Pergi ke kandungan

Papua New Guinea: Perbezaan antara semakan

Sunting pautan
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Layar sejarah secara interaktif
← Suntingan sebelumnya
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
VisualWikiteks
Tiada ringkasan suntingan
Teg-teg: Dibalikkan Suntingan visual Suntingan mudah alih Suntingan web mudah alih
Membatalkan semakan 6143046 oleh Rabiahnani (perbincangan)
Teg: Buat asal
 
(2 semakan pertengahan oleh 2 orang pengguna tidak dipaparkan)
Baris 72: Baris 72:
}}
}}


'''Papua New Guinea''' (singkatan '''PNG'''; nama rasmi '''Negara Merdeka Papua New Guinea''' ({{lang-tpi|Independen Stet bilong Papua Niugini}}; {{lang-ho|Independen Stet bilong Papua Niu Gini}}) merupakan sebuah negara di [[Oceania]] yang terdiri daripada separuh timur pulau [[New Guinea]] dan pulau-pulau luar pesisirnya di [[Melanesia]] (wilayah barat daya [[Lautan Pasifik]] di utara Australia). Ibu kotanya ialah [[Port Moresby]] yang terletak di sepanjang pantai tenggaranya. Negara ini adalah [[Senarai negara pulau|negara pulau]] ketiga terbesar di dunia, dengan keluasan {{Convert|462840|km2|mi2|abbr=on}}.<ref name="world-atlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-island-countries-of-the-world.html|title=Island Countries of the World|publisher=WorldAtlas.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171207094959/http://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-island-countries-of-the-world.html|archive-date=7 December 2017|access-date=10 August 2019}}</ref>
'''Papua New Guinea''' (singkatan '''PNG'''; nama rasmi '''Negara Merdeka Papua New Guinea''' ({{lang-tpi|Independen Stet bilong Papua Niugini}}; {{lang-ho|Independen Stet bilong Papua Niu Gini}}) merupakan sebuah negara di [[Oceania]] yang terdiri daripada separuh timur pulau [[New Guinea]] dan pulau-pulau luar pesisirnya di [[Melanesia]] (wilayah barat daya [[Lautan Pasifik]] di utara Australia). Ibu kotanya ialah [[Port Moresby]] yang terletak di sepanjang pantai tenggaranya. Negara ini adalah [[Senarai negara pulau|negara pulau]] ketiga terbesar di dunia, dengan keluasan {{Convert|462840|km2|mi2|abbr=on}}.<ref name="world-atlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-island-countries-of-the-world.html|title=Island Countries of the World|publisher=WorldAtlas.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171207094959/http://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-island-countries-of-the-world.html|archive-date=7 December 2017|access-date=10 August 2019}}</ref>


Di peringkat nasional, selepas diperintah oleh tiga kuasa luar sejak 1884, termasuk hampir 60 tahun pentadbiran Australia bermula semasa [[Perang Dunia Pertama|Perang Dunia I]], Papua New Guinea menubuhkan kedaulatannya pada 1975. Ia menjadi sebuah [[Alam Komanwel|wilayah Komanwel]] yang bebas pada 1975 dengan [[Elizabeth II]] sebagai [[Monarki Papua New Guinea|ratunya]]. Ia juga menjadi ahli [[Negara-Negara Komanwel|Komanwel]] dalam haknya sendiri.
Di peringkat nasional, selepas diperintah oleh tiga kuasa luar sejak 1884, termasuk hampir 60 tahun pentadbiran Australia bermula semasa [[Perang Dunia Pertama|Perang Dunia I]], Papua New Guinea menubuhkan kedaulatannya pada 1975. Ia menjadi sebuah [[Alam Komanwel|wilayah Komanwel]] yang bebas pada 1975 dengan [[Elizabeth II]] sebagai [[Monarki Papua New Guinea|ratunya]]. Ia juga menjadi ahli [[Negara-Negara Komanwel|Komanwel]] dalam haknya sendiri.

