Lihat sumber bagi Tengku Razaleigh bin Tengku Mohd Hamzah

{{Hatnote|"Tengku Razaleigh Hamzah" dilencongkan di sini.}}
{{Infobox person
| honorific-prefix = [[Rujukan kehormat#Yang Mulia|Yang Mulia]] <br />[[Darjah kebesaran Melayu#Tan Sri|Tan Sri]] 
| name = Tengku Razaleigh Tengku Mohd Hamzah
| honorific-suffix = <small> [[Darjah Kerabat Yang Amat Dihormati (Al-Yunusi) (D.K.)|DK]] ([[Kelantan]]); [[Panglima Setia Mahkota|PSM]] ([[Malaysia]]); [[Sri Sultan Ahmad Shah Pahang|SSAP]] ([[Pahang]]); [[Darjah Kebesaran Seri Paduka Mahkota Selangor|SPMS]] ([[Selangor]])
| image = Tengku Razaleigh Hamzah (2 version).jpg
| birth_date = Tengku Razaleigh bin Tengku Mohd Hamzah<br />{{birth date and age|1937|4|13}}
| birth_place = {{flagicon|Kelantan}} [[Kota Bharu]], [[Kelantan]], [[Malaya British]] (kini [[Malaysia]])
| death_date = 
| death_place =


| party = {{BN dan UMNO}}
| occupation = Ahli politik
| relatives = [[Tengku Abdul Aziz bin Tengku Mohd Hamzah|Tengku Abdul Aziz Tengku Mohd Hamzah]] (abang)<br>[[Tengku Mohamad Rizam Tengku Abdul Aziz]] (anak saudara)<br>[[Tengku Anis binti Almarhum Tengku Abdul Hamid|Tengku Anis Tengku Abdul Hamid]] (anak saudara)<br>[[Sultan Muhammad V, Kelantan|Sultan Muhammad V]] (cucu saudara)
| spouse = {{marriage|Cik Puan Noor Yvonne Abdullah|1993|2015|end=died}} 
| children = 
| website =
| footnotes = 
}}

[[Tan Sri]] [[Darjah kebesaran Melayu#Gelaran|Tengku]] '''Razaleigh bin '''[[Darjah kebesaran Melayu#Gelaran|Tengku]] '''Mohd Hamzah ''' (lahir 13 April 1937; juga dipanggil '''Ku Li''') merupakan bekas Menteri Kewangan Malaysia (1976-1984) dan bekas Menteri Perdagangan dan Industri Malaysia (1984-1987). Beliau pernah menjawat jawatan sebagai Pengerusi Bank Dunia dan IMF, Bank Pembangunan Asia (Asian Development Bank) dan Bank Pembangunan Islam (Islamic Development Bank). Beliau juga merupakan pengasas kepada [[Petronas]] (Petroliam Nasional Berhad). Di Petronas, beliau telah dilantik sebagai Pengerusi merangkap Ketua Pegawai Eksekutif oleh Tun Abdul Razak.<ref>
{{cite news |last= |first= |date=30 November 2000 |title=What Will Be Will Be |url=http://edition.cnn.com/ASIANOW/asiaweek/intelligence/9911/03/index.html |url-status= |work=[[Asiaweek]] |location= |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116035108/http://edition.cnn.com/ASIANOW/asiaweek/intelligence/9911/03/index.html |archive-date=16 Januari 2021 |access-date=16 Januari 2021}}</ref>

Beliau merupakan Bekas Naib Presiden dan Bendahari UMNO dalam tahun 1970-an. Dalam tahun 1988, setelah permohonan beliau ditolak untuk menyertai sebagai ahli UMNO semula, Tunku Abdul Rahman telah meminta beliau menubuhkan [[Semangat 46]] sebagai satu platform untuk ahli-ahli UMNO Lama juga ditolak permohonan mereka. Beliau telah menjadi Presiden Semangat 46 sehingga ianya dibubarkan pada 1996. Kini, beliau merupakan [[Ahli Parlimen]] [[Gua Musang]], [[Kelantan]]. Di peringkat akar umbi politik, beliau merupakan Ketua [[UMNO]] Bahagian [[Gua Musang]]. Beliau kini ahli yang paling lama berkhidmat di Parlimen Malaysia diikuti oleh Tun [[Abdul Taib Mahmud]].<ref>
{{cite news |last= |first= |date=9 Mac 2008 |title=Ku Li now longest-serving MP |url=https://www.thestar.com.my/news/nation/2008/03/09/ku-li-now-longestserving-mp |url-status= |work=[[The Star]] |location= |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116033420/https://www.thestar.com.my/news/nation/2008/03/09/ku-li-now-longestserving-mp |archive-date=16 Januari 2021 |access-date=16 Januari 2021}}</ref>

