Elohim: Fahasamihafan'ny versiona

* manomboka amin’ ny hoe “[[Andriamanitra (ankapobeny)|andriamanitra]] (maro)” amin’ ny heviny ankapobeny (toy ny ao amin’ ny Eksodosy 12:12, izay ilazana ireo “andriamanitr’ i Ejipta”)<ref name=":0"><small>"Handalo mamaky ny tany Ejipta aho amin' io alina io, ka ny lahimatoa rehetra amin' ny tany Ejipta hovonoiko, hatramin' ny olona ka hatramin' ny biby, ary hisy fitsarana hoefaiko momba ny andriamanitr' i Ejipta rehetra: fa izaho no Iaveh." (Eks 12.12)</small></ref>,

* ny fanahin’ ny maty izay navoaka araka ny baikon’ i Saoly mpanjaka ao amin’ ny 1Samoela 28:13<ref name=":1"><small>"Ary hoy ny mpanjaka taminy: Aza matahotra; fa inona no hitanao? Dia hoy ravehivavy tamin' i Saola: andriamanitra miakatra avy amin' ny tany no hitako." (1Sam 28.13)</small></ref>,

Ny hoe ''Elohim'' dia endrika lava mifototra amin' ny [[Fiteny semitika|fototeny semitika]] '''ēl'' izay midika hoe "andriamanitra" (tokana). Azo ampifanakekezina amin' ny [[Fiteny akadiana|teny akadiana]] hoe ''ilu'' <ref><small>http://psd.museum.upenn.edu/epsd/epsd/e2616.html [[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Frp.liu233w.com%3A443%2Fhttp%2Fpsd.museum.upenn.edu%2Fepsd%2Fepsd%2Fe2616.html tahiry]]</small></ref> sy ny [[Fiteny arameana|teny arameana]] hoe ''elah'' ary ny [[Fiteny arabo|teny arabo]] hoe ''ilāh'' izy io. Ara-[[Fitsipi-pitenenana|pitsipiteny]], ny teny hoe ''elohim'' dia amin' ny famantaran' ny endrika milaza maro ''-îm''. Ao amin' ny [[Baiboly]] dia maro ireo andalana ahitana ny teny hoe ''elohim'' izay manodro andriamanitra maro tokoa ([[Bokin' ny Eksôdosy|Eksodosy]] 12.12)<ref name=":0" />. Mety hialohavan' ny [[mpanoritra]] izy ka azo adika hoe "ireo andriamanitra" (Eks. 18.11)<ref><small>"Fantatro ankehitriny fa lehibe noho ny andriamanitra rehetra Iaveh, fa nampiharihary ny halehibeny izy, raha nampahory an' Israely ny Ejipsiana." (Eks 12.12)</small></ref> sady mety hiaraka amin' ny [[matoanteny]] amin' ny endrika milaza maro ([[Bokin' ny Salamo|Salamo]] 97.7) na [[mpamari-toetra]] amin' ny endrika milaza maro<ref><small>Martin Rose, "Names of God in the OT", dans ''Anchor Bible Dictionary'', vol. 4 (ABD)</small></ref>.

Ao amin’ ny 1Samoela 28:13<ref name=":1" />, ''elohim'' dia ampiasaina miaraka amin’ ny matoanteny milaza maro. Nilaza tamin’ i [[Saoly]] ilay [[vehivavy mpamoha angatra tao Endôra]] (Andôra) fa nahita ''elohim'' niakatra (''olim'' / עֹלִים, matoanteny milaza maro) avy amin’ ny tany izy ("Ary hoy ravehivavy tamin' i Saoly: <u>Andriamanitra</u> miakatra avy amin' ny tany no hitako." - ''[[Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy|Ny Baiboly]]'' / Dia hoy ravehivavy tamin' i Saola: <u>andriamanitra</u> miakatra avy amin' ny tany no hitako. - ''Ny Baiboly Masina'').