Semakan semasa pada 13:41, 18 Mac 2024

Negara Merdeka Papua New Guinea
  • Independen Stet bilong Papua Niugini (Tok Pisin)
  • Independen Stet bilong Papua Niu Gini (Hiri Motu)
Bendera Lambang
Cogan kata: "Unity in diversity"
(Melayu: "Perpaduan dalam kepelbagaian")[1]
Lagu kebangsaan: O Arise, All You Sons
(Melayu: "Bangkitlah, wahai anak-anak sekalian")  [2]
Ibu negara
dan bandar terbesar
Port Moresby
Bahasa rasmi[3]
DemonimOrang Papua New Guinea
KerajaanUnitari demokrasi berparlimen dibawah sistem raja berperlembagaan
• Raja
Charles III
Bob Dadae
James Marape
Badan perundanganParlimen Kebangsaan
Kemerdekaan
• daripada Australia
16 September 1975
Keluasan
• Jumlah
462,840 km2 (178,700 bt2) (ke-56)
• Perairan (%)
2
Populasi
• Perkiraan 2011 Census preliminary results
7,059,653[4] (ke-102)
• Bancian Penduduk 2000
5,190,783
• Kepadatan
15/km2 (38.8/sq mi) (ke-201)
KDNK (PPP)2011
• Jumlah
$16.863 bilion[5]
• Per kapita
$2,532[5]
KDNK (nominal)2011
•  Jumlah
$12.655 bilion[5]
• Per kapita
$1,900[5]
Gini (1996)50.9[6]
tinggi
HDI (2011)0.466
rendah · ke-153
Mata wangKina Papua New Guinea
(PGK)
Zon waktuUTC+10 (AEST)
• Musim panas (DST)
UTC+10 (tidak diperhati)
(pada tahun 2005)
Arah memandukiri
Kod panggilan+675
DPT internet.pg

Papua New Guinea (singkatan PNG; nama rasmi Negara Merdeka Papua New Guinea (Tok Pisin: Independen Stet bilong Papua Niugini; Hiri Motu: Independen Stet bilong Papua Niu Gini) merupakan sebuah negara di Oceania yang terdiri daripada separuh timur pulau New Guinea dan pulau-pulau luar pesisirnya di Melanesia (wilayah barat daya Lautan Pasifik di utara Australia). Ibu kotanya ialah Port Moresby yang terletak di sepanjang pantai tenggaranya. Negara ini adalah negara pulau ketiga terbesar di dunia, dengan keluasan 462,840 km2 (178,700 bt2).[7]

Di peringkat nasional, selepas diperintah oleh tiga kuasa luar sejak 1884, termasuk hampir 60 tahun pentadbiran Australia bermula semasa Perang Dunia I, Papua New Guinea menubuhkan kedaulatannya pada 1975. Ia menjadi sebuah wilayah Komanwel yang bebas pada 1975 dengan Elizabeth II sebagai ratunya. Ia juga menjadi ahli Komanwel dalam haknya sendiri.

Dengan 839 bahasa yang diketahui di Papua New Guinea, salah satu negara yang paling pelbagai dari segi bahasa di dunia.[8] Sehingga 2019, ia juga merupakan negara dengan bahagian luar bandar terbesar, dengan hanya 13.25% penduduknya tinggal di pusat bandar.[9] Kebanyakan penduduknya yang berjumlah lebih 8 juta orang tinggal dalam masyarakat adat.[10] Walaupun anggaran kerajaan telah meletakkan penduduk negara ini pada 9.4 juta, dilaporkan pada Disember 2022 bahawa kajian yang belum diterbitkan menunjukkan populasi sebenar adalah hampir 17 juta.[11][12] Negara ini dipercayai menjadi rumah bagi banyak spesies tumbuhan dan haiwan yang tidak didokumentasikan.[13]

