Lihat sumber bagi Alevi

{{Infobox religion
| name               = Alevi
| native_name        = Alevilik
| native_name_lang   = tr
| image              = Turkey-1683 (2215851579).jpg
| scripture          = [[Al-Quran]], [[Nahj al-Balagha]], [[:tr:Makalat|Makalat]] dan [[Buyruk]]
| leader_name1       = [[Dede (tokoh agama)|Dede]]
| leader_title2      = Ajaran
| leader_name2       = {{hlist | [[Tengrisme]]<ref name=Degruyter>{{cite book | chapter-url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.31826/9781463225728-006/html | doi=10.31826/9781463225728-006 | chapter=Alevi Theology from Shamanism to Humanism | title=Alevis and Alevism | date=2010 | last1=Markussen | first1=Hege Irene | pages=65–90 | isbn=978-1-4632-2572-8 }}</ref> | [[Haji Bektash Veli]]<ref name=Degruyter/>| [[Sarı Saltık]]}}{{refn|<ref>{{Cite web |url=https://oxfordre.com/religion/display/10.1093/acrefore/9780199340378.001.0001/acrefore-9780199340378-e-101 |title=The Alevis |first=Gisela |last=Procházka-Eisl |date=5 April 2016 |website=Oxford Research Encyclopedia of Religion |access-date=14 April 2023 |doi=10.1093/acrefore/9780199340378.013.101 |isbn=978-0-19-934037-8}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.researchgate.net/publication/328735279 |title=Alevism-Bektashism From Seljuks to Ottomans and Safavids; A Historical Study |access-date=14 April 2023}}</ref><ref>{{Cite journal |url=https://www.academia.edu/40926169 |title=The Safavid-Qizilbash Ecumene and the Formation of the Qizilbash-Alevi Community in the Ottoman Empire, c. 1500–c. 1700 |first=Riza |last=Yildirim |date=2019 |journal=Iranian Studies |volume=52 |issue=3–4 |pages=449–483 |doi=10.1080/00210862.2019.1646120 |s2cid=204476564 |access-date=14 April 2023 |via=www.academia.edu}}</ref><ref>{{cite journal |last=Mete |first=Levent |date=2019 |title=Buyruk und al Jafr Das Esoterische Wissen Alis |trans-title=Buyruk and al Jafr The esoteric knowledge of Ali |language=de |journal=Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi: Forschungszeitschrift über das Alevitentum und das Bektaschitentum |trans-journal=Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi: Research journal on Alevism and Bektashism |volume=19 |pages=313–350 |url=https://abked.de/index.php/abked/article/download/236/215/ |access-date=2024-01-09}}</ref><ref>{{cite book |last=Karakaya-Stump |first=Ayfer |doi=10.1515/9781474432702-012 |chapter=5 Mysticism and Imperial Politics: The Safavids and the Making of the Kizilbash Milieu |title=The Kizilbash-Alevis in Ottoman Anatolia: Sufism, Politics and Community |year=2019 |pages=220–255 |location=Edinburgh |publisher=Edinburgh University Press |isbn=9781474432702}}</ref><ref>{{cite book |doi=10.1515/9783110741124-023 |doi-access=free |chapter=Adaptation of Buyruk Manuscripts to Impart Alevi Teachings: Mehmet Yaman Dede and the Arapgir-Çimen Buyruğu |title=Education Materialised |year=2021 |last1=Karolewski |first1=Janina |pages=465–496 |isbn=9783110741124 |s2cid=237904256}}</ref><ref>{{cite journal |jstor=23077031 |title=Documents and "Buyruk" Manuscripts in the Private Archives of Alevi Dede Families: An Overview |last1=Karakaya-Stump |first1=Ayfer |journal=British Journal of Middle Eastern Studies |year=2010 |volume=37 |issue=3 |pages=273–286 |doi=10.1080/13530194.2010.524437 |s2cid=161466774}}</ref>}}
| leader_title3      = [[Teologi]]
| leader_name3       = [[Haqq–Muhammad–Ali]]
| area               = [[Turki]]
| language           = [[Bahasa Turki|Turki]], [[Bahasa Azerbaijan|Azerbaijan]], [[Bahasa Kurdi|Kurdi]] dan [[Bahasa Zaza|Zazaki]]<ref name=minorityrights>{{Cite web |title=Alevis |date=19 Jun 2015 |url=https://minorityrights.org/minorities/alevis/ |website= World Directory of Minorities and Indigenous Peoples |publisher=[[Minority Rights Group]] |access-date=14 April 2023}}</ref>
| liturgy            = [[Cem (Alevi)|Cem]], [[Sama (Sufi)|Sama]]
| headquarters       = Kompleks Haji Bektash Veli, [[Wilayah Nevşehir|Nevşehir]], [[Turki]]
| founder            = [[Haji Bektash Veli]]
| founded_date       = abad ke-13
| founded_place      = Sulucakarahöyük
| other_names        = 
}}
[[File:Hacibektas-02-superchango.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Hacibektas-02-superchango.jpg|thumb|Kompleks Haji Bektash Veli]]
'''Alevi''',<ref group="nota">{{lang-tr|Alevilik}} {{Script|Arab|علويـليك}} "pengikut [[Ali bin Abi Talib|Ali]]"; {{Lang-ku|Elewîtî}}; {{lang-az|Ələvilik}}.</ref> '''Alevisme''' atau '''Alawiyah''' merupakan sebuah tradisi Islam [[Sinkretisme|sinkretik]],<ref>{{cite thesis|url=https://repository.bilkent.edu.tr/items/7d34f8f6-3ac7-4dca-930e-7cb15ba96388|title=The formation of Alevi syncretism|date=11 February 2024|publisher=Bilkent University|last1=Selmanpakoğlu|first1=Ceren}}</ref> menggabungkan ajaran [[tasawuf]] yang diasaskan oleh Haji Bektash Veli dengan pengaruh kepercayaan lain seperti [[Tengrisme]].<ref>{{cite book|title=Alevis and Alevism|last1=Markussen|first1=Hege Irene|date=2010|isbn=978-1-4632-2572-8|pages=65–90|chapter=Alevi Theology from Shamanism to Humanism|doi=10.31826/9781463225728-006|chapter-url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.31826/9781463225728-006/html}}</ref> Alevi mengikuti ajaran [[Dua Belas Imam]] dan dikelaskan sebagai cabang Islam [[Syiah]], namun terdapat perbezaan ketara dalam kepercayaan, tradisi dan upacara Alevi apabila dibandingkan dengan [[Tarekat|taifah]] [[ortodoks]] lain. Alevi terkenal dengan pendekatan yang fleksibel terhadap agama, tanpa [[dogma]] agama yang ketat, juga ajaran mereka disampaikan oleh pemimpin rohani, sebagaimana yang diamalkan dalam tarekat-tarekat Sufi. Walaupun mereka bersaksi dengan [[Rukun iman|enam rukun iman]] Islam, terdapat perbezaan dalam cara mereka mentafsirkan rukun-rukun tersebut.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://minorityrights.org/minorities/alevis/|title=Alevis|last=Minority Rights Group|date=19 Jun 2015|website=World Directory of Minorities and Indigenous Peoples|url-status=live|access-date=14 April 2023}}</ref> Golongan Alevi sering menghadapi diskriminasi dan stigma sejak zaman [[Empayar Uthmaniyah|Uthmaniyah]] sehingga era Turki moden, dengan mereka dianggap sebagai "heterodoks"<ref>{{Cite journal|last=Karolewski|first=Janina|date=2008|title=What is Heterodox About Alevism? The Development of Anti-Alevi Discrimination and Resentment|url=https://www.jstor.org/stable/27798275|journal=Die Welt des Islams|volume=48|issue=3/4|pages=434–456|doi=10.1163/157006008X364767|issn=0043-2539|jstor=27798275}}</ref> atau berbeza daripada golongan Ahli Sunah yang majoriti.

Alawiyah sering dikaitkan dengan Bektasyisme, dan istilah “Alevi-Bektasyi” digunakan untuk merujuk kedua-dua kumpulan ini.<ref>{{cite web|url=https://events.ceu.edu/2022-05-12/amalgamation-two-religious-cultures-conceptual-and-social-history-alevi-bektashism|title=The Amalgamation of Two Religious Cultures: The Conceptual and Social History of Alevi-Bektashism|date=12 May 2022}}</ref> Dianggarkan penganut Alevi merangkumi antara 4% hingga 25% daripada penduduk [[Turki]],<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|url=https://academic.oup.com/edinburgh-scholarship-online/book/37745|title=The Kizilbash-Alevis in Ottoman Anatolia: Sufism, Politics and Community|last=Karakaya-Stump|first=Ayfer|date=2019-12-01|language=en}}</ref><ref name="TR100">{{Cite web|url=https://interaktif.konda.com.tr/turkiye-100-kisi-olsaydi|title=TR100|website=interaktif.konda.com.tr|access-date=2022-10-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dailysabah.com/politics/news-analysis/govt-signals-action-for-turkeys-alevi-community-amid-obstacles|title=Govt signals action for Turkey's Alevi community amid obstacles|last=Kızıl|first=Nurbanu|date=2021-12-31|website=Daily Sabah|language=en-US|access-date=2023-03-12}}</ref> berjumlah seramai 20 juta orang

Sembahyang Alevi dilakukan di rumah perhimpunan (''[[cemevi]]'') berbanding [[masjid]]. Upacara penyembahan (''âyîn-i cem'', atau cuma ''cem'') memasukkan muzik dan tarian (''semah'') yang boleh disertai lelaki dan wanita. Daripada menggunakan bahasa Arab, bahasa tempatan diutamakan semasa upacara dan sembahyang.

== Kepercayaan ==
Menurut sarjana Soner Çağaptay, fahaman Alevi ialah "tafsiran Islam yang agak tidak berstruktur".<ref name="Cagaptay-2012">{{cite web|url=http://globalpublicsquare.blogs.cnn.com/2012/04/17/are-syrian-alawites-and-turkish-alevis-the-same/|title=Are Syrian Alawites and Turkish Alevis the same?|last=Cagaptay|first=Soner|date=17 April 2012|website=CNN|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20220107162959/https://globalpublicsquare.blogs.cnn.com/2012/04/17/are-syrian-alawites-and-turkish-alevis-the-same/|archive-date=7 January 2022|access-date=2017-07-28}}</ref> Jurnalis Patrick Kingsley menyatakan bahawa sesetengah orang yang mengidentifikasikan diri sebagai seorang Alevi, agama mereka "identiti budaya sahaja, bukan satu bentuk ibadat."<ref name="22-7-17-nyt">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/07/22/world/europe/alevi-minority-turkey-recep-tayyip-erdogan.html?_r=0|title=Turkey's Alevis, a Muslim Minority, Fear a Policy of Denying Their Existence|last1=KINGSLEY|first1=PATRICK|date=22 July 2017|access-date=27 July 2017|work=The New York Times|agency=New York Times}}</ref>

Kepercayaan Alevi dalam kalangan penganut Alevi Turki dan Kurdi berbeza kerana penganut Alevi Kurdish lebih menekankan tokoh agama Pir Sultan Abdal daripada Haji Bektash Veli, dan Alivi Kurdi lebih menekankan pemujaan alam semula jadi.<ref>{{cite journal|last=Wakamatsu|first=Hiroki|year=2013|title=Veneration of the Sacred or Regeneration of the Religious: An Analysis of Saints and the Popular Beliefs of Kurdish Alevis|journal=上智アジア学|publisher=[[Sophia University]]|volume=31|page=12}}</ref><ref name="referenceworks.brillonline.com">{{EI3|title=Alevīs|year=2008|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/alevis-COM_0167?s.num=0&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-3&s.q=Alevīs|last=Dressler|first=Markus}}</ref>

=== Tuhan ===
Dalam [[kosmologi]] Alevi, Tuhan juga dipanggil al-Haq (Yang Maha Benar)<ref name="ReferenceD">Hande Sözer ''Managing Invisibility: Dissimulation and Identity Maintenance among Alevi Bulgarian Turks'' BRILL 2014 {{ISBN|978-9-004-27919-3}} page 114</ref> atau sebagai [[Allah]]. Tuhan menciptakan kehidupan, maka alam yang dicipta dapat mencerminkan Wujud-Nya.<ref name="ReferenceE">Tord Olsson, Elisabeth Ozdalga, Catharina Raudvere ''Alevi Identity: Cultural, Religious and Social Perspectives'' Tord Olsson, Elisabeth Ozdalga, Catharina Raudvere {{ISBN|978-1-135-79725-6}} page 25</ref> Penganut Alevi percaya dengan kesatuan [[Allah]], [[Nabi Muhammad]] dan [[Ali bin Abi Talib|Ali]], tetapi ini bukannya tritunggal yang terdiri daripada Tuhan dengan Nabi Muhammad dan Ali. Sebaliknya, Nabi Muhammad dan Ali adalah representasi cahaya Allah (dan bukan Allah sendiri), kedua-duanya tidak bebas daripada Tuhan mahupun ciri-ciri terpisah-Nya.<ref name="ReferenceD" />

