"Germania": Desfarënzia danter les verjiuns
Nessun oggetto della modifica |
|||
Rissa 184: | Rissa 184: | ||
|- style="background: #ddd" |
|- style="background: #ddd" |
||
| style="text-align:center" | [[File:Wappen Sachsen-Anhalt.svg|40px]] |
| style="text-align:center" | [[File:Wappen Sachsen-Anhalt.svg|40px]] |
||
⚫ | |||
| 1990 |
| 1990 |
||
⚫ | |||
|ST |
|ST |
||
|[[Magdeburg]] |
|[[Magdeburg]] |
||
Rissa 215: | Rissa 215: | ||
{{Europa}} |
{{Europa}} |
||
==Vocabolar dl ladin leterar== |
==Vocabolar dl ladin leterar== |
||
[[File:Vocabolardlladinleterar.pdf|page=483|thumb|100px|left|Germania]] |
[[File:Vocabolardlladinleterar.pdf|page=483|thumb|100px|left|Germania]] |
Reviscion de i 18:30, 26 mer 2022
Articul per Ladin Gherdëina |
Republica Federela Tudëscia | |
---|---|
Bundesrepublik Deutschland | |
Bandiera | Blason |
Inn Deutschlandlied | |
Inuem ufiziel | Bundesrepublik Deutschland |
Rujeneda ufiziela | Tudësch |
Capitela | Berlin |
Geografia | |
Spersa | 357 587,8 km²[1] |
Ega | 2,3% |
Demografia | |
Populazion | 84 358 845 ab. (31 dezëmber 2022)[2] |
Densità | 235,9 ab./km² |
Cumpëida dla fertilità | 1,39 (2014)[3] |
Guviern | |
Presidënt | Frank-Walter Steinmeier |
Canzelier | Angela Merkel (CDU) |
Economia | |
PIB (numinel) • de ndut • a persona |
(2023) $4 121 miliarc[4] $48 853 |
Munëida | Euro |
CVN |
19% [1] |
Auter | |
Codesc Internet | .de |
Prefis dl telefon | +49 |
Furnea a |
man drëta |
Codesc ISO 3166 | DE |
Indesc dl Svilup Uman | 0,942[5] (scialdi aut) |
Coefizient Gini | 31,7[6] (mesan) |
La Germania (gherdëina: Germania o Deutschland, badiot: Germania, fascian: Germania, tudësch: Deutschland), ufiziel la Republica Federela Tudëscia (tudësch: Bundesrepublik Deutschland), ie n stat te l'Europa zentrela. L ie l stat cun la segonda majera populazion te l'Europa do la Ruscia y l stat cun la majera populazion te l'Union Europea. La Germania ie danter l mer baltich y l mer dl nord a nord y la Elpes a sud, cun na spersa de 357.027 km². La Germania cunfina cun la Danimarca a nord, la Republica Ceca y Polonia a est, l'Austria y la Svizra a sud, y la Franzia, l Luxemburg, l Belje y i Paejes Basc a ovest. La capitela y majera zità ie Berlin, l zënter de la finanza ie Frankfurt y la majera zona urbana ie la Ruhr. La Germania ie fata de 16 stac federei. L majer stat per spersa ie l Paiern, l majer per populazion ie l Nordrhein-Westfalen.
La Germania ie na gran putënza cun na economia sterscia, che ie la majera te l'Europa y la cuarta majera al mond.
Geografia
Storia
Ngrum de tribù germaniches vivova tl nord de la Germania bel te l'antichità. Dal 10ejim secul inant à gran pert di raions de la Germania fat pert dl San Mper Roman. Ntan l 16ejim secul ie i raions tl nord de la Germania deventei pert de la refurmazion protestanta. Do la vieres Napoleoniches se à l San Mper Roman desfà tl 1806 y la Confederazion Tudëscia ie stata metuda su tl 1815. Tl 1871 se à duc i paejes tudësc metù adum y à furmà l Mper Tudësch sota la dominazion pruscia. Do la Prima Gran Viera y la revoluzions ie stata metuda su la republica de Weimar, che à durà nfin al 1933, canche l partit nazista ie ruà tl guviern. Da ilò inant ie la Germania stata na ditatura che à purtà mo na viera te l'Europa y l Holocaust. Do la segonda viera mundiela fova la Germania per n pez sota la aministrazion de i aleac y ie po stata spartida su te doi stac. Chis ie inò unic adum tl 1989.
Spartizion aministrativa
La Germania, coche republica federela, ie metuda adum da 16 stac federei (tudësch: Bundesländer o mé Länder). Chisc ie stai metui su tl ovest tl 1949 cun la creazion de la Republica Federela Tudëscia, y chëi tl est ie stai metui su tl 1990 do la reunificazion tudëscia.
A trëi de chisc stac ti vëniel dit Stadtstaaten (zità-stat), ajache si spersa cuer mé chëla de na zità. Chisch ie Bremen, Hamburg y Berlin. L majer stat per spersa ie l Paiern, l majer per populazion ie l Nordrhein-Westfalen.
