Преглед на кодот на Књажевац

{{Infobox settlement
| native_name_lang  = sr
| official_name     = Књажевац
| other_name        = 
| settlement_type   = Град и општина
| image_shield      = Grb Knjaževca.png
| image_flag        = 
| image_skyline     = {{Photomontage|position=center
|photo1a = Knjaževac.jpg
|photo2a = Zavičajni muzej Knjaževac05.JPG
|photo2b = Dsc-7385, Доња и Горња Каменица.jpg
|photo3a = Crkva Sv. Djordja-1.JPG
|photo3b = Timacum Minus.jpg
|photo4a =Knjazevac, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg
|size = 270
|spacing = 1
|color = #FFFFFF
|border = 1
|foot_montage =Од врвот: Панорама на градот, Народен музеј на Књажевац, црква Света Богородица, црква Свети Ѓорѓи, Археолошки локалитет „Тимакум Минус“, Стар град}}
| image_caption     = 
| image_map         = Municipalities of Serbia Knjaževac.png
| map_caption       = Локација на општина Књажевац во рамките на Србија
| mapsize           = 
| coordinates       = {{coord|43|34|03|N|22|15|27|E|region:RS|display=inline,title}}
| subdivision_type        = Држава
| subdivision_name        = {{flag|Serbia}}
| subdivision_type1       = Регион
| subdivision_name1       = [[Јужна и Источна Србија]]
| subdivision_type2       = Округ
| subdivision_name2       = [[Округ Зајечар|Зајечар]]
| parts_type        = Населби
| parts_style       = para
| p1                = 86
| leader_title      = Градоначалник
| leader_name       = Милан Ѓокиќ
| leader_party      = СНС
| area_blank1_title = Град
| area_blank1_km2   = 22.68
| area_blank2_title = Општина
| area_blank2_km2   = 1202
| area_rank            = 6ти
| area_footnotes    = <ref>{{Serbian municipalities 2006}}</ref>
| elevation_m       = 221
| population_footnotes = <ref>{{Serbian census 2011}}</ref>
| population_as_of  = попис 2011
| population_blank1_title = Град
| population_blank1 = 18404
| population_density_blank1_km2 = auto
| population_blank2_title = Општина
| population_blank2 = 31491
| population_density_blank2_km2 = auto
| timezone          = [[Средноевропско време|ЦЕТ]]
| utc_offset        = +1
| timezone_DST      = [[Средноевропско летно време|ЦЕЛВ]]
| utc_offset_DST    = +2
| postal_code_type  = Поштенски код
| postal_code       = 19350
| area_code_type    = Повикувачки број
| area_code         = +381(0)19
| blank_name        = Регистерски таблички
| blank_info        = KŽ
| website           = {{url|www.knjazevac.rs}}
}}
'''Књажевац''' е [[град]] и [[општина]] сместен во [[Заечарска област|округот Заечар]] во [[Јужна и Источна Србија|источна Србија]]. Заклучно со 2011 година, општината има население од 31.491 жители, додека градот има 18.404 жители.

Градот се наоѓа помеѓу три планини, во географскиот регион на [[долина Тимок|долината Тимок]] што граничи со [[Бугарија]].

== Историја ==
Во [[Римско наследство во Србија|римскиот период]], ''Timacum Minus'' постоел во рамките на денешната општина. Во 1833 година, градот, порано познат како ''Гургусовац'', бил ослободен од Отоманската империја и бил администриран во Краината [[Нахија]] на [[Кнежевство Србија|Кнежевството Србија]] во 1834 година. Во 1859 година официјалното име било сменето во Књажевац. Од 1929 до 1944 година, Књажевац бил дел од [[Моравска бановина]] од [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]]. Во 1944 година, во градот бил изграден тунел за воз, кој е прикажан на [[грб]]от на градот.

=== Кула Гургусовац ===
За време на османлискиот период, тврдината, позната како Кула Гургусовац, по тогашното име на градот, била изградена со цел да го контролира патот [[Ниш]] - [[Видин]]. Стратешки сместена, опкружена со бедем и длабок ров, тврдината била домаќин на четата од 100 војници. Кулата со два ката и подрум имала квадратна форма, а бедемот околу неа бил 13 метри долго, 10 метри широк и 2,5 метри висок.<ref name="Politika">{{Наведени вести|title=Српска Бастиља у Књажевцу|last=Gordana Čanović|date=1 June 2018|work=[[Politika]]-Moja kuća|page=02|language=sr|trans-title=Serbian Bastille in Knjaževac}}</ref>

По ослободувањето од Османлиите, тврдината го изгубила стратешкото значење и била претворена во затвор од типот на зандана. Бројни противници на кнезот [[Александар Караѓорѓевиќ (кнез)|Александар Караѓорѓевиќ]] и уставобранителскиот режим биле затворени во кулата. Поради својата озлогласеност поради тортурата и злоупотребата, таа станала симбол на страдањето и го добила прекарот „Српска [[Бастилја]]“. Откако кнезот [[Милош Обреновиќ]] се вратил во Србија во 1858 година и го заменил Александар Караѓорѓевиќ, тој го посетил Гургусовац и наредил кулата да се запали до темел. Кулата била срамнета, а останал само еден ѕид и влезна порта, додека за да се одбележи одлуката на кнезот, името на градот Гургусовац било сменето во Књажевац („Кнезовиот град“) на 17 јануари 1859 година.<ref name="Politika" />
Во 2010-тите, областа на поранешната кула беше адаптирана во културна локација на отворено, вклучувајќи ја и летната сцена. Ѕидот и портата беа задржани, додека дополнителните ѕидови беа обновени на преостанатите темели.<ref name="Politika" />

== Географија ==
Општината се простира на површина од 1202&nbsp;km <sup>2</sup> и е шеста по големина во Република Србија. Нејзината површина е претежно ридска и планинска.

