိုလန်နိုင်ငံ၊ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ၊ ယူကရိန်းနိုင်ငံ၊ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ၊ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၊ မွန်ဂိုးလီးယားနိုင်ငံ နှင့် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့ဖြင့် ထိစပ်လျှက် ရှိသည်။ ၎င်းအပြင် ဂျပန်နိုင်ငံ( Okhotsk ပင်လယ်ဖြင့်)၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု( Bering Strait)တို့ဖြင့် ထိစပ်လျှက် ရှိသေးသည်။ ရုရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၉ ခုမြောက် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ရုရှားနိုင်ငံသည် အာရှတိုက် မြောက်ပိုင်းကို ဖြတ်၍ ဥရောပတိုက်၏ ၄၀%အထိ ကျယ်ပြန့်သည်။ ၎င်းအပြင် ဒေသ စံတော်ချိန်မှာ ၉ ခုရှိသည်။ ရုရှားနိုင်ငံသည် ယခုအခါ ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်အား ရွေးကောက်ပွဲ ဖြင့် ရွေးချယ်၍ လက်ရှိခေါင်းဆောင်မှာ ဗလာဒီမီယာ ပူတင် ဖြစ်သည်။ ရုရှားနိုင်ငံသည် ရုရှားဘာသာ အသုံးပြုကြပြီး နိုင်ငံမှာ ကျယ်ဝန်းသော ကြောင့် အချို့ ဒေသများတွင် အခြားဘာသာစကား ၂၇ မျိုးခန့်ကို အသုံးပြုကြသည်။ သို့သော် ရုံးသုံး ဘာသာမှာ ရုရှားဘာသာဖြစ်သည်။