Dalam karya-karya Alevi ada banyak sebutan tentang kesatuan Nabi Muhammad dan Ali, contohnya:
[[File:Türkei_Seidenfahne_makffm.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:T%C3%BCrkei_Seidenfahne_makffm.jpg|thumb|Representasi pedang Ali, Zulfiqar dalam panji Uthmaniyah]]
{{Quotation|Ali Muhammed'dir uh dur fah'ad, Muhammad Ali, ("Ali ialah Muhammad, Muhammad ialah Ali")
Gördüm bir [[epal|elma]]dır, el-Hamdû'li[[Allah|llâh]]. ("Aku telah melihat sebiji epal, segala puji bagi Allah")<ref>Ini dan banyak lagi kutipan dapat ditemui dalam {{cite book | author = John Shindeldecker | date = 1998 | title = Turkish Alevis Today | publisher = Sahkulu Sultan Külliyesi Vakfı | isbn = 9789759444105 | oclc = 1055857045 | url = https://books.google.com/books?id=Ha2SAAAACAAJ}}</ref>}}

=== Roh dan akhirat ===
Penganut Alevi percaya dengan keabadian roh;<ref name="ReferenceD2">Hande Sözer ''Managing Invisibility: Dissimulation and Identity Maintenance among Alevi Bulgarian Turks'' BRILL 2014 {{ISBN|978-9-004-27919-3}} page 114</ref> kewujudan makhluk ghaib, termasuk [[Malaikat dalam Islam|malaikat baik]] (''melekler'') dan [[Syaitan|malaikat jahat]] (''şeytanlar''),<ref>Özbakir, Akin. Malatya Kale yöresi Alevi-Bektaşi inançlarının tespit ve değerlendirilmesi. MS thesis. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.</ref> yang jahat ialah pengacum nafsu jahat manusia (''nefs''); dan jin (''cinler''); serta ain.<ref name="academia.edu">{{cite journal|last1=Aksu|first1=İbrahim|title=Differences & Similarities Between Anatolian Alevis & Arab Alawites: Comparative Study on Beliefs and Practices|url=https://www.academia.edu/6854190|language=en|website=www.academia.edu}}</ref>

Malaikat banyak diceritakan dalam [[kosmogoni]] Alevi. Meskipun tiada naratif tertentu tentang penciptaan alam semesta bagi penganut Alevi, ia telah diterima secara umum bahawa Tuhan telah menciptakan lima malaikat agung, yang telah diundang ke kamar Tuhan. Di dalam mereka menemui cahaya mewakili cahaya Nabi Muhammad dan Ali. Serupa dengan kisah al-Quran, salah seorang malaikat agung tersebut enggan sujud kepada cahaya itu dengan hujah yang cahaya itu ialah sesuatu ciptaan sama seperti dirinya dan tidak layak disembah. Dia terus berkhidmat kepada Tuhan tetapi menolak ujian terakhir dan berpaling kepada kegelapan. Dari peristiwa ini, kedengkian syaitan terhadap Nabi Adam bermula. (Malaikat agung ialah empat malaikat utama dalam agama Islam Ahli Sunah. Malaikat agung kelima iaitu [[Azazil|''Azâzîl'']] jatuh daripada rahmat Tuhan sehingga tidak tergolong dalam barisan malaikat agung yang biasa selain daripada dalam kisah ini).<ref name="auto">Alevi Hafızasını Tanımlamak: Geçmiş ve Tarih Arasında. (2016). (n.p.): İletişim Yayınları.</ref>

Satu lagi kisah menampilkan malaikat Jibril (''Cebrail''), yang ditanya oleh Tuhan siapakah mereka. Jibril menjawab, "Saya adalah saya dan engkau adalah engkau". Jibril dihukum atas jawapan angkuhnya dan dihantar pergi, lalu Ali mendedahkan rahsia kepadanya. Apabila Tuhan bertanya kepadanya lagi, dia menjawab: "Engkau sang pencipta dan aku ciptaanmu". Selepas itu, Jibril diterima dan diperkenalkan kepada Muhammad dan Ali.<ref name="auto" />

=== Kitab suci dan nabi-nabi ===
Penganut Alevi mengakui empat kitab suci yang diturunkan, yang juga diiktiraf dalam Islam: [[Taurat]], [[Zabur]], [[Injil]] dan [[al-Quran]].<ref>Tord Olsson, Elisabeth Ozdalga, Catharina Raudvere ''Alevi Identity: Cultural, Religious and Social Perspectives'' Tord Olsson, Elisabeth Ozdalga, Catharina Raudvere {{ISBN|978-1-135-79725-6}} page 72</ref> Selain itu, mereka tidak membantah mencari buku agama lain di luar empat ini sebagai sumber kepercayaan mereka, misalnya hadis, [[Nahj al-Balagha|Nahjul Balaghah]] dan Buyruk. Fahaman Alevi juga bersaksi dengan Nabi Muhammad. Tidak seperti sebahagian besar umat Islam, penganut Alevi tidak menganggap tafsiran al-Quran hari ini sebagai wajib diikuti atau maksum, kerana makna sebenar al-Quran dianggap sebagai rahsia oleh Ali dan mesti diajar oleh seorang guru, yang menyampaikan ajaran Ali (''Buyruk'') kepada muridnya.<ref>Handan Aksünger Jenseits des Schweigegebots: Alevitische Migrantenselbstorganisationen und zivilgesellschaftliche Integration in Deutschland und den Niederlanden Waxmann Verlag 2013 {{ISBN|978-3-830-97883-1}} page 83-84 (German)</ref>

=== Dua Belas Imam ===
{{main|Dua Belas Imam}}Dua Belas Imam juga sebahagian daripada pegangan Alevi. Setiap Imam mewakili salah satu aspek dunia yang berbeza. Ia direalisasikan sebagai dua belas khidmat atau ''On İki Hizmet'' yang dilakukan oleh ahli komuniti Alevi. Setiap Imam dipercayai adalah cerminan [[Ali bin Abi Talib|Ali bin Abu Talib]], Imam pertama Syiah, dan terdapat sebutan tentang "Ali Pertama" (''Birinci Ali''), [[Hassan bin Ali|Imam Hasan]] "Ali Kedua" (''İkinci Ali'') , dan seterusnya sehingga ke "Ali Kedua Belas" (''Onikinci Ali''), [[Imam Mahdi|Imam Mehdi]]. Imam Kedua Belas tersembunyi dan mewakili Zaman al-Masih, zaman khas yang dipenuhi harapan dan keamanan.

=== Kemajmukan ===
Kepelbagaian alam semesta dianggap berpunca daripada tenaga tak terhingga semua makhluk hidup apabila ia mula mendapat bentuk daripada Allah dan turun menjadi makhluk. Semasa majlis ''Cem'', penyanyi atau ''aşık'' menyanyi:

: “Kita semua yang hidup atau tidak bernyawa adalah dari satu, ini tidak terperi, Sultan.
: Kerana menyayangi dan mencintai ialah takdir saya sejak berzaman-zaman."

Ini dinyanyi untuk mengingatkan bahawa kasih sayang ialah tujuan ciptaan, supaya penganut dapat mengenali diri sendiri dan satu sama lain serta mereka boleh mencintai apa yang mereka kenal.

=== Akidah dan fikah ===
[[File:Ahi_Evran_Mosque_-_panoramio_(1).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ahi_Evran_Mosque_-_panoramio_(1).jpg|thumb|Makam Ahi Evren; pengasas dan ketua Ikhwan Ahi, yang berkembang kemudiannya menjadi sebuah [[Beylik Anatolia|Beylik]].<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=zsGHEAAAQBAJ|title=The Ottomans: A Cultural Legacy|last=Darke|first=Diana|publisher=Thames & Hudson|year=2022|isbn=978-0-500-77753-4|pages=86, 88|language=en}}</ref>]]
Sumber berbeza mempunyai pendapat yang berbeza tentang betapa pentingnya doktrin formal bagi penganut Alevi zaman sekarang. Menurut sarjana Russell Powell, terdapat mahkamah "Dede" tidak rasmi dalam komuniti Alevi tetapi tidak banyak kajian tentang bagaimana kepercayaan Alevi telah mempengaruhi [[fikah]].<ref name="Powell-2016-352">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RqRTDAAAQBAJ&q=Alevism+fiqh&pg=PA35|title=Shariʿa in the Secular State: Evolving Meanings of Islamic Jurisprudence in ..|last1=Powell|first1=Russell|date=2016|publisher=Routledge|isbn=9781317055693|page=35|access-date=27 July 2017}}</ref> Alevisme mempunyai sistem kepercayaan tersendiri yang boleh dijejak kepada mazhab [[Al-Kaisaniyyah|Kaisaniyah]] dan Khurramiyah.<ref>Roger M. Savory (ref. Abdülbaki Gölpinarli), [[Encyclopaedia of Islam]], "Kizil-Bash", Online Edition 2005</ref>

== Amalan ==
Perjalanan Rohani Alevi (''yol'') lazimnya difahami melalui empat peringkat utama dalam hidup, atau "pintu gerbang". Peringkat-peringkat ini boleh dibahagikan lagi menjadi "empat pintu, empat puluh tingkat" (''Dört Kapı Kırk Makam''). Pintu pertama (hukum agama) dianggap sebagai peringkat asas, yang mungkin dilihat sebagai kritikan halus terhadap adat-adat Muslim lain.

Berikut adalah jenayah besar yang boleh menyebabkan seseorang Alevi diisytiharkan sebagai ''düşkün'' (dijauhi):<ref>Lihat juga, Öztürk, ibid, ms 78–81. Pada zaman dahulu, mengahwini seorang Ahli Sunah [Yezide kuşak çözmek] juga diterima sebagai satu kesalahan yang membawa kepada düşkün.</ref>

* Membunuh seseorang
* Melakukan zina
* Menceraikan isteri tanpa alasan yang adil
* Mencuri
* Membuat fitnah atau mengumpat

Kebanyakan aktiviti Alevi berlaku dalam konteks pintu kedua (persaudaraan rohani), yang mana seseorang menyerahkan dirinya kepada pembimbing rohani yang hidup (''dede, pir, mürşid''). Kewujudan pintu ketiga dan keempat kebanyakannya bersifat teori, biarpun terdapat golongan tua Alevi yang dikatakan telah diterima masuk ke pintu ketiga.<ref>Kristina Kehl-Bordrogi melaporkan ini dalam golongan {{lang|tr|Tahtacı}}. Lihat rencana beliau "The significance of ''[[müsahiplik]]'' among the Alevis" dalam ''Synchronistic Religious Communities in the Near East'' (disunting bersama oleh beliau, dengan B. Kellner-Heinkele & A. Otter-Beaujean), Brill 1997, hlm. 131 dsb.</ref>

Rakia, sejenis arak buah, digunakan sebagai bahan suci oleh Tarekat Bektasyi<ref>{{cite web|url=https://www.ekathimerini.com/society/1225686/the-bektashis-have-stopped-hiding/|title=The Bektashis have stopped hiding|last=Magra|first=Iliana|date=2023-11-26|website=Ekathimerini|archive-url=https://web.archive.org/web/20231130212417/https://www.ekathimerini.com/society/1225686/the-bektashis-have-stopped-hiding/|archive-date=2023-11-30}}</ref> dan dalam majlis Jem Alevi. Dalam konteks ini, ia tidak dianggap sebagai minuman beralkohol dan dikenali sebagai "dem".<ref>{{Cite journal|last=Soileau|first=Mark|date=August 2012|title=Spreading the ''Sofra'': Sharing and Partaking in the Bektashi Ritual Meal|url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/665961|journal=History of Religions|volume=52|issue=1|pages=1–30|doi=10.1086/665961|jstor=10.1086/665961|url-access=subscription|access-date=June 5, 2021}}</ref>

=== Dede ===
Seorang Dede (harfiah bermaksud datuk) ialah seorang pemimpin tradisional yang didakwa daripada keturunan Nabi Muhammad yang melakukan upacara pentansiran untuk bayi yang baru lahir, merasmikan pengebumian, dan menganjurkan perhimpunan mingguan di cemevi-cemevi.<ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2014/12/18/turkeys-alevis-beholden-to-politics|title=Turkey's Alevis beholden to politics|last=Farooq|first=Umar|website=www.aljazeera.com}}</ref>

=== Cem dan Cemevi ===
[[File:Parts_of_the_saz.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Parts_of_the_saz.jpg|thumb|Bağlama]]
Aktiviti keagamaan, kebudayaan dan sosial lain Alevi dilakukan di rumah perhimpunan (''cemevi''). Majlis ini berdasarkan [[Israk dan Mikraj|pengangkatan Nabi Muhammad ke langit]], di mana baginda melihat empat puluh orang kudus (''Kırklar Meclisi'') berhimpun, dan pemanifestasian Tuhan dalam Ali.

