Quantum redactiones paginae "Gana" differant
UV (disputatio | conlationes) |
|||
(36 intermediate revisions by 10 users not shown) | |||
Linea 1: | Linea 1: | ||
{{Latinitas|-2}} |
|||
<br style="clear:both;"/> |
|||
{{capsa civitatis Vicidata}} |
|||
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin: 0 0 1em 1em" |
|||
'''Gana'''<ref>"Gana -ae" {{Google Books|-ft0MIKWqPwC|de nomine Latino vide pp. 425-427}}.</ref><ref>[http://www.scribd.com/doc/13868355/Diccionario-EspanolLatin-Del-Col Diccionario Auxiliar Español-Latino José Juan del Col]</ref><ref>Vb. adiect. "Ghanaensis, Ghanensis", multo rarius "Ganaensis", in nominibus scientificis reperiuntur</ref> ([[Anglice]] ''Ghana,'' publice ''Republic of Ghana'' 'res publica Ganensis') est [[civitas]] [[Africa]]na, incolis numero 24 339 838 (anno [[2010]]), cuius [[caput (urbs)|caput]] est [[urbs]] [[Accra]]. [[Litus Eburneum|Litori Eburneo]] occidente, [[Burkina]]e septemtrione, [[Togum|Togo]] oriente et [[Sinus Guineensis|Sinui Guineensi]] meridie finitima est. [[Vocabulum]] ''Gana,'' '[[rex|regem]] [[bellator]]em' significans,<ref name="warriorking">Jackson 2001: 201.</ref> ex nomine antiqui |
|||
|+ <caption><font size=+1>'''Res Publica Ghanensis'''''</font></caption> |
|||
[[Imperium Ganense|Imperii Ganensi]] deducitur. Praeses a die [[7 Ianuarii]] [[2017]] est [[Nana Akufo-Addo]]. |
|||
|- |
|||
| colspan="2" style="background:#efefef;" align="center" | |
|||
{| |
|||
|align="center" | [[Fasciculus:Flag of Ghana.svg|100px|Vexillum Ganae]]<br />Vexillum ||align="center" | |
|||
|align="center" | [[Fasciculus:Coat_of_arms_of_Ghana.svg|100px|Insigne Ganae]] <br />Insigne ||align="center" | |
|||
|} |
|||
|- |
|||
| align="center" colspan="2" style="border-bottom:3px solid gray;" | Sententiola publica: ''Freedom and Justice'' (Libertas et Iustitia) |
|||
|- |
|||
| align="center" colspan="2" | [[Fasciculus:Ghana on the globe (Cape Verde centered).svg|200px|Situs Ganae]] |
|||
|- |
|||
| [[Lingua publica]] || [[Lingua Anglica|Anglica]] |
|||
|- |
|||
|Nomen incolarum adiectivum || Ganensis-e |
|||
|- |
|||
|[[Caput (urbs)|Caput]] || [[Accra]] |
|||
|- |
|||
|[[Praeses]] || [[Ioannes Dramani Mahama]] |
|||
|- |
|||
|[[Area (geometria)|Area]]<br /> - Tota <br /> - % aquae||loco 81<sup>e</sup> <br /> 238 535 km² <br /> 4,61% |
|||
|- |
|||
|[[Numerus incolarum]]<br /> - Totus (aest. [[2010]])<br /> - [[Spissitudo incolarum|Spissitudo]]||loco 103<sup>e</sup><br /> 24 200 000 inc. <br /> 101,5 inc./km² |
|||
|- |
|||
|[[Moneta (pecunia)|Moneta]] || [[Cedium Ganense]] |
|||
GH₵ sive GHS ([[Anglice]]; ''Ghana cedi'') |
|||
|- |
|||
|Circulus temporalis || UTC+0 |
|||
|- |
|||
|[[Hymnus nationalis]] || [[God Bless Our Homeland Ghana]] |
|||
|- |
|||
|Interretis abbreviatio|| .gh |
|||
|- |
|||
|[[Praefixum telephonicum]]|| +233 |
|||
|} |
|||
'''Gana'''<ref>"Gana -ae" {{Google Books|-ft0MIKWqPwC|de nomine Latino vide pp. 425-427}}</ref><ref>[http://www.scribd.com/doc/13868355/Diccionario-EspanolLatin-Del-Col Diccionario Auxiliar Español-Latino José Juan del Col]</ref> ([[Anglice]] ''Ghana''), publice '''Res Publica Ganensis''' ([[Anglice]] ''Republic of Ghana''), est [[civitas]] [[Africa]]na, cum 24  339  838 incolarum (anno [[2010]]), cuius [[caput (urbs)|caput]] [[urbs]] [[Accra]] est. [[Litus Eburneum|Litori Eburneo]] Occidente, [[Burkina]]e Septemtrione, [[Togum|Togo]] Oriente et [[Sinus Guineensis|Sinui Guineensi]] Meridie finitima est. Verbum ''Ganae,'' 'Regem Bellatorem' significans,<ref name="warriorking">John G. Jackson, ''Introduction to African Civilizations'' (2001), p. 201.</ref> ex nomine antiqui |
|||
[[Imperium Ganense|Imperii Ganensi]] deducitur. Praeses est nunc (a die [[24 Iulii]] [[2012]]) [[Ioannes Dramani Mahama]]. |
|||
== Nomen et etymologia == |
== Nomen et etymologia == |
||
[[Fasciculus:Ghana empire map.png|thumb| |
[[Fasciculus:Ghana empire map.png|thumb|upright=0.8|Antiquum [[Imperium Ganense]], e quo ortum est nomen praesentis civitatis Ganae.]] |
||
[[Fasciculus:Gh-map.png|thumb| |
[[Fasciculus:Gh-map.png|thumb|upright=0.8|left|Tabula Ganae.]] |
||
Vocabulum ''Gana'' ([[Anglice]] ''Ghana'') 'Regem Bellatorem' significat, et titulus [[rex|regibus]] in [[Medium Aevum| |
Vocabulum ''Gana'' ([[Anglice]] ''Ghana'') 'Regem Bellatorem' significat, et titulus [[rex|regibus]] in [[Medium Aevum|mediaevali]] Imperio Ganensi in [[Africa Occidentalis|Africa Occidentali]] concessus erat, quamquam hoc imperium multo septemtrionalius erat quam hodierna [[civitas]] Gana in [[Guinea (regio)|regione Guinea]]. |
||
Nomen ''Gana'' [[vocabulum|vocabuli]] ''Guineae'' origo (per [[lingua Francica|Francicum]] vocabulum ''Guinoye'') erat in usu |
Nomen ''Gana'' [[vocabulum|vocabuli]] ''Guineae'' origo (per [[lingua Francica|Francicum]] vocabulum ''Guinoye'') erat in usu ad [[litus]] de Gana in [[Sinus Guineensis|Sinu Guineensi]] [[Africa Occidentalis|Africae Occidentalis]] attingens. |
||
''Gana'' |
''Gana'' ascita est velut legitimum nomen [[Regnum Asantense|regno Asantensi]] coniuncto cum [[Litus Aureum (colonia Britannica)|Litore Aureo]] et [[Togolandia Britannica]] confestim post Ganam conditam cum [[libertas|libertatis]] [[autonomia]]eque declaratione die [[6 Martii]] [[1957]]. [[Britanniarum Regnum|Britannicus]] minister responsalis ducendo per libertatis [[lex|leges]] nomen congruenter loci optationibus eligi explicavit. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Fasciculus:Gold Coast Map 1896.jpg|thumb| |
[[Fasciculus:Gold Coast Map 1896.jpg|thumb|Anni [[1896]] tabula Ganae, tunc [[Imperium Britannicum|Britannicae]] [[colonia]]e [[Litus Aureum|Litoris Aurei]].]] |
||
Indicia [[archaeologia|archaeologica]] homines praesentem Ganam ex [[Aetas aënea|Aetate Aënea]] incoluisse monstrant. Nihilominus, usque ad [[saeculum 11|saeculum undecimum]], maior hodiernae Ganensis regio pars valde sine incolis erat. Quamquam regio praesentis Ganae multos incolarum motus experta est, praecipua hodierna [[ethnos|ethnē]] in Gana firme suas sedes collocaverunt circa [[saeculum 16|saeculum sextum decimum]]. Ineunte [[saeculum 11|saeculo undecimo]], [[Acani]] ([[Lingua Acanica|Acanice]] ''Akanfo''; [[Anglice]] ''Akan people'' sive ''Akans'') firme suas sedes collocavere in civitate [[Bonomania]] ([[Anglice]] ''Bonoman'') nuncupata, cui creata est [[Regio Brongahafoënsis]] ([[Anglice]] ''Brong-Ahafo Region''). Civitates [[Civitas Ga|Ga]] et [[Civitas Dagomba|Dagomba]] ([[Anglice]] ''Ga'' et ''Dagomba,'' proprie) [[saeculum 16|saeculo sexto decimo]] statutae sunt. |
|||
Ganae [[historia]] ante ultimum [[saeculum 15|saeculi quinti decimi]] quadrantem basice{{dubsig}} e [[traditio oralis|traditione orali]] orta est, quae [[migratio]]nes ex antiquis [[ |
Ganae [[historia]] ante ultimum [[saeculum 15|saeculi quinti decimi]] quadrantem basice{{dubsig}} e [[traditio oralis|traditione orali]] orta est, quae [[migratio]]nes ex antiquis [[regna Saheliana|regnis Sahelianis]] attingit, in hodiernis [[Mauritania]] et [[Malium|Malio]]. |
||