Negara ini diklasifikasikan sebagai ekonomi membangun oleh Tabung Kewangan Antarabangsa;[14] hampir 40% penduduk ialah petani sara diri, hidup secara relatifnya bebas daripada ekonomi tunai.[15] Kumpulan sosial tradisional mereka diakui secara jelas oleh Perlembagaan Papua New Guinea, yang menyatakan hasrat agar "kampung dan komuniti tradisional kekal sebagai unit berdaya maju masyarakat Papua New Guinea,"[16] dan melindungi kepentingan berterusan mereka kepada kehidupan masyarakat tempatan dan nasional. Papua New Guinea telah menjadi negara pemerhati dalam Persatuan Negara-Negara Asia Tenggara (ASEAN) sejak 1976, dan telah memfailkan permohonan keahlian penuh.[17] Negara ini merupakan ahli penuh Komanwel Negara,[18] Komuniti Pasifik, dan Forum Kepulauan Pasifik.[19]

Sejarah

[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Sejarah Papua New Guinea

Manusia yang menetap di Papua New Guinea dianggarkan wujud sejak 50,000 tahun yang lalu. Penduduk kuno ini mungkin berasal dari Asia Tenggara, sementara mereka yang berasal dari Afrika telah tiba sejak 50,000 sehingga 70,000 tahun yang lalu. Pulau Papua merupakan salah satu benua pertama setelah Afrika dan Eurasia yang dihuni oleh manusia moden, dengan penghijrahan pertama pada waktu lebih kurang sama dengan yang di Australia. Pertanian dikembangkan secara mandiri di dataran tinggi Pulau Papua sekitar 7,000 SM, membuatnya menjadi salah satu dari sedikit daerah domestik tanaman asli di dunia. Migrasi utama penutur bahasa Austronesia datang ke daerah pantai sekitar 2,500 tahun yang lalu, dan ini terkait dengan pembawaan tembikar, babi, dan teknik-teknik memancing tertentu. Pada abad ke-18, peniaga membawa ubi keledek ke New Guinea, di mana ia diterima pakai dan menjadi makanan ruji. Pedagang Portugis telah memperolehnya dari Amerika Selatan dan memperkenalkannya ke Maluku.[20] Hasil tanaman yang jauh lebih tinggi daripada ubi keledek telah mengubah secara radikal pertanian dan masyarakat tradisional. Ubi keledek sebahagian besarnya menggantikan ruji sebelumnya, keladi, dan mengakibatkan peningkatan ketara dalam populasi di tanah tinggi.

Walaupun pada penghujung abad ke-20, pemburuan kepala dan kanibalisme secara praktikal telah dihapuskan, pada masa lalu, ia diamalkan di banyak bahagian negara sebagai sebahagian daripada ritual berkaitan peperangan dan mengambil roh atau kuasa musuh.[21][22] Pada tahun 1901, di Pulau Goaribari di Teluk Papua, mubaligh Harry Dauncey menemui 10,000 tengkorak di rumah panjang pulau itu, demonstrasi amalan masa lalu.[23] Menurut Marianna Torgovnick, menulis pada tahun 1991, "kejadian kanibalisme yang paling didokumentasikan sepenuhnya sebagai sebuah institusi sosial berasal dari New Guinea, di mana perburuan kepala dan kanibalisme ritual bertahan, di kawasan terpencil tertentu, hingga ke tahun lima puluhan, enam puluhan dan tujuh puluhan, dan masih meninggalkan kesan dalam kumpulan sosial tertentu."[24]

Perhubungan Barat dan penjajahan

[sunting | sunting sumber]

Sedikit yang diketahui di Eropah tentang pulau itu sehingga abad ke-19, walaupun penjelajah Portugis dan Sepanyol, seperti Dom Jorge de Menezes dan Yñigo Ortiz de Retez telah menemuinya seawal abad ke-16. Pedagang dari Asia Tenggara telah melawat New Guinea bermula 5,000 tahun yang lalu untuk mengumpul bulu burung cenderawasih.[25]

