Преглед на кодот на Агва (вулкан)

{{Infobox mountain
| name = Агва
| photo = <span style="display: flex; overflow:hidden; border-radius: 14px;">[[File:VolcanAguaPascuas.jpg|280px]]</span>
| photo_caption = Вулканот Агва, поглед од [[Антигва (Гватемала)|Антигва]], [[Гватемала]]. Улица прекриена со тепих, припрема за Великденските празници.
| photo1 = Relief map of Guatemala.jpg
| elevation_m = 3,760
| elevation_ref = 
| prominence = 
| coordinates = {{coord|14|27|54|N|90|44|35|W|type:mountain_scale:100000|format=dms|display=inline,title}}
| coordinates_ref =
| label_position = right
| location = [[Сакатепеге]] и [[Есквинтла]], [[Гватемала]]
| translation = Водениот вулкан
| language = од [[Шпански јазик|шпански]]
| topo = 
| map = Гватемала
| lat = 14.465
| long = -90.743
| type = [[Стратовулкан]]
| volcanic_arc/belt = [[Вулкански појас во Средна Америка]] 
| age = 
| last_eruption = нема кредибилни информации
| first_ascent = 
| easiest_route = 
}}

'''Агва''' (познат како '''Хунапу''' на локалниот јазик на [[Маи]]те) — [[стратовулкан]] кој се наоѓа во областите [[Сакатепеге]] и [[Есквинтла]] во [[Гватемала]]. Наоѓајќи се на 3,760 метри (12,340 стапки) надморска височина, вулканот '''Агва''' се издига на повеќе од 3.500 метри над пристаништето на [[Тихи Океан|Тихиот Океан]] на југ, и 2.000 метри над [[Планини во Гватемала|гватемалските]] планини на север. Вулканот доминира во локалниот пејзаж, и не може да се види само кога е скриен од облаците. Во областа од околу 5 до 10 км се наоѓа градот [[Антигва (Гватемала)|Антигва]] и неколку други големи градови сместени во северниот дел. Овие градови заедно имаат околу 100.000 жители, почнувајќи 20 км од градот [[Есквинтла]] и движејќи се на југ<ref name=usgs>[http://vulcan.wr.usgs.gov/Volcanoes/Guatemala/Publications/OFR01-432/OFR01-432.pdf S.P. Schilling, J.W. Vallance, O. Matías, and M.M. Howell, 2001, Lahar Hazards at Agua Volcano, Guatemala: USGS Open-File Report 01-432](на англиски)</ref>. На долните падини на вулканот се одгледува кафе.</div>