Tengku Razaleigh merupakan putera raja dari Kelantan dan merupakan ayahanda saudara kepada Raja Perempuan [[Tengku Anis binti Almarhum Tengku Abdul Hamid]]<ref>
{{cite news |last= |first= |date=11 April 2010 |title=Ku Li Yakin Konflik Istana Kelantan Akan Berakhir |url=https://www.mstar.com.my/lokal/semasa/2010/04/11/ku-li-yakin-konflik-istana-kelantan-akan-berakhir |url-status= |work=[[mStar]] |location= |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116034724/https://www.mstar.com.my/lokal/semasa/2010/04/11/ku-li-yakin-konflik-istana-kelantan-akan-berakhir |archive-date=16 Januari 2021 |access-date=16 Januari 2021}}</ref> dan juga nenda saudara kepada [[Sultan Muhammad V]].<ref>
{{cite news |last= |first= |date=6 Disember 2010 |title=Ku Li: Kelantan Ada Dua Sultan |url=https://www.mstar.com.my/lokal/semasa/2010/12/06/ku-li-kelantan-ada-dua-sultan |url-status= |work=[[mStar]] |location= |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116034525/https://www.mstar.com.my/lokal/semasa/2010/12/06/ku-li-kelantan-ada-dua-sultan |archive-date=16 Januari 2021 |access-date=16 Januari 2021}}</ref>

==Kehidupan awal==
Dilahirkan kepada Tengku Muhammad Hamzah Ibni Raja Dewa Tengku Zainal Abidin Ibni [[Sultan Muhammad III]] yang lebih dikenali sebagai Tengku Sri Maharaja. Tengku Razaleigh mendapat pendidikan awalnya di Sekolah Melayu Padang Garong, dan kemudiannya di [[Maktab Sultan Ismail|Kolej Sultan Ismail]] (SIC) dan [[Maktab Melayu Kuala Kangsar]], [[Perak]]. Bapa kepada Tengku Razaleigh iaitu Tengku Sri Maharaja, Tengku Muhammad Hamzah pernah berkhidmat sebagai Menteri Besar Kelantan sebelum kemangkatan baginda.
Tengku Razaleigh Hamzah telah menamatkan Ijazah Sarjana Muda pertamanya dalam bidang ekonomi pada tahun 1958 di Universiti Queen, [[Ireland Utara]], [[United Kingdom]]. Beliau kemudiannya menyambung pengajiannya dalam bidang undang-undang di [[Lincoln's Inn|Lincoln Inn]], [[London]]. Namun demikian, beliau tidak menghabiskan pengajian undang-undangnya kerana diminta oleh [[Tunku Abdul Rahman]] untuk kembali ke tanah Tanah Melayu untuk menyertai [[Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu|UMNO]].    

==Penglibatan dalam Pembangunan Ekonomi Malaysia==
Bermula dari pertengahan tahun 1960-an, dengan sokongan dari Tunku Abdul Rahman dan Tun Razak, beberapa usaha untuk meningkat pembangunan negara telah diterajui oleh Tengku Razaleigh secara langsung dan tidak langsung. Antara aktiviti-aktiviti yang telah dilancarkan ialah program pengambilan semula di dalam industri-industri tempatan yang masih dipegang oleh pihak-pihak dari luar negara.

===New Straits Times Press===
The [[New Straits Times]] Press (nama asalnya, New Straits Times Press Sdn. Bhd.) telah ditubuhkan oleh ahli-ahli lembaga Pengarah Straits Times Press (Malaysia) Berhad. Ia merupakan satu usaha untuk memenuhi hasrat dan aspirasi rakyat Malaysia untuk mempunyai pegangan majoriti di dalam syarikat di Malaysia yang mengeluarkan keluaran akhbar yang terbesar di Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak.

Semua operasi yang berhubung kait "the Straits Times", "the Sunday Times", "the Malay Mail", "the Sunday Mail", Berita Harian dan Berita Minggu telah dipindah milik kepada syarikat yang baru ditubuhkan tersebut. Satu perjanjian telah dipersetujui dalam tahun 1972 di antara ahli-ahli lembaga pengarah dari the '''Straits Times group''' dengan '''Tengku Razaleigh Hamzah'''  mengenai pertukaran milik sebanyak 80 peratus dari jumlah saham  "the News Straits Times Press (Malaysia) Sdn. Bhd." untuk kepentingan rakyat Malaysia. <ref>The Straits Times 17 September 1972 page 1, [[National Library, Singapore]]</ref>

===PERNAS===
PERNAS (Perbadanan Nasional Berhad) ditubuhkan pada November 1969 sebagai sebuah syarikat milik penuh kerajaan untuk memenuhi hasrat resolusi di Kongres Ekonomi Bumiputera yang ke 2. Antara pemegang-pemegang saham terbesar adalah Kementerian Kewangan Malaysia, [[Bank Negara Malaysia]] dan [[Bank Bumiputera|Bank Bumiputera Malaysia Berhad]]. Pernas telah bergerak padu dan jitu sepanjang tahun 1970-1974 di bawah kemudi Tengku Razaleigh sebagai Pengerusi Pernas. Beliau kemudiannya menjadi Menteri Kewangan Malaysia dari 1976 hingga 1984 <ref>The Developing Economies, Malaysia's Localication Policy and its impact of British owned Enteprises, Page 372, [[Institute of Developing Economies]], Japan</ref>.

Oleh kerana pada ketika itu penglibatan bumiputera yang amat rendah di dalam sektor swasta and industri, maka teras objektif-objektif PERNAS adalah:
* untuk masuk ke dalam cabang-cabang perniagaan yang boleh pulangan ekonomi yang tinggi,
* sekiranya terlibat dalam satu gerakerja usahasama, PERNAS akan menjadi pemegang saham terbesar yang mempunyai kuasa pegangan ke atas urusan-urusan operasi syarikat,
* kemasukan tenaga kerja bumiputera berkerja di setiap jabatan dan tahap dalam semua operasi dan peluang perniagaan yang baru, <ref>The Developing Economies, Malaysia's Localication Policy and its impact of British owned Enteprises, Page 374, [[Institute of Developing Economies]], Japan</ref>.