Primus contactus inter Ganam |
Primus contactus inter Ganam et [[Europa]]eos originem trahit ab anno [[1470]], cum [[Lusitania|Lusitanorum]] grex appellerent et cum [[Elmina]]e rege negotiari inciperent. Anno [[1482]], Lusitani [[Castellum Elminae|Castellum Sancti Georgii Fodinae]] ([[Lusice]] ''Castelo de São Jorge da Mina'') [[aedificium|aedificaverunt]] et praecipuam stativam{{dubsig}} [[factoria]]m{{dubsig}} factum est. Inter annos [[1557]] et [[1578]], Lusitani adhuc [[Accra]]e dominati sunt. Per tria saecula secuta, [[Britanniarum Regnum|Angli]], [[Lusitania|Lusitani]], [[Suecia|Sueci]], [[Dania|Dani]], [[Nederlandia|Batavi]], et [[Germania|Germani]] varias litoris Ganensis partes, quod illo tempore [[Litus Aureum (regio)|Litus Aureum]] nuncupabatur, occupaverunt. Lusitani magnam suae regionis occupatae (incorporatae{{dubsig}} in [[Litus Aureum Lusitanum|Litore Aureo Lusitano]]) partem anno [[1642]] amisere, quae [[Nederlandia|Batavis]] cessa est. Ineunte [[saeculum 19|saeculo undevicensimo]], [[Britanniarum Regnum|Angli]] in toto Litore Aureo dominari consecuti sunt, et eam [[Litus Aureum (colonia Britannica)|coloniam]] constituerunt, summotis omnibus [[Europa]]eis aemulis et victis autochtonicis regnis (in nationis intestinis sitis). |
||
Anno [[1957]] Gana assecuta est [[ |
Anno [[1957]] Gana assecuta est [[libertas|libertatem]] cum sententiola: "melius est liberi esse ad gubernandum solum, bene aut male, quam ab aliis gubernari." Civitas Gana nominata est propter indicationes{{dubsig}} ut praesentes incolae a gentibus quae se versus meridiem ex [[Imperium Ganense|Imperio Ganensi]] movissent descendissent. Unus inter mirificos historiae Ganensis aspectus [[Africa|Afro]]-[[Brasilia|Brasiliensium]] libertorum regressus est, qui communitatem [[Tabones]] ([[Lusice]] ''Tabons''; [[Anglice]] ''Tabom people'') nuncupatam formaverunt, et qui in initio suas sedes [[caput (urbs)|capite]] [[Accra]]e, vico [[Iacobopolis (Accra)|Iacobopoli]], collocaverunt. |
||
== Geographia == |
== Geographia == |
||
[[Fasciculus:Ghana BMNG.png|thumb |
[[Fasciculus:Ghana BMNG.png|thumb|Ganae [[photographema]] e [[satelles artificialis|satellite]].]] |
||
Gana in [[Africa]] sita est, aliquibus gradibus solum [[ |
Gana in [[Africa Occidentalis|Africa Occidentali]] sita est, aliquibus gradibus solum [[aequator]]is septemtrione. Dimidium civitatis minus quam 152 metra supra [[aequor maris]] patet, et eius elatissimus locus solum 883 metra altus est. Circa 537 litoris chiliometra praesertim humilibus harenosisque [[acta|actis]] componuntur, post quas patent [[planities]] demissa [[vegetatio]]ne tectae, quae vicissim interrumpitur variis [[flumen|fluminibus]] et rivi, quorum pleraque solum [[naigatio|navigabilia]] sunt sumptuosis navibus oras circumvectantibus, et cum patrocinio pedulusorum, ubi sumuntur magnae potionum alcoholicarum et [[sigarellum|sigarellorum]] quantitates{{dubsig}}. Septemtrione, prope fines [[Litus Eburneum|Litoris Eburnei]], patet lacinia [[silva tropica|silvae tropicae]], quae dense nemorosis collibus multisque fluminibus rivisque intermittitur. Haec regio, [[Asantensis]] nuncupata, [[cacao]]nis, [[minerale|mineralium]], et [[lignum|ligni]] multum efficit. Huius laciniae septemtrione, altitudo inter 91 et 396 metra supra [[aequor maris]] variat et territorium demissis [[frutex|fruticibus]], [[savanna|savannis]] ac [[herba]]ceis [[planities|planitiebus]] tegitur. |
||
[[Lacus Volta]] ([[Anglice]] ''Lake Volta''), maximus [[lacus structilis]] in toto orbe terrarum, patet ex [[Agger Akosomboënsis|Aggere Akosomboënsi]] ([[Anglice]] ''Akosombo Dam''), Ganae Austroriente, usque ad urbem [[Yapei|Yapeos]] ([[Anglice]] ''Yapei''), 520 [[chiliometrum|chiliometra]] versus Septemtrionem. Lacus [[electricitas|electricitatem]] generat, [[vectura]]e viam in intestinis terris praebet et sunt opes potentialiter aestimabiles [[irrigatio]]ni et [[aquaecultura]]e. |
[[Lacus Volta]] ([[Anglice]] ''Lake Volta''), maximus [[lacus structilis]] in toto orbe terrarum, aquis [[Volta]]e fluminis impletum, patet ex [[Agger Akosomboënsis|Aggere Akosomboënsi]] ([[Anglice]] ''Akosombo Dam''), Ganae Austroriente, usque ad urbem [[Yapei|Yapeos]] ([[Anglice]] ''Yapei''), 520 [[chiliometrum|chiliometra]] versus Septemtrionem. Lacus [[electricitas|electricitatem]] generat, [[vectura]]e viam in intestinis terris praebet et sunt opes potentialiter aestimabiles [[irrigatio]]ni et [[aquaecultura]]e. |
||
=== Clima === |
=== Clima === |
||
Linea 69: | Linea 33: | ||
=== Flora et fauna === |
=== Flora et fauna === |
||
Gana magnam et [[flora (summa)|florae]] et [[fauna]]e diversitatem habet. Inter typicissima [[animalia]] sunt [[ |
Gana magnam et [[flora (summa)|florae]] et [[fauna]]e diversitatem habet. Inter typicissima{{dubsig}} [[animalia]] sunt [[panthera pardus|pardi]], [[loxodonta]], [[dorcas|dorcades]], [[syncerus caffer|synceri caffres]], [[leo]]nes, et [[clima]]tis [[clima tropicum|tropicum]] typica [[aves]] ac [[lepidoptera]]. Inter [[planta]]s, praesertim inveniuntur [[mangle|manglia]] et [[arecaceae]]. |
||
<div align=center> |
<div align=center> |
||
Linea 80: | Linea 44: | ||
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Fasciculus:Orage jasmine shrub.JPG|175px]] |
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Fasciculus:Orage jasmine shrub.JPG|175px]] |
||
|- |
|- |
||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Mangifera]] |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Mangifera indica]] |
||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[ |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Adonidia merrillii]] |
||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Opuntia cochenillifera]] |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Opuntia cochenillifera]] |
||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Murraya paniculata]] |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Murraya paniculata]] |
||
Linea 92: | Linea 56: | ||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Aythya ferina]] |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Aythya ferina]] |
||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Aceros corrugatus]] |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Aceros corrugatus]] |
||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Loxodonta africana |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Loxodonta africana]] |
||
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Cercopithecus mona]] |
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Cercopithecus mona]] |
||
|- |
|- |
||
Linea 120: | Linea 84: | ||
== Gubernatio et civilitas == |
== Gubernatio et civilitas == |
||
[[Fasciculus:Ghana Parliament House – Ghana Supreme Court – Osu Castle.JPG|thumb|right|230px|Gubernationis Ganensis aedificia: Domus [[parlamentum|Parlamenti]] Ganensis [[gubernatio]]nis, quae sedes in Gana est; aedificia [[Tribunal Supremum|Tribunalis Supremi]] Ganensis; et [[Castellum Osuense]], quae Praesidis Reipublicae Ganensis commoratio est.]] |
