Lihat sumber bagi KC-10 Extender

{{Info Aircraft
 |name                             = KC-10 Extender
 |image                            =Image: KC-10_Extender_(2151957820).jpg
 |caption                          = Pesawat F-16 Falcon sedang mengisi minyak daripada pesawat penangki KC-10A Extender.
 |type                             = [[Pesawat tangki]]
 |national origin                  = 
 |manufacturer                     = [[McDonnell Douglas]]
 |designer                         = 
 |first flight                     = 
 |introduction                     = 1981
 |intoduced                        = 
 |retired                          = 
 |status                           = 
 |primary user                     = [[Tentera Udara Amerika Syarikat]]
 |more users                       = [[Tentera Udara Diraja Belanda]] (KDC-10)
 |produced                         = KC-10: 1979-1987
 |number built                     = KC-10: 60 <br/> KDC-10: 4
 |program cost                     = 
 |unit cost                        = KC-10: AS$ 88.4 juta (1998)
 |developed from                   = [[McDonnell Douglas DC-10|McDonnell Douglas DC-10-30]]
 |variants with their own articles = 
}}

'''KC-10 Extender''' adalah sebuah [[pesawat penangki|pesawat penangki udara]] yang berada dalam perkhidmatan dengan [[Tentera Udara Amerika Syarikat]]. Ia dibangunkan dari versi pesawat komersil awam [[McDonnell Douglas DC-10|DC-10-30]]. Pesawat KC-10 merupakan pesawat pengangkut [[McDonnell Douglas]] yang dipilih kali kedua oleh Tentera Udara A.S selepas pesawat [[McDonnell Douglas C-9|C-9 Nightingale]].

==Reka bentuk dan pembangunan==
Bermula dengan [[Perang Vietnam]], kebimbangan mula muncul akan kemampuan angkatan pesawat [[KC-135 Stratotanker|KC-135]] yang berjumlah 700+ buah untuk memenuhi keperluan global Amerika Syarikat. Pesawat penangki udara telah diatur gerak ke [[Asia Tenggara]] untuk menyokong operasi pesawat taktikal dan pengebom strategik, sementara mengekalkan angkatan pesawat pengebom nuklear di pangkalan di A.S. Hasilnya, kajian telah dimulakan akan kemungkinan untuk membuat pesawat penangki udara dengan keupayaan yang lebih baik berbanding pesawat KC-135, bagaimanapun kemajuannya tergendala disebabkan ketiadaan peruntukan.

[[Perang Yom Kippur War]] pada tahun 1973 dan [[Operasi Nickel Grass]] A.S membuktikan perlunya keupayaan pengisian minyak di udara secukupnya.<ref name="steffen">Steffen 1998, p. 103-107.</ref> Pesawat [[C-5 Galaxy]] Tentera Udara A.S terpaksa membawa muatan maksimum dalam penerbangan terus dari Amerika Syarikat ke [[Israel]] kerana dinafikan hak mendarat di Eropah. Hasilnya, anak kapal pesawat C-5 dilatih untuk melakukan pengisian minyak di udara lalu [[Jabatan Pertahanan Amerika Syarikat|Jabatan Pertahanan]] memutuskan lebih banyak pesawat penangki yang lebih maju diperlukan.

[[Image:KC-10 Extender and C-17 Globemaster.jpg|thumb|right|Pesawat KC-10 (depan) dan C-17 (belakang) di Lapangan Terbang Avalon, Australia, pada bulan Mac 2005]]

Pada tahun [[1975]], di bawah program "Pesawat Kargo Penangki Termaju", 3 buah pesawat telah dinilai: pesawat C-5, [[Boeing 747]], [[McDonnell Douglas DC-10]], dan [[Lockheed L-1011]]. Tentera Udara A.S telah memilih pesawat McDonnell Douglas DC-10 dan bukannya Boeing 747 pada bulan Disember 1977.<ref name="Frawley_mil">Frawley, Gerard: ''Direktori Antarabangsa bagi Pesawat ketenteraan, 2002-2003'', m/s. 119. Aerospace Publications Pty Ltd, 2002. ISBN 1-875671-55-2.</ref>