Majlis Cem menampilkan muzik, nyanyian, dan tarian (''samāh'') yang mana kedua-dua wanita dan lelaki mengambil bahagian. Majlis dijalankan dalam [[bahasa Turki]], [[Bahasa Zaza|Zazaki]], [[Bahasa Kurmanji|Kurmanji]] dan bahasa-bahasa tempatan lain.

==== Bağlama ====
Semasa majlis Cem, seorang ''Âşık'' memainkan bağlama sambil menyanyikan lagu-lagu rohaniah, sesetengah berusia beratus-ratus tahun dan terkenal dalam kalangan penganut Alevi. Setiap lagu, yang dipanggil ''nefes'', mempunyai makna rohaniah dan bertujuan untuk mengajar peserta pelajaran penting.

==== Samāh ====
Beberapa jenis tarian berpusing yang tidak dapat dipisahkan dari mana-mana cem. Samāh dilakukan oleh lelaki dan wanita bersama-sama, dengan iringan bağlama. Tarian itu melambangkan (sebagai contoh) peredaran planet mengelilingi matahari (oleh lelaki dan wanita berputar dalam bulatan), dan mengetepikan diri dan bersatu dengan Tuhan.

==== Görgü Cemi ====
Upacara Persepaduan (''görgü cemi'') ialah upacara kompleks yang mana orang berkumpul untuk melakukan tugas yang berbeza sebagai saudara rohani (''müsahiplik''). Mereka melakonkan perpaduan dan kebersamaan di bawah bimbingan seorang pemimpin rohani (''dede'').

==== Dem ====
Cinta pencipta terhadap ciptaan dan sebaliknya dilambangkan dalam majlis cem dengan jus buah-buahan dan/atau wain merah (dem){{citation needed|date=April 2018}} yang melambangkan kekasih yang dimabuki cinta. Semasa majlis, dem salah satu daripada dua belas tugas peserta.

==== Sohbet ====
Pada penutup majlis cem, dede yang mengetuai majlis melibatkan peserta dalam perbincangan (''chat''), perbincangan ini dipanggil sohbet.

=== '''Dua Belas Khidmat''' ===
Terdapat dua belas khidmat (''{{langx|tr|On İki hizmet}}'') yang dilakukan oleh dua belas petugas dalam majlis cem.

# Dede: pemimpin cem yang mewakili Nabi Muhammad dan Ali. Bertanggungjawab mendengar pengakuan daripada para hadirin pada permulaan majlis. Turut mengendalikan pengebumian, Müsahiplik, perkahwinan, dan khatan. Kedudukan ini diwarisi dan hanya boleh dipegang oleh keturunan Ali dan Fatimah.
# Rehber: mewakili [[Husain bin Ali|Husain]]. Pembimbing kepada masyarakat dan bekerja rapat dengan Dede.
# Gözcü: mewakili [[Abu Dzar al-Ghifari]]. Pembantu Rehber dan penjaga ketenteraman dalam majlis cem.
# Çerağcı: mewakili Jabir bin Abdullah. Bertanggungjawab menjaga cahaya, sama ada daripada lampu atau lilin.
# Zakir: mewakili [[Bilal bin Al-Harith|Bilal bin al-Harith]]. Bermain bağlama dan menyampaikan lagu serta doa.
# Süpürgeci: mewakili [[Salman Al-Farisi|Salman al-Farisi]]. Membersihkan dewan cemevi dan menyapu karpet secara simbolik semasa cem.
# Meydancı: mewakili [[Huzaifah ibn Al-Yaman|Huzaifah bin al-Yaman]].
# Niyazcı: mewakili [[Muhammad ibn Maslamah|Muhammad bin Maslamah]]. Bertanggungjawab mengagihkan makanan suci kepada para hadirin.
# İbrikçi: mewakili Kamber. Bertugas mencuci tangan para hadirin.
# Kapıcı: mewakili Ghulam Kaysan. Bertugas memanggil penganut untuk menghadiri cem.
# Peyikçi: mewakili Amri Ayyari.
# Sakacı: mewakili [[Ammar ibn Yasir|Ammar bin Yasir]]. Bertanggungjawab mengagihkan air, serbat (minuman sirap), susu, dan sebagainya.

=== Perayaan ===
[[File:10_Muharram.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:10_Muharram.jpg|thumb|10 Muharam – [[Hari Asyura]]: Husain bin Ali dibunuh di [[Karbala]]. Perkabungan Muharam dan pengenangan peristiwa ini oleh orang Jafari, Alevi dan Bektasyi bersama-sama di Empayar Uthmaniyah. Dilukis oleh Fausto Zonaro.]]
{{main|Hari Asyura}}Pengikut Alevi meraikan dan memperingati kelahiran Ali, perkahwinannya dengan Fatima, penyelamatan [[Nabi Yusuf]] dari perigi, dan penciptaan dunia pada hari ini. Pelbagai majlis cem dan program khas diadakan.

==== Perkabungan Muharam ====
Bulan [[Muharam]] dalam kalendar Islam bermula 20 hari selepas Aidiladha (''Kurban Bayramı''). Penganut Alevi berpuasa selama dua belas hari pertama, dikenali sebagai Perkabungan Muharam ({{Lang-tr|Muharrem Mâtemi}}, {{lang|tr|Yâs-ı Muharrem}}, atau {{lang|tr|Mâtem Orucu}}; {{Lang-ku|Rojîya Şînê}} atau {{lang|ku|Rojîya Miherremê}}). Ini memuncak pada perayaan Asyura (''Aşure''), yang memperingati kesyahidan [[Husain bin Ali|Husain]] di [[Karbala]]. Puasa berbuka dengan hidangan istimewa (juga dipanggil ''aşure'') yang disediakan daripada pelbagai (selalunya dua belas) buah-buahan, kacang, dan bijian. Banyak peristiwa yang dikaitkan dengan perayaan ini, termasuk penyelamatan anak lelaki Husain, Ali bin Husain, daripada pembunuhan beramai-ramai di Karbala, sekali gus membolehkan garis keturunan keluarga Nabi Muhammad diteruskan.

==== Hıdırellez ====
[[File:Khidr_and_elijah.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Khidr_and_elijah.jpg|thumb|Miniatur Parsi yang menggambarkan Nabi Ilyas dan Khiḍir (versi miniatur [[Qisas Al-Anbiya|Kisah Para Nabi]])]]
Hıdırellez memuliakan tokoh bermisteri Khidir (''Hızır'') yang kadangkala disamakan dengan [[Nabi Ilyas]], dan dikatakan telah meminum air kehidupan. Ada yang mengatakan bahawa Khidir telah datang menyelamatkan mereka yang kesusahan di darat, manakala Ilyas membantu yang di laut; dan mereka bertemu di sebatang pokok mawar pada waktu malam setiap 6 Mei. Perayaan ini juga disambut di bahagian Balkan dengan nama "Erdelez," yang jatuh pada hari yang sama dengan [[Đurđevdan|Hari George pada Musim Bunga]] atau [[Hari Santo George]].

Khidir juga dimuliakan dengan puasa tiga hari pada pertengahan Februari yang dipanggil ''Hızır Orucu''. Selain menahan diri daripada sebarang keselesaan atau keseronokan, penganut Alevi juga menahan diri daripada makanan dan air sepanjang hari, tetapi mereka minum cecair selain air pada waktu malam.

Ambil perhatian bahawa tarikh sambutan Khidir boleh berbeza untuk setiap penganut Alevi, yang kebanyakannya menggunakan [[takwim qamari]] tetapi sesetengah [[takwim suria]].

==== Müsahiplik ====
''Müsahiplik'' (lebih kurang, "Persahabatan") ialah hubungan seperjanjian antara dua orang lelaki sebaya, sebaik-baiknya bersama isteri mereka. Dalam majlis di hadapan seorang dede pasangan itu membuat komitmen seumur hidup untuk menjaga keperluan rohani, emosi dan fizikal satu sama lain serta anak-anak mereka. Hubungan antara pasangan yang telah membuat komitmen ini hampir sama kuatnya dengan pertalian darah, sehinggakan müsahiplik sering dipanggil persaudaraan rohani (''manevi kardeşlik''). Anak-anak pasangan yang telah membuat janji ini tidak boleh berkahwin.<ref>Krisztina Kehl-Bodrogi. 1988. Die Kizilbash/Aleviten, pp. 182–204.</ref>

Krisztina Kehl-Bodrogi melaporkan bahawa {{lang|tr|Tahtacı}} mengenal pasti müsahiplik sebagai pintu pertama (''şeriat''), kerana mereka menganggapnya sebagai prasyarat untuk yang kedua (''tarikat''). Mereka yang mencapai gerbang ketiga (''marifat'', "makrifat") mesti telah mengekalkan hubungan müsahiplik sekurang-kurangnya selama dua belas tahun. Memasuki pintu gerbang ketiga akan membubarkan hubungan müsahiplik (yang berterusan hingga mati), dalam upacara yang dipanggil ''Öz Verme Âyini'' ("upacara menyerahkan diri").

Nilai yang diperlukan untuk pintu kedua (dan perlu untuk memasuki gerbang ketiga) ialah ''âşinalık'' ("keakraban," mungkin dengan Tuhan). Yang untuk pintu ketiga dipanggil ''peşinelik''; untuk gerbang keempat (''hâkikat'', Kebenaran Tertinggi), ''cıngıldaşlık'' atau ''cengildeşlik'' (terjemahan tidak pasti).<ref>Lihat lagi "The significance of ''[[müsahiplik]]'' among the Alevis" dalam ''Synchronistic Religious Communities in the Near East'' (disunting bersama oleh beliau, bersama B. Kellner-Heinkele & A. Otter-Beaujean), Brill 1997, hlm. 131 dsb.</ref>

=== Amalan rakyat ===
Terdapat {{multiple image
| align = right
| direction = vertical
| width = 220
| image1 = Sam'dan lokma tatlisi.jpg
| image2 = Aşure.jpg
| caption2 = Sudah menjadi tradisi Alevi dan Ahli Sunah untuk mengedarkan [[lokma]] (atas) dan [[bubur asyura]] (bawah) secara terbuka di Turki.
}}banyak amalan rakyat tetapi hanya beberapa daripadanya khusus untuk penganut Alevi. Berhubungan ini, sarjana Martin van Bruinessen mencatatkan tanda dari Kementerian Agama Turki, yang diletakkan pada keramat Sultan Eyüp di Istanbul, yang mempersembahkan:<blockquote>...senarai panjang amalan "khurafat" yang secara tegas diisytiharkan sebagai bukan Islam dan tidak menyenangkan, seperti menyalakan lilin atau meletakkan "batu hajat" di atas kubur, mengikat cebisan kain pada keramat atau pada pokok di hadapannya, melemparkan duit ke atas kubur, meminta bantuan orang mati secara langsung, mengelilingi pepohonan di halaman sebanyak tujuh kali atau menempelkan muka ke dinding makam dengan harapan akan mendapat penyembuhan keramat, mengikat manik-manik ke keramat dan mengharapkan sokongan ghaib daripadanya, mengorbankan ayam jantan atau ayam belanda sebagai nazar kepada keramat. Senarai itu mungkin merupakan inventori amalan tempatan biasa yang pihak berkuasa ingin mencegah muncul semula.<ref>''Religious practices in the Turco-Iranian World'', 2005.</ref></blockquote>Amalan lain yang serupa termasuk mencium bingkai pintu bilik suci; tidak memijak ambang bangunan suci; memohon doa daripada penyembuh yang terkenal; dan membuat lokma dan berkongsi dengan orang lain. Juga, bubur asyura dibuat dan dikongsi dengan rakan-rakan dan keluarga pada bulan Muharam pada [[Hari Asyura]].<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=P-FqDgAAQBAJ&pg=PA42|title=Food, Feasts, and Faith: An Encyclopedia of Food Culture in World Religions &#91;2 volumes&#93;|last=Fieldhouse|first=P.|publisher=ABC-CLIO|year=2017|isbn=978-1-61069-412-4|page=42|access-date=August 11, 2017}}</ref>

==== Menziarah tempat suci ====
{{multiple image
| align = right
| direction = vertical
| header = 
| width = 220
| image1 = Pir Sultan istirahatgahı.jpg
| caption1 = [[Makam]] [[Pir Sultan Abdal]] di [[Sivas]]
| image2 = Karacaahmet cemetery (2023-10-21) 20.jpg
| caption2 = Pintu masuk [[Perkuburan Karacaahmet]] di [[Istanbul]], Turki
}}Melakukan ziarah dan berdoa di makam para wali atau ''pir'' Alevi-Bektasyi adalah perkara biasa. Beberapa tempat yang paling kerap dikunjungi ialah keramat Şahkulu dan Karacaahmet (kedua-duanya di [[Istanbul]]), Abdal Musa ([[Antalya]]), Kompleks Seyyid Battal Gazi ([[Eskişehir]]), Hamza Baba ([[İzmir]]), Hasandede ([[Kırıkkale]]).<ref>{{cite web|url=https://www.balikligol.com/kultur-sanat/alevi-bektasilerin-kutsal-yerleri-turbeler-h3112.html|title=ALEVİ & BEKTAŞİLERİN KUTSAL YERLERİ-TÜRBELER haberleri}}</ref>

Berbeza dengan kerahsiaan majlis Cem, acara-acara di pusat dan tapak kebudayaan ini terbuka kepada orang ramai. Bagi perayaan Hacibektaş, sejak 1990 kegiatan di sana telah diambil alih oleh Kementerian Kebudayaan Turki demi kepentingan mempromosikan pelancongan dan patriotisme Turki, bukannya mazhab Alevi. Perayaan tahunan yang diadakan di [[Hacıbektaş]] (16 Ogos) dan [[Sivas]] (Pir Sultan Abdal Kültür Etkinlikleri, 23–24 Jun).

