Liefs: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K robot Erbij: he:ליבונית |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (23 tösseligkendje versies door 18 gebroekers neet getuind) | |||
Tekslien 1:
{{dialek|Norbiks}}
{{taal
't '''Liefs''' is de klingste [[Finoegrische taal]], d'r talengroep oeë och 't [[Fins]], 't [[Samisch]], 't [[Estisch]] of 't [[Hongaars]] bie hure. ▼
|kopkläör=grey
|naam=Liefs
|eigenaam=līvõ kēļ
|gebeed=Letlaand <br>
In Letlaand erkaand es minderheedstaal.<br>
|class=[[Oeralische taole|Oeraals]] <br /> [[Finoegrische taole|Fins-Oegrisch]] <br /> [[Oosziefinse taole|Ooszieëfins]] <br /> '''Liefs'''
|sjpraekers= 1 (L1, modertaalniveau); L2: 40 (B1-niveau en hoeëger), 210 (A1 en A2-niveau)
|cons=bauw oetgesjtorve, wiewaal 't poginge gief öm de taal nui laeve in te blaoze
|officieel=nörges
|ISO= liv
}}
[[Plaetje:Liivi_keel.GIF|thumb|'t Versjpreidingsgebeed van 't Liefs: 't historisch versjpreidingsgebeed in helgries; in dónkergries 't gebeed oeë bis vör kort nog Liefs gekald waoërt]]
▲'t '''Liefs''' is
Same mit 't Fins, Estisch, [[Ingrisch]], [[Karelisch]], [[Wepsisch]] en [[Wotisch]] huurt 't Liefs tut 't [[Oost-Zieëfins]].
't Liefs vilt oet-een in twieë variaante:
* 't '''Lieflaand Liefs'''
* 't '''Koerlaand Liefs'''.
't [[Lieflaand]] Liefs is allang oetgesjtorve. Van 't [[Koerlaand]] Liefs hauw 't bis vör kort nog [[modertaal]]sjpraekers. In 2013 sjtorf d'r lètste geëmigreerde modertaalsjpraeker.<ref>[http://www.scientias.nl/laatste-spreker-van-het-lijfs-overleden/88097 Scientias.nl - Laatste spreker van het Lijfs overleden]</ref> De Letse regering haat versjillende poginge opgezat um de taal nuuj laeve in te blaoze. Inmiddels (2022) sjprik eine perzoeën 't weer es modertaal (L1)<ref>[https://www.lsm.lv/raksts/dzive--stils/vecaki-un-berni/kuldalaps-zeltaberns--izdota-libiesu-valodas-gramata-berniem-un-vecakiem.a478524/ Lsm.lv - «Kūldaläpš. Zeltabērns» – izdota lībiešu valodas grāmata bērniem un vecākiem ]</ref> en zo'n 250 luuj es twieëde taal (L2), woevan vaertig sjpraekers op Europees B1-niveau of hoeëger (gevorderd) en 210 sjpraekers op A1-A2-niveau (beginner).<ref>[https://web.archive.org/web/20140202235047/http://www.livones.net/valoda/?raksts=8701 Livones.net - LĪBIEŠU VALODAS SITUĀCIJA]</ref> De mietste [[Lieve]] kalle allewiel 't [[Lets]]. Ömdat 't nog zoe wieënig sjpraekers gief, is 't Liefs gèè ömgangstaal. De Liefse gemèngsjap haat daodör väöl meujte de taal laevendig te haote.<ref>[http://www.baltic-course.com/eng/baltic_news/?doc=3215 Baltic-course.com - Latvia's tiny Livonian minority struggles to keep its language alive]</ref>
== Historie ==
* In
▲* In de 10de ieëw wert 't Liefs v'r 't ursj geneumd in d'r [[aod-Russisch]]e ''Kroniek va Nestor''
* De ursjte opgesjraeve waoërd sjtamme oet d'r 13de ieëw in d'r ''Kroniek va Hendrik va Letlaand'', ''maga magamas'' (slaop vör ieëwig).
* In d'r 11de ieëw plundere de ridders van de [[Duutsje Orde]] de Liefse durpe in [[Lieflaand]] en de Lieve vluchte nao 't weste, nao de [[Koerlandische kus]].
Regel 17 ⟶ 28:
* De belangstilling vör diz kling taal nimt daomit 'ne hoeëge vluch en in 1863 wert 't ''Evangelie va Matteüs'' vertaald.
* An 't begin van d'r twintigste ieëuw wert och hie 'n organisatie opgerich um de taal en de cultuur te behaowe: '''t Liefs Genootschap''. Ze gaeve 'n tiedsjrif oet: ''De Lief''. In 1924 versjiengt d'r ursjte dichbundel mit Liefse gedichte.
* In 1940 valle de [[Baltische sjtate]] onder [[Sowjet-Unie]]. In dae tied werre alle Liefse cultuuruitinge verbaoje. De vissjersdurpe werre mit [[sjtacheldraod]] aafgezat, zoedat de sjpraeëkers van 't Liefs neet mie mit aander koese communicere. Dis opgedronge [[assimilatie]] van de [[Koerland]] Lieve an de Lets-Russische kultuur how zie hoeëgtepeunt rond 1970. Väöl Lieve verhuusde nao [[Zjwede]] en [[Duutsjlaand]] en de uvvergeblaeëve neet-geassimileerde Lieve waoërte gemarginaliseerd.
* Nao de insjtorting van 't Sowjetimperium is Liefs oonderwies op kling sjaal opgesjtart. De [[driejkleur]] van de Lieve is greun-wit-blauw en 't [[volksleed]] heesj ''Mien vaderlaand, mien gebaoërtelaand''.
't Liefs haat nog ummer de belangsjtilling van de taalwetensjappers.
==Referaense==
<references/>
[[Categorie:Finoegrische tale]]
| |||