Преглед на кодот на Диктатура

{{multiple image
| total_width = 400
| align = 
| direction = 
| width = 
| image1 = Bundesarchiv_Bild_183-S33882,_Adolf_Hitler_retouched.jpg
| height1 = 317.2
| caption1 = 
| image2 = Stalin Potsdam 1945 (cropped).jpg
| caption2 = 
| height2 = 317.2
| footer = [[Адолф Хитлер]] (лево) и [[Јосиф Сталин]] (десно) често се користат како примери за диктатори од 20 век со две различни идеологии.
}}
{{Видови на владеење}}
'''Диктатура''' е [[Влада|форма на владеење]] во која земја или група земји се управувани од страна на едно лице ( диктатор) или од некоја политија и каде власта се остварува преку различни механизми за да се обезбеди дека моќта на владеачот останува цврста.{{R|Encyclopædia Britannica|quote1=dictatorship, form of government in which one person or a specific group possesses absolute power without effective constitutional limitations.}}<ref name="Power2008">{{Наведена книга|author=Margaret Power|editor=Bonnie G. Smith|title=The Oxford Encyclopedia of Women in World History: 4 Volume Set|url=https://books.google.com/books?id=EFI7tr9XK6EC&pg=RA1-PA55|accessdate=14 December 2013|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-514890-9|pages=1–|department=Dictatorship and Single-Party States}}</ref> Диктатура е еден вид на [[авторитаризам]] во кој политичарите го регулираат речиси секој аспект од јавното и приватното однесувањето на граѓаните. Диктатурата и [[Тоталитаризам|тоталитарните]] општества обично користат политичка пропаганда за да се намали влијанието на застапниците на алтернативни управни системи. Во минатото различни верски тактики биле користени од страна на диктаторите за да ја задржат својата власт, како што бил [[Монархија|монархискиот]] систем на Западот. Во XIX и XX век, традиционалните монархии постепено опаднале и исчезнале. Диктатурата и уставната демократија се наметнале како двете главни форми на владеење во светот.{{R|Encyclopædia Britannica}}

== Дефиниција ==

Во класичен контекст, зборот диктатор се однесува на „главен магистрат“, којшто во [[Древен Рим|древниот Рим]] за време на опасност добивал асолутна моќ. Нивното владеење не било ниту своеволно ниту неодговорно, туку било целосно подлежно на законите. Подоцна во [[Римското Царство]] се појавиле друг вид диктатори кои силата и моќта ја користеле своеволно, односно за свои лични потреби. Примери за вакви владетели се [[принцепс]]ите, односно [[римски цар|римските цареви]].

Диктаторите во модерно време се стремат кон тоа да ја користат моќта која што ја поседуваат во извршување на свои цели, не водејќи сметка на моралните односно етичките последици коишто тие акции ги предизвикуваат. Тие многу ретко доаѓаат на власт со помош [[Демократија|демократски]] средства, најчесто до власта доаѓаат по пат насила односно [[Револуција|револуции]]. Тие најчесто ги оправдуваат своите постапки велејќи дека ја користат силата и моќта која што ја поседуваат како би се справиле со некои тешкотии односно опасности, без разлика дали тие опасност биле реални или измислени. Диктаторите меѓутоа, многу ретко се откажувале од своите моќи и власта дури и тогаш и кога кризата односно опасноста ќе поминела. Понекогаш во недостаток од вакви кризи, диктаторите и нивните влади измислувале нови проблеми дако би можеле да останат на власт. Ваков е примерот со [[Јосиф Сталин]] во [[Советскиот Сојуз]].{{R|Encyclopædia Britannica}}

Ваквите [[режим]]и најчесто се задржуваат на власт заради големиот страв којшто луѓето го чувствуваат во однос на владата. Диктаторите неретко ги користеле вооружените сили, [[пропаганда]]та како и строгите казни во остварувањето на својата волја, воедно потиснувајќи го секое мислење коешто се разликувало од нивното. Диктаторите поддржувани од војската често создале еднопартиски системи во којшто немало избори или пак ако имало тие биле диктирани односно претставувале чиста формалност.