[[Fasciculus:Ghana Parliament House – Ghana Supreme Court – Osu Castle.JPG|thumb|right|230px|Gubernationis Ganensis aedificia: Domus [[parlamentum|Parlamenti]] Ganensis [[gubernatio]]nis, quae sedes in Gana est; aedificia [[Tribunal Supremum|Tribunalis Supremi]] Ganensis; et [[Castellum Osuense]], quae Praesidis Reipublicae Ganensis commoratio est.]] |
||
Gana [[respublica]] cum systemate [[praeses|praesidialitico]] est, depicta quia est una inter robustissimas [[Africa Subsahariana|Africae Subsaharianae]] [[democratia]]s. Praesens [[constitutio]] die [[7 Ianuarii]] [[1993]] vigere coepit, quamquam prima constitutio in nationis historia anno [[1960]] promulgata est. Haec constitutio |
Gana [[respublica]] cum systemate [[praeses|praesidialitico]] est, depicta quia est una inter robustissimas [[Africa Subsahariana|Africae Subsaharianae]] [[democratia]]s. Praesens [[constitutio]] die [[7 Ianuarii]] [[1993]] vigere coepit, quamquam prima constitutio in nationis historia anno [[1960]] promulgata est. Haec constitutio pro [[suffragium universale|suffragio universali]] spondet. [[Comitia]] praesidialia Constitutionis anniversario die habentur; ultima die [[7 Ianuarii]] [[2009]] celebrantur, ubi vicit [[Ioannes Evans Atta Mills]], sed, hoc mortuo die [[24 Iulii]] [[2012]], [[praeses vicarius]] [[Ioannes Dramani Mahama]] ad [[dux gubernationis|ducem gubernationis]] ascendit. Antiquus praeses [[gubernatio]]nem formavit ubi mulieres 40% munerum occupant. Systema comitiale in Gana [[Systema polycommaticum|polucommaticum]] est, cuius praecipuae [[factio politica|factiones politicae]] sunt: [[Congressus Democraticus Nationalis (Gana)|Congressus Democraticus Nationalis]] ([[Anglice]] ''National Democratic Congress''); [[Conventio Nationalis Populi (Gana)|Conventio Nationalis Populi]] ([[Anglice]] ''People's National Convention''); [[Democratae Patriotici Reformati]] ([[Anglice]] ''Reformed Patriotic Democrats''); [[Nova Factio Patriotica]] ([[Anglice]] ''New Patriotic Party''; [[lingua Acanica|Acanice]] ''Adɛfoforo Ahofama Apontow''); [[Factio Conventionis Populi]] ([[Anglice]] ''People's Convention Party''); [[Factio Democratica Libertatis]] ([[Anglice]] ''Democratic Freedom Party''); et [[Factio Democratica Popularis (Gana)|Factio Democratica Popularis]] ([[Anglice]] ''Popular Democratic Party''). |
||
=== Relationes externae === |
=== Relationes externae === |
||
[[Fasciculus:Heiligendamm G8 2007 008.jpg|thumb| |
[[Fasciculus:Heiligendamm G8 2007 008.jpg|thumb|upright=0.8|Antiquus praeses Ganensis [[Ioannes Kufuor]] in [[Grex Octo Civitatum|Gregis 8]] Conventu anni [[2007]] (Ioannes Kutuor ex adverso secundo loco ad laevam.]] |
||
[[Fasciculus:Defense.gov photo essay 110114-N-0696M-174.jpg|thumb|left|[[Kofi Annan]], [[diplomatica|legatus]] Ganensis, et septimus [[Index secretariorum generalium Consociationis Nationum|Secretarius Generalis]] [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], cum [[Baracus Obama|Baraco Obama]] [[Index praesidum Civitatum Foederatarum Americae|Praeside]] [[Civitates Foederatae| |
[[Fasciculus:Defense.gov photo essay 110114-N-0696M-174.jpg|thumb|left|[[Kofi Annan]], [[diplomatica|legatus]] Ganensis, et septimus [[Index secretariorum generalium Consociationis Nationum|Secretarius Generalis]] [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], cum [[Baracus Obama|Baraco Obama]] [[Index praesidum Civitatum Foederatarum Americae|Praeside]] [[Civitates Foederatae|Civitatum Foederatarum]], [[Hilaria Clinton]] [[Secretarius Civitatis|67 Secretaria Civitatis]] Civitatum Foederatarum, [[Gulielmus Clinton|Gulielmo Clinton]] et [[Index praesidum Civitatum Foederatarum Americae|42 Praeside]] [[Civitates Foederatae|Civitatu Foederatarum]] et [[Michael Mullen|Michaele Mullen]] Praeside [[Imperium Militare Coniunctum Civitatum Foederatarum|Imperii Militaris Coniuncti Civitatum Foederatarum]] ([[Anglice]] ''Joint Chiefs of Staff'').]] |
||
Relationes externae praesertim de trium [[millio]]num Ganensium securitate agunt qui extra nationem vivunt. Est praecipuarum [[organizatio]]num internationalium socia velut [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], [[Syndicatus Mercaturae Mundanae]], [[Unio Africana|Unionis Africanae]] (ubi Gana praecipuo munere fungitur) aut [[Consortio Populorum|Consortionis Populorum]]. Praeterea, est civitas maximam pacem in [[Africa Subsahariana]] praebens, e circiter 2995 [[Cassides Caeruleae|cassides caeruleas]] Consociationi Nationum et 900 [[miles|milites]] temporariae huius organizationis vi in [[Libanus|Libano]] misit. Exeunte anno [[2012]] cum [[Argentina|Republica Argentina]] propter [[navis bellica]]e [[ARA Libertad (Q-2)|ARA Libertad]] contra leges retentionem [[portus|portu]] [[Tema]]e [[Civitates Foederatae|Civitatum Foederatarum]] speculativarum pecuniarum efflagitatu litigavit. |
Relationes externae praesertim de trium [[millio]]num Ganensium securitate agunt qui extra nationem vivunt. Est praecipuarum [[organizatio]]num internationalium socia velut [[Consociatio Nationum|Consociationis Nationum]], [[Syndicatus Mercaturae Mundanae]], [[Unio Africana|Unionis Africanae]] (ubi Gana praecipuo munere fungitur) aut [[Consortio Populorum|Consortionis Populorum]]. Praeterea, est civitas maximam pacem in [[Africa Subsahariana]] praebens, e circiter 2995 [[Cassides Caeruleae|cassides caeruleas]] Consociationi Nationum et 900 [[miles|milites]] temporariae huius organizationis vi in [[Libanus|Libano]] misit. Exeunte anno [[2012]] cum [[Argentina|Republica Argentina]] propter [[navis bellica]]e [[ARA Libertad (Q-2)|ARA Libertad]] contra leges retentionem [[portus|portu]] [[Tema]]e [[Civitates Foederatae|Civitatum Foederatarum]] speculativarum pecuniarum efflagitatu litigavit. |
||
Gana hodie habet relationes cum [[Unio Europaea|Unione Europaea]], praesertim propter negotiationem de stipulationibus bilateralibus inter amba territoria. Asseverandum est ut, inter has stipulationes, [[lignum|ligni]] ac [[agricultura]]lium productorum [[exportatio|exportandi]] et stipulationes de viso esset. Quamobrem, habet [[ |
Gana hodie habet relationes cum [[Unio Europaea|Unione Europaea]], praesertim propter negotiationem de stipulationibus bilateralibus inter amba territoria. Asseverandum est ut, inter has stipulationes, [[lignum|ligni]] ac [[agricultura]]lium productorum [[exportatio|exportandi]] et stipulationes de viso esset. Quamobrem, habet [[legatio]]nes in praecipuis consociationis urbibus, inter quas asseverandae sunt eae [[Berolinum|Berolini]], [[Londinium|Londinii]], [[Matritum|Matriti]], [[Lutetia]]e, [[Roma]]e, [[Moscua]]e, et [[Ancyra]]e. |
||
[[Fasciculus:LuladaSilvaeJohnKufuor.JPG|thumb| |
[[Fasciculus:LuladaSilvaeJohnKufuor.JPG|thumb|upright=0.8|[[Ioannes Kufuor]] et [[Ludovicus Ignatius Lula da Silva]] in Gana, dum Gana et [[Brasilia]] sociae [[commercium|commercii]] sunt.]] |
||
Sicut cum Unione Europaea, cum [[Civitas Foederatae Americae|Civitatibus Foederatis]] etiam habet relationes, cum [[ |