== Краток опис и историја==
<div style="text-align:justify;">Локалните [[Какчикел]] луѓе одсегогаш го нарекувале вулканот Хунапу што значи „место на цвеќињата“ или Хун Ахпу' „еден ловец (датумот на календарот на светото место; 
типичен метод за именување на светите места во космовизијата на [[Маи]]те)“ во тековната [[Какчикел]] орфографија. Шпанските конквистадори исто така вулканот го нарекувале Хунапу сè до 1541 година, кога лахарот од вулканот го уништил тогашниот главен град на [[Гватемала]] (познат како Сиудад Виеха) кој бил преместен на сегашната локација. Меѓу жртвите била и гувернерката [[Беатрис Де Ла Куева]].<ref>{{harv|Езелбергс|2004|p=}}</ref> Со оглед на тоа што лахарот создал и огромна поплава од вода, ова го потикнало модерното име (<span style="color: #535555">{{lang-es|Volcán de Agua}}</span>) или „водениот вулкан“, за разлика од блискиот (<span style="color: #535555">{{lang-es|Volcán de Fuego}}</span>) или „огнениот вулкан“. [[Какчикел]]ците го нарекувале уште и (<span style="color: #535555">{{lang-es|Volcán de Fuego Chi Gag}}</span>) што во превод би значело „таму каде што е огнот“ или „Chi Q'aq“ во оригиналниот [[Какчикел правопис|Какчикел]] правопис.</div> 
<hr style="height:5pt; visibility:hidden;" />
<div style="text-align:justify;">
{| align="left" style="border-right:8px solid #ffffff;"
| <span style="display: flex; overflow:hidden; border-radius: 14px; box-shadow: -5px 5px 5px #888888;">[[File:A glimpse of Guatemala 30-Agua santamaria.JPG|260px|alt=Поглед на вулканот Агва од местото Санта Марија Де Хезус; фотографија на Алфред Персивал Моудслеј.|Поглед на вулканот Агва од местото Санта Марија Де Хезус; фотографија на Алфред Персивал Моудслеј.]]</span>
|}
Не постојат кредибилни податоци дека вулканот имал ерупција досега<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Агва (вулкан)|url=https://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=342100|series=Global Volcanism Program|publisher=Smithsonian Institution|year=2013|language=англиски}}</ref>, меѓутоа постои потенцијал од излевање на огромна количина на вулкански остатоци, тиња и лахари кои би можеле да ги поплават населбите што се наоѓаат во близина.<ref name=usgs/>. Ова е докажано со фактот дека на 11 септември 1541 година, новонастанатата населба која воедно била и главен град на [[Гватемала]], вила на [[Сиудад Виеха|Сантјаго Де Лос Кабаљерос]] (<span style="color: #535555">{{lang-es|Santiago de los Caballeros}}</span>), била уништена од како што е кажано тогаш „огромно лизгање на земјиштето кое се спуштило од вулканот, додека тињата и лахарите кои со себе носеле тешки карпи уништиле дел од зградите а останатите поминале со големи оштетувања.“{{sfn|Хуарос|1818|p=262}} Градот бил целосно уништен, имало голем број на жртви, додека преживеаните немале насока откако и гувернерката [[Беатрис Де Ла Куева]] загинала во катастрофата која се случила многу бргу откако нејзинот маж и претходниот гувернер [[Аделантадо Педро Де Алварадо]] починал а таа била назначена на неговата позиција.{{sfn|Хуарос|1818|p=263}} На 9 септември 1541 година, кога [[Беатрис Де Ла Куева]] ги потпишала документите за преземање на позицијата гувернер, тоа било означено од народот како чин на грев (<span style="color: #535555">{{lang-es|la sin ventura}}</span>), фраза што некако испаднала пророчка.{{sfn|Моудслеј|Моудслеј|1899|p=25}}  </div>
<hr style="height:5pt; visibility:hidden;" />
<div style="text-align:justify;">
{| align="left" style="border-right:8px solid #ffffff;"
| <span style="display: flex; overflow:hidden; border-radius: 14px; box-shadow: -5px 5px 5px #888888; height:160px;">[[File:Volcan de Agua as seen from Ciudad Vieja, 2007.jpg|260px|alt=Поглед на вулканот Агва од градот Сиудад Виеха.|Поглед на вулканот Агва од градот Сиудад Виеха.{{sfn|Моудслеј|Моудслеј|1899|p=28}}]]</span>
|}
Во 1985 година, [[Ен Кери Моудслеј]] и нејзиниот сопруг, археолог [[Алфред Персивал Моудслеј]], го посетиле регионот на [[Антигва (Гватемала)|Антигва]] како дел од патувањето низ земјата на [[Маи]]те во [[Гватемала]], и се искачиле на вулканот Агва; таа напишала книга наречена „[[Поглед на Гватемала (книга)|Поглед на Гватемала]]“, во која објаснила дека водата од вулканскиот кратер не можела да го уништи стариот [[Сиудад Виеха|Сантјаго]]: „Обично се велело дека причината за оваа катастрофа е пукнатина на езерото кое било формирано во кратерот на угаснатиот вулкан Агва; но испитувањето на кратерот покажало дека ова тврдење не е сосема точно, бидејќи, пукнатината на ѕидот во кратерот е во спротивна насока, и водата што течела од неа не можела да стигне до градот. Покрај тоа, немало докази кои покажувале дека подлабокиот дел на кратерот, кој сè уште е непроменет, задржувал вода по пријавениот излив. Акумулацијата на вода за време на исклучително силниот дожд, преку некоја привремена опструкција во еден од длабоките жешки олуци ги измениле убавите падини на таа голема планина. Свлечиштето на земајта кое настанало потоа треба да се земе предвид за направената штета, а да се отфрлат мислењата на некои хроничари кои велеле дека тоа се случило поради вода во кратерот, или поради некои натприродни појави“.{{sfn|Моудслеј|Моудслеј|1899|p=26}} </div>
<hr style="height:5pt; visibility:hidden;" />
<div style="text-align:justify;">Вулканот последен пат бил покриен со снег во јануари 1967-ма година. Прогласен е за природно наследство во 1956 година и зафаќа површина од 12.600 хектари.<ref>{{Наведена мрежна страница | url=http://www.conap.gob.gt/Members/admin/documentos/documentos-centro-de-documentacion/areas-protegidas/SIGAPublico_Enero.xls/view | publisher=conap.gob.gt | title=Список на заштитени подрачја | date=January 2011 | author=CONAP | accessdate=14 June 2011 | format=xls | language=шпански | archive-date=2011-10-08 | archive-url=https://web.archive.org/web/20111008161133/http://www.conap.gob.gt/Members/admin/documentos/documentos-centro-de-documentacion/areas-protegidas/SIGAPublico_Enero.xls/view | url-status=dead }}</ref> На 21 јануари 2012 година, 12.000 Гватемалци формирале човечки синџир кој се протегал сè до врвот на вулканот Агва во знак на протест против семејното насилство.<ref>http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-16669818</ref> </div>