Sebanyak 8 subsidari telah diwujudkan di bawah PERNAS untuk mencapai matlamat-matlamatnya. Malaysia National Insurance Berhad (MNI) ditubuhkan pada April 1970. Kemudian sepanjang tahun 1970, tertubuhnya Pernas Construction Sdn. Bhd., Pernas Engineering Sdn. Bhd., dalam Pernas Securities Sdn. Bhd. Selepas itu pula, penubuhan Pernas Mining Sdn. Bhd dalam tahun 1973 dan Pernas Edar Sdn Bhd (1974).

Di antara usaha-usaha pengambilalihan korporat dan kemasukan ke dalam bidang perniagaan dan industri yang baru ketika penglibatan Tengku Razaleigh sebagai Pengerusi PERNAS adalah
* '''Insuran''' - Malaysia National Insurance Berhad, 
* '''Perbankan''' - [[Maybank]], 
* '''Perlombongan''' - Syarikat Perlombongan Timah yang besar dunia ketika itu, London Tin Company (kemudiannya ditukarnama kepada Malaysian Mining Corporation). Sekarang ia dikenali sebagai MM Corporation Berhad.
* '''Pengeluar Minyak Sawit dan Getah''' - [[Sime Darby]], [[Kumpulan Guthrie Berhad|Guthrie Berhad]], Highlands dan Lowlands Berhad.

=====Delegasi Perdagangan Pertama ke China=====
Dalam tahun 1971, Tengku Razaleigh telah menerajui satu delegasi perdagangan ke China dengan hasrat untuk mewujudkan hubungan perdagangan dua hala di antara kedua-dua negara.. <ref>The Political Economy of Malaysia's Trade Relation with China, John Wong, m/s 9, [[Institute of Southeast Asian Studies ]</ref>. Ketika di China, Razaleigh telah berjumpa dengan Perdana Menteri China ketika itu, [[Chou En Lai]]. Walaupun jumlah perdagangan dengan Negara China bernilai RM105.6 sepanjang tahun 1971, namun ia semakin meningkat sehingga mencecah RM1.6 billion pada tahun 1980. Semenjak itu hubungan dengan Negara China semakin akrab dengan terbuktinya kekerapan rombongan-rombongan perubatan, perdagangan dan sukan dihantar ke China.

===Petronas===
Pada 6 September 1974, Perdana Menteri ketika itu, Tun Abdul Razak, telah mengumumkan perlantikan Tengku Razaleigh sebagai Pengerusi dan Ketua Eksekutif [[Petronas]] (Petroleum Nasional Berhad). Tun Razak berkata (terjemahan):'' "Di kalangan anak-anak muda yang berpotensi, saya telah berniat untuk membawa Tengku Razaleigh ke dalam Kabinet. Akan tetapi saya mempunyai satu tugasan yang penting untuk beliau, iaitu satu tugasan penting yang sama seperti Menteri Kabinet. Saya telah memutuskan untuk melantik beliau sebagai Pengerusi dan Ketua Eksekutif Petronas, yang setaraf seperti jawatan sebagai Menteri Kabinet."'' <ref>The Straits Times 7 September 1974 page 8, [[National Library, Singapore]]</ref>

Dengan Perlantikan tersebut, Tengku Razaleigh terpaksa meletakkan jawatan sebagai Pengerusi PERNAS yang telah dipegang sejak 1970, tetapi mengekalkan jawatan sebagai Pengerusi Bank Bumiputra.

==Kerjaya politik==
Pada tahun [[1962]], Tengku Razaleigh menjadi ahli [[UMNO]] dan dilantik menjadi Ketua UMNO Bahagian [[Ulu Kelantan]]. Pada tahun berikutan, beliau telah dilantik sebagai Setiausaha Perhubungan UMNO Kelantan dan [[Majlis Tertinggi UMNO]]. Tengku Razaleigh menjadi Ketua Perhubungan UMNO negeri Kelantan pada tahun [[1967]]. Atas jemputan [[Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj|Tunku Abdul Rahman]], [[Perdana Menteri Malaysia]] pada waktu itu, beliau bertanding bagi kawasan [[Dewan Undangan Negeri]] menentang Dato' [[Asri Muda]]. Tengku Razaleigh menang dalam pilhan raya tersebut dan menjadi ahli Dewan Undangan Negeri pada umur 32 tahun.

Atas permintaaan [[Tun Abdul Razak]] pada Pilihan Raya Umum [[1974]], Tengku Razaleigh bertanding kerusi [[Parlimen]]. Sewaktu itu, Majalah Time meramalkan beliau akan menjadi pemimpin utama di [[Malaysia]]. Pada zaman Tun Abdul Razak, Tengku Razaleigh dilantik sebagai pengerusi Pernas, [[Petronas]] dan [[Bank Bumiputera]]. Sewaktu menjadi pengerusi Pernas, beliau melawat negara [[China]] dan merupakan orang Malaysia pertama menemui [[Perdana Menteri China]], [[Chou En Lai]]. Seterusnya, [[Tun Abdul Razak]] berkunjung ke China. Jadi Tengku merupakan arkitek Persahabatan Malaysia-China 1974 yang membawa kejatuhan [[Parti Komunis Malaya]].