Највисока точка на територијата на општината е [[Миџор]] на [[Стара Планина]] (2169&nbsp;м), кој е и втор највисок врв во Република Србија. Најниската точка е висока 176 метри и се наоѓа во долината Књажевац. Во општината има 86 населени места од кои 85 се села. Самиот град се наоѓа на сливот на [[Тимок|Трговишки Тимок]] и [[Тимок|Сврљишки Тимок]] кои стануваат [[Тимок|Бели Тимок]]. Тече кон [[Заечар]], се спојува со [[Тимок|Црни Тимок]] и станува едноставно [[Тимок]]. Токму оваа река го дава името на регионот на [[долина Тимок|долината Тимок.]]

Књажевац е поврзан со други градови по патен и железнички сообраќај. Се наоѓа помеѓу географските широчини од 43°20' и 43°45' северно и помеѓу географските широчини 22°11' и 22°41' источно.

=== Клима ===
Књажевац има [[океанска клима]] ([[Кепенова класификација на климата]]: ''Cfb''), која е многу блиску до [[умереноконтинентална клима]] ([[Кепенова класификација на климата]]: ''Dfb''). Најтопол месец е јули со просечна температура од {{Convert|21.1|°C|0}}, додека најстуден месец е јануари со просечна температура од {{Convert|0.1|°C|0}}. Просечните годишни врнежи се 605&nbsp;mm/m<sup>2</sup>. Во годината има 306 сончеви денови и 30 дена со снег.{{Се бара извор|date=February 2018}}
{{Weather box 
| metric first = yes
| single line = yes
| location = Књажевац

| Jan high C = 3.4
| Feb high C = 5.9
| Mar high C = 11.7
| Apr high C = 16.9
| May high C = 21.8
| Jun high C = 25.2
| Jul high C = 27.7
| Aug high C = 27.8
| Sep high C = 24.1
| Oct high C = 17.7
| Nov high C = 9.4
| Dec high C = 4.7

| Jan mean C = 0.1
| Feb mean C = 2.2
| Mar mean C = 6.7
| Apr mean C = 11.2
| May mean C = 15.9
| Jun mean C = 19.1
| Jul mean C = 21.1
| Aug mean C = 21.0
| Sep mean C = 17.4
| Oct mean C = 12.2
| Nov mean C = 5.6
| Dec mean C = 1.8

| Jan low C = -3.2
| Feb low C = -1.5
| Mar low C = 1.8
| Apr low C = 5.6
| May low C = 10.1
| Jun low C = 13.1
| Jul low C = 14.5
| Aug low C = 14.2
| Sep low C = 10.7
| Oct low C = 6.7
| Nov low C = 1.9
| Dec low C = -1.0

| Jan precipitation mm = 41
| Feb precipitation mm = 41
| Mar precipitation mm = 42
| Apr precipitation mm = 50
| May precipitation mm = 69
| Jun precipitation mm = 70
| Jul precipitation mm = 53
| Aug precipitation mm = 44
| Sep precipitation mm = 44
| Oct precipitation mm = 42
| Nov precipitation mm = 55
| Dec precipitation mm = 54

| source = Climate-Data.org <ref name="Climate-Data.org">{{cite web|url= https://en.climate-data.org/location/31866/|title= Climate: Knjaževac, Serbia|publisher=Climate-Data.org|access-date=18 February 2018}}</ref>
}}

== Демографија ==
{{Население низ историјата|1948|61560|1953|61973|1961|59445|1971|52010|1981|48789|1991|44036|2002|37172|2011|31491}}Според резултатите од пописот од 2011 година, општината Књажевац има 31.491 жители, од кои 18.404 жители живеат во градско подрачје. Просечната густина на населеност е 26,2 жители на километар квадратен што ја прави ретко населена општина.