Nama duaan negara terhasil daripada sejarah pentadbirannya yang kompleks sebelum merdeka. Pada abad ke-19, Jerman memerintah bahagian utara negara itu selama beberapa dekad, bermula pada tahun 1884, sebagai tanah jajahan bernama New Guinea Jerman. Pada 1914, selepas meletusnya Perang Dunia Pertama, tentera Australia menawan New Guinea dan mendudukinya sepanjang perang. Selepas perang, di mana Jerman dan Kuasa Tengah ditewaskan, Liga Bangsa-Bangsa memberi kuasa kepada Australia untuk mentadbir kawasan ini sebagai wilayah mandat Liga Bangsa-Bangsa yang menjadi Wilayah New Guinea.

Juga pada tahun 1884, bahagian selatan negara itu menjadi negeri naungan British. Pada tahun 1888, ia telah diilhakkan bersama dengan beberapa pulau bersebelahan oleh Britain sebagai New Guinea British. Pada 1902, Papua secara efektif dipindahkan ke kuasa pemerintahan British yang baru di Australia. Dengan kelulusan Akta Papua 1905, kawasan itu secara rasmi dinamakan semula sebagai Wilayah Papua, dan pentadbiran Australia menjadi rasmi pada 1906. Berbeza dengan penubuhan mandat Australia di New Guinea Jerman, Liga Bangsa-Bangsa menentukan bahawa Papua adalah wilayah luar Komanwel Australia; mengikut undang-undang, ia kekal sebagai milik British. Perbezaan dalam status undang-undang bermakna sehingga 1949, Papua dan New Guinea mempunyai pentadbiran yang berasingan sepenuhnya, tetapi kedua-duanya dikawal oleh Australia. Keadaan ini menyumbang kepada kerumitan penyusunan sistem perundangan negara selepas merdeka.

Semasa Perang Dunia II, kempen New Guinea (1942–1945) merupakan salah satu kempen ketenteraan dan konflik utama antara Jepun dan pihak Berikat. Kira-kira 216,000 askar Jepun, Australia, dan AS meninggal dunia.[26] Selepas Perang Dunia II dan kemenangan pihak Berikat, kedua-dua wilayah itu digabungkan menjadi Wilayah Papua dan New Guinea. Ini kemudiannya dirujuk sebagai "Papua New Guinea".

Orang asli Papua merayu kepada Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) untuk menuntut pengawasan dan kemerdekaan. Negara ini telah mencapai kemerdekaan daripada Australia pada 16 September 1975, menjadi sebahagian Alam Komanwel, dan terus berkongsi raja British sebagai ketua negaranya. Ia mengekalkan hubungan rapat dengan Australia yang terus menjadi penderma bantuan terbesarnya. Papua New Guinea telah diterima menjadi ahli PBB pada 10 Oktober 1975.[27]

Pascakemerdekaan

[sunting | sunting sumber]

Satu konflik utama Papua New Guinea pascamerdeka ialah pertelingkahan dengan kawasan Bougainville. Orang asli merasakan mereka menanggung kesan buruk alam sekitar dari perlombongan, yang mencemarkan tanah, air dan udara tanpa mendapat bahagian keuntungan yang saksama.[28] Pemberontakan pemisah pada 1975–76 di Pulau Bougainville mengakibatkan pengubahsuaian draf Perlembagaan Papua New Guinea selama 11 jam untuk membolehkan Bougainville dan 18 daerah lain mempunyai status separa persekutuan sebagai wilayah. Pemberontakan di Bougainville berulang bermula pada 1988, dan meragut 20,000 nyawa sehingga tamat pada 1997.

