Tindak balas kimia: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
k bot menambah: ka:ქიმიური რეაქცია |
|||
| (33 semakan pertengahan oleh 21 orang pengguna tidak dipaparkan) | |||
Baris 6:
[[Senarai tindak balas|Terdapat banyak jenis tindak balas kimia]] dan pendekatannya menghasilkan banyak pertindihan dalam pengkelasan. Berikut adalah beberapa contoh istilah yang sering digunakan dalam menyatakan beberapa jenis tindak balas:
* [[Pengisomeran]], iaitu apabila sebatian kimia menjalani penyusunan semula struktur tanpa sebarang perubahan komposisi atom; lihat [[stereoisomerisme]]
* [[Tindak balas gabungan|Gabungan terus]] atau [[Sintesis kimia|sintesis]], iaitu apabila dua atau lebih unsur atau sebatian kimia bergabung membentuk hasil yang lebih rumit:
::[[Nitrogen|N]]<sub>2</sub> + 3 [[Hidrogen|H]]<sub>2</sub> → 2 [[Ammonia|NH<sub>3]]</sub>
*[[
::2 [[Air|H<sub>2</sub>O]] → 2 H<sub>2</sub> + [[Oksigen|O]]<sub>2</sub>
* [[Tindak balas sesaran tunggal|Sesaran tunggal]] atau [[penggantian (kimia)|penggantian]], dicirikan oleh unsur yang disesarkan keluar dari sebatian oleh unsur [[Siri keraktifan|reaktif]]:
::2 [[Natrium|Na]](p) + 2 [[Hidrogen klorida|HCl]](ak) → 2 [[Natrium klorida|NaCl]](ak) + H<sub>2</sub>(g)
* [[Tindak balas metatesis (kimia)|Metatesis]] atau '''
::NaCl(ak) + [[Argentum nitrat|AgNO<sub>3</sub>]](ak) → [[Sodium nitrat|NaNO<sub>3</sub>]](ak) + [[Argentum klorida|AgCl]](p)
* [[Pemendakan (kimia)|Tindak balas pemendakan]] ialah apabila bahan dalam larutan bergabung lalu membentuk pepejal (mendakan). Contoh yang sesuai adalah seperti yang tertera dalam metatesis.
*[[Tindak balas asid–bes|Tindak balas
:* [[Asid-bes#Takrifan Arrhenius|Takrifan Arrhenius]]: Asid bercerai di dalam air membebaskan ion H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>; bes bercerai di dalam air membebaskan ion OH<sup>-</sup>.
:* [[Teori asid-bes Brønsted-Lowry|Takrifan Brønsted-Lowry]]: Asid dalah penderma proton (H<sup>+</sup>); bes adalah penerima proton. Takrifan Arrhenius turut memainkan peranan.
Baris 24:
:2 S<sub>2</sub>O<sub>3</sub><sup>2−</sup>(ak) + I<sub>2</sub>(ak) → S<sub>4</sub>O<sub>6</sub><sup>2−</sup>(ak) + 2 I<sup>−</sup>(ak)
Iaitu I<sub>2</sub> diturunkan kepada I<sup>-</sup> dan S<sub>2</sub>O<sub>3</sub><sup>2-</sup> (anion [[tiosulfat]]) dioksidakan kepada S<sub>4</sub>O<sub>6</sub><sup>2-</sup>.
:* [[Pembakaran]], sejenis tindak balas redoks yang sebarang sebatian mampu terbakar bergabung dengan unsur yang mengoksidakan, selalunya oksigen, untuk menjana tenaga dan mengeluarkan hasil yang teroksida. Istilah pembakaran lazim digunakan hanya untuk pengoksidaan berskala besar bagi keseluruhan molekul, iaitu pengoksidaan terkawal bagi kumpulan berfungsi tunggal bukanlah satu pembakaran.
::C<sub>10</sub>H<sub>8</sub>+ 12 O<sub>2</sub> → 10 CO<sub>2</sub> + 4 H<sub>2</sub>O
::CH<sub>2</sub>S + 6 [[fluorin|F<sub>2</sub>]] → [[karbon tetrafluorida|CF<sub>4</sub>]] + 2 [[hidrogen fluorida|HF]] + [[sulfur heksafluorida|SF<sub>6</sub>]]
==
{{Utama|Pemangkinan}}
Dalam tindak balas pemangkinan, tindak balas kimia tidak berlaku secara terus, tetapi melalui suatu jenis bahan ketiga iaitu mangkin. Mangkin berubah ketika tindak balas, tetapi menjadi bentuk yang asal setelah tindak balas berlaku, dan oleh itu, tidak habis digunakan.