Sicut cum Unione Europaea, cum [[Civitas Foederatae Americae|Civitatibus Foederatis]] etiam habet relationes, cum [[legatio]]ne [[Civitates Foederatar|Civitatum Foederatarum]] [[caput (urbs)|capite]], et vice versa. Fuere bonae haud officiali gradu sed personali gradu ex [[libertas|libertate]] instituta. Arctas stipulationes habent inter [[educatio|educativas]] ac [[scientia (ratio)|scientificas]] instituta et magna [[cultura]]lia vincula, ubi operantur multae [[Civitates Foederatae|Civitatum Foederatarum]] societates multinationales, praesertim [[Coca-Cola]], [[FedEX]], [[Motorola]], [[Delta Air Lines]], [[Cargill]], [[United Parcel Service]], [[PricewaterhouseCoopers]], [[General Electric]], et [[NCR Corporation]] specializata{{dubsig}} in solutionibus ad divendendum ac in industria pecuniaria. |
||
=== Defensio === |
=== Defensio === |
||
Linea 150: | Linea 114: | ||
=== Legis exsecutio et vigiles === |
=== Legis exsecutio et vigiles === |
||
[[Fasciculus:Ghana Police Service Mowag Piranha.jpg|thumb|left|Diaconia [[Vigil]]um Ganensis [[essedum loricatum|essedis]] [[Mowag Piranha]] et aliis [[essedum loricatum|essedis loricatis]].]] |
[[Fasciculus:Ghana Police Service Mowag Piranha.jpg|thumb|left|Diaconia [[Vigil]]um Ganensis [[essedum loricatum|essedis]] [[Mowag Piranha]] et aliis [[essedum loricatum|essedis loricatis]].]] |
||
Diaconia [[Vigil]]um Ganensis |
Diaconia [[Vigil]]um Ganensis praecipuum corpus securitatis Civitatis in Republica Ganensi est cuius munera delicti detentio, legis ac ordinis servatio et intestinae pacis ac securitatis servatio sunt. Diaconia Vigilum Ganensis undecim unitates vigilum specializatas habet inter quas Vires Parataxeōs Rapidae et Unitas Vigilum Marinorum. Diaconia [[Vigil]]um Ganensis in duodecim divisiones operatur, e quibus decem decem Ganenses regiones tegunt, alia speciatim portuensi industrialisque [[Tema]]e centro assignatur et alia Divisio [[Ferrivia]]rum, [[Portus|Portuum]] et Refugiorum est. Diaconiae [[Vigil]]um Ganensis Unitas Vigilum Marinorum et Divisio res cum litorali [[Fomes fossilis|petrolei ac gasii]] industria relatas tractant. |
||
[[Diaconia Carcerum Ganensis]] |
[[Diaconia Carcerum Ganensis]] et subdivisio [[Institutum Reformatorium Iuvenum]] ([[Anglice]] ''Borstal Institute for Juveniles'') in[[carcer]]ationem in Gana administrant. Gana retinet et [[poena capitalis|poenam capitalem]] propter [[proditio]]nem, [[corruptio]]nem, [[rapìna]]m, [[piratica]]m, [[commercium drogarum]], [[stuprum]] et [[homicidium]] adhibet. Viginti septem ergastularii, [[vir]]i omnes, in Gana anno [[2012]] capite damnati sunt et [[Diaconiae Carcerum Ganensis]] [[statistica]]e de toto ergastulariorum capite damnatorum numero in Gana usque ad [[December|Decembrem]] [[2012]] erant 162 [[vir]]orum et quattuor [[mulier]]um, cum toto incarceratorum numero 13 983 ergastulariorum usque ad diem [[22 Iulii]] [[2013]]. |
||
=== Iura humana === |
=== Iura humana === |
||
Ganenses positiones de [[Internationalis iurum humanorum lex|internationalibus iurum humanorum foederibus]] sunt sic: |
Ganenses positiones de [[Internationalis iurum humanorum lex|internationalibus iurum humanorum foederibus]] sunt sic: |
||
{| class="wikitable sortable" |
|||
|+ Foedera Internationalia |
|||
{| class="wikitable collapsible collapsed" style="border:none; " |
|||
|- |
|||
!Foedera Internationalia |
|||
! Foedus |
|||
! Organizatio |
|||
! Introductum |
|||
! Obsignatum |
|||
! Ratificatum |
|||
|- |
|- |
||
| style="background:#9f9;" | [[Conventio de Prohibitione Cohercitioneque Criminum Genocidii]] |
|||
{| class="wikitable sortable" width=100% style="border-collapse:collapse;" |
|||
|- style="background:#eee; font-weight:bold; text-align:center;" |
|||
| Foedus |
|||
| Organizatio |
|||
| Introductum |
|||
| Obsignatum |
|||
| Ratificatum |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; align=left" | [[Conventio de Prohibitione Cohercitioneque Criminum Genocidii]] |
|||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1948 |
| style="background:#9f9;" |1948 |
||
| style="background:#9f9;" |- |
| style="background:#9f9;" |- |
||
| style="background:#9f9;" |1958 |
| style="background:#9f9;" |1958 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Conventio Internationalis de Abrogatione in omni forma Discriminationis Gentis]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1966 |
| style="background:#9f9;" |1966 |
||
| style="background:#9f9;" |1966 |
| style="background:#9f9;" |1966 |
||
| style="background:#9f9;" |1966 |
| style="background:#9f9;" |1966 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Pactio internationalis de iuribus oeconomicis, socialibus et culturalibus]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1966 |
| style="background:#9f9;" |1966 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Pactio Internationalis de Iuribus Civilibus et Politicis]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1966 |
| style="background:#9f9;" |1966 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Primum Optionale Protocollum de Pactio Internationalis de Iuribus Civilibus et Politicis]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1966 |
| style="background:#9f9;" |1966 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Conventio de Haud Applicabilitate Statutoriorum Limitum Criminibus Belli et Crimiminbus contra Humanitatem]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1968 |
| style="background:#9f9;" |1968 |
||
| style="background:#9f9;" |- |
| style="background:#9f9;" |- |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Conventio Internationalis de Suppressione et Punitione Criminis Apartheid]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1973 |
| style="background:#9f9;" |1973 |
||
| style="background:#9f9;" |- |
| style="background:#9f9;" |- |
||
| style="background:#9f9;" |1978 |
| style="background:#9f9;" |1978 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Conventio de Abrogatione in omni forma Discriminationis contra Mulieres]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1979 |
| style="background:#9f9;" |1979 |
||
| style="background:#9f9;" |1980 |
| style="background:#9f9;" |1980 |
||
| style="background:#9f9;" |1986 |
| style="background:#9f9;" |1986 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Conventio contra Torturam, alteram Atrocem, Inhumanam seu Humiliantem Tractationem seu Poenam]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1984 |
| style="background:#9f9;" |1984 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Conventio de Iuribus Impuberum]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1989 |
| style="background:#9f9;" |1989 |
||
| style="background:#9f9;" |1990 |
| style="background:#9f9;" |1990 |
||
| style="background:#9f9;" |1990 |
| style="background:#9f9;" |1990 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#99f; |
| style="background:#99f;" | [[Secundum Optionale Protocollum de Pactio Internationalis de Iuribus Civilibus et Politicis, pro abolitione poenae capitalis]] |