Kerajaan dan pemberontak merundingkan perjanjian damai yang menubuhkan Daerah dan Wilayah Autonomi Bougainville. Bougainville yang berautonomi memilih Joseph Kabui sebagai presiden pada 2005, yang berkhidmat sehingga kematiannya pada 2008. Beliau digantikan oleh timbalannya John Tabinaman sebagai pemangku presiden manakala pemilihan untuk mengisi penggal yang belum tamat telah dianjurkan. James Tanis memenangi pilihan raya itu pada Disember 2008 dan berkhidmat sehingga perasmian John Momis, pemenang pilihan raya 2010. Sebagai sebahagian daripada penyelesaian damai semasa, referendum kemerdekaan tidak terikat telah diadakan, antara 23 November dan 7 Disember 2019. Soalan referendum ialah pilihan antara autonomi yang lebih besar dalam Papua New Guinea dan kemerdekaan penuh untuk Bougainville, dan rata-rata semua pengundi (98.31%) memilih kemerdekaan.[29] Rundingan antara kerajaan Bougainville dan kerajaan Papua New Guinea mengenai laluan menuju kemerdekaan bermula selepas referendum, dan masih berkembang hingga kini.

Rusuhan anti-Cina melibatkan puluhan ribu orang tercetus pada Mei 2009. Punca awal ialah pergaduhan antara pekerja etnik Cina dan orang asli di sebuah kilang nikel yang sedang dalam pembinaan oleh sebuah syarikat China. Kebencian orang asli terhadap pemilikan Cina ke atas banyak perniagaan kecil dan monopoli komersial mereka di pulau-pulau menyebabkan rusuhan ini.[30][31]

Geografi

[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Geografi di Papua New Guinea

Negara ini, dengan keluasan 462,840 km² (178,704 batu²), ialah negara ke-54 terluas di dunia. Papua New Guinea sebahagian besar bergunung-ganang (puncak tertingginya adalah Gunung Wilhelm setinggi 4,509 meter; 14,793 kaki dan sebahagian besarnya ditutupi hutan hujan tropika, seperti juga kawasan tanah lembap yang sangat luas di sekitaran sungai Sepik dan Fly. Papua New Guinea dikelilingi oleh terumbu karang yang turut memeliharanya.

Negara ini terletak di lingkaran api Pasifik, pada titik tumbukan beberapa plat tektonik. Terdapat sejumlah gunung berapi yang aktif, dan letupan gunung itu sangatlah sering. Gempa bumi cukup lazim berlaku, kadang-kadang disertai tsunami.

Daratan utama negara ini adalah dataran timur Pulau Papua, tempat terletaknya bandar-bandar utama negara, termasuk di antaranya ibu kota Port Moresby dan Lae; pulau-pulau utama yang lain ialah New Ireland, New United, Manus, dan Bougainville.

Papua New Guinea adalah salah satu dari sedikit kawasan yang berhampiran dengan khatulistiwa yang mengalami hujan salji, yang hadir di titik-titik yang tertinggi di daratan utamanya.

Politik

[sunting | sunting sumber]

Papua New Guinea merupakan anggota Negara-Negara Komanwel, dan Raja Charles III merupakan ketua negaranya. Sudah diharapkan oleh konvensi perlembagaan, yang menyiapkan rancangan perlembagaan, dan oleh Australia, bahawa Papua New Guinea akan memilih untuk tidak mempertahankan hubungan dengan monarki Inggeris. Bagaimanapun, para pendirinya menganggap bahawa kaum terhormat kerajaan menganggap bahawa negara yang baru merdeka tidak akan mampu berbincang dengan murni melalui sistem kerajaan pribumi - sehingga sistem monarki Inggeris dipertahankan.[32] Raja diwakili oleh Gabenor Jeneral Papua New Guinea, saat ini Michael Ogio. Papua New Guinea dan Kepulauan Solomon adalah dua entiti negara yang tidak biasa di antara Negara-Negara Komanwel, yakni bahwa Gabenor Jeneral secara efektif dipilih oleh badan perundangan dan bukan oleh cabang eksekutif, seperti di beberapa negara demokrasi berparlimen.