Semasa Tengku Razaleigh memimpin Bank Bumiputera, beliau telah menjemput Wong Am Pui dan Tan Sri [[Khoo Kay Peng]] melatih kakitangan Melayu agar mahir dalam pengurusan bank. Pada Julai [[1974]], Tengku Razaleigh menjadi [[Naib Presiden UMNO]] setelah kematian [[Ismail bin Dato' Hj. Abdul Rahman|Tun Dr Ismail Abdul Rahman]]. Beliau menjadi Naib Presiden UMNO selama tiga penggal berturut-turut sehingga [[1978]].

Pada [[5 Mac]] [[1976]] hingga Julai [[1984]], Tengku Razaleigh telah dilantik sebagai [[Menteri Kewangan]] dan setiap tahun membentangkan belanjawan negara di Parlimen melalui siaran secara langsung oleh [[RTM]]. Ketika itu, perkembangan [[ekonomi]] negara berkembang 6-8 peratus setahun. Beliau merupakan Menteri Kewangan yang paling lama sebelum diambil alih oleh [[Daim Zainuddin|Dato' Daim Zainuddin]] dalam rombakan kabinet pada tahun 1984. Dalam rombakan tersebut, Tengku Razaleigh dilantik menjadi Menteri Perdagangan dan Perindustrian (MITI).

Pada [[24 April]] [[1987]], Tengku Razaleigh bersama [[Musa Hitam|Dato' Musa Hitam]] mencabar regu [[Mahathir Mohamad|Datuk Seri Dr Mahathir]] dan [[Ghafar Baba]] dalam pemilihan parti sebagai Presiden dan Naib Presiden Parti [[UMNO]]. Malangnya, beliau ditewas 43 undi di tangan [[Mahathir bin Mohamad|Datuk Seri Dr Mahathir Mohamad]]. Kekalahan tersebut merupakan titik pusing kerjaya politiknya.

Selepas kekalahan ini, Tengku Razaleigh menubuhkan Parti Semangat 46 bersama dengan Datuk [[Rais Yatim]]. Semangat 46 bekerjasama dengan [[Parti Islam Se-Malaysia|PAS]] dan [[Parti Tindakan Demokratik|DAP]] dalam [[Pilihan raya umum|Pilihan Raya Umum]] tahun itu tetapi gagal memenangi untuk membentukkan kerajaan. Cuma [[Parti Islam Se-Malaysia|PAS]] berjaya menguasai kerajaan negeri [[Kelantan]] dan [[Parti Bersatu Sabah|PBS]] berjaya menguasai kerajaan negeri [[Sabah]]. Selepas Semangat 46 dibubarkan [[1996]], Tengku Razaleigh dan Dato Rais Yatim menyertai UMNO semula.<ref>Tengku Razaleigh Hamzah. "Mengapa Saya Tentang Mahathir", AZ Distributors, 1989.</ref>

Pada tahun [[2000]], beliau menawarkan diri untuk bertanding melawan Datuk Seri Dr [[Mahathir Mohamad]] sebagai Presiden dalam pemilihan parti UMNO namun kuota pencalonan sebanyak 30 peratus tidak mencukupi dari bahagian-bahagian UMNO. Pada masa yang sama, beliau juga cuba mencabar Datuk Seri [[Abdullah Ahmad Badawi]] untuk jawatan Timbalan Presiden, namun juga gagal atas kuota. Selain itu, beliau juga gagal menepati kuota apabila ingin bertanding untuk jawatan Naib Presiden.

Pada tahun [[2004]], beliau cuba mencabar Datuk Seri [[Abdullah Ahmad Badawi]] yang merupakan Presiden UMNO ketika itu, namun hanya bahagian [[Gua Musang]] mencalonkannya. Oleh itu beliau gagal menepati kuota.

Sekali lagi pada [[2009]], setahun selepas [[Pilihanraya Umum Malaysia 2008|Pilihanraya Umum]], beliau menawarkan diri untuk bertanding jawatan yang sama menentang Datuk Seri [[Najib Tun Razak]] kerana Datuk Seri [[Abdullah Ahmad Badawi]] akan mengundurkan diri, kerana keputusan [[Barisan Nasional]] dalam pilihanraya yang merosot. Setakat ini  hanya bahagian [[Gua Musang]] mencalonkannya.<ref>[http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2008&dt=1102&pub=Utusan_Malaysia&sec=Politik&pg=po_01.htm], "Gua Musang calon Ku Li Presiden UMNO", Utusan online, 2 November 2008.</ref>

Pada [[30 Jun]] [[2018]], Tengku Razaleigh bersama Datuk Seri [[Ahmad Zahid Hamidi]] dan [[Khairy Jamaluddin]] menawarkan diri sebagai calon Presiden Umno bagi pemilihan parti itu. Malangnya, beliau tewas di tangan Datuk Seri Ahmad Zahid Hamidi.<ref>[http://www.mstar.com.my/berita/berita-semasa/2018/06/16/ku-li-tanding/#9xyyL1rMKYE7vsPf.99 Sah! Ku Li tanding Presiden Umno.]</ref>