Mangkin mencepatkan tindak balas, manakala bahan yang digunakan untuk melambatkan tindak balas lazimnya dipanggil sebagai penghambat.<ref>{{GoldBookRef|title=catalyst|file=C00876}}</ref><ref>{{GoldBookRef|title=inhibitor|file=I03035}}</ref>
== Tindak balas organik ==
Tindak balas organik merangkumi pengasingan meluas yang melibatkan [[sebatian organik]] yang mempunyai karbon sebagai unsur utama dalam struktur molekul. Tindak balas yang melibatkan sebatian organik yang kebanyakan ditakrifkan sebagai [[kumpulan berfungsi]]. Bagi yang berlawanan pula dikenali sebagai [[tindak balas kimia takorganik|tindak balas takorganik]].
=== Penggantian ===
{{Utama|Tindak balas penggantian}}<div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:304px;max-width:304px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:302px;max-width:302px"><div class="thumbimage">[[Fail:SN1_reaction_mechanism.png|alt=|300x300px]]</div><div class="thumbcaption">Mekanisme tindak balas S<sub>N</sub>1.</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:302px;max-width:302px"><div class="thumbimage">[[Fail:SN2_reaction_mechanism.png|alt=|300x300px]]</div><div class="thumbcaption">Mekanisme tindak balas S<sub>N</sub>2.</div></div></div></div></div>Dalam suatu tindak balas penggantian, sebuah kumpulan berfungsi daripada suatu sebatian kimia digantikan dengan suatu lagi kumpulan. Tindak-tindak balas ini boleh dikelaskan kepada penggantian nukleofil, elektrofil dan radikal.
Dalam tindak balas penggantian nukleofil, nukleofil, atom atau molekul dengan lebihan elektron dan oleh itu, bercas negatif atau separa, menggantikan atom atau sebahagian molekul. Contoh nukleofil umum ialah ion [[hidroksida]], [[alkoksida]], [[amina]] dan [[halida]]. Ada dua jenis mekanisme dalam tindak balas penggantian nukleofil, iaitu:
* [[Tindak balas SN1|S<sub>N</sub>1]] dengan darjah kinetik unimolekul. Dalam tindak balas ini, [[kumpulan keluar]] secara perlahan-lahan meninggalkan molekul lalu menghasilkan [[karbokation]]. Seterusnya, nukleofil akan bertindak balas dengan karbokation secara pantas.<ref>{{Cite journal|author=Bateman, Leslie C.|author2=Church, Mervyn G.|author3=Hughes, Edward D.|author4=Ingold, Christopher K.|author5=Taher, Nazeer Ahmed|year=1940|title=188. Mechanism of substitution at a saturated carbon atom. Part XXIII. A kinetic demonstration of the unimolecular solvolysis of alkyl halides. (Section E) a general discussion|journal=Journal of the Chemical Society|page=979|doi=10.1039/JR9400000979}}</ref>
* [[Tindak balas SN2|S<sub>N</sub>2]] dengan darjah kinetik dwimolekul. Dalam tindak balas ini, nukleofil akan menghasilkan ikatan kimia dengan suatu sebatian organik, dan pada masa yang sama, kumpulan keluar akan meninggalkan sebatian kimia.
=== Penyingkiran dan penambahan ===
{{Utama|Tindak balas penyingkiran|Tindak balas penambahan}}
Tindak balas penambahan dan penyingkiran melibatkan perubahan bilangan atom pada atom karbon, dan pembentukan atau kehilangan ikatan berganda.
Dalam tindak balas penyingkiran, terdapat pelbagai jenis mekanisme yang boleh berlaku, iaitu:
* [[Tindak balas penyingkiran#Tindak balas E1|Mekanisme E<sub>1</sub>]]; kumpulan keluar meninggalkan molekul lalu membentuk karbokation secara perlahan-lahan. Seterusnya, [[penyahprotonan]] berlaku lalu terbentuknya ikatan berganda. Tindak balas ini bersaing dengan penggantian S<sub>N</sub>1.<ref name=":0">{{Cite book|title=Reaktionsmechanismen|last=Brückner|first=Reinhard|publisher=Spektrum Akademischer Verlag|year=2004|isbn=978-3-8274-1579-0|location=[[Munich]]|pages=|language=de}}</ref>{{Rp|183}}
* [[Tindak balas penyingkiran#Tindak balas E2|Mekanisme E<sub>2</sub>]]; nukleofil akan menghasilkan ikatan dengan atom hidrogen pada molekul organik. Selepas itu, perpindahan elektron berlaku pada molekul, menyebabkan kumpulan keluar meninggalkan molekul lalu menghasilkan ikatan berganda. Tindak balas ini bersaing dengan penggantian S<sub>N</sub>2.<ref name=":0" />{{Rp|172}}
Dalam tindak balas penambahan, [[ikatan ganda dua]] atau [[Ikatan ganda tiga|ganda tiga]] menjadi [[ikatan tunggal]].
== Rujukan ==
<references/>
== Pautan luar ==
* {{Commonscat-inline|Chemical reaction}}
{{Kawalan kewibawaan}}
[[Kategori:Tindak balas kimia| ]]
| |||