||
| style="background:#99f;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#99f;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#99f;" |1989 |
| style="background:#99f;" |1989 |
||
| style="background:#99f;" |- |
| style="background:#99f;" |- |
||
| style="background:#99f;" |- |
| style="background:#99f;" |- |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Pactio internationalis de omnium peregrinorum operariorum eorumque familiarium iuribus protegendis]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1990 |
| style="background:#9f9;" |1990 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Optionale Protocollum de Conventione de Abrogatione in omni forma Discriminationis contra Mulieres]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |1999 |
| style="background:#9f9;" |1999 |
||
| style="background:#9f9;" |2000 |
| style="background:#9f9;" |2000 |
||
| style="background:#9f9;" |2011 |
| style="background:#9f9;" |2011 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#ff9; |
| style="background:#ff9;" | [[Optionale Protocollum de Conventione de Iuribus Pueri in Implicatione Puerorum in Conflictu Armato]] |
||
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#ff9;" |2000 |
| style="background:#ff9;" |2000 |
||
| style="background:#ff9;" |2003 |
| style="background:#ff9;" |2003 |
||
| style="background:#ff9;" |- |
| style="background:#ff9;" |- |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#ff9; |
| style="background:#ff9;" | [[Optionale Protocollum de Conventione de Iuribus Pueri in Venditione Puerorum, Puerili Prostitutione et Puerili Pornographia]] |
||
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#ff9;" |2000 |
| style="background:#ff9;" |2000 |
||
| style="background:#ff9;" |2003 |
| style="background:#ff9;" |2003 |
||
| style="background:#ff9;" |- |
| style="background:#ff9;" |- |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Pactio de iuribus hominum invalidorum]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |2006 |
| style="background:#9f9;" |2006 |
||
| style="background:#9f9;" |2007 |
| style="background:#9f9;" |2007 |
||
| style="background:#9f9;" |2012 |
| style="background:#9f9;" |2012 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#9f9; |
| style="background:#9f9;" | [[Optionale Protocollum de Pactione de Iuribus Hominum Invalidorum]] |
||
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#9f9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#9f9;" |2006 |
| style="background:#9f9;" |2006 |
||
| style="background:#9f9;" |2007 |
| style="background:#9f9;" |2007 |
||
| style="background:#9f9;" |2012 |
| style="background:#9f9;" |2012 |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#ff9; |
| style="background:#ff9;" | [[Conventio Internationalis pro Protectione Omnium Hominum e Disparatione Coacticia]] |
||
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#ff9;" |2006 |
| style="background:#ff9;" |2006 |
||
| style="background:#ff9;" |2007 |
| style="background:#ff9;" |2007 |
||
| style="background:#ff9;" |- |
| style="background:#ff9;" |- |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#ff9; |
| style="background:#ff9;" | [[Optionale Protocollum de Pactione Internationali de Iuribus Oeconomicis, Socialibus et Culturalibus]] |
||
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#ff9;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#ff9;" |2008 |
| style="background:#ff9;" |2008 |
||
| style="background:#ff9;" |2009 |
| style="background:#ff9;" |2009 |
||
| style="background:#ff9;" |- |
| style="background:#ff9;" |- |
||
|- |
|||
|- align=center |
|||
| style="background:#99f; |
| style="background:#99f;" | [[Optionale Protocollum de Conventione de Iuribus Pueri in Communicationum Methodo]] |
||
| style="background:#99f;" | [[Consociatio Nationum]] |
| style="background:#99f;" | [[Consociatio Nationum]] |
||
| style="background:#99f;" |2011 |
| style="background:#99f;" |2011 |
||
| style="background:#99f;" |- |
| style="background:#99f;" |- |
||
| style="background:#99f;" |- |
| style="background:#99f;" |- |
||
|} |
|||
|} |
|} |
||
== Divisio administrativa == |
== Divisio administrativa == |
||
{{Vide-etiam|Districtus Ganae}} |
{{Vide-etiam|Districtus Ganae}} |
||
Gana divisa est in |
Gana divisa est in decem [[regio]]nes [[divisio administrativa|administrativas]], in 216 [[districtus]] divisas: |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
Linea 303: | Linea 262: | ||
! |
! |
||
|- |
|- |
||
|border = "1"|[[ |
|border = "1"|[[Asantensis]] |
||
|border = "1"|''Ashanti Region'' |
|border = "1"|''Ashanti Region'' |
||
|style="text-align:center;"|24 389 |
|style="text-align:center;"|24 389 |
||
Linea 319: | Linea 278: | ||
|border = "1"|''Central Region'' |
|border = "1"|''Central Region'' |
||
|style="text-align:center;"|9 826 |
|style="text-align:center;"|9 826 |
||
|align="center"|[[ |
|align="center"|[[Caput Corsum]] |
||
|align="center"|''Cape Coast'' |
|align="center"|''Cape Coast'' |
||
|- |
|- |
||
Linea 337: | Linea 296: | ||
|border = "1"|''Northern Region'' |
|border = "1"|''Northern Region'' |
||
|style="text-align:center;"|70 384 |
|style="text-align:center;"|70 384 |
||
|align="center"|[[Tamale]]<ref>{{CathHierDiocese|tama}}</ref> |
|align="center"|[[Tamale (urbs)|Tamale]]<ref>{{CathHierDiocese|tama}}</ref> |
||
|align="center"|''Tamale'' |
|align="center"|''Tamale'' |
||
|- |
|- |
||
Linea 346: | Linea 305: | ||
|align="center"|''Bolgatanga'' |
|align="center"|''Bolgatanga'' |
||
|- |
|- |
||
|border = "1"|[[Regio Occidentalis Superior]] |
|border = "1"|[[Regio Occidentalis Superior (Gana)|Regio Occidentalis Superior]] |
||
|border = "1"|''Upper West Region'' |
|border = "1"|''Upper West Region'' |
||
|style="text-align:center;"|18 476 |
|style="text-align:center;"|18 476 |
||
Linea 364: | Linea 323: | ||
|align="center"|''Sekondi-Takoradi'' |
|align="center"|''Sekondi-Takoradi'' |
||
|- |
|- |
||
|} |
|||
|}</center> |
|||
{{clear}} |
|||
== Demographia == |
== Demographia == |
||
Gana [[numerus incolarum|numerum incolarum]] 24 965 816 incolarum habet et etiam centum variorum [[ethnos|ethnōn]] domus est. Attamen, aliter quam in multis aliis [[Africa|Africis]] nationibus, in Gana ethnici conflictus non fuere. |
Gana [[numerus incolarum|numerum incolarum]] 24 965 816 incolarum habet et etiam centum variorum [[ethnos|ethnōn]] domus est. Attamen, aliter quam in multis aliis [[Africa|Africis]] nationibus, in Gana ethnici conflictus non fuere. |
||
[[Fasciculus:Pyramide Ghana.PNG|thumb|300px|[[Pyramis incolarum]] (anni [[2005]]).]] |
[[Fasciculus:Pyramide Ghana.PNG|thumb|300px|[[Pyramis incolarum]] (anni [[2005]]).]] |
||
* '''Populositas:''' |
* '''Populositas:'''{{dubsig}} |
||
[[Spissitudo incolarum]] circa 104 incolarum pro [[chiliometrum quadratum|km²]] est. |
[[Spissitudo incolarum]] circa 104 incolarum pro [[chiliometrum quadratum|km²]] est. |
||