Постоењето на диктатурата најчесто се поврзува со тоа во колкава мера диктаторот е способен да ја примени силата како средство за принуда на [[граѓани]]те. Без користење насила ваквите диктатури најчесто се распаѓаат брзо по нивното доаѓање на власт. Модерните диктатури покрај силата и принудата ги користат и [[Масовни медиуми|средствата за масовно комуницирање]] како алатка со која го контролираат народот. Во повеќе земји од кои како конкретен пример можеме да ја земеме [[Кина]], владата ги контролира емитувањата низ целата земја, врши новинска и интернет цензура, а многу често едноставно ги казнува оние што се спротивставуваат.

Голем број на култури под влијание на диктатурите поттикнуваат нешто што се нарекува "[[култ на личноста]]", каде што медиумите не само што се контролирани од страна на владата, туку тие служат како медиум преку кој се воздигнуваат како владата така и нејзиниот водач. Во нацистичка [[Германија]] сликите на [[Адолф Хитлер]] биле поставувани скоро на секоја зграда, во времето на [[Садам Хусеин]] цели музеи во [[Ирак]] биле преплавувани со цртежи, слики и скулптури на нивниот водач. Ова е само мал дел од огромниот број на вакви примери.

Постојаната потреба за злоупотребување на апсолутната власт уште и се нарекува [[мегаломанија]]. Владите којшто поседуваат односно ја злоупотребуваат апсолутната моќ често се нарекуваат [[Тоталитаризам|тоталитаристички]], термин којшто своето потекло му го должи на [[Бенито Мусолини]], [[италија]]нскиот [[Фашизам|фашистички]] диктатор. Овој термин се користи како за десничарскиот тип на диктатура, авторитарната диктатура, така и за левиот тип на диктатура (марксистичкиот) односно "[[диктатура на пролетаријатот]]."

Некои диктатури во голема мера се поддржани од јавноста, таков е примерот со Нацистичка Германија. Овие режими ги користат периодите на смирување после [[Граѓанска војна|граѓански војни]] или економските кризи за да дојдат односно, за да ја зацврстат својата власт. И повторно овие режими ги оравдуваат своите постапки велејќи дека тие се нужни за пребродувањето на некоја криза, па дури и откако таа криза ќе биде пребродена. Покрај поддршката која што ја даваат на владата луѓето со текот на времето почнуваат да тежнеат кон добивање на поголеми слободи, па од овие причини диктаторите се принудени да бараат нови начини за преживување. Ваков е примерот со комунистичките режими од бившиот Советски блок којшто во почетокот уживале голема поддршка кај народот.

=== Демократизација ===
Глобалната динамика на демократизација е централно прашање за политичките [[Научник|научници]].<ref name="Huntington2012">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=IMjyTFG04JYC|title=The Third Wave: Democratization in the Late 20th Century|last=Samuel P. Huntington|date=6 September 2012|publisher=University of Oklahoma Press|isbn=978-0-8061-8604-7}}</ref><ref name="Brown2011">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=F9LYMp0RyD4C|title=The Dynamics of Democratization: Dictatorship, Development, and Diffusion|last=Nathan J. Brown|date=31 August 2011|publisher=JHU Press|isbn=978-1-4214-0088-4}}</ref> Се вели дека Третиот бран на демократијата ги претвори некои диктатури во демократии (ова може да се види во контрастот помеѓу стапките на демократизација  во 1988 и во 2008 година според Индексот за демократија-диктатура).