သမိုင်းအစ

ရုရှားနိုင်ငံ၏ သမိုင်းအစသည် အရှေ့ဆပ် လူမျိုးများ ဥရောပတိုက်တွင် ပါဝင်လာခြင်းက အစပြုခဲ့သည်။ အရှေ့ဆပ်လူမျိုးများသည် အေဒီ ၃ ရာစုနှင့် ၈ ရာစုနှစ်အတွင်၌ ဥရောပတိုက်သို့ဝင်ရောက်ပေါင်းစည်းခဲ့ကြသည်။ အေဒီ ၉ ရာစုခန့်တွင် ဗစ်ကင်းများနှင့် ၎င်းတို့၏မျိုးနွယ်စုများသည် ကေဗင်ရစ်ပြည်နယ်ရှိ အရှေ့ဆလပ်လူမျိုးများကို ပထမဆုံးတွေ့ရှိသွားကြသည်။ထိုအချိန်၌ ရောမအင်ပါယာသည် တန်ခိုးအင်အားကြီးထွားချိန်ဖြစ်သည်။ အရှေ့ရောမအင်ပါယာ၏ တန်ခိုးအင်အားသည် ကေဗင်ဆပ်ဒေသထိအောင် ပျံ့နှံ့လျက်ရှိသည်။ ၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ဗစ်ကင်းများသည် အရှေ့ရောမအင်ပါယာမှလာသော ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ကိုးကွယ်ရန် အတည်ပြုခဲ့သည်။ထို့ကြောင့် ရုရှားယဉ်ကျေးမှုများတွင် ရောမယဉ်ကျေးမှုများလွမ်းမိုးထားသည်ကို များစွာတွေ့ရသည်။ နောက်ဆုံး၌ ကေဗင်ရပ်ပြည်နယ်ကြီးသည် အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ကွဲခဲ့ရပြီး မြေကျွန်လူတန်းစားစနစ်ရှိသော ပြည်နယ်လေးများ မြောက်များစွာပေါ်ပေါက်လာခဲ့လေသည်။ ထိုပြည်နယ်သေးလေးများအထဲတွင် မော်စကိုမြို့၏မြို့စားကြီးသည် ဩဇာအရှိဆုံးပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် မွန်ဂိုအင်ပါယာသည် အင်အားအကြီးဆုံးသော အချိန်ဖြစ်နေသည်။ မော်စကိုမြို့စားကြီးသည် ပြည်နယ်လေးများကို စုစည်းပြီး မွန်ဂိုတို့အားတွန်းလှန်ရန်ကြိုးပမ်းပြီး အင်အားတောင့်တင်းရန် အတွက် ကေဗင်နယ်ကြီး၏ အစိတ်အပိုင်းများကို ဖြည်းဖြည်းချင်း သိမ်းယူခဲ့သည်။ ၁၆၅၄ ခုနှစ်တွင် ပိုလန်နှင့် ၁၃ နှစ်ကြာစစ်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ပိုလန်-လစ်သူယေးနီးယား ဓနသဟာယအဖွဲ့နှင့် ရုရှားဇာဘုရင့်နိုင်ငံတော် တို့အကြား ဖြစ်ပွားသော စစ်ပွဲများအပြီးတွင် နယ်မြေအများအပြားကို ရုရှားနိုင်ငံက ရရှိလိုက်သည်က ငြင်းချက်ထုတ်၍ မရသော သမိုင်းသက်သေတစ်ခုဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲအပြီးတွင် ရုရှားနိုင်ငံကရလိုက်သော နယ်မြေပိုင်နက်များ သည် ရုရှားတို့ အရှေ့ဥရောပတွင် အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာစေသော လမ်းစပင်ဖြစ်သည်။ ၁၈ ရာစုတွင် အင်အားချဲ့ထွင်ပြီး ရုရှားအင်ပါယာကြီး ဖြစ်ပေါ်လာစေရန် အတွက် အခြားနယ်ပယ်များကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီး နယ်မြေသစ်များ ရှာဖွေမှုကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုနောက် ရုရှားအင်ပါယာကြီးသည် သမိုင်းတွင် တတိယမြောက် အင်အားကြီး အင်ပါယာကြီးတစ်ခုအဖြစ်သို့ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ကိုင်ဇာဘုရင် အုပ်ချုပ်သော ရုရှားအင်ပါယာကြီးသည် ပိုလန်နိုင်ငံအရှေ့ဘက်မှ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် အယ်လကာနယ်အထိသို့ရောက်အောင် ချဲ့ထွင်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ မဟာပီတာသည် ရုရှားနိုင်ငံကို ၁၆၈၉ ခုနှစ်မှ ၁၇၂၅ ခုနှစ်အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး သူ၏လက်ထက်တွင် ပဒေသရာဇ်ခေတ် ရုရှားအင်ပါယာသည် ကြီးကျယ် ခမ်းနားဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ သူသည် ၁၇၀၉ တွင် ဆွီဒင်ကို ပိုတဗ်စစ်၌ အနိုင်ရပြီး နေဗာမြစ်၀တွင် စိန့်ပီတာစဘက်မြို့ကို တည်ထောင်သည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း