==Penubuhan kerajaan 16 September==
Pada 19 Mac 2010, Tengku Razaleigh menafikan tuduhan Datuk [[Zahrain Mohamed Hashim]] bahawa dia bersedia menyertai pakatan pembangkang untuk menubuhkan kerajaan pintu belakang pada 16 September 2008. Katanya, dirinya orang [[UMNO]], sudah 48 tahun menjadi ahli dan tidak mungkin terlibat dalam [[isu Pakatan Rakyat tubuh kerajaan]].<ref>[http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2010&dt=0320&pub=Utusan_Malaysia&sec=Politik&pg=po_08.htm Ku Li nafi dakwaan Zahrain]</ref>

==Royalti minyak Kelantan==
Tengku Razaleigh Hamzah menyatakan Kelantan berhak mendapat [[Royalti minyak Kelantan|royalti minyak]] berdasarkan perjanjian yang ditandatangani oleh beliau selaku Pengerusi Petronas ketika itu, dengan Kerajaan Negeri Kelantan <ref>Ucapan di Forum Minyak, Kota Bharu, Kelantan http://www.youtube.com/user/mycitizen#grid/user/9A2E9E70FA5844B8</ref>. Berlandaskan Akta Kemajuan Petroleum 1974, Pendirian tersebut itu disampaikan semasa berucap pada majlis [[solat hajat]] dan ceramah perdana royalti petroleum di Stadium Sultan Muhammad IV, [[Kota Baharu]], Kelantan pada 28 Januari 2010. Turut hadir ialah [[Menteri Besar Kelantan]] Tuan Guru Datuk [[Nik Abdul Aziz Nik Mat]]. 

Tengku Razaleigh sebagai orang Kelantan tentu mahu melihat Kelantan mendapat wang royalti minyak itu.<ref>[http://www.bernama.com/bernama/v3/bm/news_lite.php?id=472930 Dr Mahathir: Tengku Razaleigh Sepatutnya Guna Saluran Sesuai Nyatakan Pendirian Royalti Minyak]</ref>

Tengku Razaleigh adalah individu yang bertanggungjawab menandatangani perjanjian antara Petronas dan kerajaan negeri Kelantan pada 1975 di bawah Akta 144 (Akta Kemajuan Petroleum 1974).

==Angkatan Amanah Merdeka==
Pada 22 Julai 2011, Tengku Razaleigh menubuhkan pertubuhan bukan kerajaan (NGO) [[Angkatan Amanah Merdeka]] ([[Amanah]]) dan mendapat sambutan ramai veteran [[UMNO]]. Dalam tempoh dua minggu, Amanah diluluskan oleh ROS.

Tengku Razaleigh mendakwa dalam [[UMNO]] sudah tiada peluang untuk bersuara. Jika mahu bercakap dalam perhimpunan agung UMNO, perlu mendapat kelulusan pihak atasan. Tun Dr [[Mahathir Mohamad]] juga berhadapan masalah sama ,apabila 'disekat' - kalah dalam pemilihan bahagian [[Kubang Pasu]].<ref>[http://www.bernama.com/bernama/v5/bm/newspolitic.php?id=625293 UMNO tak pernah sekat mana-mana pemimpinnya]</ref>

==Pilihan raya==

Dalam [[Pilihan Raya Umum Malaysia 2008]], Tengku Razaleigh Bin Tengku Mohd Hamzah bertanding menggunakan tiket [[Barisan Nasional]]. Beliau telah bertanding di kawasan  [[parlimen]]  [[Gua Musang]], negeri [[Kelantan]]. Tengku Razaleigh Bin Tengku Mohd Hamzah telah menang dengan mendapat undi sebanyak 14063. Calon lawan ialah Zulkefli Bin Mohamed dari [[PAS]], mendapat 9,669 undi - Kalah. Peratus pengundi yang keluar ialah 83% . Undi rosak yang didapati adalah sebanyak 489.

==Keluarga==
Pada 6 Jun 2015, isterinya Puan Sri Noor Yvonne Abdullah disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Jalan Ampang. Antara yang ziarah ialah Perdana Menteri, Datuk Seri [[Najib Razak]] dan Menteri Komunikasi dan Multimedia, Datuk Seri [[Ahmad Shabery Cheek]]. Allahyarham Noor Yvonne, 68, meninggal dunia akibat [[kanser]] darah di [[Sime Darby Medical Centre]], [[Subang Jaya]]. <ref>[http://www.bharian.com.my/node/59621 Jenazah isteri Tengku Razaleigh selamat dikebumikan]</ref>

==Dalam budaya masyhur==
Tengku Razaleigh dilakonkan oleh [[Amar Baharin]] dalam filem 2013, ''[[Tanda Putera]]'' arahan [[Shuhaimi Baba]].