== Мерењето на диктатурите ==
[[Податотека:Economist_Intelligence_Unit_Democracy_index.svg|мини|259x259пкс|Индексот за демократијата од Economist Intelligence Unit, 2016 година:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.yabiladi.com/img/content/EIU-Democracy-Index-2015.pdf|title=Democracy Index 2015|last=|first=|date=21 January 2016|website=Economist Intelligence Unit|publisher=|access-date=}}</ref> Сината боја ги претставува подемократските земји, додека црвените земји се сметаат за [[Авторитаризам|авторитативни]] и темноцрвените најчесто се [[Тоталитаризам|тоталитарни диктатури]].]]
Постојат концептуални и методолошки разлики во литературата на [[Политички науки|политичките науки]] во однос на мерењето и класифицирањето на режимите или како диктатури или како демократии, со истакнати примери како што се Куќата на слободата, Политија IV и Индексот за демократија-диктатура и нивната [[Валидност (логика)|валидност]] и сигурност.<ref name="ClarkGolder2014">{{Наведена книга|author1=William Roberts Clark|author2=Matt Golder|author3=Sona N Golder|title=Principles of Comparative Politics|url=http://college.cqpress.com/sites/principlescp/Home/chapter5.aspx|date=23 March 2012|publisher=CQ Press|isbn=978-1-60871-679-1|department=Chapter 5. Democracy and Dictatorship: Conceptualization and Measurement}}</ref>

Постојат две главни истражувачки пристапи: минималистичкиот пристап се фокусира на тоа дали една земја има континуирани избори кои се со натпреварувачки дух, додека суштинскиот пристап го проширува концептот на демократијата да ги вклучува човековите права, [[Слобода на печатот|слободата на печатот]], владеењето на правото итн. Индексот за демократија-диктатура се смета за на пример на минималистичкиот пристап, додека Политија IV е релативно посуштинска.<ref name="AutoJF-3"/><ref name="MøllerSkaaning2012"/><ref name="ClarkGolder2009"/> The Democracy-Dictatorship Index is seen as an example of the minimalist approach, whereas the [[Polity data series]], relatively more substantive.<ref name="AutoJF-4"/>

== Видови ==
Најопштиот термин е деспотизмот, форма на владеење во која едно лице управува со апсолутна власт. Тоа лице може да биде поединец како во [[автократија]]та, или тоа може да биде група како во [[олигархија]]та. Деспотизмот може да значи тиранија (доминација преку заканата за казна и насилство) или [[Апсолутна монархија|апсолутизам]]; или диктатура (форма на владеење во која владетелот е апсолутен диктатор, не е ограничен со уставот, законите или опозицијата итн.).<ref name="AutoJF-7"/> Диктатурата може да биде во форма на [[авторитаризам]] или [[тоталитаризам]].

Диктатура е "форма на власт, во која апсолутната власт е концентрирана во рацете на диктатор или "мала клика" или "невладина организација или група во која апсолутната моќ е концентрирана во голем мера",<ref name="AutoJF-8"/> додека демократијата со која концептот на диктатура често е во споредба е дефинирана како форма на владеење на мнозинството луѓе, каде што оние кои владеат се избираат преку спорни избори. Авторитативни диктатури се оние во кои постои многу мала политичка мобилизација и "мала група која ја користи моќта во рамките на формално лошо дефинирани граници, но всушност прилично предвидливи".<ref name="AutoJF-9"/> Тоталитарните диктатури се состојат од "една партија, предводена од една моќна личност со моќна тајна полиција и високо развиена идеологија". Владата тука има "целосна контрола над масовните комуникации и социјалните и економските организации".<ref name="AutoJF-10"/> [[Хана Арент]] го опиша тоталитаризмот како нов и екстремен облик на диктатура, вклучувајќи "атомизирани, изолирани поединци", во која идеологијата игра водечка улога при дефинирањето како целото општество треба да биде организирано.<ref name="AutoJF-11"/> Хуан Линц тврди дека разликата помеѓу авторитарната власт и тоталитарна власт е тоа што додека авторитарната се обидува да ги задуши политика и политичката мобилизација (деполитизација), тоталитарната се обидува да ја контролира политиката и политичката мобилизација.<ref name="AutoJF-12"/>

[[Податотека:Santaanna1.JPG|десно|мини|232x232пкс| Антонио Лопес де Санта Ана облечен во мексиканска воена униформа.]]

