Vai al contenuto

"Germania": Desfarënzia danter les verjiuns

Da Wikipedia
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nessun oggetto della modifica
Rissa 184: Rissa 184:
|- style="background: #ddd"
|- style="background: #ddd"
| style="text-align:center" | [[File:Wappen Sachsen-Anhalt.svg|40px]]
| style="text-align:center" | [[File:Wappen Sachsen-Anhalt.svg|40px]]
| [[Sachsen-Anhalt]]<br />
| 1990
| 1990
| [[Sachsen-Anhalt]]
|ST
|ST
|[[Magdeburg]]
|[[Magdeburg]]
Rissa 215: Rissa 215:


{{Europa}}
{{Europa}}

==Vocabolar dl ladin leterar==
==Vocabolar dl ladin leterar==
[[File:Vocabolardlladinleterar.pdf|page=483|thumb|100px|left|Germania]]
[[File:Vocabolardlladinleterar.pdf|page=483|thumb|100px|left|Germania]]

Reviscion de i 18:30, 26 mer 2022

Articul per Ladin Gherdëina
Republica Federela Tudëscia
Bundesrepublik Deutschland
Bandiera de Republica Federela Tudëscia
Bandiera de Republica Federela Tudëscia
Blason de Republica Federela Tudëscia
Blason de Republica Federela Tudëscia
Bandiera Blason
Inn
Deutschlandlied
Inuem ufiziel Bundesrepublik Deutschland
Rujeneda ufiziela Tudësch
Capitela Berlin
Geografia
Spersa 357 587,8 km²[1]
Ega 2,3%
Demografia
Populazion 84 358 845 ab.
(31 dezëmber 2022)[2]
Densità 235,9 ab./km²
Cumpëida dla fertilità 1,39 (2014)[3]
Guviern
Presidënt Frank-Walter Steinmeier
Canzelier Angela Merkel (CDU)
Economia
PIB (numinel)
• de ndut
• a persona
(2023)
$4 121 miliarc[4]
$48 853
Munëida Euro
CVN

19% [1]

Auter
Codesc Internet .de
Prefis dl telefon +49
Furnea a

man drëta

Codesc ISO 3166 DE
Indesc dl Svilup Uman 0,942[5] (scialdi aut)
Coefizient Gini 31,7[6] (mesan)

La Germania (gherdëina: Germania o Deutschland, badiot: Germania, fascian: Germania, tudësch: Deutschland), ufiziel la Republica Federela Tudëscia (tudësch: Bundesrepublik Deutschland), ie n stat te l'Europa zentrela. L ie l stat cun la segonda majera populazion te l'Europa do la Ruscia y l stat cun la majera populazion te l'Union Europea. La Germania ie danter l mer baltich y l mer dl nord a nord y la Elpes a sud, cun na spersa de 357.027 km². La Germania cunfina cun la Danimarca a nord, la Republica Ceca y Polonia a est, l'Austria y la Svizra a sud, y la Franzia, l Luxemburg, l Belje y i Paejes Basc a ovest. La capitela y majera zità ie Berlin, l zënter de la finanza ie Frankfurt y la majera zona urbana ie la Ruhr. La Germania ie fata de 16 stac federei. L majer stat per spersa ie l Paiern, l majer per populazion ie l Nordrhein-Westfalen.

La Germania ie na gran putënza cun na economia sterscia, che ie la majera te l'Europa y la cuarta majera al mond.

Geografia

Storia

Ngrum de tribù germaniches vivova tl nord de la Germania bel te l'antichità. Dal 10ejim secul inant à gran pert di raions de la Germania fat pert dl San Mper Roman. Ntan l 16ejim secul ie i raions tl nord de la Germania deventei pert de la refurmazion protestanta. Do la vieres Napoleoniches se à l San Mper Roman desfà tl 1806 y la Confederazion Tudëscia ie stata metuda su tl 1815. Tl 1871 se à duc i paejes tudësc metù adum y à furmà l Mper Tudësch sota la dominazion pruscia. Do la Prima Gran Viera y la revoluzions ie stata metuda su la republica de Weimar, che à durà nfin al 1933, canche l partit nazista ie ruà tl guviern. Da ilò inant ie la Germania stata na ditatura che à purtà mo na viera te l'Europa y l Holocaust. Do la segonda viera mundiela fova la Germania per n pez sota la aministrazion de i aleac y ie po stata spartida su te doi stac. Chis ie inò unic adum tl 1989.