== Anugerah ==

* {{flag|Malaysia}} :
** [[File:Order of Loyalty to the Crown of Malaysia - PSM.svg|50px]] [[Panglima Setia Mahkota]] (PSM) – '''Tan Sri''' (1973)<ref>{{cite web
|url=http://www.istiadat.gov.my/v8/images/stories/1973.pdf|title=Senarai Penuh Penerima Darjah Kebesaran, Bintang dan Pingat Persekutuan Tahun 1973}}</ref>
* {{Flag|Kelantan}} :<sup>*</sup>
** [[File:MY-KEL Royal Family Order - Star of Yunus - DK.svg|50px]] [[Darjah Kebesaran Kerabat Kelantan Yang Amat Dihormati (Al-Yunusi)|Darjah Kebesaran Kerabat Kelantan Yang Amat Dihormati]] (Al-Yunusi; DK) (1978,<ref>{{cite news|url=https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/scjp19780715-1.2.28.3|title=吉兰丹州苏丹 今庆六十华诞|trans-title=The Sultan of Kelantan celebrates his 60th birthday today|work=星洲日報|date=15 July 1978|page=6}}</ref> ditarik balik pada 2 Disember 2010,<ref>{{cite web |url= https://www.thestar.com.my/news/nation/2010/12/06/ku-lis-titles-revoked-by-sultan-of-kelantan |access-date=12 November 2019|date=5 December 2010|work=[[The Star (Malaysia)|The Star]]|title= Ku Li's titles revoked by Sultan of Kelantan}}</ref> dianugerahkan balik pada Jun 2018) 
** {{strikethrough|[[File:MY-KEL Order of the Crown of Kelantan - Star of Muhammad.svg|50px]] [[Darjah Seri Paduka Mahkota Kelantan Yang Amat Mulia]] (SPMK) – '''Dato''''}} (ditarik balik pada 2 Disember 2010)<ref>{{cite web |url= https://www.thestar.com.my/news/nation/2010/12/05/ku-li-has-been-stripped-of-two-kelantan-state-awards |access-date=12 November 2019|date=5 December 2010|work=[[The Star (Malaysia)|The Star]]|title= Ku Li has been stripped of two Kelantan state awards}}</ref>
* {{Flag|Pahang}} :
** [[File:MY-PAH Order of Sultan Ahmad Shah of Pahang - Grand Knight - SSAP.svg|50px]] [[Sri Sultan Ahmad Shah Pahang]] (SSAP) – '''Dato' Sri''' (1980)
* {{Flag|Selangor}} :
** [[File:MY-SEL Order of the Crown of Selangor - Knight Grand Commander - SPMS.svg|50px]] [[Seri Paduka Mahkota Selangor]] (SPMS) – '''Dato' Seri''' (1982)<ref>{{cite web|title=SPMS 1982|url=https://awards.selangor.gov.my/sublinkyear.php?cat=30&subcat=S.P.M.S.|website=awards.selangor.gov.my|access-date=26 February 2022}}</ref>
<small>'''Nota:''' <sup>*</sup>  Kedua-dua anugerah dari Kelantan ditarik balik pada 2 Disember 2010. DK dianugerahkan semula pada Jun 2018, tetapi status SPMK tidak diketahui.<ref>{{cite web|url= https://www.instagram.com/p/B0h_G2PHPdj/ |archive-url=https://ghostarchive.org/iarchive/s/instagram/B0h_G2PHPdj |archive-date=26 December 2021 |url-access=registration|access-date=20 November 2019|publisher=[[Instagram]]|title=Ku Li wore DK sash at the Installation of 16th Yang di-Pertuan Agong of Malaysia on 30 July 2019}}{{cbignore}}</ref></small>

==Garis masa==
===Politik===
* [[1937]]: Dilahirkan pada 13 April.
* [[1959]] (umur 22): Mendapat Ijazah Sarjana Muda dari Queen's University, Ireland.
* [[1962]] (umur 25): Menjadi ahli UMNO dan dilantik menjadi Ketua UMNO Bahagian Ulu Kelantan. 
* [[1963]] (umur 26): Dilantik sebagai Setiausaha Perhubungan UMNO Kelantan dan Majlis Tertinggi UMNO. 
* [[1967]] (umur 30): Menjadi Ketua Perhubungan UMNO negeri Kelantan.
* [[1969]] (umur 32): Bertanding di kawasan Dewan Undangan Negeri menentang Dato Asri Muda dan menjadi Ahli Parlimen.
* [[1973]] (umur 36): Mendapat gelaran "Tan Sri".
* [[1974]] (umur 37): (1) Bertanding kerusi Parlimen; (2) Menjadi Naib Presiden UMNO pada Julai setelah kematian Tun Dr Ismail Abdul Rahman dan mengekalkan jawatan selama tiga penggal berturut-turut sehingga 1981.
* [[1976]] (umur 39): Dilantik sebagai Menteri Kewangan pada 5 Mac. 
* [[1984]] (umur 47): Dilantik sebagai Menteri Perdagangan dan Perindustrian dalam rombakan kabinet pada bulan Julai.
* [[1987]] (umur 50): (1) Mencabar regu Dr Mahathir dan Ghafar Baba bersama dengan Dato Musa Hitam dalam pemilihan parti sebagai Presiden dan Naib Presiden parti UMNO dan tewas 43 undi di tangan Dr Mahathir pada 24 April; (2) Menubuhkan Parti Semangat 46 bersama dengan Dato Rais Yatim; (3) Gagal dalam Pilihan Raya Umum untuk membentuk kerajaan.
* [[1995]] (umur 58): Menyertai UMNO semula selepas pembubaran Semangat 46.
* [[2018]] (umur 81): (1) Menawarkan diri sebagai calon Presiden Umno bersama dengan Dr Ahmad Zahid Hamidi dan Khairy Jamaluddin dalam pemilihan parti dan ditewas 93 undi di tangan Dr Ahmad Zahid Hamidi pada 30 Jun; (2) Dilantik sebagai Pengerusi Jemaah Penasihat UMNO