Undang-undang

[sunting | sunting sumber]

Parlimen berbilik tunggal menjalankan legislasi menurut cara yang sama seperti di dalam ranah hukum lainnya, iaitu dengan memiliki "kabinet," "pemerintah yang bertanggung jawab," atau "demokrasi berparlimen": sistem ini diajukan oleh pemerintah eksekutif kepada legislatif, diperdebatkan, dan bila lulus, akan menjadi undang-undang ketika rancangan itu menerima persetujuan kerajaan melalui Gabenor Jeneral. Sebahagian peraturan legislasi sebenarnya diterapkan oleh birokrasi di bawah legislasi sebelumnya yang sudah diluluskan dan dibenarkan oleh Parlimen.


Pengangkutan

[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Pengangkutan di Papua New Guinea

Sifat geografi negara yang bergunung-ganang menghalang perkembangan pengangkutan. Pengangkutan udara mula membuka negara semasa zaman penjajahannya dan terus digunakan dalam kebanyakan perjalanan dan serta kebanyakan pengangkutan berketumpatan/bernilai tinggi. Port Moresby, tidak mempunyai hubungan jalan raya ke mana-mana bandar utama negara lain. Di samping itu, banyak kampung terpencil hanya boleh dicapai dengan pesawat ringan atau berjalan kaki.