** Index incrementi populositatis: 1,79% (aest. anno [[2001]]), 2,4 ([[Census|Censu]] [[2000]]). |
** Index incrementi populositatis: 1,79% (aest. anno [[2001]]), 2,4 ([[Census|Censu]] [[2000]]). |
||
** Percentatio incolarum urbanorum: 33% (anno [[1990]]). |
** Percentatio incolarum urbanorum: 33% (anno [[1990]]). |
||
** Populositatis structura secundum aetatem: inter 0 et 14 annos 41,18% (4 |
** Populositatis{{dubsig}} structura secundum aetatem: inter 0 et 14 annos 41,18% (4 123 317 virorum; 4 068 786 feminarum); inter 15 et 64 annos 55,35% (5 455 577 virorum; 5 555 278 feminarum); inter 65 annos et magis 3,47% (328 809 virorum; 362 247 feminarum) (aest. anno [[2001]]). |
||
[[Fasciculus:Ghana demography.png|thumb|right|350px|Demographica evolutio inter [[1961]] et [[2003]] (secundum organizationis [[FAO]] numeros in milibus incolarum).]] |
[[Fasciculus:Ghana demography.png|thumb|right|350px|Demographica evolutio inter [[1961]] et [[2003]] (secundum organizationis [[FAO]] numeros in milibus incolarum).]] |
||
** Index natalium: 25,84 natorum pro |
** Index natalium: 25,84 natorum pro 1000 incolarum (aest. anno [[2003]]). |
||
** Index mortalitatis: 10,53 mortuorum pro |
** Index mortalitatis: 10,53 mortuorum pro 1000 incolarum (aest. anno [[2003]]). |
||
** Index immigrationis: -0,83 migrantium pro |
** Index immigrationis: -0,83 migrantium pro 1000 incolarum (aest. anno [[2003]]). |
||
** Praecipuae ethnicae divisiones: cives propter partum Ganenses 92,1% (quorum [[Acani]] 49,1%; [[Dagomba|Mole-Dagombae]] 16,5%; [[Eves]] 12,7%; [[Ga-Adangbes]] 8%) et haud Ganensis 3,9% (Censu anni [[2000]]). |
** Praecipuae ethnicae divisiones: cives propter partum Ganenses 92,1% (quorum [[Acani]] 49,1%; [[Dagomba|Mole-Dagombae]] 16,5%; [[Eves]] 12,7%; [[Ga-Adangbes]] 8%) et haud Ganensis 3,9% (Censu anni [[2000]]). |
||
* '''Index Evolutionis Humanae:''' |
* '''Index Evolutionis Humanae:''' |
||
** Index mortalitatis infantilis: 57 pro 1000 natorum vivorum (anno [[2000]]). |
|||
** |
** Mors pro partu: 210 pro 100 000 ntorum (inter [[1985]] et [[2001]]). |
||
** Mors pro partu: 210 pro 100 000 ntorum (inter [[1985]] et [[2001]]). |
|||
** Exspectatio vitae in ortu: 56,2 anni viris; 59,3 anni feminis (anno [[2001]]). |
** Exspectatio vitae in ortu: 56,2 anni viris; 59,3 anni feminis (anno [[2001]]). |
||
** Index fertilitatis: 4,5 filii pro femina (censu anni [[2000]]). |
** Index fertilitatis: 4,5 filii pro femina (censu anni [[2000]]). |
||
Linea 397: | Linea 353: | ||
** Incolae aetatis laboralis: 48%. |
** Incolae aetatis laboralis: 48%. |
||
===Immigratio contra leges=== |
=== Immigratio contra leges === |
||
Gana anno [[2010]] relatum [[numerus incolarum|numerum incolarum]] circiter 25 [[millio]]num incolarum habuit, e quibus 15 [[millio]]nes incolarum Ganenses nationales cum Ganensi municipatu erant et erat numerus incolarum, anno [[2010]] secundum Gubernationem Ganae et Diaconiam Immigrationis Ganensis, trium millionum [[peregrinus|peregrinorum]] et sex millionum [[immigratio |
Gana anno [[2010]] relatum [[numerus incolarum|numerum incolarum]] circiter 25 [[millio]]num incolarum habuit, e quibus 15 [[millio]]nes incolarum Ganenses nationales cum Ganensi municipatu erant et erat numerus incolarum, anno [[2010]] secundum Gubernationem Ganae et Diaconiam Immigrationis Ganensis, trium millionum [[peregrinus|peregrinorum]] et sex millionum [[immigratio contra leges|immigrantium contra leges]] Ganam incolentium, secundum anni [[1969]] "Ordinem Oboedientiae de Peregrinis Ganensem"([[Anglice]] ''Ghana Aliens Compliance Order'' et ''GACO'') a [[Primus Minister|Primo Ministro]] Ganensi [[Kofi Abrefa Busia]] sanctum; Gubernatio Ganae circa tres milliones peregrinorum et immigrantes illegales tribus mensibus [[deportatio|deportavit]], qui 20 centesimas incolarum tunc constituebant. |
||
=== Ethnē === |
=== Ethnē === |
||
Linea 408: | Linea 364: | ||
Gana 47 locales [[lingua]]s habet. [[Lingua Anglica]] [[lingua publica]] est, et in gubernatione et [[negotium|negotiis]] dominat, quamquam plerique Ganenses saltem aliqua lingua regionis loquuntur. Autochthonum Ganensium linguae subdivisae sunt in duas [[Taxinomia linguistica|familiae linguisticae]] [[Linguae Nigro-Congenses|Nigro-Congensis]] subfamilias. Linguae ad subfamiliam [[Linguae Kwa|Quam]] pertinentes praesertim fluminis [[Volta (flumen)|Voltae]] Meridie inveniuntur, dum ad subfamiliam [[Linguae Gur|Guricam]] pertinentes praecipue Septemtrione inveniuntur. In [[Linguae Kwa|Linguas Quas]], quibus loquuntur 75 centesimae fere incolarum in natione, sunt [[Lingua Acanica]], [[linguae Ga-Dangmicae|Ga-Dangmica]] et [[lingua Evica|Evica]] ([[Anglice]] ''Akan, Ga-Dangme,'' et '' Ewe,'' proprie). Inter [[linguae Gur|linguas Guricas]] ceterum sunt [[lingua Gurma|Gurma]], [[lingua Gurunsica|Gurunsica]] et [[lingua Dagbanica|Dagbanica]] ([[Anglice]] ''Gurma, Grusi,'' et ''Dagbani,'' proprie). |
Gana 47 locales [[lingua]]s habet. [[Lingua Anglica]] [[lingua publica]] est, et in gubernatione et [[negotium|negotiis]] dominat, quamquam plerique Ganenses saltem aliqua lingua regionis loquuntur. Autochthonum Ganensium linguae subdivisae sunt in duas [[Taxinomia linguistica|familiae linguisticae]] [[Linguae Nigro-Congenses|Nigro-Congensis]] subfamilias. Linguae ad subfamiliam [[Linguae Kwa|Quam]] pertinentes praesertim fluminis [[Volta (flumen)|Voltae]] Meridie inveniuntur, dum ad subfamiliam [[Linguae Gur|Guricam]] pertinentes praecipue Septemtrione inveniuntur. In [[Linguae Kwa|Linguas Quas]], quibus loquuntur 75 centesimae fere incolarum in natione, sunt [[Lingua Acanica]], [[linguae Ga-Dangmicae|Ga-Dangmica]] et [[lingua Evica|Evica]] ([[Anglice]] ''Akan, Ga-Dangme,'' et '' Ewe,'' proprie). Inter [[linguae Gur|linguas Guricas]] ceterum sunt [[lingua Gurma|Gurma]], [[lingua Gurunsica|Gurunsica]] et [[lingua Dagbanica|Dagbanica]] ([[Anglice]] ''Gurma, Grusi,'' et ''Dagbani,'' proprie). |
||
Novae linguae "a gubernatione provectarum" statum habent: [[lingua Acanica]] in suis variationibus [[dialectos |
Novae linguae "a gubernatione provectarum" statum habent: [[lingua Acanica]] in suis variationibus [[dialectos Asante|Asante]], [[dialectos Fante|Fante]] ([[Anglice]] ''Fante''; [[Fantice]] ''Mfantse''), [[dialectos Aquapemica Tuica|Aquapemica Tuica]] ([[Anglice]] ''Akuapem Twi''), [[dialectos Acyemica|Acyemica]] ([[Anglice]] ''Akyem'') ac [[dialectos Quahuvica|Quahuvica]] ([[Anglice]] ''Kwahu''); [[lingua Nzema|Nzema]] ([[Anglice]] ''Nzema''); [[lingua Dagaarica|Dagaarica]] ([[Anglice]] ''Dagaare''); [[lingua Dagbanica|Dagbanica]]; [[lingua Dangmica|Dangmica]] ([[Anglice]] ''Dangme''); [[lingua Evica|Evica]]; [[Lingua Ga|Ga]] ([[Anglice]] ''Ga''; [[Gaice]] ''Gã''); [[lingua Gonia|Gonia]] ([[Anglice]] ''Gonja''); et [[lingua Casena|Casena]] ([[Anglice]] ''Kasena''). Quamquam [[lingua publica]] non est, [[lingua Hausa]] ([[Hausice]] ''Harshen Hausa'' sive ''Yaren Hausa'' sive هَوُسَ) est [[lingua franca]] qua loquuntur Ganenses [[Musulmanus|Musulmani]], circiter 16 centesimas incolarum repraesentantes. |
||
=== Religio === |