Sesetengah pengikut Alevi menziarahi gunung-gunung dan tapak alam semula jadi lain yang dipercayai penuh dengan kesucian.

==== Membayar zakat ====
Penganut Alevi perlu membayar [[zakat]], tetapi tiada formula yang ditetapkan atau jumlah yang ditetapkan untuk derma amal tahunan seperti dalam aliran-aliran Islam yang lain (2.5% daripada harta yang melebihi takat minimum tertentu). Sebaliknya, mereka perlu memberikan "lebihan" menurut al-Quran 2:219. Kaedah pembayaran zakat orang Alevi biasanya adalah dengan pemberian makanan (terutama binatang korban) untuk dikongsikan bersama jemaah dan tetamu. Penganut Alevi juga mendermakan duit yang akan digunakan untuk membantu golongan miskin, menyokong kegiatan agama, pendidikan dan kebudayaan pusat-pusat dan organisasi-organiasi Alevi (dargah, [[Wakaf (perundangan Islam)|wakaf]] dan perhimpunan), dan untuk menyediakan biasiswa pelajar.

== Sejarah ==
[[File:Hajji_Bektash_Wali.jpeg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Hajji_Bektash_Wali.jpeg|thumb|Miniatur pengasas tarekat Sufi Bektasyi, Hacı Bektaş-ı Veli (Ḥājjī Baktāsh Walī), dari zaman Uthmaniyah]]

=== Zaman Saljuk ===
Semasa perluasan orang Turki dari Asia Tengah ke Iran dan Anatolia pada zaman Saljuk (abad ke-11–12), puak-puak nomad Turkmen dan Kurdi menerima Islam Sufi dan pro-Ali di samping beberapa adat pra-Islam mereka. Pengislaman mereka pada masa ini banyak dicapai bukan dengan ulama menelitikan tafsir al-Quran dan hukum syariah, tetapi oleh ahli-ahli Sufi berkarisma yang mengikut kepercayaan pemujaan wali Muslim, penilikan mistik dan masa depan yang makmur dan bahagia, yang lebih bermakna kepada pola pemikiran orang [[Steppe|tataran]]. Puak-puak ini menguasai Anatolia selama berabad-abad dengan pahlawan-pahlawan agama mereka (ghazi) menerajui usaha menentang Byzantium dan Tentera Salib.<ref name="ebookshia.com">[https://ebookshia.com/upload/bookFiles/656/شيعه_لبنان_زير_سلطه_عثماني.PDF شيعه_لبنان_زير_سلطه_عثماني] ebookshia.com (in Arabic)</ref>{{page needed|date=September 2023}}

=== Zaman Uthmaniyah ===
Seperti di Khorasan dan Asia Barat sebelum ini, orang Turkmen yang menerajui kerajaan Uthmaniyah ke Balkan dan Asia Barat lebih terinspirasi oleh Islam Syiah rakyat yang agak kabur daripada sebuah sistem agama yang sebenar. Banyak kali, kempen Uthmaniyah diiringi atau dibimbing oleh darwis-darwis Bektasyi, pengikut wali Sufi Haji Bektash Veli dari abad ke-13 dan berasal dari [[Khorasan Raya|Khorasan]]. Selepas penaklukan [[Kustantiniyah|Konstantinopal]] pada tahun 1453, kerajaan Uthmaniyah makin bertekad untuk menegaskan kuasanya ke bahagian-bahagian terjauh Empayar tersebut, bukan sahaja dari segi kewangan tetapi juga perundangan dan politik.<ref name="ebookshia.com" />

Pemberontakan Alevi yang terhasil akibatnya, satu siri pemberontakan antikerajaan oleh orang Turkmen di Anatolia yang tidak mengikut mazhab Ahli Sunah, memuncak dengan pengasasan sebuah negara Syiah militan yang baru di Iran.<ref name="ebookshia.com" /> Empayar Uthmaniyah kemudiannya mengisytiharkan dirinya sebagai pembela menentang negara Syiah Safawiyah itu serta mazhab-mazhab yang berkaitan. Ini menyebabkan ketegangan antara golongan pemerintah Ahli Sunah Uthmaniyah dan orang Alevi di Anatolia. Wilayah ini menjadi medan pertempuran antara Safawiyah dan Uthmaniyah, masing-masing bertekad untuk cuba mengawalnya.

=== Republik Turki ===
Menurut Eren Sarı, orang Alevi melihat [[Mustafa Kemal Atatürk|Kemal Atatürk]] sebagai seorang [[Imam Mahdi|Mahdi]], "penyelamat yang dihantar untuk menyelamatkan mereka daripada kuk Uthmaniyah Ahli Sunah".<ref name="Sarı-2017-26">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=x0y1DgAAQBAJ&q=To+prevent+penetration+by+hostile+outsiders%2C+the+Alevis+insisted+on+strict+endogamy+which+eventually+made+them+into+a+quasi-ethnic+group&pg=PA16|title=The Alevi Of Anatolia: During the great Turkish expansion from Central Asia .|last1=Sarı|first1=Eren|date=2017|publisher=noktaekitap|page=16|access-date=27 July 2017}}</ref> Bagaimanapun, pogrom terhadap kaum Alevi tidak berhenti selepas penubuhan Republik Turki. Dalam serangan terhadap golongan kiri pada 1970-an, golongan ultranasionalis dan reaksioner membunuh ramai orang Alevi. Malatya pada tahun 1978, Maraş pada tahun 1979, dan Çorum pada tahun 1980 menyaksikan pembunuhan ratusan orang Alevi, pembakaran ratusan rumah, dan berbilang rompakan.<ref name="memorializeturkey">{{cite web|url=http://www.memorializeturkey.com/en/memorial/pir-sultan-abdal-monument-and-festival/|title=Pir Sultan Abdal Monument and Festival|website=memorializeturkey.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714233448/http://www.memorializeturkey.com/en/memorial/pir-sultan-abdal-monument-and-festival/|archive-date=14 July 2014|access-date=27 June 2014}}</ref><ref name="turkishpolicy">{{cite web|url=http://www.turkishpolicy.com/dosyalar/files/zeynep_alemdar-rana_birden_corbacioglu-10_4.pdf|title=ALEVIS AND THE TURKISH STATE|last1=Rana Birden Çorbacıoğlu|first1=Zeynep Alemdar|website=turkishpolicy.com|access-date=27 June 2014}}</ref>