=== Етнички групи ===
Етничкиот состав на општината:<ref name="census2011ethnicity">{{Наведена мрежна страница|url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/Popis2011/Nacionalna%20pripadnost-Ethnicity.pdf|title=ETHNICITY Data by municipalities and cities|work=stat.gov.rs|publisher=Statistical Office of Serbia|accessdate=18 February 2018}}</ref>
{| class="wikitable"
!Етничка група
! Популација
! %
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Срби]]
| align="right" | 29.631
| 94,08%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Ромите во Србија|Роми]]
| align="right" | 789
| 2,51%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Српски Македонци|Македонци]]
| align="right" | 42
| 0,13%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Бугарите во Србија|Бугари]]
| align="right" | 33
| 0,10%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Хрвати во Србија|Хрвати]]
| align="right" | 23
| 0,07%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Српски Албанци|Албанци]]
| align="right" | 22
| 0,07%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Црногорците од Србија|Црногорци]]
| align="right" | 20
| 0,06%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Власите|Власи]]
| align="right" | 20
| 0,06%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Југословени во Србија|Југословени]]
| align="right" | 15
| 0,05%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | [[Унгарците од Србија|Унгарци]]
| align="right" | 15
| 0,05%
|-
| style="background:#F5F5DC;" | Други
| align="right" | 884
| 2,81%
|-
| style="background:#F0F0F0;" | '''Вкупно'''
| align="right" | 31.494
|
|}

== Економија ==
Следната табела дава преглед на вкупниот број на регистрирани лица вработени во правни субјекти по нивната основна дејност (од 2018 година):<ref name="stats18">{{Наведена мрежна страница|url=https://publikacije.stat.gov.rs/G2019/PdfE/G201913046.pdf|title=MUNICIPALITIES AND REGIONS OF THE REPUBLIC OF SERBIA, 2019.|date=25 December 2019|work=stat.gov.rs|publisher=[[Statistical Office of the Republic of Serbia]]|accessdate=28 December 2019}}</ref>
{| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;"
!Активност
! Вкупно
|-
| Земјоделство, шумарство и риболов
| align="right" | 180
|-
| Рударство и вадење камен
| align="right" | -
|-
| Производство
| align="right" | 2.495
|-
| Снабдување со струја, гас, пареа и климатизација
| align="right" | 64
|-
| Снабдување со вода; канализација, управување со отпад и активности за санација
| align="right" | 135
|-
| Градба
| align="right" | 110
|-
| Трговија на големо и мало, поправка на моторни возила и мотоцикли
| align="right" | 772
|-
| Транспорт и складирање
| align="right" | 188
|-
| Услуги за сместување и храна
| align="right" | 307
|-
| Информации и комуникација
| align="right" | 61
|-
| Финансиски и осигурителни активности
| align="right" | 45
|-
| Активности со недвижен имот
| align="right" | 7
|-
| Стручни, научни и технички дејности
| align="right" | 220
|-
| Административни и помошни услужни дејности
| align="right" | 126
|-
| Јавна администрација и одбрана; задолжително социјално осигурување
| align="right" | 338
|-
| Образование
| align="right" | 465
|-
| Активности за човековото здравје и социјална работа
| align="right" | 578
|-
| Уметност, забава и рекреација
| align="right" | 86
|-
| Други услужни активности
| align="right" | 112
|-
| Индивидуални земјоделски работници
| align="right" | 133
|- class="sortbottom"
| '''Вкупно'''
| align="right" | '''6.442'''
|}

== Туризам ==
Књажевац, со својот [[Ски-центар Стара Планина|ски центар Бабин Зуб]] нуди можности за туризам и спортски настани. Нејзините излетнички места се поставени во области со природна убавина (како Бањица, Бараница и други), места за одмор и рекреација. [[Црква Света Богородица Доња Каменица|Црквата Света Богородица]] од 14 век се наоѓа во блиското село [[Доња Каменица]]. Во 2014 година, Књажевац бил избрана за извонредна дестинација во Европа. (Проект EDEN Network)

== Познати луѓе од Књажњвац ==

* [[Ненад Маринковиќ]], фудбалер
* [[Милош Милош]], глумец и телохранител на Ален Делон
* [[imdbname:0590516|Алекс Милошевиќ]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.imdb.com/name/nm0590516/|title=Aleks Milosevic|work=IMDb|accessdate=2018-01-21}}</ref> кинематографер, директор на фотографија
* [[Тихомир Ѓорѓевиќ]], етнолог, фолклорист, историчар на културата и професор на Универзитетот во Белград.

== Галерија ==
<gallery>
Knjazevac-1, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Књажевац
Crkva-1, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Црква во Књажевац
Knjazevac, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Центарот на Књажевац
Carsija-4, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Књажевац
Carsija-3, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Књажевац
Crkva-3, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Црква во Књажевац
Posta-2, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Књажевац
Dsc5763-vila, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Вила во Књажевац
Spomen-park-3, Zavičajni muzej Knjaževac.jpg|Спомен парк во Књажевац, посветен на војниците паднати во ослободителните војни 1803-1945 година
</gallery>

== Меѓународни односи ==

=== Збратимени градови ===
Књажевац е [[Збратимени градови|збратимен]] со:

* {{Знамеикона|Bulgaria}} [[Белоградчик]], [[Бугарија]], од 2011.
* {{Знамеикона|Serbia}} [[Нови Бечеј]], [[Србија]]

== Поврзано ==

* [[Список на места во Србија]]

== Надворешни врски ==

* [http://www.knjazevac.rs/ Официјална веб страна]

== Наводи ==
{{наводи}}

[[Категорија:Координати на Википодатоците]]
[[Категорија:Градови во Србија]]