၁၉၀၄ ခုနှစ်တွင် စတင်၍ ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် ပြီးဆုံးသွားသော ရုရှား-ဂျပန်စစ်ပွဲတွင်ရုရှားတို့ ရှုံးနိုမ့်ခဲ့ရသည်။ ဤသို့ ရှုံးနိုမ့်ရခြင်းမှာ ရုရှားတို့၏ ခေတ်နောက်ကျ ကျန်နေသော ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ လတွင် ဗလာဒီမာလီနင်နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံမှ ကာမာဇ်တို့၏ ဗော်ရှီဗစ်ကွန်မြူနစ် အတွေးအခေါ်များစိုးမိုးလာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းတွင် ပြစ်မှု ကျူးလွန်မှုများများပြားလာခဲ့သည်။ ကိုင်ဇာဘုရင်နှင့် အခြားပြည်သူများက ထိုအတွေးအခေါ်များကို ရှုပ်ကြခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ရုရှား၌ စီးပွားရေးမှာ ကျဆင်းလျက်ရှိသည်။ နိုင်ငံ့စီးပွားရေး တင့်တောင်းမှုမရှိသည် ကြားမှ ဇာဘုရင်အစိုးရသည် စစ်ပွဲအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ပထမ ကမ္ဘာစစ်မှာ လီနင်အတွက် အလွန်ကောင်းသည့် အခွင့်အရေးကြီးဖြစ်လာသည်။ စစ်မပြီးမှီပင် ပြည်သူတို့အကြား အလွန်မကျေမနပ်ဖြစ်လာပြီး ၁၉၁၇တွင် အများသိကြသည့်အတိုင်း အောက်တိုဘာတော်လှန်ရေးကြီးဖြစ်ကာ ဇာဘုရင်အစိုးရပြုတ်ကျပြီးနောက် ဗလာဒီမာ လီနင်နှင့် လီယွန်ထရော့စကိုင်းတို့၏ လက်သို့ အာဏာကျရောက်လာချိန်တွင် ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် မာ့ဇစ်တ် ကွန်မြူနစ်နယ်မြေများထူထောင်ကြလေသည်။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီးဖြစ်ပြီး ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဂျာမနီတို့သည် ရုရှားကို စတင်တိုက်ခိုက်ကြလေသည်။ ထိုစစ်ပွဲများသည် ၁၉၄၅ ခုနှစ် မေလထိအောင် ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ ရုရှားနိုင်ငံ၌လည်းလူပေါင်း ၂၇ သန်းခန့်ဆုံးရှုံးရပြီးမှ အနိုင်ရခဲ့သည်။

စစ်ပြီးခေတ်

၁၉၂၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၁ ခုနှစ်အထိ ရုရှားနိုင်ငံသည် ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုဟုခေါ်သော Union of The Soviet Socialist Republics (USSR)၏ အကြီးမားဆုံးသောအကြီးမားဆုံးသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ လူအများက ဆိုရှယ်လစ် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတစ်ခုလုံးကို ရုရှားဟု ချုံငုံပြောဆိုကြသည်။ ရုရှားနိုင်ငံသည် ဆိုရှယ်လစ် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ၁၅ ခု၏ တစ်ခုမြောက်ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏အမည်ကို Russian Soviet Federative Socialist Republic ဟုခေါ်သည်။ ထိုနောက် ဆိုဗီယက်နိုင်ငံသည် ၁၉၉၀ ခုနှစ်မတိုင်မှီတွင် ပြိုကွဲပြန်လေသည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ရုရှားဖဒရယ်ဟူ၍ ပြည်လည်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဒီမီထရီ မက်ဗီဒက်ဗ် (Dmitry Medvedev) သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရ၍ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဗလာဒီမာပူတင်သည် ထိုနှစ်၌ပင် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ပထဝီ

မော်စကိုမြို့သည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးမြို့တော်ဖြစ်သည်။ စိန့်ပီတာစဘတ်မြို့သည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်သည့်အပြင် ၁၈ ရာစုနှင့် ၁၉ ရာစုက ရုရှားနိုင်ငံ၏မြို့တော်လည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ လူဦးရေး တစ်သန်းနှင့် အထက်နေသော မြို့ကြီးများမှာ-

ရုရှားနိုင်ငံ၏ မြေပုံ

1. Novosibirsk
2. Nizhniy Novgorod
3. Yekaterinburg
4. Samara
5. Omsk
6. Kazan
7. Ufa
8. Chelyabinsk

Rostov on Don Volgograd

လူဦးရေ ထူထပ်မှု

ရုရှားနိုင်ငံ၏ လူဦးရေတိုးပွားမှုဆိုင်ရာပြ ဂရပ်

နေထိုင်သော လူမျိုးစုများ (၂၀၀၂)
ရုရှားလူမျိုး	၇၉.၈%
တာတာလူမျိုး	၃.၈%
ယူကရိန်းလူမျိုး	၂.၀%
ဘစ်ရှကီယား	၁.၂%
ကောဆပ်လူမျိုး	၁.၁%
ချီချင်လူမျိုး	၀.၉%
အာမေးနီးယန်းလူမျိုး	၀.၈%
အခြားလူမျိုးများ	၁၀.၄%