Kaum Alevi telah menjadi mangsa pogrom semasa zaman Uthmaniyah dan di bawah republik Turki sehingga pembunuhan beramai-ramai Sivas 1993.<ref name="22-7-17-nyt" /><ref name="memorializeturkey" /><ref name="turkishpolicy" />{{Chart top|Sejarah kemunculan tarekat Alevi|collapse=yes}}
{| class="{{{class|navbox}}}" style="float:{{{1|center}}}; margin: 2ex 0 0.6em 0.5em; width: 8em; line-height:111%;" 
!<small>The schematic history of the development of the [[Imāmī]]-[[Schools of Islamic theology#Alevism|Alevism]] from other [[Shī‘ah]] [[Muslim sects]] </small>
|-
|
{{chart/start|align=right}}
{{chart|WAM|v|BAU||FBA|v|AMJ|v|NBJ||BAU=[[Barrah binti Abdul Uzza|Barrah]]|WAM=[[Wahb bin Abdu Manaf|Wahab]]|FBA=[[Fatimah binti Amr|Fatimah]]|AMJ=[[Abdul Muttalib]]|NBJ=[[Natilah binti Janab|Natilah]]|boxstyle_AMJ=background-color:Aquamarine;|boxstyle_FBA=background-color:Aquamarine;|boxstyle_WAM=background-color:MediumSpringGreen;|boxstyle_BAU=background-color:MediumSpringGreen;}}
{{chart||,|-|'||,|-|v|-|-|-|'||||`|-|.||}}
{{chart|ABW|v|ABM|!|ABH|v|FBQ||ABB|ABW=[[Aminah binti Wahab]]|ABM=[[Abdullah bin Abdul Muttalib|Abdullah]]|HMZ=[[Abdullah bin Abdul Muttalib|Hamzah]]|ABB=[[Abbas bin Abdul Muttalib|Abbas]]|FBQ=Fatimah binti Qais|ABH=[[Asad bin Hasyim|Asad]] bin [[Hasyim bin Abd Manaf|Hasyim]]|boxstyle_ABH=background-color:PaleGreen;|boxstyle_ABT=background-color:MediumSpringGreen;|boxstyle_ABW=background-color:MediumSpringGreen;|boxstyle_FBQ=background-color:PaleGreen;|boxstyle_ABM=background-color:Aquamarine;}}
{{chart||||`|-|.||`|-|.||`|-|.||||!||}}
{{chart|HBH|v|MHD||ABT|v|FBA||ABA||||||||MHD='''[[Muhammad]]'''<br /><small>([[Salasilah keturunan Nabi Muhammad|Salasilah]])</small>|HBH=[[Khadijah binti Khuwailid]]|ABA=[[Abdullah bin Abbas|Abdullah]]|ABT=[[Abu Talib]]|FBA=[[Fatimah binti Asad]]|boxstyle_MHD=background-color:DeepSkyBlue;|boxstyle_HBH=background-color:Aqua;|boxstyle_ABH=background-color:MediumSpringGreen;|boxstyle_FBA=background-color:PaleGreen;|boxstyle_ABT=background-color:Aquamarine;}}
{{chart||,|-|'||||,|-|-|-|'||||||!|}}
{{chart|FAT|-|v|-|ALİ|-|v|-|KBJ||AAA|FAT='''[[Fatimah al-Zahra]]'''|AAA=<small>Ali bin [[Abdullah bin Abbas|Abdullah]] b. [[Abbas bin Abdul Muttalib|Abbas]]</small>|KBJ=<small>[[Khaulah binti Jaafar|Khaulah b. Jaafar]] [[Bani Hanifah|al-Hanafiyah]]</small>|ALİ='''[[Ali bin Abu Talib]]'''<br /><small>([[Salasilah keluarga Ali|Salasilah]])</small>|boxstyle_ALİ=background-color:DodgerBlue;|boxstyle_FAT=background-color:SkyBlue;|boxstyle_KBJ=background-color:PowderBlue;}}
{{chart|||,|-|^|-|.||||`|-|-|-|.|||!||||}}
{{chart||HAS||HUS|v|SBN||MBH|7|`|.|SBN=[[Sharbanu]]|MBH='''[[Muhammad bin al-Hanafiyah|Ibnu Hanifiyah]]'''|HAS='''[[Hasan bin Ali]]'''|HUS='''[[Husain bin Ali]]''' <small>([[Salasilah keluarga Husain bin Ali|Keluarga]])</small>|boxstyle_HAS=background-color:LightSkyBlue;|boxstyle_HUS=background-color:LightSkyBlue;|boxstyle_MBH=background-color:LightSteelBlue;}}
{{chart|||!||||||!||||||!||:||!|}}
{{chart||FTM|-|v|-|ZAYN|v|JSN|!|KAY|!||||||ZAYN=[[Ali al-Sajjad|Zain al-Abidin]]|FTM=[[Fatimah binti Hasan]]|JSN=Jayda al-Sindhi|KAY=[[Al-Kaisaniyyah|Kaisaniyah]]<br /><small>([[Mukhtar al-Thaqafi]])</small>|boxstyle_KAY=background-color:Thistle;|boxstyle_ZAYN=background-color:Turquoise;|boxstyle_FTM=background-color:Turquoise;}}
{{chart||||||!|||||!||||!||:||!|}}
{{chart|UFQ|v|BAQ|||ZAY||AHS|J||!||BAQ=[[Muhammad al-Baqir]]|UFQ=[[Farwah binti al-Qasim|Farwah]] binti<br /><small>[[Al-Qasim bin Muhammad bin Abu Bakr|al-Qasim]] bin [[Muhammad bin Abu Bakar|Muhammad]]</small>|ZAY=[[Zaid bin Ali]] <small>([[Zaidiyah]])</small>|AHS=<small>[[Sufi|Sufi]] pertama</small><br /> [[Abdullah bin Muhammad bin al-Hanafiyah|Abu Hasyim]] <small>(Hashimiyah)</small>|boxstyle_HUS1=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_AHS=background-color:Lavender;|boxstyle_UFQ=background-color:Azure;|boxstyle_ZAY=background-color:PaleTurquoise;|boxstyle_BAQ=background-color:Turquoise;}}
{{Tree chart||||!|||||||:||||L|~|~|T2|'|}}
{{chart|||AMJ|||YEM|A|ZYD|||MAI||AMJ=[[Ja'far al-Sadiq]]|boxstyle_AMJ=background-color:LightCyan;|MAI=[[Muhammad bin Ali bin Abdallah|Muhammad "al-Imām"]]|ZYD=[[Zaidiyah]]-[[Dinasti Alawiyah|Alawiyah]]|boxstyle_ZYD=background-color:AliceBlue;|YEM=[[Imam-imam Yaman|Yaman]]-mazhab Lima Imam|boxstyle_YEM=background-color:AliceBlue;|boxstyle_MAI=background-color:Plum;}}
{{chart||,|-|^|-|v|-|-|-|v|-|-|-|.||||!||}}
{{Tree chart|İBJ||FAT||ALD|,|KAD||IAI|||İBJ=[[Ismail bin Jafar]]|IAI=Ibrāhim<br /> [[Muhammad bin Ali bin Abdallah|"al-Imām"]]|FAT=[[Abdullah al-Aftah bin Jafar al-Sadiq|Al-Aftah]]<br /><small>([[Aftahiyya]])</small>|ALD=[[Muhammad bin Ja'far al-Sadiq (al-Dibaj)|Al-Dibaj]] <br /><small>(Sumaitiyah)</small>|KAD=[[Musa al-Kazim]]|boxstyle_FAT=background-color:LemonChiffon;|boxstyle_İBJ=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_KAD=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_ALD=background-color:Ivory;}}
{{chart||!||||!||||,|-|+|-|.||||:|||}}
{{chart|İSM|7|AAA||İBR|!|İSN||MUS||İSM=[[Ismailiyah]] [[Imamah (Ismailiyah)|Imami]]|MUS=[[Abu Muslim|Muslimiyyah]] <small>(Sīnbād)</small>|boxstyle_İSM=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_İSN=background-color:#FFFFCC;|İSN=[[Syiah Imam Dua Belas|Athnaasyariyah]] Imami|AAA=[[Muhammad bin Abdullah al-Aftah|Muhammad al-Aftah]]|İBR=[[Ibrahim bin Musa al-Kazim|Ibrahim bin Musa]]|boxstyle_MUS=background-color:LightPink;}}
{{Tree chart||F|~|A|~|7||||,|-|'||!||,|-|(||}}
{{chart|MBİ||SEV||FTM|F|ARD|!|TUR||||TUR=[[Ishaq al-Turk]]|MBİ=[[Muhammad bin Ismail|Al-Maktum]] <br /><small>(Mubarakiyah)</small>|SEV=[[Syiah Imam Bertujuh|Imam Tujuh]]|FTM=[[Fatimah binti Musa|Fatimah al-Maksumah]]|ARD=[[Ali ar-Ridha]]|boxstyle_MBİ=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_SEV=background-color:PeachPuff;}}
{{chart||!||||:||F|~|~|~|J||!||`|-|.||}}
{{Tree chart|WAF||QAR|D|TUS|,|JAW||MUH|||QAR=<small>[[Hamdan Qarmat|Ḥamdān Qarmaṭ'l-ʾAšʿaṯ]]</small>|WAF=[[Ahmad al-Wafi|ʿAbadullāh<small> ''(Wafī Aḥmad)''</small>]]|TUS=[[Al-Tustari]]<br /><small>([[Tasawuf]])</small>|JAW=[[Muhammad al-Jawad|Muhammad al-Taqī ''(Jawad)'']]|MUH=Muḥammirah <small>([[Muqanna]])</small>|boxstyle_MUH=background-color:HotPink;|boxstyle_TUS=background-color:Linen;}}
{{chart||!||||:||:||,|-|^|-|.||||!||}}
{{chart|HAS1132||SAD|:|MUS|,|HAD|7|KHR|HAD=[[Ali al-Hadi]]|SAD=[[Abu Sa'id al-Jannabi|Abu Said]]|HAS1132=[[Muhammad al-Taqi|Aḥmad <small> ''(Taqī Muhammad)'' </small>]]|MUS=[[Musa al-Mubarraqah]]|KHR=[[Khurramiyah]] <small>([[Babak Khorramdin|Babak]], Maziar)</small>|boxstyle_KHR=background-color:Coral;}}
{{chart||!||||:||:||,|-|^|-|.||:||:||}}
{{chart|HAS2132||TAH|:|MAH||HAS|:|KIZ|||HAS2132=[[Radi Abdullah|Husain<small><br /> ''(Raḍī ʿAbdillāh)''</small>]]|HAS=[[Hasan al-Askari]]|TAH=[[Abu Tahir al-Jannabi|Abu-Tahir]]|KIZ=[[Kızılbaş]]|MAH=[[Muhammad bin Ali al-Hadi|Muhammad]] bin [[Ali al-Hadi|Ali]]|boxstyle_KIZ=background-color:LightCoral;}}
{{Tree chart||!||||!||L|~|~|7|||!||:||:|||||boxstyle=background:LightBlue;}}
{{Tree chart|UAM||QAR|||NAM||!|NUS|:||NUS=[[Abu Shuaib Muhammad bin Nusair|Ibnu Nusair]] <small>(‘Ulyāʾiyya)</small>|UAM=[[Ubaidullah al-Mahdi Billah|Ubaidullah]] <small>([[Fatimiyah]])</small>|NAM=[[Fazlallah Astarabadi (Naimi)|Nāimī]]-[[Hurufi|Ḥurūfīs]]|QAR=[[Qarmati]]|boxstyle_QAR=background-color:PeachPuff;|boxstyle_UAM=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_NUS=background-color:Moccasin;|boxstyle_NAM=background-color:Linen;}}
{{Tree chart||!||||,|-|v|-|-|'|||!||:||:||||}}
{{chart|HAS223||AAA|!|||MAH|^|ALK|:||HAS223=[[Al-Qa'im (Fatimid caliph)|al-Qāʾim]]|AAA=ʿAlī Al-Aʿlā <small>([[Bektasyiyah]])</small>|MAH=[[Muhammad al-Mahdi|Muhammad]] <br /><small>(Imam Zaman)</small>|ALK=[[Al-Khaṣībī]] <small>([[Nusairi]])</small>|boxstyle_NAM=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_MAH=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_ALK=background-color:Moccasin;|boxstyle_AAA=background-color:Linen;}}
{{chart||!||||:||!||||!||||||:||||}}
{{chart|HAS224|||:|MPS||TWE||SAR|:||HAS224=[[al-Mansur Billah|al-Manṣūr]]|MPS=[[Mahmoud Pasikhani|Pasīkhānī]] <small>([[Nuktawiyah]])</small>|NUS=[[Nusairi]]|TWE=[[Imamiyah]] <small>(Dua Belas Imam)</small>|SAR=[[Sarı Saltuk]] <small>([[Bektaşi|Bektasyi]])</small>|boxstyle_NUS=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_TWE=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_MPS=background-color:Linen;|boxstyle_SAR=background-color:MistyRose;}}
{{chart||!||||:||||,|-|^|-|.||:||:||}}
{{Tree chart|HAS225||NES||JAF||ALE|X|OTM|OTM=[[Otman Baba]]|HAS225=[[Al-Muiz Lidinullah|al-Muiz]]|NES=[[Imadaddin Nasimi|Nasimi]]|JAF=[[Jafariyah]]|ALE=[[Alevi]]|boxstyle_JAF=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_ALE=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_NES=background-color:Linen;|boxstyle_OTM=background-color:MistyRose;}}
{{chart||!||||,|-|-|-|+|-|-|-|.||:||!|}}
{{chart|ALA||AKH||SHY||USL|:|BAL||||BAL=[[Balım Sultan]]|ALA=[[Al-Aziz Billah|al-Aziz]]|AKH=[[Akhbari]]|SHY=[[Syaikhi]]|USL=[[Usuli]]|boxstyle_QAR=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_AKH=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_SHY=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_USL=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_BAL=background-color:MistyRose;}}
{{chart||!||||!||||:||||!||:||!|}}
{{chart|HAS234|7|SAF||BAB|.|VEF|:|GÜL||||HAS234=[[Al-Hakim bi-Amr Allah|al-Ḥākim]]|BAB=[[Nuqta-yi Ula]] <small>([[Bábis]])</small>|VEF=Velayat-e-faqih <small>([[Iran]])</small>|GÜL=[[Gül Baba]] <small>([[Hurufi]]-[[Bektaşi]])</small>|SAF=[[Dinasti Safawiyah|Safawiyah]] <small>(Iran Safawiyah)</small>|boxstyle_GÜL=background-color:MistyRose;}}
{{chart||!||L|~|7||||,|-|^|-|.||L|~|7||}}
{{chart|HAS312||DRZ||AZL||BHI|F|OAL|HAS312=[[Ali al-Zahir|al-Ẓāhir]]|DRZ=[[Durzi]] <br /><small>([[Al-Muqtana]]) </small>|OAL=Alevi lain <small>(Bektasyiyah)</small>|AZL=Mirza Yahya <small>([[Azaliyah]])</small>|BHI=Mirza Ḥusain<small>([[Baháʼí]])</small>|boxstyle_OAL=background-color:Pink;}}
{{chart||`|-|.||||||||||||:||!|}}
{{chart|||ALM|~|NKH|-|BAP|F|YAR|!||||||YAR=[[Yarsani]] <br /><small>([[Sultan Sahak]])</small>|ALM=[[Al-Mustansir Billah|Al-Mustanṣir bi-Llāh]]|NKH=[[Da'i al-Mutlaq|Dai]] [[Nasir Khusraw]]|BAP=Orang Pamiri [[Gorno-Badakhshan|Badakhshan]] & [[Wilayah Badakhshan|Afgan]]|boxstyle_NKH=background-color:Seashell;|boxstyle_BAP=background-color:Seashell;}}
{{Tree chart||,|-|^|-|j|-|-|-|.||!||:||:||!||||}}
{{Tree chart|HAS3112||MBM||NIZ|!|YEZ|:||!||HAS3112=[[Al-Musta'li]] <small>([[Ismailiyah Mustakli]])</small>|NIZ=Al-Nizar <br /><small>(Nizārīyah)</small>|YEZ=[[Ostad Elahi]] <br /><small>([[Ali-Ilahi]])</small>|BAM=[[Baha al-Din al-Muqtana]]|ADD=<small>[[Nashtakin al-Darazi|Nashtakin<br />al-Darazi]]</small>|MBM=<small>Muḥammad bin Abu Tamim </small>|boxstyle_HAS3112=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_ADD=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_NIZ=background-color:PapayaWhip;}}
{{Tree chart||`|-|.||!||||:||!||||:||!||}}
{{Tree chart||,|AMR|l4|||SAB|!|||BFR|!||AMR=[[Al-Amir|Al-Āmir]]|BFR=[[Ishikisme|Alevi Işık]]|SAB=[[Tarekat Hasyasyin|Hasyasyin]] <small>([[Hassan Sabbah|Ḥ. bin Sabbah]]) </small>|boxstyle_SAB=background-color:PapayaWhip;}}
{{Tree chart||!||:||:||||:||!||||,|-|+|-|.|}}
{{chart|TAQ|:|HAF||HAS|!|||ALN|!|HAR|||TAQ=[[At-Tayyib Abu'l-Qasim|At-Tayyib]] <small>([[Tayyibi]]s)</small>|HAF=[[Al-Hafiz|Al-Ḥāfīz]] <small>([[Hafizi]])</small>|HAS=[[Hassan Ala Dhikrihi's Salam|Ḥasan ʿAlā]] <small>([[Alamut Castle|Alamūt]] [[Nizārī Ismā'īlī state|Nizārī]]s) </small>|HAR=[[Harabati baba tekke|Harabati]] <br /><small>([[Baba Rexheb]]) </small>|ALN=Ali<br /> <small>([[Demir Baba Teke|Demir Baba]]) </small>|boxstyle_HAR=background-color:LavenderBlush;|boxstyle_HAF=background-color:LightYellow;|boxstyle_HAS=background-color:PapayaWhip;|boxstyle_TAQ=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_ALN=background-color:LavenderBlush;}}
{{Tree chart||G2|~|J||||||!||`|-|.||||!|}}
{{chart|ARW|-|DAW|.|AGA||PAM||CEP||ARW=[[Arwa al-Sulaihi|Arwa <br />al-Sulaihi]]|CEP=[[Chepni]]|DAW=[[Zuaib bin Musa]] <small>([[Dawoodi Bohra|Dawoodi]])</small>|AGA=[[Aga Khan|Agha Khan]] <small>(Ismailiyah Nizari)</small>|boxstyle_DRZ=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_DAW=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_AGA=background-color:PapayaWhip;|HUS2232=[[Dawoodi Bohra#Perpecahan antara Bohra|Bohra lain]]|PAM=[[Pergunungan Pamir|Pamir]] [[Imamah (Ismailiyah)|Ismailiyah]]|boxstyle_CEP=background-color:LavenderBlush;|boxstyle_PAM=background-color:Seashell;}}
{{chart||,|-|-|-|v|-|+|-|v|-|-|-|.|}}
{{chart|SUL||ALA|!|HEB|,|ATB|||SUL=[[Sulaiman bin Hassan|Sulaiman]] <small>([[Sulaimani]])</small>|HEB=<small>[[Hebtiahs Bohra]]</small>|ALA=<small>Ali bin Ibrāhim<br />([[Alavi Bohra]])</small>|PDB=[[Dawoodi Bohra Progresif|Dawoodi Progresif]]|boxstyle_HEB=background-color:#FFFFCC;|ATB=<small>[[Abdul Hussain Jivaji|A . Hussain Jivaji]]<br /> ([[Atba-i-Malak]])</small>|boxstyle_SUL=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_ALA=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_ATB=background-color:#FFFFCC;}}
{{chart||,|-|-|-|v|-|'||,|-|^|-|.||}}
{{chart|JAF||PDB||AMV||AMB|||JAF=<small>[[Jafari Bohras]] ([[Syed Jafar Ahmad Shirazi]])</small>|PDB=<small>[[Dawoodi Bohra Progresif|Dawoodi Progresif]] ([[Asghar Ali Engineer|Asghar Ali]])</small>|AMB=<small>[[Atba-e-Malak Badar|Atba-i-Malak Badar]] ([[Badruddin Ghulam Hussain Miya Khan Saheb|Ghulam Hussain Miya Khan]])</small>|AMV=<small>[[Atba-i-Malak Vakil]] ([[Abdul Qadir Ebrahimji|A. Qadir Ebrahimji]])</small>|boxstyle_PDB=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_AMB=background-color:#FFFFCC;|boxstyle_AMV=background-color:#FFFFCC;}}
{{chart/end}}
{{Tree chart/end}}
{{chart bottom}}