Reka bentuk pesawat KC-10 hanya melibatkan pengubahsuaian dari reka bentuk pesawat DC-10-30CF. Perubahan ketara adalah tambahan stesyen kawalan joran di bahagian belakang fiuslaj dan tangki-tangki bahan api tambahan di bawah dek utama. Pesawat KC-10 mempunyai kedua-dua sistem joran pengisi minyak di tengah dan sistem ''probe and drogue'' di sebelah kanan bahagian belakang fiuslaj.<ref name="steffen"/> Angkatan pesawat KC-10 kemudian diubah suai untuk menambah pod pada bahagian sayap sebagai menambah lokasi pengisian.<ref name="USAF_factht">[https://web.archive.org/web/20030623171808/http://www.af.mil/factsheets/factsheet.asp?fsID=109 Lembaran fakta KC-10 Extender], Tentera Udara A.S, April 2008.</ref>

Pesawat KC-10 telah melakukan penerbangan sulung pada [[12 Julai]] [[1980]]. Pesawat awal mempunyai warna skema yang dicat dengan warna kelabu cerah pada bahagian perut dan putih pada bahagian atas. Warna skema penyamaran kelabu-hijau telah digunakan pada pesawat terkemudian. Pesawat-pesawat ini kemudian ditukar ke warna kelabu gelap.<ref name="steffen"/> Kedudukan operator joran pesawat KC-10 terletak di bahagian belakang pesawat dilengkapi dengan tingkat yang luas untuk memantau proses pengisian minyak. Operator akan mengawal operasi pengisian minyak melalui sistem digital ''fly-by-wire''.<ref name="USAF_factht"/>

===KDC-10===
[[Image:AV-8B Harrier.KC-10.drogue.jpg|thumb|right|Pesawat AV-8B Harrier mengisi minyak dari pesawat KC-10 dengan menggunakan sistem ''probe and drogue''.]]
Keperluan pesawat pengangkut baru untuk kegunaan [[Tentera Udara Diraja Belanda]] pertama kalinya dikenal pasti pada tahun 1984. Pada tahun 1991, 4 kategori pesawat keperluan pesawat pengangkut dikenal pasti. Kategori A adalah pesawat kargo besar dengan jarak operasi sekurang-kurangnya 4500 km dan mempunyai kemampuan untuk mengisi minyak di udara untuk pesawat F-16 Falcon. Pada tahun 1992, 2 buah pesawat DC-10-30CF telah diperoleh dari [[Martinair]] melalui kontrak beli/disewa balik. Apabila 1 daripada pesawat yang dibeli musnah dalam kemalangan [[Martinair Flight 495]], pesawat ketiga telah dibeli dari Martinair.<ref name="dutch-kdc10-eval">{{cite web|url=http://www.mindef.nl/actueel/parlement/kamerbrieven/1999/3/010799_evaluatie.aspx|title=Kamerbrieven - Evaluatie KDC-10|author=Ministerie van Defensie|language=[[Dutch language|Dutch]]|date=1999-07-01|accessdate=2008-02-22}}{{Pautan putus|date=Ogos 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Proses penukaran pesawat dilakukan melalui program jualan peralatan ketenteraan kepada negara luar Amerika Syarikat, yang mana telah diberi kepada firma [[McDonnell Douglas]], pereka bagi kedua-dua pesawat DC-10 dan pesawat penangki KC-10. Kos penukaran ini pada mulanya dianggarkan sekitar AS$89.5 juta (pada tahun 1994). Pesawat ini sepatutnya dilengkapi dengan kedua-dua sistem ''boom'' dan ''probe and drogue''. Bagaimanapun, disebabkan firma McDonnell Douglas tidak mempunyai pengalaman dalam sistem Pengendali Mengisi Udara Kawalan Jauh (RARO) seperti yang diminta, dan juga disebabkan pesawat ketiga adalah berbeza dengan dua pesawat pertama, program ini tidak dapat disiapkan pada anggaran kos awal. Dengan mengeluarkan sistem ''probe and drogue'' dan tembok pembahagi kekal di antara ruang kargo dan penumpang, kos akhir boleh dihadkan kepada AS$96 juta. Untuk menampung kenaikan kos, McDonnell Douglas telah mengupah syarikat Belanda untuk melakukan kerja-kerja penukaran. Kerja penukaran pesawat ini telah dilakukan oleh [[KLM]]. Proses penukaran ini telah dilakukan dari bulan Oktober 1994 hingga September 1995 untuk pesawat pertama dan dari bulan Februari hingga Disember 1995 untuk pesawat kedua. Proses penukaran ini mengambil masa lebih lama dari jangkaan, sebahagian besarnya disebabkan oleh McDonnell Douglas gagal untuk menghantar bahagian-bahagian yang diperlukan dalam mengikut masa. Ia sekali lagi menyebabkan peningkatan kos, tetapi kontrak perolehan helikopter [[AH-64 Apache]] untuk [[Tentera Udara Diraja Belanda]] juga dibeli dari firma McDonnell Douglas, oleh itu harga dipersetujui bersama agar dikekalkan pada AS$96 juta.<ref name="dutch-kdc10-eval"/>