=== Religio === |
||
Linea 414: | Linea 370: | ||
|+ style="font-size:110%;" | Religiosa affiliatio in Gana |
|+ style="font-size:110%;" | Religiosa affiliatio in Gana |
||
|- |
|- |
||
! Affiliatio !! 2000 census<ref>[http://www.religionfacts.com/religion_statistics/religion_statistics_by_country.htm Religionis statisticae secundum nationem]</ref> !! 2010 census<ref name="FieldListing:Religions">[https://www.cia.gov/library |
! Affiliatio !! 2000 census<ref>[http://www.religionfacts.com/religion_statistics/religion_statistics_by_country.htm Religionis statisticae secundum nationem]</ref> !! 2010 census<ref name="FieldListing:Religions">[https://web.archive.org/web/20140512222020/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html Camporum Catalogatio :: Religiones]</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[Christianismus|Christiana]] || 68,8% || 71,2% |
| [[Christianismus|Christiana]] || 68,8% || 71,2% |
||
Linea 434: | Linea 390: | ||
=== Urbes cum maximo numero incolarum === |
=== Urbes cum maximo numero incolarum === |
||
{| class=" |
{| class="wikitable floatright" style="text-align:center; width:100%; margin-left:0px; font-size:85%" |
||
|- |
|- |
||
! align=center style="background:#B9D5E4;" | Positio |
! align=center style="background:#B9D5E4;" | Positio |
||
Linea 444: | Linea 400: | ||
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 1 ||align=left | '''[[Accra]]''' || [[Regio Accrae Magnae]] || 1 963 264 || [[Fasciculus:Independence Arch - Accra, Ghana1.jpg|100px|thumb|Accra]] |
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 1 ||align=left | '''[[Accra]]''' || [[Regio Accrae Magnae]] || 1 963 264 || [[Fasciculus:Independence Arch - Accra, Ghana1.jpg|100px|thumb|Accra]] |
||
|- |
|- |
||
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 2 ||align=left | '''[[Kumasi]]''' || [[ |
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 2 ||align=left | '''[[Kumasi]]''' || [[Asantensis]] || 1 468 609 || [[Fasciculus:Kumasi highstreet (shopping street) – The Panoramic view.jpg|100px|thumb|Kumasi]] |
||
|- |
|- |
||
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 3 ||align=left | '''[[Tamale]]''' || [[Regio Septemtrionalis (Gana)|Regio Septemtrionalis]] || 360 579 || [[Fasciculus:Tamale.jpg|100px|thumb|Tamale]] |
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 3 ||align=left | '''[[Tamale]]''' || [[Regio Septemtrionalis (Gana)|Regio Septemtrionalis]] || 360 579 || [[Fasciculus:Tamale.jpg|100px|thumb|Tamale]] |
||
Linea 456: | Linea 412: | ||
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 7 ||align=left | '''[[Teshie]]''' || [[Regio Accrae Magnae]] || 144 013 || [[Fasciculus:Course cycliste organisée à Teshie lors du festival Homowo 2009.jpg|100px|thumb|Teshie]] |
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 7 ||align=left | '''[[Teshie]]''' || [[Regio Accrae Magnae]] || 144 013 || [[Fasciculus:Course cycliste organisée à Teshie lors du festival Homowo 2009.jpg|100px|thumb|Teshie]] |
||
|- |
|- |
||
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 8 ||align=left | '''[[ |
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 8 ||align=left | '''[[Caput Corsum]]''' || [[Regio Centralis (Gana)|Regio Centralis]] || 143 015 || [[Fasciculus:Cape Coast city hALl.JPG|100px|thumb|Caput Corsum]] |
||
|- |
|- |
||
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 9 ||align=left | '''[[Sekondi]]''' || [[Regio Occidentalis (Gana)|Regio Occidentalis]] || 138 872 || |
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 9 ||align=left | '''[[Sekondi]]''' || [[Regio Occidentalis (Gana)|Regio Occidentalis]] || 138 872 || |
||
|- |
|- |
||
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 10 ||align=left | '''[[Obuasi]]''' || [[ |
| align=center style="background:#DCE9F0;" | 10 ||align=left | '''[[Obuasi]]''' || [[Asantensis]] || 137 856 || |
||
|- |
|- |
||
|} |
|||
|}<br clear="all" /> |
|||
</center> |
|||
==Oeconomia== |
== Oeconomia == |
||
[[Fasciculus:Ghana pineapple field.jpg|thumb|[[Ananas comosus|Anānāsae]] sata in Gana.]] |
[[Fasciculus:Ghana pineapple field.jpg|thumb|[[Ananas comosus|Anānāsae]] sata in Gana.]] |
||
[[Oeconomia]] in [[Opes naturales|opium naturalium]] extractione fundatur. Praecipua exportata [[aurum]], [[lignum]] et [[cacao]] sunt. Ganensis [[moneta]] [[cedium Ganense|cedium]] ([[Anglice]] ''cedi'') est. |
[[Oeconomia]] in [[Opes naturales|opium naturalium]] extractione fundatur. Praecipua exportata [[aurum]], [[lignum]] et [[cacao]] sunt. Ganensis [[moneta]] [[cedium Ganense|cedium]] ([[Anglice]] ''cedi'') est. |
||
[[Agricultura]] Ganam unam inter nationes opulentissimas in [[Africa]] |
[[Agricultura]] Ganam unam inter nationes opulentissimas in [[Africa]] tropica facit. Agricultura [[productus domesticus grossus|productus domestici grossi]] amplius dimidio contribuit. Praecipuus productus [[cacao]] est, qui ad plerasque [[exportatio]]nes respondet. Gubernatio cacaonis exportationem regit per totius productionis emptionem pretiis inferioribus quam mercatus internationalis, sed multi productores productum illegaliter exportant. Haec civitas etiam, minoribus quantitatibus, [[coffeum]] et [[banana]]m exportat. Aliae minoris ponderis cultiones, septemtrione, [[patata]] et [[mandioca]] et, meridione, aliquae [[frumentum|frumenta]] velut [[maizum]], [[sorghum]] et [[Oryza (victus)|oryza]] sunt. [[Pecus]] solum septemtrione et in [[Accra]]e regione colitur, ubi dominant [[Caprinae|caprina]] et [[Ovis aries|ovina]] pecora. [[Piscatio]], quamquam est paucum evoluta, satis est ad praebendum intestinum mercatum, praesertim piscium siccorum consumptionem. |
||
[[Fasciculus:Sunyani Cocoa House.jpg|thumb|[[Domus Cacaonis]] ([[Anglice]] |
[[Fasciculus:Sunyani Cocoa House.jpg|thumb|[[Domus Cacaonis]] ([[Anglice]] ''Cocoa House'') [[Sunyani]]ensis.]] |
||
Iuxta cum [[agricultura]], [[metalleuticē]] est una inter praecipuas oeconomicas activitates. Natio opibus [[minerale|mineralibus]] abundans, Gana ex [[aurum|auro]], [[Adamas|adamantibus]], [[manganum|mangano]] et [[bauxites|bauxiti]] fructum carpit. Etiam [[petroleum]] possidet, licet magna quantitas. [[Energia]] [[electricitas|electrica]] fere tota ex [[Energia hydroelectrica|ergasteriis hydroelectricis]], praesertim ex [[Moles (agger)|Aggere]] [[Agger Akosomboënsis|Akosomboënsi]] ([[Anglice]] |
Iuxta cum [[agricultura]], [[metalleuticē]] est una inter praecipuas oeconomicas activitates. Natio opibus [[minerale|mineralibus]] abundans, Gana ex [[aurum|auro]], [[Adamas|adamantibus]], [[manganum|mangano]] et [[bauxites|bauxiti]] fructum carpit. Etiam [[petroleum]] possidet, licet magna quantitas. [[Energia]] [[electricitas|electrica]] fere tota ex [[Energia hydroelectrica|ergasteriis hydroelectricis]], praesertim ex [[Moles (agger)|Aggere]] [[Agger Akosomboënsis|Akosomboënsi]] ([[Anglice]] ''Akosombo Dam'') apud [[Volta (flumen)|flumen Voltam]], obtinetur. |
||