=== Класификација ===
Диктатурите можат да се класифицираат на голем број на начини, како што се:
* [[Општествена класа]]
** Диктатура на буржоазијата
** Диктатура на пролетаријатот
* Воена диктатура
** Постојат видови со "посредник" и до "владетел"; режимите со посредник се професионални, граѓански ориентирани, подготвени да се откажат од моќта кога проблемите ќе бидат решени и го поддржуваат постоечкиот социјален ред; режимите со  "владетел" ги сметаат граѓаните за неспособни и немаат намера да им ја вратат моќта, не се партиски организирани и имаат кохерентна идеологија<ref name="AutoJF-13"/>
* Цивилно-воена диктатура
** Пример за ова е Граѓанско-воената диктатура на Уругвај (1973-1985)
* Еднопартиска држава
** "Слабите" и "јаките" верзии можат да се разликуваат, во слабите еднопартиски држави "најмалку уште еден друг глумец ја надминува улогата на партијата (во форма на единствена личност, армија или претседател)",,<ref name="AutoJF-14"/> со што ерата на [[Јосиф Сталин]] во [[Сојуз на Советските Социјалистички Републики|Советскиот Сојуз]]<ref name="AutoJF-15"/> и ерата на [[Мао Це Тунг]] во Кина можат да се цитираат како примери за слаби еднопартиски држави
* Персонална
* Хибридна
* Силата зад престолот
** Постојат некои случаи кога една личност или група шефови на држава се едноставно наместени или марионтски владетели додека ракуваат со диктаторска моќ
*** На пример во Кореја ''[[де факто]]'' владеењето на Јон Гесомун на Гогурјо и гогурјоскиот воениот режим
*** Пример за Јапонија е [[Шогун]]от
* Некоја комбинација од разните наведени типови

=== Потекло на моќта ===
[[Податотека:Baby_Doc.jpg|мини|210x210пкс|Жан-Клод Дувалиер го наследи неговиот татко, Франсоа Дувалиер како владетел на [[Хаити]] по неговата смрт во 1971 година.]]
* Семејна диктатура – наследување на моќта преку семејните врски
* Воена диктатура – преку воена сила или coup d'état (во латинска Америка воените диктатури често биле управувани од страна на комисии познати како воени хунти)
* Уставна диктатура – диктаторски овластувања предвидени со уставот (често само во случај на вонредна состојба)
* Авто-куп – со суспендирање на постојните демократски механизми по постигнувањето на висока позиција во согласност со уставот

=== Стабилна диктатура ===
Стабилна диктатура е диктатура која е во состојба да остане на власт за долг временски. Теоријата за стабилна диктатура во врска со [[Сојуз на Советските Социјалистички Републики|Советскиот Сојуз]] смета дека по кризата во однос на сукцесијата по смртта на [[Јосиф Сталин]] во 1953 година, победничкиот водач го презеде статусот на сталинистички диктатор без апаратот на терор на Сталин.<ref name="AutoJF-20"/> Чиле и [[Парагвај]] биле сметани за стабилни диктатури во 1970-тите.<ref name="AutoJF-21"/> Се тврди дека стабилните диктатури се однесуваат поинаку од нестабилните диктатури. На пример, Марија Брувер тврди дека "експанзионистичките политики можат да пропаднат и да го поткопат авторитетот на водачот. Стабилните диктатори затоа се склони да се воздржуваат од воена агресија. Овој опис одговара на империјална Кина, [[Византион|Византија]] и Јапонија, кои се воздржувале од проширувањето на нивните империи во одреден период. Новите диктатори пак од друга страна сакаат да ја освојат народната поддршка со тоа што им ветуваат богатства и апроприрајќи ги од домашното или странското богатство. Тие не губат многу со неуспехот, додека успехот може да ги подигне на повисоки позиции на моќ и богатство".<ref name="AutoJF-22"/>