== Demografi ==
[[File:Alevis_in_Turkey.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Alevis_in_Turkey.png|thumb|Taburan populasi Alevi di Turki. Merah = Alevi Anatolia (Turk dan Kurds). Merah tua = Alawi (Arab) di Turki Selatan.]]
[[File:1_-_Hamburg_1._Mai_2014_03.JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:1_-_Hamburg_1._Mai_2014_03.JPG|thumb|Pengikut Alevi dalam demonstrasi di Hamburg. Gegantung bertulis "Persatuan kebudayaan Alevi di Hamburg dan sekitarnya"]]
Kebanyakan kaum Alevi tinggal di Turki, di mana mereka minoriti dan Muslim Ahli Sunah pula golongan majoriti. Saiz penduduk Alevi juga dipertikaikan tetapi kebanyakan anggaran meletakkannya antara 5 dan 10 juta orang atau kira-kira 10% populasi.<ref name="usstate">{{cite web|url=https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90204.htm|title=Turkey: International Religious Freedom Report 2007|date=14 September 2007|publisher=State.gov|access-date=9 August 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/LB18Ak04.html|title=Turkey's Alevi strive for recognition|author=Daan Bauwens|date=18 February 2010|work=Asia Times Online|archive-url=https://web.archive.org/web/20100222035039/http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/LB18Ak04.html|archive-date=22 February 2010|access-date=9 August 2011}}</ref> Anggaran peratusan penduduk Turki yang Alevi adalah antara 4% dan 15%.<ref name="TR100" /> Terdapat minoriti yang bersebaran dan tinggal di [[Balkan]], [[Caucasus]], [[Cyprus]], [[Yunani]], [[Iran]] dan diaspora seperti di [[Jerman]] dan [[Perancis]].<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Kv6d_yXa7iUC&q=alevis+worldwide&pg=PA38|title=The Alevis in Turkey and Europe: Identity and Managing Territorial Diversity|last1=Massicard|first1=Elise|date=2012-10-12|publisher=Routledge|isbn=9781136277986|access-date=5 June 2014|via=googlebooks.com}}</ref> Dalam bancian United Kingdom 2021, Alevisme didapati ialah agama kelapan terbesar di England dan Wales, selepas Kristian, Islam, Hindu, Sikh, Buddha, Yahudi dan Paganisme.<ref name="Religion, England and Wales">{{Cite web|url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/culturalidentity/religion/bulletins/religionenglandandwales/census2021|title=Religion, England and Wales|website=Office of National Statistics|access-date=2022-11-30}}</ref>

Terdapat anggaran berbeza tentang komposisi etnik kaum Alevi. Namun orang Turki mungkin kumpulan etnik terbesar dalam kalangan Alevi kerana pekan-pekan dan bandar-bandar lama bersejarah mereka.{{Citation needed|date=August 2023}} Walaupun Dressler menyatakan pada tahun 2008 bahawa kira-kira satu pertiga populasi Alevi adalah Kurdi,<ref name="referenceworks.brillonline.com2">{{EI3|title=Alevīs|year=2008|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/alevis-COM_0167?s.num=0&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-3&s.q=Alevīs|last=Dressler|first=Markus}}</ref> Hamza Aksüt berpendapat majoritinya Kurdi<ref>{{cite book|title=The Cambridge History of the Kurds|last=Gezik|first=Erdal|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=2021|editor-last=Bozarslan|editor-first=Hamit|page=562|chapter=The Kurdish Alevis: The Followers of the Path of Truth|doi=10.1017/9781108623711.026|s2cid=235541104}}</ref> apabila semua golongan yang beliau anggap adalah Alevi, seperti Yarsani,<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=d2FPAQAAIAAJ|title=Aleviler: Türkiye, İran, İrak, Suriye, Bulgaristan : araştırma-inceleme|last1=Aksüt|first1=Hamza|date=2009|publisher=Yurt Kitap-Yayın|isbn=9789759025618|page=319|access-date=31 July 2022}}</ref> diambil kira.<ref>{{cite AV media|url=https://www.youtube.com/watch?v=L3is6Fi3iqI&t=13m8s|title=Hamza Aksüt ile Alevi Ocakları Üzerine - Aleviliğin Kökleri|people=Hamza Aksüt|language=Turkish|access-date=1 August 2022}}</ref>

Kebanyakan Alevi mungkin berasal dari kaum Kizilbash atau Bektasyi.<ref name=":0" /> Alevi (Kizilbash) tradisionalnya kebanyakannya berada di luar bandar dan mendapat identiti mereka daripada ibu bapa. Namun, Bektasyi pula kebanyakannya tinggal di bandar dan secara rasmi menyatakan mana-mana Muslim boleh menjadi ahli. Kelompok-kelompok ini asing tetapi mengikut "sistem kepercayaan yang lebih kurang sama".<ref name=":0" />

=== Anggaran populasi ===
Bilangan penduduk Alevi telah dianggarkan seperti berikut

* Kira-kira 20 juta menurut Daily Sabah, sebuah akhbar yang rapat dengan kerajaan pada 2021.<ref name="dailysabah">{{cite web|url=https://www.dailysabah.com/politics/news-analysis/govt-signals-action-for-turkeys-alevi-community-amid-obstacles|title=Govt signals action for Turkey's Alevi community amid obstacles|date=31 December 2021|website=www.dailysabah.com|access-date=9 March 2022}}</ref>
* 12,521,000 menurut Sabahat Akkiraz, seorang ahli parlimen dari [[Parti Rakyat Republik|CHP]].<ref name="habersol">{{cite web|url=http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/sabahat-akkirazdan-alevi-raporu-haberi-64266|title=Sabahat Akkiraz'dan Alevi raporu|date=14 December 2012|website=haber.sol.org.tr|access-date=25 June 2014}}</ref>
* "kira-kira 15 juta..."{{Snd}}Krisztina Kehl-Bodrogi.<ref name="Near East' 1997">From the introduction of ''Syncretistic Religious Communities in the Near East'' edited by her, B. Kellner-Heinkele, & A. Otter-Beaujean. Leiden: Brill, 1997.</ref>
* 4% daripada jumlah penduduk Turki{{Snd}}Penyelidikan dan Perundingan KONDA (2021).<ref name="TR100" />
* Di Turki, 15% daripada jumlah penduduk Turki (lebih kurang 10.6 juta){{Snd}}Shankland (2006).<ref>''Structure and Function in Turkish Society.'' Isis Press, 2006, p. 81.</ref>
* 20 hingga 25 juta menurut Kumpulan Hak Minoriti.<ref name=":0" />
* Terdapat komuniti Alevi asli dengan 3,000 orang di Thrace Barat, Yunani.<ref>{{cite web|url=http://www.tovima.gr/world/article/?aid=379767|title=ΤΟ ΒΗΜΑ – Αλεβίτες, οι άγνωστοι "συγγενείς" μας – κόσμος|author=Μποζανίνου Τάνια|date=23 January 2011|publisher=Tovima.gr|access-date=2012-11-22}}</ref>

* The predominant religion of the [[:en:Äynu_people|Äynu people]] of western China is Alevism.<ref name="KAM">{{cite book|title=The Cambridge Companion to Modern Chinese Culture|last=Louie|first=Kam|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=2008|isbn=978-0521863223|page=114}}</ref><ref name="XIN">{{cite book|title=Xinjiang: China's Muslim Borderland: China's Muslim Borderland|last=Starr|first=S. Frederick|publisher=[[Routledge]]|year=2004|isbn=978-0765613189|page=303}}</ref><ref name="WHIT">{{cite web|url=https://arminda.whitman.edu/theses/240|title=Mummy dearest : questions of identity in modern and ancient Xinjiang Uyghur Autonomous Region|last1=Bader|first1=Alyssa Christine|date=9 May 2012|publisher=Alyssa Christine Bader [[Whitman College]] p31|access-date=19 November 2020}}</ref> There are estimated to be around 30–50 thousand Äynu, mostly located on the fringe of the [[:en:Taklamakan_Desert|Taklamakan Desert]].<ref name="Johanson">{{cite web|url=http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/johanson_01.pdf|title=Discoveries on the Turkic Linguistic Map|last=Johanson|first=Lars|year=2001|publisher=Swedish Research Institute in Istanbul|location=Stockholm|pages=21–22|volume=5}}</ref><ref name=":02">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oZCOAwAAQBAJ&q=aynu+people&pg=PA15|title=Ethnic Groups of North, East, and Central Asia: An Encyclopedia|last=Minahan|first=James B.|publisher=ABC-CLIO|year=2014|isbn=9781610690188|pages=14–15}}</ref>
* 25,672 Alevi tinggal di England dan Wales.<ref name="Religion, England and Wales" />
* 600,000 hingga 700,000 Alevi tinggal di Jerman.<ref>{{Cite web|url=https://www.kassel.de/buerger/stadtgesellschaft/rat-der-religionen/alevitische-gemeinde.php|title=Alevitische Gemeinde|website=Stadt Kassel}}</ref><ref>{{cite web|url=https://fowid.de/meldung/aleviten-deutschland|title=Aleviten in Deutschland|date=16 September 2021}}</ref>
* 100,000 hingga 200,000 Alevi tinggal di Perancis.<ref>{{cite journal|last1=Yaman|first1=Ali|last2=Dönmez|first2=Rasim Özgür|year=2016|title=Creating cohesion from diversity through mobilization: Locating the place of Alevi federations in Alevi collective identity in Europe|url=https://dergipark.org.tr/en/pub/tkhcbva/issue/71962/1157641|journal=Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi|publisher=Ankara Hacı Bayram Veli University|issue=77|pages=13–36}}</ref><ref>{{cite book|title=Muslim Political Participation in Europe|last=Koşulu|first=Deniz|publisher=Edinburgh University Press|year=2013|isbn=978-0-7486-4694-4|pages=255–276|chapter=The Alevi quest in Europe through the redefinition of the Alevi movement: recognition and political participation, a case study of the Fuaf in France|doi=10.3366/edinburgh/9780748646944.003.0013}}</ref>

=== Social groups ===
[[File:Alevisme.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Alevisme.jpg|thumb|Khat Alevi-Bektasyi]]
Seorang sarjana Turki yang bekerja di Perancis telah membezakan empat kumpulan utama dalam kalangan Alevi kontemporari di Turki.<ref name=":2">Bilici, F: "The Function of Alevi-Bektashi Theology in Modern Turkey", seminar. Swedish Research Institute, 1996</ref>