Lapangna Terbang Antarabangsa Jacksons ialah lapangan terbang utama Papua New Guinea, berkedudukan 8 kilometer (5 bt) dari Port Moresby. Di samping dua lapangan terbang antarabangsa,, Papua New Guinea memiliki 578 padang terbang, kebanyakannya tak berturap.[3] Syarikat pernebangan negara ialah Air Niugini yang berkhidmat di Jacksons.[33]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Somare, Michael (6 December 2004). "Stable Government, Investment Initiatives, and Economic Growth". Keynote address to the 8th Papua New Guinea Mining and Petroleum Conference. Dicapai pada 9 August 2007.
  2. ^ "Never more to rise". The National (February 6, 2006). Dicapai pada 19 January 2005. Unknown parameter |royal_anthem= ignored (bantuan)
  3. ^ a b "Papua New Guinea". The World Factbook. Langley, Virginia: Central Intelligence Agency. 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 April 2021. Dicapai pada 5 October 2012.
  4. ^ Population a concern Diarkibkan 2013-06-28 di archive.today postcourier.com.pg (25 June 2013)
  5. ^ a b c d "Papua New Guinea". International Monetary Fund. Dicapai pada 20 April 2012.
  6. ^ "GINI index". World Bank. Dicapai pada 30 July 2013.
  7. ^ "Island Countries of the World". WorldAtlas.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 December 2017. Dicapai pada 10 August 2019.
  8. ^ Papua New Guinea Diarkibkan 3 Julai 2013 di Wayback Machine, Ethnologue
  9. ^ "Urban population (% of total population) - Papua New Guinea". data.worldbank.org. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 July 2020. Dicapai pada 19 July 2020.
  10. ^ James, Paul; Nadarajah, Yaso; Haive, Karen; Stead, Victoria (2012). Sustainable Communities, Sustainable Development: Other Paths for Papua New Guinea. Honolulu, HI: University of Hawaii Press. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 August 2021. Dicapai pada 15 December 2017.
  11. ^ Lagan, Bernard (5 December 2022). "Papua New Guinea finds real population is almost double official estimates". The Times (dalam bahasa Inggeris). ISSN 0140-0460. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 December 2022. Dicapai pada 2022-12-06.
  12. ^ Fildes, Nic (5 December 2022). "Papua New Guinea's population size puzzles prime minister and experts". Financial Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 December 2022. Dicapai pada 5 December 2022.
  13. ^ Gelineau, Kristen (26 March 2009). "Spiders and frogs identified among 50 new species". The Independent. Diarkibkan daripada yang asal pada 24 May 2022. Dicapai pada 26 March 2009.
  14. ^ World Economic Outlook Database, October 2015 Diarkibkan 1 Januari 2016 di Wayback Machine, International Monetary Fund Diarkibkan 14 Februari 2006 di Archive-It. Database updated on 6 October 2015.
  15. ^ World Bank. 2010.
  16. ^ "Constitution of Independent State of Papua New Guinea (consol. to amendment #22)". Pacific Islands Legal Information Institute. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 August 2012. Dicapai pada 16 July 2005.
  17. ^ "Papua New Guinea keen to join ASEAN". The Brunei Times. 7 March 2016. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 March 2016.
  18. ^ "Profile: The Commonwealth". 1 February 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2021. Dicapai pada 14 November 2018 – melalui news.bbc.co.uk.
  19. ^ "About Us – Forum Sec". Diarkibkan daripada yang asal pada 29 December 2018. Dicapai pada 14 November 2018.
  20. ^ Swadling, p. 282
  21. ^ Knauft, Bruce M. (1999) From Primitive to Postcolonial in Melanesia and Anthropology Diarkibkan 7 April 2023 di Wayback Machine.
  22. ^ "Cannibalism Normal For Early Humans?
  23. ^ Goldman, Laurence (1999).
  24. ^ Torgovnick, Marianna (1991).
  25. ^ Swadling: "Such trade links and the nominal claim of the Sultan of Ceram over New Guinea constituted the legal basis for the Netherlands' claim over West New Guinea and ultimately that of Indonesia over what is new West Papua."
  26. ^ Fenton, Damien. "How many died? (QnA)". Diarkibkan daripada yang asal pada 5 July 2009. Dicapai pada 9 August 2012.CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  27. ^ "United Nations Official Document". www.un.org. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 March 2016. Dicapai pada 29 June 2017.
  28. ^ "New report doubles death toll on Bougainville to 20,000 Diarkibkan 21 Jun 2015 di Wayback Machine."
  29. ^ Lyons, Kate (11 December 2019). "Bougainville referendum: region votes overwhelmingly for independence from Papua New Guinea". The Guardian (dalam bahasa Inggeris). ISSN 0261-3077. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 December 2019. Dicapai pada 12 December 2019.
  30. ^ Callick, Rowan (23 May 2009). "Looters shot dead amid chaos of Papua New Guinea's anti-Chinese riots". The Australian. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 August 2014. Dicapai pada 30 June 2014.
  31. ^ "Overseas and under siege" Diarkibkan 25 Ogos 2018 di Wayback Machine, The Economist, 11 August 2009
  32. ^ Bradford, Sarah (1997). Elizabeth: A Biography of Britain's Queen. Riverhead Books. ISBN 1-57322-600-9.
  33. ^ "Our History". airniugini.com.pg. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 April 2023. Dicapai pada 15 February 2023.