=== Добротворна диктатура ===
Добротворната диктатура е теоретска форма на владеење во која [[Авторитаризам|авторитарниот]] водач има апсолутна политичка моќ врз државата, но го прави тоа за доброто на населението како целина. Добротворниот диктатор може да им овозможи да постои степен на економска либерализација или форма на [[Демократија|демократско донесување на одлуки]], како на пример преку јавни [[референдум]]и или избрани претставници со ограничена моќ; и тој често ги прави подготовките за преминот кон вистинската демократија за време или по неговиот мандат. Ова може да се смета за републиканска форма на просветлениот деспотизам. Етикетата е применета на водачите [[Мустафа Кемал Ататурк]] ([[Турција]]),<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Benevolent Dictator? Thinking About MK Atatürk|url=http://turkeyfile.blogspot.com/2009/10/benevolent-dictator.html|work=Turkey File|date=19 October 2009}}</ref> [[Јосип Броз - Тито|Јосип Броз Тито]] ([[Југославија]]),<ref name="shapiro">{{Наведена книга|last1=Shapiro|first1=Susan|last2=Shapiro|first2=Ronald|title=The Curtain Rises: Oral Histories of the Fall of Communism in Eastern Europe|publisher=McFarland|year=2004|isbn=0-7864-1672-6|url=https://books.google.com/books?id=oCqWFQ1WKlkC&pg=PA180&dq=tito+benevolent+dictator&hl=en&sa=X&ei=eZiVT8u1Io_NswahzJyVBA&redir_esc=y#v=onepage&q=tito%20benevolent%20dictator&f=false|ref=Shapiro_2004}}<br>
"...All Yugoslavs had educational opportunities, jobs, food, and housing regardless of nationality. Tito, seen by most as a benevolent dictator, brought peaceful co-existence to the Balkan region, a region historically synonymous with factionalism."</ref> [[Ли Куан Ју]] (Сингапур),<ref>{{наведени вести|title=What Singapore can teach us|url=https://www.washingtonpost.com/opinions/what-singapore-can-teach-us/2012/05/02/gIQAlQEGwT_story.html|newspaper=The Washington Post|date=2 May 2012|access-date=2015-11-25|issn=0190-8286|language=en-US|first=Matt|last=Miller}}</ref> Абдулах II од Јордан<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imdb.com/name/nm2291323/|title=Abdullah II King Of Jordan|website=IMDb|access-date=2018-02-07}}</ref>, Пол Кагаме ([[Руанда]]), Ќабус бин Саид ал Саид ([[Оман]]) и[[Муамер Гадафи| Муамер Гадафи (Либија)]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rt.com/news/gaddafi-benevolent-dictator-nato-655-70889/|title='Gaddafi was a benevolent dictator'|last=|first=|date=|website=Russia Today|access-date=}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://jdrachel.com/2015/07/10/another-average-run-of-the-mill-benevolent-dictator/|title=Another Average Run-of-the-Mill Benevolent Dictator|last=|first=|date=|website=John Racheal|access-date=}}</ref>

== Теории за диктатурата ==
Манкур Олсон укажува на тоа дека појавата на диктатурите може да биде поврзана со концептот на "скитнички бандити", поединци во атомски систем кои се движат од место до место екстрахирајќи богатство од поединците. Овие бандити создаваат дестимулација во однос на инвестициите и производствтоо. Олсон наведува дека за заедницата на поединци ќе биде подобро ако тоа разбојник се воспостави себе како стабилен бандит за монополизирање на кражба во форма на даноци. Освен за заедницата и за самите бандити ќе биде подобро, според Olson, ако се трансформираат самите во "стабилни бандити". Со прилагодувањето и претворањето во владетели на една територија, тие ќе бидат во можност да направат поголем профит преку даноците отколку што добивале преку грабеж. Со одржувањето на редот и заштита на заедницата, бандитите ќе создадат мирна средина во која нивните луѓе можат да го максимизираат нивниот вишок што значи поголема база за оданочување. На тој начин потенцијалниот диктатор ќе имаат поголема мотивација да ја обезбеди безбедноста на дадена заедница од која тој ги добива даноците и обратно, луѓето од кои тој ги екстрахира даноците имаат поголема веројатност да произведуваат бидејќи тие ќе бидат незагрижени за потенцијалната кражба од страна на другите разбојници. Ова е рационалноста која бандитите ја користат за да ја оправдат нивната трансформација од "скитнички бандити" во "стабилни бандити".<ref>{{Наведено списание|url=|title=Dictatorship, Democracy, and Development|last=Olson|first=Mancur|date=1993|journal=American Political Science Review|volume=87|issue=3|doi=|pmid=|access-date=}}</ref>