===Korporat===
* [[1964]] : Dilantik sebagai Penasihat Indian Overseas Bank.
* [[1965]] - [[1970]] : Dilantik sebagai Pengasas dan Pengarah Eksekutif Bank Bumiputra Berhad.
* [[1970]] - [[1976]] : Dilantik sebagai Pengarah Urusan Bank Bumiputra Berhad.
* [[1970]] - [[1974]] : Dilantik sebagai Pengerusi PERNAS (Perbadanan Nasional Berhad).
* [[1970]] - [[1976]] : Dilantik sebagai Presiden Dewan Perniagaan dan Industri Melayu Malaysia.
* [[1971]] : Mengetuai delagasi perdagangan pertama Malaysia ke Republik Rakyat [[China]].
* [[1972]] - [[1982]] : Dilantik sebagai Pengerusi Fleet Group.
* [[1973]] - [[1976]] : Dilantik sebagai Presiden Dewan Perniagaan dan Industri Malaysia.
* [[1974]] - [[1976]] : Dilantik sebagai Pengasas dan Pengerusi/Ketua Pegawai Eksekutif [[PETRONAS]] (Petroliam Nasional Berhad) - Jawatan Bertaraf Menteri Kabinet <ref>The Straits Times 7 September 1974 page 8, [[National Library, Singapore]]</ref>.
* [[1975]] - [[1976]] : Dilantik sebagai Presiden ASEAN Chambers of Commerce.
* [[1976]] - [[1977]] : Dilantik sebagai Pengerusi Bank Pembangunan Asia (Asian Development Bank).
* [[1977]] - [[1978]] : Dilantik sebagai Pengerusi Board of Governors, [[Bank Dunia]] (World Bank) dan IMF (International Monetary Fund).
* [[1978]] - [[1979]] : Dilantik sebagai Pengerusi Bank Pembangunan Islam (Islamic Development Bank).

==Garis masa sebagai Ahli Parlimen==
Garis masa sebagai Ahli Parlimen yang telah berkhidmat selama lebih daripada 30 tahun

<timeline>
ImageSize = width:900 height:auto barincrement:12
PlotArea = top:10 bottom:30 right:250 left:20
AlignBars = early

DateFormat = yyyy
Period   = from:1964 till:2021
TimeAxis  = orientation:horizontal
ScaleMajor = unit:year increment:3 start:1964

Colors   =
  id:canvas   value:rgb(0.97,0.97,0.97)
  id:Alliance  value:purple
  id:BN        value:blue
  id:S46       value:yellow
  id:PKR       value:rgb(0.3,0.8,0.9)
  id:DAP       value:red
  id:PAS       value:green
  id:AMANAH    value:orange
  id:PPBM      value:rgb(0.9,0.6,0.6)
  id:PBS       value:skyblue
  id:GPS       value:pink
  id:PH        value:rgb(0.7,0.1,0)
  id:PN        value:darkblue
  id:IND       value:rgb(0.7,0.7,0.5)
  id:SNAP      value:rgb(0.6,0.6,0.4)