Ao amin’ ny [[Bokin' ny Genesisy|Genesisy]] 20:13, dia nilaza i [[Abrahama (patriarka)|Abrahama]], teo anatrehan’ i [[Abimeleka (mpanjaka filistina)|Abimeleka]], mpanjaka [[Filistina (ao amin' ny Baiboly)|filistina]] mpivavaka amin' [[Pôliteisma|andriamanitra maro]], nanao hoe fa “Elohim"(Ny/i) Elohim no nampirenireny ahy" (התעו, matoanteny milaza maro)<ref><small>"Ary raha nampifindrafindra ahy hiala tamin' ny tranon' ny raiko Andriamanitra, dia hoy izaho tamin' ny vadiko: Izao no soa hataonao amiko any amin' izay tany rehetra halehantsika dia lazao aho hoe: Anadahiko izy." (Gen 20.13)</small></ref>. Ny Baiboly amin' ny teny grika [[Septoajinta]] (LXX) dia mampiasa matoanteny amin' ny endrika milaza tokana (ἐξήγαγε(ν), aôrista II). Ny [[Baiboly amin' ny teny malagasy]] dia tsy manavaka ny tokana sy ny maro.

Azo anondroana andriamanitra tokana koa ny teny hoe ''elohim'' ka tsy ny andriamanitra tokan' i Israely ihany fa ny andriamanitra hafa koa toy ny andriamanitra [[Kemôsy]] izay elôhiman' i [[Moaba (fanjakana)|Moaba]] sy [[Astarte]] elôhiman' ny [[Sidôna|Sidôniana]] ([[Bokin' ny Mpitsara|Mpitsara]] 11.24<ref><small>"Moa tsy mipetraka ho tompon' izay nomen' i Kamosy andriamanitrao anao ho fanananao va hianao, ary izahay moa tsy tokony hipetraka ho tompon' izay rehetra nomen' ny Tompo Andriamanitray anay ho fanananay?" (Mpits 11.24)</small></ref>; [[Boky faharoan' ny Mpanjaka|2Mpanjaka]] 1.2-3<ref><small>"1 Ary Ahazia nianjera avy teo amin' ny makarakara teo amin' ny efi-trano ambony tao Samaria ka narary; dia naniraka olona izy ka nanao taminy hoe: Mandehana, anontanio amin' i Bala-zeboba, andriamanitr' i Ekrona, na ho sitrana ihany aho amin' ity aretiko ity, na tsia. 2 Ary Ilay Anjelin' i Jehovah niteny tamin' i Elia Tisbira hoe: Miaingà, miakara hihaona amin' ny iraky ny mpanjakan' i Samaria, ka manaova aminy hoe: Izao no lazain' i Jehovah: Moa ataonareo fa tsy misy Andriamanitra eo amin' ny Isiraely va, no mandeha hanontany amin' i Bala-zeboba, andriamanitr' i Ekrona, ianareo?" (2Mpanj 1.2-3)</small></ref>; [[Boky voalohan' ny Mpanjaka|1Mpanja]]. 11.5<ref><small>"fa nanaraka an' i Astarte andriamani-bavin' ny Sidoniana Salomona, sy an' i Melkoma, fahavetavetan' ny Amonita." (1Mpanj 11.5)</small></ref>; 1Mpanj. 11.33<ref><small>"satria efa nahafoy Ahy izy ka niankohoka teo anatrehan' i Astarta, andriamani-bavin' ny Sidoniana, sy Kemosy andriamanitr' i Moaba, ary Milkoma, andriamanitry ny taranak' i Amona, fa tsy nandeha tamin' ny lalako hanao izay mahitsy eo imasoko sy hitandrina ny didiko sy ny fitsipiko tahaka an' i Davida rainy." (1Mpanj 11.33)</small></ref>). Ampiasaina koa io teny io hilazana ny zava-mananaina ara-panahy na andriamanitra kely toy ny matoatoa ([[Boky voalohan' i Samoela|1Samoela]] 28.13<ref name=":1" />; [[Bokin' i Zakaria|Zakaria]] 12.8;<ref><small>"Amin' [[Bokinizany andro izany, Iaveh hanangana manda manodidina ny mponina ao Jerosalema, ary izay mangozohozo eo amin' izy ireo, dia ho tahaka an' i Davida amin' izany andro izany, ary ny Genesisy|Gen]]taranak' i Davida ho tahaka an' Andriamanitra, dia ho tahaka ilay anjelin' ny Tompo, eo anoloan' izy ireo." 30(Zak 12.8)</small></ref>).