== Диктатури во историјата ==
[[File:Mobutu Seko 1973.jpg|thumb|[[Мобуту Сесе Секо]], долгогодишен диктатор на [[Заир]]]]
Меѓу двете светски војни, четири видови на диктатури биле опишани: уставна, комунистичка (номинално поддржувајќи ја "диктатурата на пролетаријатот"), противреволуционерната и [[Фашизам|фашистичката]], но многу се сомневаат на разликите помеѓу овие прототипови. Уште од [[Втора светска војна|Втората светска војна]], поширок спектар на диктатури е признат, вклучувајќи диктатури на Третиот свет, теократски или верски диктатури и династички или семејно-засновани диктатури.<ref name="Coppa2006">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=gTv99LBYSL4C|title=Encyclopedia of Modern Dictators: From Napoleon to the Present|last=Frank J. Coppa|date=1 January 2006|publisher=Peter Lang|isbn=978-0-8204-5010-0|page=xiv|quote=In the period between the two world wars, four types of dictatorships were described by a number of smart people: constitutional, the communist (nominally championing the "dictatorship of the proletariat"), the counterrevolutionary, and the fascist. Many have rightfully questioned the distinctions between these prototypes. In fact, since World War II, we have recognized that the range of dictatorships is much broader than earlier posited and it includes so-called Third World dictatorships in Africa, Asia, Latin America, and the Middle East and religious dictatorships....They are also family dictatorships ....|access-date=25 March 2014}}</ref>

Во периодот помеѓу двете светски војни, фашистичките режими, [[Мусолини]] во [[Италија]] и [[Хитлер]] во [[Германија]], во себе ги вклучиле принципите на диктаторство, [[еднопартиски систем]], масовна мобилизација како и прекумерната употреба на полициска и воена сила. [[Фашизам|Фашистичката]] диктатура потекнува од [[1922]] и за првпат се појавила во [[Италија]], но подоцна во [[1933]] била прифатена и од Германија како и од голем број на други фашистички и квази фашистични влади во Европа. Фашистичката диктатура го доживува својот колапс по поразот на [[силите на Оската]] во [[Втората светска војна]].

Исто така во периодот помеѓу двете светски војни [[Јосиф Сталин]] во [[Советскиот Сојуз]] ги спојува диктатурата, еднопартискиот систем, масовната мобилизација и употребата насила во еден цврст режим. Сталин е првиот модерен диктатор којшто го создал "култот на личноста" околу себе. [[Советскиот Сојуз]] излезе како победник од [[Втора светска војна|Втората светска војна]] и влезе во нова фаза по смртта на Сталин, фаза во која диктатурата се промени од диктатура на еден човек во колективна диктатура.

По завршувањето на Втората светска војна, во голем број од новоослободените земји беа воспоставени диктаторски режими. Во повеќето од бившите [[африка]]нски и [[Азија|азиски]] колонии, по изборувањето на својата независност во периодот на [[деколонизација]]та, преседателските режими постепено се трансформираа во лични диктатури. Овие диктатури се покажаа нестабилни, па така диктаторите беа често рушени односно заменувани. Воените диктатури беа многу чести, особено во [[Јужна Америка]], [[Аугусто Пиноче]] во [[Чиле]], како и во [[Африка]], [[Мобуту Сесе Секо]] во [[Заир]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://edition.cnn.com/WORLD/9709/07/mobutu.wrap/|title=Mobutu dies in exile in Morocco|author=|date=7 September 1997|work=CNN}}</ref>