=== Фотографии од вулканот Агва ===

<gallery>
File:Antigua Giron1.JPG|Поглед на вулканот Агва од централен градски парк во Антигва, Гватемала
File:VolcanAguaChimaltenango.jpg|Поглед на вулканот Агва од автопатот Чималтенанго - Антигва
File:Volcanoes near to Guatemala City.jpg|Поглед на Агва и соседните вулкани Акатенанго и Фуего
File:Aguitaenlamananita 2008 252e.jpg|Конусниот врв на вулканот Агва типичен за стратовулкани; поглед од Акатенанговиот врв Пико Мајор
</gallery>

== Наводи ==
;Белешки
{{наводи}}

;Литература
{{refbegin}}
* {{Наведена книга|title=Conquered Conquistadors|first=Флорин Г.Л.|last=Езелбергс|edition=1-во|year=2004|isbn=978-0870818998|series=Mesoamerican Worlds|publisher=University Press of Colorado|language=англиски}}
* {{Наведена книга|last=Хуарос|first=Доминго|title=Compendio de la historia de la Ciudad de Guatemala|year=1818|publisher=Ignacio Beteta|location=Гватемала|url=https://archive.org/stream/compendiodelahis21juar#page/n3/mode/2up|language=шпански}}
* {{Наведена книга|last=Моудслеј|first=Алфред Персивал|authorlink=Алфред Персивал Моудслеј|title=A glimpse at Guatemala, and some notes on the ancient monuments of Central America|last2=Моудслеј|first2=Ен Кери|location=Лондон, Велика Британија|publisher=John Murray|year=1899|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:A_Glimpse_at_Guatemala.pdf|language=англиски}}
* {{Наведена книга|last=Миља и Видауре|first=Хосе|authorlink=Хосе Миља и Видауре|title=Obras completas de don José Milla|edition=3-то|chapter=La Hija del Adelantado; Memorias de un Abogado (novela histórica)|location=Гватемала|origyear=1866|publisher=E.Goubaud & Cía.|year=1898|editor=Goubaud, E.|url=https://archive.org/stream/lahijadeladelymem00saloguat|language=шпански}}
{{refend}}

== Надворешни врски==
{{рв|Volcán de Agua}}
* [https://archive.org/details/Menaceof1934  Ideal Pictures Corp. Menace of Guatemala (Ideal What-Nots series)], [[File:Imbox notice.png|15px|link=|alt=Документарец од 1934 година кој се наоѓа во јавна сопственост. Поставен е во Интернет Архива. Нараторот има патронизирачки став спрема Гватемалците, меѓутоа фотографиите се интересни.|<span style="position: relative; visibility:visible;">Документарец од 1934 година кој се наоѓа во јавна сопственост. Поставен е во Интернет Архива. Нараторот има патронизирачки став спрема Гватемалците, меѓутоа фотографиите се интересни.</span>]]
* [http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=8094 "Вулканот Агва, Гватемала" на Peakbagger]

{{Вулкани во Средна Америка}}

[[Категорија:Стратовулкани]]
[[Категорија:Вулкани во Гватемала]]
[[Категорија:Планини во Гватемала]]
[[Категорија:Триилјадници]]