Перейти к содержанию

Кьибле-Африкадин Республика

Википедия:1000
Википедиядихъай
(КьАР-кай рахкъурнава )
Кьибле-Африкадин Республика
Republic of South Africa
Republiek van Suid-Afrika
{{{тӀвар-род}}} пайдах {{{тӀвар-род}}} герб
[[{{{тӀвар-род}}} пайдах|Пайдах]] [[{{{тӀвар-род}}} герб|Герб]]
Гимн: [[{{{тӀвар-род}}} гимн|Nkosi Sikelel' iAfrika / Die Stem van Suid-Afrika]]
Кьилин шегьер:Претория (официал),
Кейптаун (къанунар акъуддай),
Блумфонтейн (мегькемедин)
Шегьерар:Йогьаннесбург, Кейптаун, Дурбан, Претория
Аслутуширвал:25 май 1961 (ЧӀехибританиядилай)
ЧӀал:Инглис, африкаанс, венда, зулу, коса, ндебеле, свати, кеферпатан сото, сесото, тсвана, тсонга
Идара авунин тегьер:Парламентдин республика
Кьил:Джейкоб Зума (президент)
Кгалема Мотланте (премьер-министр)
Майдан:1 219 912 км² (21-лагьай)
 · Цин кьадар %:гъвечӀи
Агьалияр:49 991 300 кас (25-лагьай)
 · Агьалийрин чуькьуьнвал:41 кас/км²
Пул:Кьибле-Африкадин ранд
КъВБ:505,2 млрд. $ (26-лагьай)
 · АСКА КъВБ:10 243 $
ИПВИ:0,683 (129-лагьай)
Домен:.za
Телефондин код:+27
Сятдин чӀул:+2

Кьиблепатан Африкадин Республика ва Кьибле-Африкадин Республика[1] (ингл. Republic of South Africa; африкаанс Republiek van Suid-Afrika) — Кьиблепатан Африкада авай гьукумат.

3 кьилин шегьерар — Претория (официал), Кейптаун (къанунар акъуддай), Блумфонтейн).

Ксар — 50 млн.

КьАР — унитар республика; 9 — провинцияни (ингл. province) 6 округар (шегьер дистриктар) (ингл. district) ва 46 районар акатзава.

Кьибле-Африкадин Республикадин провинцияр
КАРдин провинцияр
КАРдин провинцияр
  1. РагъакӀидай патан Капдин провинция (Кейптаун)
  2. Кеферпатан Капдин провинция (Кимберли)
  3. РагъэкъечӀдай патан Капдин провинция (Бишо)
  4. Квазулу-Натал (Питермарицбург)
  5. Азад гьукумат (Блумфонтейн)
  6. Кефердинни рагъакӀидай патан арадин провинция (Мафекинг)
  7. Гаутенг (Йогьаннесбург)
  8. Мпумаланга (Нелспрёйт)
  9. Лимпопо (Полокване)

Ксарин кьадардай Кь-пАР 26 чкадал ала. Гьукуматда 49,1 миллион кас яшамиш жезва. Эхиримжи къад йисан къене ксарин кьадар гьукуматда стӀунни дегиш жезвач. Гьич сакӀус тӀимил жезва. Къвез-къведайдивай лацубур Кь-пАРда тӀимил жезва. Папарин уьмуьр 50 йис яргъи я. Итимрин уьмуьр — 48 йис. ЧӀулавбур — 79,4 % Лацубур — 9,2 % Ранг алайбур (чӀехи пай мулатар) — 8,8 %. Индусарни амай азиатар азиаты — 2,6 % Сифте халкьдин хцабди къалурнай, 1911 йиса ина лацубур 22 % авай тир. 1980-лагьай йисал лацубурун пай 18 %дал агъуз хьана.

Гьукуматда са чӀехи дин авайди туш. Сионар (10 %), яхцӀурницӀудхъанбур (7,5 %), католикар (6,5 %), методистар (6,8 %), голланд реформатар (6,7 %), англиканар (3,8 %), амай хашпересар (36 %), мусурманар (1,3 %), маса динар (2,3 %), са падни кьун тавунвайбур (1,4 %), атеистар (15,1 %).

Кь-пАР — Африкадин виридалайни девлетлу гьукумат я. Ам авай са гьукумат я Африкада, Пудлагьай Дуьньядик куткн тийидай. КъВП 2009-лагьай йисуз 505 млрд долл. Тир (26-лагьай чка дуьньяда). КъВП хкаж хьайи чӀавуз ам 5 %дин гележегда авай, 2008-лагьай йисуз — 3 %. Гьукумат гилалдани дуьньядин девлетлубурук квач. Гьукуматдихъ ацӀана чилин хийир зтӀар ава. Валюта: Кьибле патан Африкадин рэнд, гьамни 100 центдиз талукь я. Импорт: нафт, тӀуьн, химик щеэр. Экспорт: алмазар, къизил, платина, маншинар, автомобиляр. Импорт (91 млрд долл.) экспортдилай (86 млрд долл.) пара я.

  1. Б.Б.Талибов, М.М.Гьажиев Лезгинско-русский словарь. — Дагестанский филиал академии наук СССР. Институт истории, языка и литературы. — Москва: Советская энциклопедия, 1966.