==Sejarah operasi==
===Tentera Udara Amerika Syarikat===
[[Image:Wing.two.arp.600pix.jpg|thumb|right|upright|Pesawat KC-10 Extender dari [[Pangkalan Tentera Udara Travis]], CA, mengisi minyak ke pesawat [[F-22 Raptor]]).]]
[[Image:USAF KC-10 Extender takeoff at RAF Mildenhall.jpg|thumb|right|KC-10 berlepas dari [[RAF Mildenhall]].]]

Pesawat KC-10 telah dihantar kepada [[Arahan Udara Strategik]] (SAC), Tentera Udara A.S (yang mengawal aset pesawat penangki udara) dari tahun 1981 hingga 1987.<ref name="steffen"/> SAC memiliki KC-10 Extender dalam perkhidmatannya dari tahun 1981 sehingga 1992, apabila ia ditugas semula ke [[Arahan Mobiliti Udara]] yang baru ditubuhkan.

Semasa berperanan sebagai penangki udara, pesawat KC-10 digunakan sepenuhnya dalam melaksanakan pengisian semula bahan api strategik kepada sejumlah besar pesawat taktikal dalam penerbangan feri dan pengisian semula bahan api pada pesawat pengangkut strategik yang lain. 

Apabila menghadapi penolakan dari negara-negara benua Eropah bagi pesawat KC-10 untuk berpangkalan dan kebenaran lekukan penerbangan di sana semasa [[Operasi Ngarai El Dorado]], Tentera Udara A.S terpaksa menggunakan pangkalan pesawat [[General Dynamics F-111|F-111]] di [[United Kingdom]] pada tahun [[1986]] untuk melakukan serangan ke atas [[Libya]]. Pesawat KC-10 telah membantu 29 buah pesawat F-111 untuk sampai ke destinasi sasarannya.

Angkatan pesawat KC-10 telah membantu atur gerak taktical, strategik, dan pesawat pengangkut ke [[Arab Saudi]] semasa [[Operasi Desert Shield]].

Terdapat 59 buah pesawar KC-10 Extender berada dalam perkhidmatan pada masa sekarang.<ref name="USAF_factht"/> Pesawat KC-10 mempunyai muatan bahan api yang lebih besar daripada pesawat penangki [[KC-135 Stratotanker|KC-135]],<ref>[http://www.fas.org/nuke/guide/usa/bomber/kc-10.htm Huraian KC-10A Extender] di laman web ''fas.org''.</ref> yang mana terdapat sejumlah 500 buah dalam pegangan Tentera Udara A.S. Pangkalan utama pesawat KC-10 adalah di [[Pangkalan Tentera Udara Travis]], [[California]] dan [[Pangkalan Tentera Udara McGuire]], [[New Jersey]].