Lista de i stac federei
Blason | Stat | Codesc | Da l'ann | Capitela | Majera zità | Spersa (km2) |
Populazion (dez. 2019) |
Pop. per km2 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Baden-Württemberg | BW | 1952 | Stuttgart | Stuttgart | 35.752 | 11.100.394 | 310 | |
Paiern (Bayern) |
BY | 1949 | Minca (München) |
Minca (München) |
70.552 | 13.124.737 | 185 | |
Berlin | BE | 1990 | – | – | 892 | 3.669.491 | 4.086 | |
Brandenburg | BB | 1990 | Potsdam | Potsdam | 29.479 | 2.521.893 | 85 | |
Bremen |
HB | 1949 | Bremen | Bremen | 419 | 681.202 | 1.630 | |
Hamburg |
HH | 1949 | – | – | 755 | 1.847.253 | 2.439 | |
Hessen |
HE | 1949 | Wiesbaden | Frankfurt sul Main (Frankfurt am Main) |
21.115 | 6.288.080 | 297 | |
Niedersachsen |
NI | 1949 | Hannover |
Hannover | 47.609 | 7.993.448 | 168 | |
Mecklenburg-Vorpommern | MV | 1990 | Schwerin | Rostock | 23.180 | 1.609.675 | 69 | |
Nordrhein-Westfalen |
NW | 1949 | Düsseldorf | Köln | 34.085 | 17.932.651 | 526 | |
Rheinland-Pfalz |
RP | 1949 | Mainz | Mainz | 19.853 | 4.084.844 | 206 | |
Saarland | SL | 1957 | Saarbrücken | Saarbrücken | 2.569 | 990.509 | 386 | |
Sachsen |
SN | 1990 | Dresden | Leipzig | 18.416 | 4.077.937 | 221 | |
1990 | Sachsen-Anhalt | ST | Magdeburg | Halle (Saale) | 20.446 | 2.208.321 | 108 | |
Schleswig-Holstein | SH | 1949 | Kiel | Kiel | 15.799 | 2.896.712 | 183 | |
Thüringen |
TH | 1990 | Erfurt | Erfurt | 16.172 | 2.143.145 | 133 |
Europa | |
---|---|
Albania • Andora • Austria • Aserbaigian • Armenia • Belje • Bieloruscia • Bosnia y Herzegovina • Bulgaria • Republica Ceca • Cipre • Croazia • Danimarca • Estonia • Finlandia • Franzia • Germania • Grecia • Georgia • Islanda • Irlanda • Kosovo • Letonia • Liechtenstein • Lituania • Luxemburg • Macedonia dl Nord • Malta • Moldova • Monaco • Montenegro • Norvegia • Paejes Basc • Polonia • Portugal • Riam Unì • Romania • Ruscia • San Marino • Serbia • Slovachia • Slovenia • Spania • Svezia • Svizra • Talia • Turchia • Ucraina • Ungaria • Zità dl Vatican |
Vocabolar dl ladin leterar
Germania 6 1878 Germania (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:1)
gad. Germania Badia Germania grd. Germania fas. Germania
fod. Germania LD Germania
topon.
<(gad. P/P 1966, grd. F 2002; DLS 2002, fas. DLS
2002; DILF 2013, fod. DLS 2002, LD DLS 2002) a) Dopo che la löm dl Cristianejim
â fat sparí les scurités dl’ idolatria en Germania - ti lüsc
todësc - ára nia püch smorjelé i costüms groi de chëra
jënt amanta dla vera Dopo che la lum d’l Cristianesimo
ā fatt sparì les scuritès d’l’ idolatrìa in Germania - in t’ i
lusc’ todesc’ - àla nia puc smorjelè i costumi grŏi de chella jent amante d’la verra DeclaraJM, SantaGenofefa1878:1
(Badia).
Luesc todesc (gad.) Ⓘ Germania Ⓓ Deutschland ◇ a) Dopo che la löm dl Cristianejim â fat sparí les scurités dl’ idolatria en Germania - ti lüsc todësc - ára nia püch smorjelé i costüms groi de chëra jënt amanta dla vera Dopo che la lum d’l Cristianesimo ā fatt sparì les scuritès d’l’idolatrìa in Germania - in t’i lusc’ todesc’ - àla nia puc smorjelè i costumi grŏi de chella jent amante d’la verra DeclaraJM, SantaGenofefa1878:1 (Badia).
- ↑ 1,0 1,1 "Kritische Flächenfragen - Flächenveränderungenund Flächendruck in Deutschland im Untersuchungszeitraum 2016-2020".
- ↑ https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Bevoelkerungsstand/Tabellen/zensus-geschlecht-staatsangehoerigkeit-2022.html.
- ↑ http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239.
- ↑ https://www.destatis.de/DE/Themen/Wirtschaft/Volkswirtschaftliche-Gesamtrechnungen-Inlandsprodukt/Tabellen/bip-bubbles.html.
- ↑ https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI.
- ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=DE.