Kumpulan pertama, yang membentuk majoriti penduduk Alevi, menganggap diri mereka sebagai Muslim sejati dan sudi bekerjasama dengan kerajaan. Ia berpegang kepada cara Jafar al-Sadiq, Imam Keenam Syiah. Konsep Tuhan kumpulan ini sama dengan Islam Ahli Sunah, dan seperti Syiah mereka menolak ketiga-tiga [[Khalifah Ar-Rasyidin|Khalifah]] pertama, yang Ahli Sunah terima sebagai sah dan hanya menerima Ali sebagai Khalifah yang sah dan sebenar.<ref name=":2" />

Kumpulan kedua, yang mempunyai pengikut kedua paling ramai dalam kalangan Alevi, dikatakan mengikut Syiah rasmi Iran dan disahkan penganut mazhab Dua Belas Imam, serta mereka menolak ajaran Tarekat Bektasyi. Mereka mengikut fikah Jafar al-Sadiq dan menentang kuasa kerajaan sekular.<ref name=":2" />

Kumpulan ketiga, fahaman minoriti Alevi, kebanyakannya diwakili oleh orang-orang yang tergolong dalam sayap politik kiri dan menganggap Alevi ialah pandangan hidup dan bukannya pegangan agama. Mereka melepaskan diri dari hubungan antara Alevisme dan Syiah Imam Dua Belas. Pengikut jemaah ini, yang kemudiannya menyokong Erdoğan Çınar, mempunyai majlis-majlis agama dan kumpulan kebudayaan yang dinamakan sempena Pir Sultan Abdal. Menurut falsafah mereka, manusia sepatutnya ada peranan penting, sama seperti ajaran Khurramiyah. Idea ini dicerminkan dalam pepatah "Tuhan ialah Manusia" yang disebut di atas dalam konteks [[Tritunggal]].<ref name=":2" />

Kumpulan keempat{{citation needed|date=July 2014}} yang mengamalkan beberapa aspirasi mistisisme Kristian, lebih menjurus kepada [[mistisisme]] heterodoks dan lebih dekat dengan Ikhwan Hajji Bektashi. Mengikut falsafah yang dibangunkan oleh jemaah ini, ahli mistik Kristian [[Francesco dari Assisi|St. Francesco dari Assisi]] dan Hindu [[Mahatma Gandhi]] merupakan orang yang lebih beriman kepada Tuhan daripada ramai orang Islam.<ref name=":2" />

== Pengaruh kepercayaan dan mazhab lain terhadap fahaman Alevi ==

=== Unsur-unsur Sufi ===
[[File:Syariah-thariqah-hakikah2.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Syariah-thariqah-hakikah2.jpg|thumb|'''Empat Wilayah Rohani dalam Bektasyiyah''': syariah, tariqah, haqiqah, dan wilayah keempat, makrifah, yang dianggap "ghaib", sebenarnya adalah pusat wilayah haqiqah. Makrifah ialah intipati keempat-empat wilayah.]]
Walaupun ia berasaskan Syiah, ia juga meminjam idea-idea tasawuf daripada tradisi Sufi. Contoh, Tuhan dalam fahaman Alevi berasal daripada falsafah [[Ibnu Arabi]], yang mana semuanya adalah pancaran Tuhan—daripada manusia, haiwan, tumbuhan dan batu-batan—dan matlamat hidup adalah untuk kembali bersatu dengan Tuhan, atau al-Haq (Kenyataan, Kebenaran). Dari perspektif tertinggi, semuanya adalah Tuhan. Pengikut Alevi mengagumi al-Hallaj, seorang ahli Sufi abad ke-10 yang dituduh mengeluarkan kata-kata kufur lalu dihukum bunuh di [[Baghdad]] kerana berkata, "Aku adalah Kebenaran" (''Ana al-Haq'').

Terdapat beberapa ketegangan antara tradisi rakyat Alevi dan Tarekat Bektasyi, iaitu tarekat Sufi yang berasaskan kepercayaan Alevi.<ref>Ataseven, I: "The Alevi-Bektasi Legacy: Problems of Acquisition and Explanation", page 1. Coronet Books Inc, 1997</ref> Dalam sesetengah komuniti Turki, tarekat-tarekat Sufi lain (Halveti-Jerrahi dan beberapa Rifaʽi) telah banyak dipengaruhi fahaman Alevi.

==== Wahdatulwujud ====
Tarekat Bektasyi banyak menekankan konsep Wahdatulwujud (''وحدة الوجود''), iaitu "Kesatuan Wujud" yang dirumuskan oleh [[Ibnu Arabi]]. Tarekat ini juga dipengaruhi secara mendalam oleh konsep-konsep Syiah, termasuk penghormatan besar terhadap Ali, Dua Belas Imam, dan sambutan Asyura yang memperingati [[Pertempuran Karbala]]. Perayaan lama Parsi, [[Nowruz]], disambut oleh pengikut Bektasyi sebagai hari lahir [[Imamah (doktrin Syiah)|Imam]] Ali.

Selaras dengan kepercayaan teras Wahdatulwujud, pengikut Bektasyi melihat realiti terkandung dalam Haqq-Muhammad-Ali, sebagai satu entiti yang bersatu. Namun, mereka tidak menganggap ini sebagai sejenis [[tritunggal]]. Banyak amalan dan majlis mereka menunjukkan persamaan dengan agama-agama lain, seperti makan malam ritual (''muhabbet'') dan pengakuan dosa tahunan kepada seorang ''baba'' ({{Lang|ar|مغفرة الذنوب|rtl=yes}}'','' ''magfirat-i zunub'').

Amalan dan ritual Bektasyi mengikut tafsiran al-Quran dan Sunah Nabi yang tidak ortodoks dan mistik. Mereka tidak memiliki doktrin bertulis yang khusus, jadi peraturan dan upacara boleh berbeza bergantung kepada pengaruh guru yang mendidik mereka. Pengikut Bektasyi umumnya menghormati tokoh-tokoh Sufi di luar tarekat mereka, seperti [[Ibnu Arabi]], [[Imam Al-Ghazali|al-Ghazali]], dan Jalaluddin Rumi, yang dianggap dekat dengan semangat mereka.

=== Mistisisme ===
Tarekat Bektasyi bersifat berpelantikan, dan ahli-ahlinya mesti melalui pelbagai peringkat atau darjat dalam perjalanan rohani menuju [[Realiti]]. Ahli peringkat pertama dipanggil ''aşık'' ({{Lang|ar|عاشق|rtl=yes}}), iaitu mereka yang tertarik kepada tarekat ini tetapi belum dilantik masuk. Selepas dilantik masuk (''nasip''), seseorang itu menjadi ''mühip'' ({{Lang|ar|محب|rtl=yes}}). Selepas beberapa waktu sebagai ''mühip'', dia boleh mengangkat sumpah tambahan dan menjadi seorang darwis.

Peringkat seterusnya selepas darwis ialah ''baba''. ''Baba'' (bermaksud bapa) dianggap sebagai ketua sebuah rumah ''tekke'' dan layak memberi bimbingan rohani ({{Lang|ar|إرشاد|rtl=yes}}'', irsyad''). Di atas ''baba'' ialah pangkat ''halife-baba'' (atau ''dede'', datuk). Mengikut tradisi, terdapat dua belas ''halife-baba'', dengan yang paling senior digelar ''dedebaba'' (moyang).

''Dedebaba'' dianggap sebagai autoriti tertinggi dalam Tarekat Bektasyi. Mengikut tradisi, kediaman ''dedebaba'' ialah ''Pir Evi'' (Rumah Wali) yang terletak di makam Hajji Bektash Wali di bandar Anatolia tengah, [[Hacıbektaş]] (Solucakarahüyük).

=== Unsur-unsur bukan Islam ===
Alevi banyak dipengaruhi oleh kepercayaan lama Turkik dan [[kepawangan]]. Konsep seperti Odjak, peranan yang inklusif dalam masyarakat untuk wanita, persembahan muzik, pelbagai ritual yang meraikan alam atau musim (seperti Hıdırellez), serta adat seperti pemujaan nenek moyang, pokok dan batu, diamalkan dalam Alevi dan juga [[Tengrisme]].<ref>{{cite web|url=https://core.ac.uk/reader/52940240|title=The formation of Alevi syncretism}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.academia.edu/14492756|title=The Discovery of the Alevis' Shamanism and the Need for Scholarly Accuracy|last1=Dressler|first1=Markus}}</ref>

== Lihat juga ==
* [[Alawi]]

== Nota ==
<references group="nota" />

== Rujukan ==
{{Reflist}}

== Bibliografi ==
{{Refbegin|2}}
;Pengenalan umum
* {{EI3|title=Alevīs|year=2008|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/alevis-COM_0167?s.num=0&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-3&s.q=Alevīs|last=Dressler|first=Markus}}
* Engin, Ismail & Franz, Erhard (2000). ''Aleviler / Alewiten. Cilt 1 Band: Kimlik ve Tarih / Identität und Geschichte.'' Hamburg: Deutsches Orient Institut (Mitteilungen Band 59/2000). {{ISBN|3-89173-059-4}}
* Engin, Ismail & Franz, Erhard (2001). ''Aleviler / Alewiten. Cilt 2 Band: İnanç ve Gelenekler / Glaube und Traditionen.'' Hamburg: Deutsches Orient Institut (Mitteilungen Band 60/2001). {{ISBN|3-89173-061-6}}
* Engin, Ismail & Franz, Erhard (2001). ''Aleviler / Alewiten. Cilt 3 Band: Siyaset ve Örgütler / Politik und Organisationen.'' Hamburg: Deutsches Orient Institut (Mitteilungen Band 61/2001). {{ISBN|3-89173-062-4}}
* Kehl-Bodrogi, Krisztina (1992). ''Die Kizilbas/Aleviten. Untersuchungen über eine esoterische Glaubensgemeinschaft in Anatolien. Die Welt des Islams,'' (New Series), Vol. 32, No. 1.
* [[Dimitri Kitsikis|Kitsikis, Dimitri]] (1999). Multiculturalism in the Ottoman Empire : The Alevi Religious and Cultural Community, in P. Savard & B. Vigezzi eds. ''Multiculturalism and the History of International Relations'' Milano: Edizioni Unicopli.
* Kjeilen, Tore (undated). "[http://lexicorient.com/e.o/alevi.htm Alevism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120604000908/http://lexicorient.com/e.o/alevi.htm|date=4 June 2012}}," in the (online) ''Encyclopedia of the Orient.''
* Shankland, David (2003). ''The Alevis in Turkey: The Emergence of a Secular Islamic Tradition.'' Curzon Press.
* Shindeldecker, John (1996). [https://web.archive.org/web/20070607084524/http://www.alevibektasi.org/xalevis1.htm ''Turkish Alevis Today.''] Istanbul: Sahkulu.
* White, Paul J., & Joost Jongerden (eds.) (2003). ''Turkey’s Alevi Enigma: A Comprehensive Overview.'' Leiden: Brill.
* Yaman, Ali & Aykan Erdemir (2006). ''Alevism-Bektashism: A Brief Introduction'', London: England Alevi Cultural Centre & Cem Evi. {{ISBN|975-98065-3-3}}
* Zeidan, David (1999) "[https://web.archive.org/web/20071203091752/http://meria.idc.ac.il/journal/1999/issue4/zeidan.pdf The Alevi of Anatolia.]" Middle East Review of International Affairs 3/4.

;Alevi Kurdi
* Bumke, Peter (1979). "Kizilbaş-Kurden in Dersim (Tunceli, Türkei). Marginalität und Häresie." ''Anthropos'' 74, 530–548.
* Gezik, Erdal (2000), Etnik Politik Dinsel Sorunlar Baglaminda Alevi Kurtler, Ankara.
* Van Bruinessen, Martin (1997). [https://web.archive.org/web/20071128150650/http://www.let.uu.nl/~martin.vanbruinessen/personal/publications/Alevikurds.htm "Aslını inkar eden haramzadedir! The Debate on the Kurdish Ethnic Identity of the Kurdish Alevis."] In K. Kehl-Bodrogi, B. Kellner-Heinkele, & A. Otter-Beaujean (eds), ''Syncretistic Religious Communities in the Near East'' (Leiden: Brill).
* Van Bruinessen, Martin (1996). [http://www.uga.edu/islam/alevivanb.html Kurds, Turks, and the Alevi revival in Turkey.] ''Middle East Report,'' No. 200, pp.&nbsp;7–10. (NB: The online version is expanded from its original publication.)
* White, Paul J. (2003), "The Debate on the Identity of ‘Alevi Kurds’." In: Paul J. White/Joost Jongerden (eds.) ''Turkey’s Alevi Enigma: A Comprehensive Overview.'' Leiden: Brill, pp.&nbsp;17–32.