Backgroundcolors = canvas:canvas

BarData =
  barset:MPs

PlotData=
  width:5 align:left fontsize:S shift:(5,-4) anchor:till
  barset:MPs
  from:1964 till:1969 color:Alliance text:"[[Mahathir Mohamad]] (1964–1969)"
  from:1974 till:2004 color:BN text:"[[Mahathir Mohamad]] (1974–2004)"
  from:2016 till:2018 color:PPBM text:"[[Mahathir Mohamad]] (2016–2018)"
  from:2018 till:2020 color:PH text:"[[Mahathir Mohamad]] (2018–2020)"
  from:2020 till:2021 color:IND text:"[[Mahathir Mohamad]] (2020–2021)"
  from:1971 till:1974 color:Alliance text:"[[Ghafar Baba]] (1971–1974)"
  from:1974 till:2004 color:BN text:"[[Ghafar Baba]] (1974–2004)"
  from:1971 till:1974 color:Alliance text:"[[Abdul Taib Mahmud]] (1971–1974)"
  from:1974 till:2008 color:BN text:"[[Abdul Taib Mahmud]] (1974–2008)"
  from:1971 till:1999 color:DAP text:"[[Lim Kit Siang]] (1971–1999)"
  from:2004 till:2018 color:DAP text:"[[Lim Kit Siang]] (2004–2018)"
  from:2018 till:2020 color:PH text:"[[Lim Kit Siang]] (2018–2021)"
  from:1974 till:1988 color:BN text:"[[Razaleigh Hamzah]] (1974–1988)"
  from:1989 till:1996 color:S46 text:"[[Razaleigh Hamzah]] (1989–1996)"
  from:1996 till:2021 color:BN text:"[[Razaleigh Hamzah]] (1996–2021)"
  from:1974 till:2004 color:BN text:"[[Ling Liong Sik]] (1974–2004)"
  from:1974 till:2004 color:BN text:"[[Sulaiman Daud]] (1974–2004)"
  from:1974 till:1976 color:SNAP text:"[[Leo Moggie]] (1974–2004)"
  from:1976 till:2004 color:BN text:"[[Leo Moggie]] (1974–2004)"
  from:1974 till:2008 color:BN text:"[[Samy Vellu]] (1974–2008)"
  from:1974 till:1990 color:BN text:"[[Rais Yatim]] (1974–1990)"
  from:2004 till:2013 color:BN text:"[[Rais Yatim]] (2004–2013)"
  from:1976 till:1982 color:BN text:"[[Najib Razak]] (1976–1982)"
  from:1986 till:2021 color:BN text:"[[Najib Razak]] (1986–2021)"
  from:1978 till:2013 color:BN text:"[[Abdullah Ahmad Badawi]] (1978–2013)"
  from:1978 till:2008 color:BN text:"[[Abdul Kadir Sheikh Fadzir]] (1978–2008)"
  from:1978 till:1999 color:DAP text:"[[Karpal Singh]] (1978–1999)"
  from:2004 till:2014 color:DAP text:"[[Karpal Singh]] (1999–2014)"
  from:1978 till:2013 color:BN text:"[[Rafidah Aziz]] (1978–2013)"
  from:1978 till:1986 color:BN text:"[[Muhyiddin Yassin]] (1978–1986)"
  from:1995 till:2016 color:BN text:"[[Muhyiddin Yassin]] (1995–2016)"
  from:2016 till:2018 color:PPBM text:"[[Muhyiddin Yassin]] (2016–2018)"
  from:2018 till:2020 color:PH text:"[[Muhyiddin Yassin]] (2018–2020)"
  from:2020 till:2021 color:PN text:"[[Muhyiddin Yassin]] (2020–2021)"
  from:1982 till:2018 color:DAP text:"[[Tan Seng Giaw]] (1982–2018)"
  from:1982 till:2018 color:BN text:"[[Leo Michael Toyad]] (1982–2018)"
  from:1982 till:2018 color:BN text:"[[Tan Seng Giaw]] (1982–2018)"
  from:1986 till:1990 color:BN text:"[[Joseph Pairin Kitingan]] (1986–1990)"
  from:1990 till:2004 color:PBS text:"[[Joseph Pairin Kitingan]] (1990–2004)"
  from:2004 till:2018 color:BN text:"[[Joseph Pairin Kitingan]] (2004–2018)"
  from:1986 till:2020 color:DAP text:"[[Tan Kok Wai]] (1986–2018)"
  from:2018 till:2021 color:PH text:"[[Tan Kok Wai]] (2018–2021)"
  from:1986 till:2018 color:BN text:"[[Douglas Uggah Embas]] (1986–2018)"
  from:1990 till:2018 color:BN text:"[[Rohani Abdul Karim]] (1990–2018)"
  from:2018 till:2021 color:GPS text:"[[Rohani Abdul Karim]] (2018–2021)"
  barset:skip
</timeline>

==Lihat juga==
* [[Senarai Majlis Tertinggi UMNO 2000-2003]]

==Rujukan==
{{reflist}}

==Pautan luar==
* [http://tengkurazaleighhamzah.com Laman Rasmi Tengku Razaleigh Hamzah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200806183723/https://tengkurazaleighhamzah.com/ |date=2020-08-06 }} dikemaskini dengan pandangan peribadi, berita, koleksi ucapan dan kenyataan akhbar.
* [http://facebook.com/tengku.razaleighhamzah Laman Facebook Rasmi Tengku Razaleigh Hamzah] dikemaskini dengan maklumat terkini
* [http://www.youtube.com/user/mycitizen Laman Youtube Rasmi Tengku Razaleigh Hamzahl] arkib video - ucapan-ucapan, temuramah, sessi soaljawab umum. Juga terdapat koleksi Perdana Menteri yang lalu. (Temuramah Tunku Abdul Rahman dan Tun Hussein Onn)

{{Kotak Jawatan|
penyandang terdahulu=[[Hussein Onn|Tun Hussein Onn]]|
Jawatan=[[Menteri Kewangan Malaysia]]<br>[[5 Mac]] [[1976]] &ndash; [[14 Julai]] [[1984]]|
penyandang kemudian=[[Daim Zainuddin|Tun Daim Zainuddin]]}}
{{Kabinet Hussein pertama}}
{{Kabinet Hussein kedua}}
{{Kabinet Mahathir pertama}}
{{Kabinet Mahathir kedua}}
{{Kabinet Mahathir ketiga}}
{{Menteri Kewangan Malaysia}}
{{Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri Malaysia}}
{{Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-14}}
{{Barisan Nasional}}
{{Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu}}
{{Pandemik COVID-19 di Malaysia}}

{{kehidupan|1937|}}
[[Kategori:Anggota Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu]]
[[Kategori:Orang dari Kelantan]]
[[Kategori:Muslim Malaysia]]
[[Kategori:Kerabat diraja Kelantan|Tengku Razaleigh bin Tengku Mohd Hamzah]]
[[Kategori:Menteri Kewangan Malaysia]]
[[Kategori:Pengasas parti politik di Malaysia]]
[[Kategori:Anggota Parti Melayu Semangat 46]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-4]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-5]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-6]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-7]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-8]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-9]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-10]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-11]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-12]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-13]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-14]]
[[Kategori:Penyokong Kerajaan Muhyiddin Yassin]]
[[Kategori:Menarik semula sokongan terhadap Kerajaan Muhyiddin Yassin pertama]]
[[Kategori:Penerima Darjah Kebesaran Seri Paduka Mahkota Selangor]]