Spartizion aministrativa

La Germania, coche republica federela, ie metuda adum da 16 stac federei (tudësch: Bundesländer o mé Länder). Chisc ie stai metui su tl ovest tl 1949 cun la creazion de la Republica Federela Tudëscia, y chëi tl est ie stai metui su tl 1990 do la reunificazion tudëscia.
A trëi de chisc stac ti vëniel dit Stadtstaaten (zità-stat), ajache si spersa cuer mé chëla de na zità. Chisch ie Bremen, Hamburg y Berlin. L majer stat per spersa ie l Paiern, l majer per populazion ie l Nordrhein-Westfalen.

Lista de i stac federei

Blason Stat Codesc Da l'ann Capitela Majera zità Spersa
(km2)
Populazion
(dez. 2019)
Pop.
per km2
Baden-Württemberg BW 1952 Stuttgart Stuttgart 35.752 11.100.394 310
Paiern
(Bayern)
BY 1949 Minca
(München)
Minca
(München)
70.552 13.124.737 185
Berlin BE 1990 892 3.669.491 4.086
Brandenburg BB 1990 Potsdam Potsdam 29.479 2.521.893 85
Bremen
HB 1949 Bremen Bremen 419 681.202 1.630
Hamburg
HH 1949 755 1.847.253 2.439
Hessen
HE 1949 Wiesbaden Frankfurt sul Main
(Frankfurt am Main)
21.115 6.288.080 297
Niedersachsen
NI 1949 Hannover
Hannover 47.609 7.993.448 168
Mecklenburg-Vorpommern MV 1990 Schwerin Rostock 23.180 1.609.675 69
Nordrhein-Westfalen
NW 1949 Düsseldorf Köln 34.085 17.932.651 526
Rheinland-Pfalz
RP 1949 Mainz Mainz 19.853 4.084.844 206
Saarland SL 1957 Saarbrücken Saarbrücken 2.569 990.509 386
Sachsen
SN 1990 Dresden Leipzig 18.416 4.077.937 221
1990 Sachsen-Anhalt ST Magdeburg Halle (Saale) 20.446 2.208.321 108
Schleswig-Holstein SH 1949 Kiel Kiel 15.799 2.896.712 183
Thüringen
TH 1990 Erfurt Erfurt 16.172 2.143.145 133


Europa

AlbaniaAndoraAustriaAserbaigianArmeniaBeljeBielorusciaBosnia y HerzegovinaBulgariaRepublica CecaCipreCroaziaDanimarcaEstoniaFinlandiaFranziaGermaniaGreciaGeorgiaIslandaIrlandaKosovoLetoniaLiechtensteinLituaniaLuxemburgMacedonia dl NordMaltaMoldovaMonacoMontenegroNorvegiaPaejes BascPoloniaPortugalRiam UnìRomaniaRusciaSan MarinoSerbiaSlovachiaSloveniaSpaniaSveziaSvizraTaliaTurchiaUcrainaUngariaZità dl Vatican


Vocabolar dl ladin leterar

Germania

Germania 6 1878 Germania (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:1)
gad. Germania Badia Germania grd. Germania fas. Germania fod. Germania LD Germania
topon.
<(gad. P/P 1966, grd. F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, fod. DLS 2002, LD DLS 2002) a) Dopo che la löm dl Cristianejim â fat sparí les scurités dl’ idolatria en Germania - ti lüsc todësc - ára nia püch smorjelé i costüms groi de chëra jënt amanta dla vera Dopo che la lum d’l Cristianesimo ā fatt sparì les scuritès d’l’ idolatrìa in Germania - in t’ i lusc’ todesc’ - àla nia puc smorjelè i costumi grŏi de chella jent amante d’la verra DeclaraJM, SantaGenofefa1878:1 (Badia).

Luesc todesc

Luesc todesc (gad.) Ⓘ Germania Ⓓ Deutschland ◇ a) Dopo che la löm dl Cristianejim â fat sparí les scurités dl’ idolatria en Germania - ti lüsc todësc - ára nia püch smorjelé i costüms groi de chëra jënt amanta dla vera Dopo che la lum d’l Cristianesimo ā fatt sparì les scuritès d’l’idolatrìa in Germania - in t’i lusc’ todesc’ - àla nia puc smorjelè i costumi grŏi de chella jent amante d’la verra DeclaraJM, SantaGenofefa1878:1 (Badia).

  1. 1,0 1,1 "Kritische Flächenfragen - Flächenveränderungenund Flächendruck in Deutschland im Untersuchungszeitraum 2016-2020".
  2. https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Bevoelkerungsstand/Tabellen/zensus-geschlecht-staatsangehoerigkeit-2022.html.
  3. http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239.
  4. https://www.destatis.de/DE/Themen/Wirtschaft/Volkswirtschaftliche-Gesamtrechnungen-Inlandsprodukt/Tabellen/bip-bubbles.html.
  5. https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI.
  6. https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=DE.