;Sejarah Alevi / Bektasyi
* Birge, John Kingsley (1937). [http://www.hermetics.org/bektashi.html ''The Bektashi order of dervishes''], London and Hartford.
* Brown, John P. (1868), [https://books.google.com/books?id=FNUOAAAAQAAJ&q=darvishes+john+brown ''The Dervishes; or, Oriental Spiritualism.'']
* Küçük, Hülya (2002) ''The Roles of the Bektashis in Turkey’s National Struggle.'' Leiden: Brill.
* Mélikoff, Irène (1998). ''Hadji Bektach: Un mythe et ses avatars. Genèse et évolution du soufisme populaire en Turquie.'' Leiden: Islamic History and Civilization, Studies and Texts, volume 20, {{ISBN|90-04-10954-4}}.
* Shankland, David (1994). "Social Change and Culture: Responses to Modernization in an Alevi Village in Anatolia."In C.N. Hann, ed., ''When History Accelerates: Essays on Rapid Social Change, Complexity, and Creativity.'' London: Athlone Press.
* Yaman, Ali (undated). "[https://web.archive.org/web/20131022200049/http://www.alevibektasi.org/dedes.htm Kizilbash Alevi Dedes]." (Based on his MA thesis for [[Istanbul University]].)

;Mazhab Ghulat secara umum
* Halm, H. (1982). ''Die Islamische [[gnosis]]: Die extreme Schia und die Alawiten.'' Zürich.
* Krisztina Kehl-Bodrogi, Krisztina, & Barbara Kellner-Heinkele, Anke Otter-Beaujean, eds. (1997) ''Syncretistic Religious Communities in the Near East.'' Leiden: Brill, pp. 11–18.
* Moosa, Matti (1988). ''Extremist Shiites: The Ghulat Sects,'' [[Syracuse University Press]].
* Van Bruinessen, Martin (2005). "[https://web.archive.org/web/20071127103907/http://www.let.uu.nl/~martin.vanbruinessen/personal/publications/religious_practices_in_the_turco.htm Religious practices in the Turco-Iranian world: continuity and change]." French translation published as: "Les pratiques religieuses dans le monde turco-iranien: changements et continuités", ''Cahiers d'Études sur la Méditerranée Orientale et le Monde Turco-Iranien,'' no. 39–40, 101–121.

;Identiti Alevi
* Erdemir, Aykan (2005). "Tradition and Modernity: Alevis' Ambiguous Terms and Turkey's Ambivalent Subjects", ''Middle Eastern Studies'', 2005, vol.41, no.6, pp.&nbsp;937–951.
* Greve, Martin and Ulas Özdemir and Raoul Motika, eds. 2020. ''Aesthetic and Performative Dimensions of Alevi Cultural Heritage''. Ergon Verlag. 215 pages. {{ISBN|978-3956506406}}
* Koçan, Gürcan/Öncü, Ahmet (2004) "Citizen Alevi in Turkey: Beyond Confirmation and Denial." ''Journal of Historical Sociology,'' 17/4, pp.&nbsp;464–489.
* Olsson, Tord & Elizabeth Özdalga/Catharina Raudvere, eds. (1998). ''Alevi Identity: Cultural, Religious and Social Perspectives.'' Istanbul: Swedish Research Institute.
* Stokes, Martin (1996). "Ritual, Identity and the State: An Alevi (Shi’a) Cem Ceremony."In Kirsten E. Schulze et al. (eds.), ''Nationalism, Minorities and Diasporas: Identities and Rights in the Middle East,'', pp. 194–196.
* Vorhoff, Karin (1995). ''Zwischen Glaube, Nation und neuer Gemeinschaft: Alevitische Identität in der Türkei der Gegenwart.'' Berlin.

;Alevisme di Eropah
* Geaves, Ron (2003) "Religion and Ethnicity: Community Formation in the British Alevi Community." Koninklijke Brill NV 50, pp.&nbsp;52– 70.
* Kosnick, Kira (2004) "‘Speaking in One’s Own Voice’: Representational Strategies of Alevi Turkish Migrants on Open-Access Television in Berlin." ''Journal of Ethnic and Migration Studies,'' 30/5, pp. 979–994.
* Massicard, Elise (2003) "Alevist Movements at Home and Abroad: Mobilization Spaces and Disjunction." ''New Perspective on Turkey,'' 28, pp.&nbsp;163–188.
* Rigoni, Isabelle (2003) "Alevis in Europe: A Narrow Path towards Visibility." In: Paul J. White/Joost Jongerden (eds.) Turkey's Alevi Enigma: A Comprehensive Overview, Leiden: Brill, pp.&nbsp;159–173.
* Sökefeld, Martin (2002) "Alevi Dedes in the German Diaspora: The Transformation of a Religious Institution." ''Zeitschrift für Ethnologie,'' 127, pp.&nbsp;163–189.
* Sökefeld, Martin (2004) "Alevis in Germany and the Question of Integration" paper presented at the Conference on the Integration of Immigrants from Turkey in Austria, Germany and Holland, [[Boğaziçi University]], Istanbul, February 27–28, 2004.
* Sökefeld, Martin & Suzanne Schwalgin (2000). "Institutions and their Agents in Diaspora: A Comparison of Armenians in Athens and Alevis in Germany." Paper presented at the sixth European Association of Social Anthropologist Conference, Krakau.
* Thomä-Venske, Hanns (1990). "The Religious Life of Muslim in Berlin." In: Thomas Gerholm/Yngve Georg Lithman (eds.) ''The New Islamic Presence in Western Europe,'' New York: Mansell, pp.&nbsp;78–87.
* Wilpert, Czarina (1990) "Religion and Ethnicity: Orientations, Perceptions and Strategies among Turkish Alevi and Sunni Migrants in Berlin." In: Thomas Gerholm/Yngve Georg Lithman (eds.) ''The New Islamic Presence in Western Europe.'' New York: Mansell, pp.&nbsp;88–106.
* Zirh, Besim Can (2008) "Euro-Alevis: From Gastarbeiter to Transnational Community." In: Anghel, Gerharz, Rescher and Salzbrunn (eds.) The Making of World Society: Perspectives from Transnational Research. Transcript; 103–130.

;Bibliografi
* Vorhoff, Karin. (1998), "Academic and Journalistic Publications on the Alevi and Bektashi of Turkey." In: Tord Olsson/Elizabeth Özdalga/Catharina Raudvere (eds.) Alevi Identity: Cultural, Religious and Social Perspectives, Istanbul: Swedish Research Institute, pp.&nbsp;23–50.

;Kepustakaan berbahasa Turki
* Ata, Kelime. (2007), Alevilerin İlk Siyasal Denemesi: (Türkiye Birlik Partisi) (1966–1980). Ankara: Kelime Yayınevi.
* Aydın, Ayhan. (2008), Abidin Özgünay: Yazar Yayıncı ve Cem Dergisi Kurucusu. İstanbul: Niyaz Yayınları.
* Balkız, Ali. (1999), Sivas’tan Sydney’e Pir Sultan. Ankara: İtalik.
* Balkız, Ali. (2002), Pir Sultan’da Birlik Mücadelesi (Hızır Paşalar’a Yanıt). Ankara: İtalik.
* Bilgöl, Hıdır Ali. (1996), Aleviler ve Canlı Fotoğraflar, Alev Yayınları.
* Coşkun, Zeki (1995) Aleviler, Sünniler ve ... Öteki Sivas, Istanbul: İletişim Yayınları.
* Dumont, Paul. (1997), "Günümüz Türkiye’sinde Aleviliğin Önemi" içinde Aynayı Yüzüme Ali Göründü Gözüme: Yabancı Araştırmacıların Gözüyle Alevilik, editör: İlhan Cem Erseven. İsntabul: Ant, 141–161.
* Engin, Havva ve Engin, Ismail (2004). Alevilik. Istanbul: Kitap Yayınevi.
* Gül, Zeynel. (1995), Yol muyuz Yolcu muyuz? İstanbul: Can Yayınları.
* Gül, Zeynel. (1999), Dernekten Partiye: Avrupa Alevi Örgütlenmesi. Ankara: İtalik.
* Güler, Sabır. (2008), Aleviliğin Siyasal Örgütlenmesi: Modernleşme, Çözülme ve Türkiye Birlik Partisi. Ankara: Dipnot.
* İrat, Ali Murat. (2008), Devletin Bektaşi Hırkası / Devlet, Aleviler ve Ötekiler. İstanbul: Chiviyazıları.
* Kaleli, Lütfü. (2000), "1964–1997 Yılları Arasında Alevi Örgütleri" içinde Aleviler/Alewiten: Kimlik ve Tarih/ Indentität und Geschichte, editörler: İsmail Engin ve Erhard Franz. Hamburg: Deutsches Orient-Institut, 223–241.
* Kaleli, Lütfü. (2000), Alevi Kimliği ve Alevi Örgütlenmeri. İstanbul: Can Yayınları.
* Kaplan, İsmail. (2000), "Avrupa’daki Alevi Örgütlenmesine Bakış" içinde Aleviler/Alewiten: Kimlik ve Tarih/ Indentität und Geschichte, editörler: İsmail Engin ve Erhard Franz. Hamburg: Deutsches Orient-Institut, 241–260.
* Kaplan, İsmail. (2009), Alevice: İnancımız ve Direncimiz. Köln: AABF Yayınları.
* Kocadağ, Burhan. (1996), Alevi Bektaşi Tarihi. İstanbul: Can Yayınları.
* Massicard, Elise. (2007), Alevi Hareketinin Siyasallaşması. İstanbul: İletişim.
* Melikoff, Irene. (1993), Uyur İdik Uyardılar. İstanbul: Cem Yayınevi.
* Okan, Murat. (2004), Türkiye’de Alevilik / Antropolojik Bir Yaklaşım. Ankara: İmge.
* Özerol, Süleyman. (2009), Hasan Nedim Şahhüseyinoğlu. Ankara: Ürün.
* Şahhüseyinoğlu, H. Nedim. (2001), Hızır Paşalar: Bir İhracın Perde Arkası. Ankara: İtalik.
* Şahhüseyinoğlu, Nedim. (1997), Pir Sultan Kültür Derneği’nin Demokrasi Laiklik ve Özgürlük Mücadelesi. Ankara: PSAKD Yayınları.
* Şahhüseyinoğlu, Nedim. (2001), Alevi Örgütlerinin Tarihsel Süreci. Ankara: İtalik.
* Salman, Meral. 2006, Müze Duvarlarına Sığmayan Dergah: Alevi – Bektaşi Kimliğinin Kuruluş Sürecinde Hacı Bektaş Veli Anma Görenleri. Ankara: Kalan.
* Saraç, Necdet. (2010), Alevilerin Siyasal Tarihi. İstanbul: Cem.
* Şener, Cemal ve Miyase İlknur. (1995), Şeriat ve Alevilik: Kırklar Meclisi’nden Günümüze Alevi Örgütlenmesi. İstanbul: Ant.
* Tosun, Halis. (2002), Alevi Kimliğiyle Yaşamak. İstanbul: Can Yayınları.
* Vergin, Nur (2000, [1981]), Din, Toplum ve Siyasal Sistem, İstanbul: Bağlam.
* Yaman, Ali (2000) "[https://archive.today/20010305125355/http://www.alevibektasi.com/dedelik.htm Anadolu Aleviliği’nde Ocak Sistemi Ve Dedelik Kurumu]." Alevi Bektaşi.
* Zırh, Besim Can. (2005), "Avro-Aleviler: Ziyaretçi İşçilikten Ulus-aşırı Topluluğa" Kırkbudak 2: 31–58.
* Zırh, Besim Can. (2006), "Avrupa Alevi Konfederasyonu Turgut Öker ile Görüşme" Kırkbudak 2: 51–71.
{{Refend}}

== Pautan luar ==
{{Commons category|Alevism}}

* [https://web.archive.org/web/20140515074713/http://bektashiorder.com/love-of-the-prophets-family Laman web rasmi Tarekat darwis Alevi-Bektasyi] {{in lang|en}}
* [http://www.rifai.org/sufism/english/what-is-sufism/a-brief-history-of-sufism Sejarah Tasawuf / Tasawuf Islam dan kepentingan Ali]
* [https://web.archive.org/web/20090105104034/http://www.shaikhsiddiqui.com/alevi.html Alevi] {{in lang|en}}
* [http://www.alevibektasi.org/ Alevi Bektaşi Research Site] {{in lang|tr}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=lh7nmVoq1TU Samah daripada rancangan TV] (YouTube)
* [https://www.youtube.com/watch?v=CDpbQJ7EP9k Samah – beberapa contoh] (YouTube)

{{Islam topics|state=collapsed}}{{Portal bar|Turki|Agama|Islam}}{{Authority control}}
[[Kategori:Agama Ibrahimik]]
[[Kategori:Agama monoteisme]]
[[Kategori:Islam di Turki]]
[[Kategori:Syiah Imam Dua Belas]]