Pesawat KC-10 kini adalah pesawat pengeluaran yang memiliki jarak operasi terjauh di dunia (disebabkan oleh tangki bahan api pesawat bersambung dengan tangki bahan api sumber), malah mengalahkan pesawat [[Boeing 777|Boeing 777-200LR]], iaitu pesawat komersil yang memiliki jarak paling jauh.

Ciri-ciri ketara pada pesawat KC-10 adalah tambahan kepada sistem joran yang biasanya digunakan oleh Tentera Udara A.S, ia juga mempunyai sistem ''probe and drogue'' seperti yang digunakan oleh [[Tentera Laut Amerika Syarikat]], [[Kor Marin Amerika Syarikat]], dan pesawat sekutu negara [[NATO]]. Ini membolehkan pesawat KC-10 untuk melakukan pengisian minyak ke pesawat ke pesawat-pesawat dari kumpulan-kumpulan tersebut.

===Tentera Udara Diraja Belanda===

Kedua pesawat KDC-10, iaitu T-264 "[[Bernhard of Lippe-Biesterfeld|Prins Bernard]]" dan T-235 "[[Jan Scheffer]]", digunakan untuk peranan pesawat penangki dan pengangkut. Pesawat ini berpangkalan di [[Lapangan Terbang Eindhoven]] sebagai sebahagian daripada Skuadron Pengangkut ke-334.<ref>{{cite web|url=http://www.luchtmacht.nl/main/materieel/transportvliegtuigen/kdc.html|title=Materieel - Transportvliegtuigen - KDC-10 - Introductie|author=Koninklijke Luchtmacht|language=[[Dutch language|Dutch]]|accessdate=2008-02-25}}</ref> Sepanjang digunakan sebanyak 5500 jam penerbangan pada 3 tahun pertama, 50% dari diperanankan sebagai pesawat penangki. Selain digunakan untuk kegunaan tentera udara dan negara sekutu, 32% jam penerbangan pesawat KDC-10 telah digunakan untuk menyokong operasi [[menjaga keamanan]] dan [[bantuan kemanusiaan]] operations. <ref name="dutch-kdc10-eval"/>

Bagi fungsi ini, pesawat ini telah diatur gerak ke Kosovo untuk mengeluarkan pelarian, ke [[Caribbean]] dan [[Amerika Tengah]] bagi operasi bantuan kemanusiaan selepas [[Taufan Luis]], [[Taufan Georges]] dan [[Taufan Mitch]] juga pelbagai negara-negara di Afrika dan Asia untuk menyediakan [[bantuan pembangunan]]. Pada tahun 1998, pesawat ini telah digunakan untuk mengeluarkan warganegara Belanda daripada Indonesia semasa [[Kejatuhan Suharto]].

Syarikat mengisi minyak komersil seperti Omega Air dan Global Air Tanker Service juga mengoperasi 2 buah pesawat penangki KDC-10 untuk disewa (N852V dan N974VV).<ref>[http://www.omegaairrefueling.com/FAQs.htm#Question3 Omega Air Refuelling FAQs], Omega Air Refueling.</ref><ref>[http://www.globalairtankerservice.com/kdc10.html Pesawat penangki udara KDC-10], Global Airtanker Service.</ref> Tidak seperti pesawat KDC-10 milik Tentera Udara Diraja Belanda, pesawat ini diubahsuai dari pesawat DC-10-40 dan mempunyai keupayaan sistem pengisian udara ''probe and drogue''.<ref>{{cite web|url=http://www.globalairtankerservice.com/kdc10_po.html|title=KDC-10: Pilihan utama|author=Global Air Tanker Services (GAS)|accessdate=2008-02-25|archive-date=2008-08-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20080828111721/http://www.globalairtankerservice.com/kdc10_po.html|url-status=dead}}</ref>

==Kemalangan==

Pada [[17 September]], [[1987]] pesawat KC-10 Extender dengan nombor siri ekor 82-0190 musnah dalam satu letupan dan diikuti dengan kebakaran. Pesawat ini menjalani proses selenggaraan di [[Pangkalan Udara Barksdale]], [[Louisiana|LA]]. Seorang krew sokongan di darat telah terbunuh dalam kebakaran ini.<ref>[http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19870917-1 McDonnell Douglas KC-10A 82-0190 di pangkalan data [[Aviation Safety Network]].</ref>