ရုရှားနိုင်ငံ၏ လူဦးရေသည် ၁၄၉.၉ သန်းခန့်ရှိသည်။ အများစုသည် မြို့ပေါ်တွင် နေသည်ကိုတွေ့ရသည်။ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကြီး ပြိုကွဲသွားပြီးနောက် ရုရှားနိုင်ငံ၏ လူဦးရေ ၅ သန်းလျော့သွားလေသည်။ ယခုအချိန်တွင် လူဦးရေတိုးတက်မှုနှုန်းမှာ သုညနား နီးနီးပင်ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်၌ လူဦးရေသည် ၀.၀၈၅ % အထိသာ ရှိသာ ရှိတော့သည်။ ရှရှားနိုင်ငံ၏ အကျယ်အဝန်းမှာ သန်းပေါင်း ၁၇ စတုရန်းကီလိုမီတာရှိသည်။ မိုင်အားဖြင့် သန်းပေါင်း ၆.၅ စတုရန်မိုင် ရှိသည်။ ဤသည်မှာ ကမ္ဘာ့ဧရိယာ အကြီးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်အောင် ပြုလုပ်လိုက်သော မြေဧရိယာပင်ဖြစ်တော့သည်။ လူဦးရေ ထူထပ်မှုမှာတော့ ၁ စတုရန်းကီလိုမီတာကို ၉ ယောက်နှုန်းခန့်ဖြင့် နေထိုင်သည်ဟု သိရသည်။ မိုင်အားဖြင့် ဆိုလျှင် ၁ မိုင် ၂၂ ယောက်နှုန်းခန့်ဖြစ်သည်။ ဤပမာဏသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူနေအကျဲဆုံး ပမာဏပင်ဖြစ်တော့သည်။ အရှေ့ဥရောပပေါ်ရှိ နေရာ၊ မော်စကိုမြို့ ပတ်ဝန်းကျင်၊ စိန့် ပီတာစဘတ်မြို့တို့အနီး တွင်မူ လူဦးရေ ပိုမိုထူထပ်သည်။

ယဉ်ကျေးမှု အနုပညာ

ရုရှားစာရေးဆရာကြီး လီယိုတော်စတွိုင်း

ရုရှားနိုင်ငံတွင် စာရေးသားသော လူအတော်များများရှိပြီး ကျော်ကြားသော သူများလည်း များပြားလှသည်။ အလဇ္ဒား ပက်ရှကင်သည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ခေတ်သစ် စာပေအရေးအသားကို ရှာဖွေပေးအပ်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉ ရာစုနှစ်က ထင်ရှားသော ကဗျာဆရာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ အခြားထင်ရှားသော စာရေ:ဆရာအချို့မှာ အန်တွန် ချီကော့( Anton Chekhov) ၊ မစ်ဟေး လာမွန်တို(Mikhail Lermonto) ၊ လီယိုတော်စတွိုင်း(Leo Tolstoy) ၊ နီကိုလိယာ လာမွန်တို့ (Nikolia Lermontov သူ့အား ယူကရိန်းတွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ သူသက်ရှိထင်ရှားရှိချိန်က ရုရှားနိုင်ငံ၏ လက်အောက်ခံဖြစ်သည်။) အိုင်ဗန် တာဂျန်နေ့ဗ် အစရှိသည် တို့ဖြစ်ကြသည်။တော်စတွိုင်းနှင့် ဒို့စတိုးဗ်စကိုင်း တို့သည် ဝတ္ထုကောင်း ရေးသားသူများ ဟု လူများမကြာခဏ ထင်ကြေးပေးကြသည်။

ဘာသာရေး

ရုရှားနိုင်ငံတွင် အများအားဖြင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ အစ္စလာမ်ဘာသာနှင့် အခြားဘာသာ ကိုးကွယ်မှုများလည်း ရှိသည်။

မော်စကိုမြို့ရှိ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းတစ်ခု

ကိုးကား