Колапсот на [[Комунизам|комунизмот]] во [[1989]]-[[1990]] доведе до колапс на голем број на диктатури во источна Европа. Меѓутоа многу од државите којшто произлегоа од распаднатиот Советски Сојуз беа контролирани од авторитарни водачи, како што е примерот со [[Сапармурат Нијазов]] во [[Туркменистан]]. Дел од овие водачи беа мирно сменети преку таканаречените „обоени револуции“ во 2004-2005, меѓутоа ваквиот режим во [[Узбекистан]] не заврши така мирно, тамо беа масакрирани неколку илјади луѓе. Треба да се спомне и фактот дека во некои земји како што се [[Кина]], [[Северна Кореја]], [[Лаос]] и [[Виетнам]] комунистичките режими не беа срушени и тие сѐ уште постојат. Многу автократски водачи сѐ уште контролираат земји во [[Африка]], [[Роберт Мугабе]] во [[Зимбабве]], но со одреден степен на [[демократија]].

==Диктатурата како тема во уметноста и во популарната култура==
* „Диктатор“ (''The Dictator'') - американски [[филм]] од [[1915]] година, во [[режија]] на [[Оскар Игл]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0005196/?ref_=nv_sr_5 IMDb, The Dictator (1915) (пристапено на 12.2.2017)]</ref>
* „Диктатор“ (''The Dictator'') - британски [[филм]] од [[1935]] година, во [[режија]] на [[Виктор Савил]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0026657/?ref_=nv_sr_3 IMDb, Loves of a Dictator (1935) (пристапено на 12.2.2017)]</ref>
* „[[Големиот диктатор (филм од 1940)|Големиот диктатор]]“ (''The Great Dictator'') - американски [[филм]] од [[1940]] година, во [[режија]] на [[Чарли Чаплин]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0032553/ IMDb, The Great Dictator (1940) (пристапено на 12.2.2017)]</ref>
* „Диктатор“ (''The Dictator'') - американски [[филм]] од [[2012]] година, во [[режија]] на [[Лари Чарлс]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1645170/?ref_=nv_sr_1 IMDb, The Dictator (2012) (пристапено на 12.2.2017)]</ref>
* „Диктатура“ (''Dictatorshit'') - песна на [[Треш метал|треш-метал]] групата „[[Сепултура]]“.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=RBkk4N3Geww YouTube, Sepultura - Dictatorshit (пристапено на 12.2.2017)]</ref>

== Поврзано ==
*[[Нацизам]]
*[[Неонацизам]]
*[[Фашизам]]
*[[Неофашизам]]
*[[Плутократија]]
*[[Теократија]]
*[[Национализам]]
*[[Генералисимус]]

== Наводи ==
{{Reflist|30em|refs=
<ref name="AutoJF-3">{{Наведена мрежна страница|url=http://college.cqpress.com/sites/principlescp/Home/chapter5.aspx|title=Democracy and Dictatorship: Conceptualization and Measurement|author=|date=|work=cqpress.com}}</ref>

<ref name="MøllerSkaaning2012">{{Наведена книга|author1=Jørgen Møller|author2=Svend-Erik Skaaning|title=Requisites of Democracy: Conceptualization, Measurement, and Explanation|url=https://books.google.com/books?id=RtWoAgAAQBAJ&pg=PA78|accessdate=30 March 2014|date=29 March 2012|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-66584-4|pages=78–}}</ref>

<ref name="ClarkGolder2009">{{Наведена книга|author1=William Roberts Clark|author2=Matt Golder|author3=Sona Nadenichek Golder|title=Principles of comparative politics|url=https://books.google.com/books?id=RmPuAAAAMAAJ|date=September 2009|publisher=CQ Press|isbn=978-0-87289-289-7}}</ref>

<ref name="AutoJF-4">[http://jcr.sagepub.com/content/early/2012/10/12/0022002712459707?patientinform-links=yes&legid=spjcr;0022002712459707v1 Divergent Incentives for Dictators: Domestic Institutions and (International Promises Not to) Torture] [http://faculty.ucmerced.edu/cconrad2/Academic/Research_files/JCRAppendix25March2011.pdf Appendix] "Unlike substantive measures of democracy (e.g., Polity IV and Freedom House), the binary conceptualization of democracy most recently described by Cheibub, Gandhi and Vree-land (2010) focuses on one institution—elections—to distinguish between dictatorships and democracies. Using a minimalist measure of democracy rather than a substantive one better allows for the isolation of causal mechanisms (Cheibub, Gandhi and Vreeland, 2010, 73) linking regime type to human rights outcomes."</ref>