==Spesifikasi (KC-10A)==
[[Image:usaf.kc10.fairford.arp.jpg|thumb|right|Pesawat KC-10 Tentera Udara A.S semasa mengadakan pameran statik di England pada bulan Julai 2005.]]
{{aircraft specifications
<!-- if you do not understand how to use this template, please ask at [[Wikipedia talk:WikiProject Aircraft]] -->
<!-- please answer the following questions -->
|plane or copter?=plane
|jet or prop?=jet
<!-- Now, fill out the specs.  Please include units where appropriate (main comes first, alt in parentheses). For instructions on using |more general=, |more performance=, |power original=, and |thrust original= see [[Template talk:Airtemp]]. -->

|ref=USAF Fact sheet,<ref name="USAF_factht"/> Steffen<ref name="steffen_p107">Steffen 1998, p. 107.</ref>

|crew=4 (juruterbang, pembantu juruterbang, jurutera penerbangan, pengendali joran)
|length main=181 kaki 7 in
|length alt=54.4 m
|span main=165 kaki 4.5 in
|span alt=50 m
|height main=58 kaki 1 in
|height alt=17.4 m
|area main=3,958 kaki²
|area alt=367.7 m²
|empty weight main=241,027 lb
|empty weight alt=109,328 kg
|loaded weight main=593,000 lb
|loaded weight alt=269,000 kg
|max takeoff weight main=590,000 lb
|max takeoff weight alt=267,600 kg
|more general=
'''Muatan bahan api maksimum:''' 356,000 lb (160,200 kg) (berat berlepas ditentukan oleh MTOW)

|engine (jet)=[[General Electric CF6|F103/General Electric CF6-50C2]]
|type of jet=[[turbofan]]
|number of jets=3
|thrust main=52,500 [[pound-force|lb<sub>f</sub>]]
|thrust alt=236 kN

|max speed main=538 knot
|max speed alt=619 bsj, 996 km/j
|range main=4,400 batu
|range alt=7,032 km
|range more=
|ferry range main=11,500 batu
|ferry range alt=18,507 km
|ferry range more=
|ceiling main=42,000 kaki
|ceiling alt=12,727 m
|climb rate main=6,870 kaki/min
|climb rate alt=34.9 m/s
|loading main=
|loading alt=
|thrust/weight=
|more performance=
}}

==Lihat juga==
Pembangunan berkaitan
* [[McDonnell Douglas DC-10]]

Pesawat setanding
* [[KC-135 Stratotanker]]
* [[Airbus A330 MRTT]]
* [[Lockheed TriStar (RAF)]]
* [[Northrop Grumman KC-45]]

==Rujukan==
{{reflist}}
*Steffen, Arthur A C. ''McDonnell Douglas DC-10 dan KC-10 Extender'', Aerofax, 1998. ISBN 1857800516.

==Pautan luar==
{{Commons|KC-10 Extender}}
* [http://www.boeing.com/defense-space/military/kc10/index.html KC-10 di laman web ''Boeing.com'']
* [https://web.archive.org/web/20030623171808/http://www.af.mil/factsheets/factsheet.asp?fsID=109 Lembaran fakta KC-10 Tentera Udara A.S]
* [http://www.kc-10.net Laman web KC-10] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190903102746/http://kc-10.net/ |date=2019-09-03 }}
* [http://www.globalaircraft.org/planes/kc-10_extender.pl KC-10 Extender di laman web ''GlobalAircraft.org'']
* [http://www.theaviationzone.com/factsheets/kc10.asp Lembaran fakta KC-10 di laman web ''theAviationZone.com'']
* [http://www.worldwide-military.com/Military%20Aircraft/Tankers/KDC-10_Algemene_info_english.htm KDC-10 dalam perkhidmatan Tentera Udara Diraja Belanda]

{{Pesawat McDD}}
{{Kotak senarai penerbangan}}

[[Kategori:Pesawat penangki udara]]