Bibliografi

[sunting | sunting sumber]
  • Swadling, Pamela (1996). Plumes from Paradise. Papua New Guinea National Museum. ISBN 9980-85-103-1.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]
Pergerakan Negara-Negara Berkecuali (NAM)
Ahli-ahli: Afghanistan • Algeria • Bahamas • Bahrain • Barbados • Belarus • Belize • Benin • Bhutan • Bolivia • Botswana • Brunei • Burkina Faso • Burundi • Cameroon • Cape Verde • Republik Afrika Tengah • Chad • Chile • Colombia • Comoros • Côte d'Ivoire • Cuba • Republik Demokratik Congo • Republik Congo • Djibouti • Dominica • Ecuador • Mesir • Equatorial Guinea • Eritrea • Ethiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Grenada • Guatemala • Guinea • Guinea-Bissau • Guyana • Honduras • India • Iran • Jamaika • Jordan • Kenya • Kuwait • Laos • Lubnan • Lesotho • Liberia • Libya • Madagascar • Malawi • Malaysia • Maldives • Mali • Mauritania • Mauritius • Mongolia • Maghribi • Mozambique • Myanmar • Namibia • Nepal • Nicaragua • Oman • Pakistan • Negara Palestin • Panama • Papua New Guinea • Peru • Filipina • Qatar • Rwanda • Saint Lucia • Saint Vincent dan the Grenadines • São Tomé dan Príncipe • Arab Saudi • Senegal • Seychelles • Sierra Leone • Singapura • Somalia • Afrika Selatan • Sri Lanka • Sudan • Suriname • Syria • Tanzania • Thailand • Timor Leste • Togo • Trinidad dan Tobago • Tunisia • Turkmenistan • Uganda • Amiriah Arab Bersatu • Uzbekistan • Vanuatu • Venezuela • Vietnam • Yaman • Zambia • ZimbabweLogo Nam
Negara-negara pemerhati: Antigua dan Barbuda • Armenia • Azerbaijan • Brazil • Republik Rakyat China • Costa Rica • Croatia • Cyprus • Dominica • El Salvador • Kazakhstan • Kyrgyzstan • Mexico • Montenegro • Serbia • Ukraine • Uruguay
Organisasi pemerhati: Kesatuan Afrika • Liga Arab • Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
Pertubuhan Perdagangan Dunia (WTO)
Afrika Selatan • Albania • Amerika Syarikat • Angola • Antigua dan Barbuda • Arab Saudi • Argentina • Armenia • Australia • Bahrain • Bangladesh • Barbados • Bekas Republik Macedonia Yugoslavia (FYROM) •

Belanda (untuk Kemaharajaan di Eropah dan Antilles Belanda) • Belize • Benin • Bolivia • Botswana • Brazil • Brunei • Burkina Faso • Burundi • Cameroon • Chad • Chile • Colombia • Costa Rica • Cote d'Ivoire • Croatia • Cuba • Djibouti • Dominica • Ecuador • El Salvador • Emiriah Arab Bersatu • Fiji • Filipina • Gabon • Gambia • Georgia • Ghana • Grenada • Guatemala • Guinea • Guinea Bissau • Guyana • Haiti • Honduras • Hong Kong • Iceland • India • Indonesia • Israel • Jamaica • Jepun • Jordan • Kanada • Kemboja • Kenya • Kepulauan Solomon • Komuniti Eropah1 • Korea, Selatan • Kuwait • Kyrgyztan • Lesotho • Liechtenstein • Lubnan • Macau • Madagascar • Maghribi • Malawi • Malaysia • Maldives • Mali • Mauritania • Mauritius • Mesir • Mexico • Moldova • Mongolia • Mozambique • Myanmar • Namibia • Nepal • New Zealand • Nicaragua • Niger • Nigeria • Norway • Oman • Pakistan • Panama • Papua New Guinea • Paraguay • Peru • Republik Afrika Tengah • Republik Demokratik Congo • Congo • Republik Dominika • China • Qatar • Rwanda • Santa Kitts dan Nevis • Santa Lucia • Santa Vincent & Grenadines • Senegal • Sierra Leone • Singapura • Sri Lanka • Suriname • Swaziland • Switzerland • Tanzania • Thailand • Togo • Trinidad dan Tobago • Tunisia • Turki • Uganda • Uruguay • Venezuela • Vietnam • Wilayah Kastam Berasingan Taiwan, Penghu, Kinmen, dan Matsu • Zambia • Zimbabwe

1 Kesemua 27 ahli negara Kesatuan Eropah juga merupakan ahli-ahli WTO pada diri sendiri:
Austria • Belgium • Bulgaria • Cyprus • Denmark • Estonia • Finland • Greece • Hungary • Ireland • Itali • Jerman • Latvia • Lithuania • Luxembourg • Malta • Perancis • Poland • Portugal • Republik Czech • Romania • Sepanyol • Slovakia • Slovenia • Sweden • United Kingdom

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Papua_New_Guinea&oldid=6147142"