<ref name="AutoJF-7">{{citation |url=http://wordnet.princeton.edu/perl/webwn?s=despotism |title=WordNet Search – 3.0 }}{{Мртва_врска|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

<ref name="AutoJF-8">[http://www.merriam-webster.com/dictionary/dictatorship Dictatorship – Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary]. Merriam-webster.com (31 August 2012). Посетено на 2013-07-12.</ref>

<ref name="AutoJF-9">[[Juan Linz]], quoted in Natasha M. Ezrow, Erica Frantz (2011), ''[https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=hOzp3xgL1FwC&oi=fnd&pg=PR5 Dictators and Dictatorships: Understanding Authoritarian Regimes and Their Leaders]'', Continuum International Publishing Group. p2</ref>

<ref name="AutoJF-10">Ezrow and Frantz (2011:2–3)</ref>

<ref name="AutoJF-11">Ezrow and Frantz (2011:3)</ref>

<ref name="AutoJF-12">Ezrow and Frantz (2011:4)</ref>

<ref name="AutoJF-13">Ezrow and Frantz (2011:6–7)</ref>

<ref name="AutoJF-14">Ezrow and Frantz (2011:6)</ref>

<ref name="AutoJF-15">[[Stalinism]]</ref>

<ref name="AutoJF-20">{{citation|title=The Structure of Communist Politics|author=RC Thornton|publisher=World Politics|year=1972|jstor=2010454}}</ref>

<ref name="AutoJF-21">{{citation|title=Fiscal Policy, the Military, and Political Stability in Iberoamerica|author=AG Cuzán|publisher=Behavioral Science|year=1986|url=https://secure.uwf.edu/govt/documents/Cuzan-1986-FiscalPolicytheMilitaryandPoliticalStabilityinIberoamerica.pdf}}</ref>

<ref name="AutoJF-22">{{citation|title=Democracy and Dictatorship: The Politics of Innovation |author=M Brouwer |year=2006 |url=http://www1.fee.uva.nl/pp/bin/278fulltext.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120907114031/http://www1.fee.uva.nl/pp/bin/278fulltext.pdf |archivedate=7 September 2012 }}</ref>

<ref name="Encyclopædia Britannica">
{{наведена енциклопедија|year=2013|title=dictatorship|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|location=Chicago|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/162240/dictatorship|id=162240}}</ref>

}}

== Дополнителна литература ==
*{{Наведена книга |last=Friedrich |first=Carl J. |author2=Brzezinski, Zbigniew K. |authorlink2=Zbigniew Brzezinski  |title=Totalitarian Dictatorship and Autocracy |publisher=Praeger |edition=2 |year=1965}}
*{{Наведена книга |last1=Bueno de Mesquita|first1=Bruce|first2=Alastair|last2=Smith|first3=Randolph M.|last3=Siverson|first4=James D.|last4=Morrow |title=The Logic of Political Survival |year=2003 |publisher=[[The MIT Press]] |isbn=0-262-63315-9}}
*{{Наведена книга|title=The Dictator's Learning Curve: Inside the Global Battle for Democracy|author=[[William J. Dobson]]|isbn=978-0307477552|year=2013|publisher=Anchor}}
*{{Наведена книга|title=The Dictator's Handbook: Why Bad Behavior is Almost Always Good Politics|year=2011|pages=272|publisher=[[Random House]]|author=[[Bruce Bueno de Mesquita]] and [[Alastair Smith]]|isbn=9781610390446|oclc=701015473}}
* Jan C. Behrends. ''Dictatorship: Modern Tyranny Between Leviathan and Behemoth'' in ''Docupedia Zeitgeschichte'', 14 March 2017.  
{{Wiktionary}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Диктатура| ]]
[[Категорија:Општествени уредувања]]
[[Категорија:Олигархија]]