Ad [[alimentum|alimentorum]], [[potio]]num, [[sigarellum|sigarellorum]] et productorum [[chemia|chemicorum]], [[Medicamentum pharmaceuticum|pharmaceuticorum]] ac [[Metallurgia|metallurgicorum]] fabricationem attenta, [[industria]] circiter quintam Ganensis [[vis laboris]] partem absorbet. Industria [[Lignum|lignaria]] etiam aliquod ponderis habet, sed [[infrastructura|infrastructurā]] ad [[vectura]]m et [[machinamenta]] attinente caret. |
Ad [[alimentum|alimentorum]], [[potio]]num, [[sigarellum|sigarellorum]] et productorum [[chemia|chemicorum]], [[Medicamentum pharmaceuticum|pharmaceuticorum]] ac [[Metallurgia|metallurgicorum]] fabricationem attenta, [[industria]] circiter quintam Ganensis [[vis laboris]] partem absorbet. Industria [[Lignum|lignaria]] etiam aliquod ponderis habet, sed [[infrastructura|infrastructurā]] ad [[vectura]]m et [[machinamenta]] attinente caret. |
||
=== Periegesis === |
=== Periegesis === |
||
[[Fasciculus:Aburi botanical gardens.jpg|thumb |
[[Fasciculus:Aburi botanical gardens.jpg|thumb|160px|[[Horti Botanici Aburienses]] ([[Anglice]]; ''Aburi Botanical Gardens'').]] |
||
[[Fasciculus:VoltaRiverWithAdombeBridge183-1-.jpg|thumb|left|180px|[[Volta (flumen)|Flumen Volta]].]] |
[[Fasciculus:VoltaRiverWithAdombeBridge183-1-.jpg|thumb|left|180px|[[Volta (flumen)|Flumen Volta]].]] |
||
[[Fasciculus:Beach with palms Ghana.jpg|thumb|left|200px|[[Ora]] in Gana.]] |
[[Fasciculus:Beach with palms Ghana.jpg|thumb|left|200px|[[Ora]] in Gana.]] |
||
[[Fasciculus:Elefanten Mole National Park.jpg|thumb |
[[Fasciculus:Elefanten Mole National Park.jpg|thumb|[[Elephas|Elephantes]] prope [[Consaeptum Nationale Molense]] ([[Anglice]] ''Mole National Park'').]] |
||
Gana aliquae loca quae quotannis bonum [[periegesis|periegetarum]], praesertim [[CFA|Statunitensium]] et [[Europa]]eorum, numerum attrahunt ostendit. Haec loca sunt: |
Gana aliquae loca quae quotannis bonum [[periegesis|periegetarum]], praesertim [[CFA|Statunitensium]] et [[Europa]]eorum, numerum attrahunt ostendit. Haec loca sunt: |
||
* Traditionalia aedificia Asante, [[UNESCO Mundi Hereditas]] |
|||
* [[Consaeptum Nationale Kakumense]] ([[Anglice]] ''Kakum National Park'') |
|||
* Traditionalia aedificia [[Imperium Asantense|Asantis]] ([[Anglice]]; ''Ashanti'' et [[Acanice]]; ''Asanteman''), [[UNESCO Mundi Hereditas]]; |
|||
* Arces et castella Regionum [[Regio Volta|Voltae]], [[Regio Accrae Magnae|Accrae Magnae]], [[Regio Centralis (Gana)|Centralis]] et [[Regio Occidentalis (Gana)|Occidentalis]] ([[Anglice]] ''Forts and Castles, Volta, Greater Accra, Central and Western Regions''), [[UNESCO Mundi Hereditas]] |
|||
* [[Nzulezo]], [[palatio]]num viculus |
|||
* [[Consaeptum Nationale Kakumense]] ([[Anglice]] ''Kakum National Park''); |
|||
* Limosa [[meschita]] [[Larabanga]]e |
|||
* Arces et castella Regionum [[Regio Volta|Voltae]], [[Regio Accrae Magnae|Accrae Magnae]], [[Regio Centralis (Gana)|Centralis]] et [[Regio Occidentalis (Gana)|Occidentalis]] ([[Anglice]] ''Forts and Castles, Volta, Greater Accra, Central and Western Regions''), [[UNESCO Mundi Hereditas]]; |
|||
* [[Nzulezo]], [[palatio]]num viculus; |
|||
* Limosa [[meschita]] [[Larabanga]]e. |
|||
=== Corruptio oeconomica et crimen oeconomicum === |
=== Corruptio oeconomica et crimen oeconomicum === |
||
Linea 509: | Linea 459: | ||
Respublica Ganensis tertium rapidissimum accessum ad Interrete in tota [[continens|continente]] [[Africa]] habet. |
Respublica Ganensis tertium rapidissimum accessum ad Interrete in tota [[continens|continente]] [[Africa]] habet. |
||
[[Impressio|Prelum]] aliud [[Media communicationis socialis|medium communicationis]] cum multis sectatoribus est, quamquam solum quattuor [[diarium|diaria]] habent quae sunt: [[Business and Financial Times]], [[Ghana Review International]], [[The Heritage]] et [[The Ghanaian Chronicle]]. Praeterea, quinque tramites [[televisio|televisificos]] et [[radiophonia|radiophonicos]] habet, qui sunt |
[[Impressio|Prelum]] aliud [[Media communicationis socialis|medium communicationis]] cum multis sectatoribus est, quamquam solum quattuor [[diarium|diaria]] habent quae sunt: [[Business and Financial Times]], [[Ghana Review International]], [[The Heritage]] et [[The Ghanaian Chronicle]]. Praeterea, quinque tramites [[televisio|televisificos]] et [[radiophonia|radiophonicos]] habet, qui sunt [[Cn Joy]], [[Peace]], [[Joy 997]], [[Ghana Waves]], et [[Telediaspora]]. |
||
=== Vectura === |
=== Vectura === |
||
[[Fasciculus:Kotoka International Airport – Kumasi Airport – Sekondi-Takoradi Airport.jpg |
[[Fasciculus:Kotoka International Airport – Kumasi Airport – Sekondi-Takoradi Airport.jpg|thumb|200px|left|Tres Ganenses [[aëroportus]]: [[Aëroportus Internationalis Kotoka]] in [[Regio Accrae Magnae|Accra Magna]]; [[Aëroportus]] [[Kumasi]]ensis in [[Asantensis|Asantensi]] et [[Aëroportus]] [[Sekondi-Takoradi|Sekondiensis-Takoradiensis]] in [[Regio Occidentalis (Gana)|Gana Occidentali]].]] |
||
Natio [[autovia]]rum rete 62 221 [[chiliometrum|chiliometrorum]] habet, e quibus solum 9 955 [[chiliometrum|chiliometra]] bituminata sunt. [[Ferrivia]]rum rete 947 chiliometra extensum est, et hae solum nationales sunt, scilicet, quae vicinas in nationes non exeunt, sed sunt proposita ad extendendas aliquas ferrivias usque ad [[Burkina]]m. |
Natio [[autovia]]rum rete 62 221 [[chiliometrum|chiliometrorum]] habet, e quibus solum 9 955 [[chiliometrum|chiliometra]] bituminata sunt. [[Ferrivia]]rum rete 947 chiliometra extensum est, et hae solum nationales sunt, scilicet, quae vicinas in nationes non exeunt, sed sunt proposita ad extendendas aliquas ferrivias usque ad [[Burkina]]m. |
||
Quoque undecim [[aëroportus|aëroportuum]] summam possidet, e quibus praecipuus [[Aëroportus Internationalis Kotoka]] ([[Anglice]] ''Kotoka International Airport''), [[Accra]]e situs, cum transitu 1 204 786 vectorum anno [[2009]] est. Finitis societatis aëronauticae [[Ghana International Airlines]] operationibus, praecipuae societates aëronauticae [[Antrak Air]], [[CTK-CiTylinK]] et [[Staebow Airlines]] sunt cum quibus fieri potest in publicas destinationes et in praecipuos continentis Africae locos volare. |
Quoque undecim [[aëroportus|aëroportuum]] summam possidet, e quibus praecipuus [[Aëroportus Internationalis Kotoka]] ([[Anglice]] ''Kotoka International Airport''), [[Accra]]e situs, cum transitu 1 204 786 vectorum anno [[2009]] est. Finitis societatis aëronauticae [[Ghana International Airlines]] operationibus, praecipuae societates aëronauticae [[Antrak Air]], [[CTK-CiTylinK]] et [[Staebow Airlines]] sunt cum quibus fieri potest in publicas destinationes et in praecipuos continentis Africae locos volare. |
||
[[Fasciculus:Transporte público de Ghana – Public Transport in Ghana (collage).JPG|380px|thumb|Ganensis [[Oeconomia]]e [[vectura]]lis et [[vectura publica|vecturae publicae]] [[glutinamentum]]: [[Boeing 757]], Ganensium societatum aëronauticarum regionalium [[vehiculum aërium]] vectoribus; [[taxiraeda]]e systema in Gana; [[laophorium]] [[laophorium transitus rapidi|transitus rapidi]] in Gana; [[tramen]] et [[statio ferriviaria]] [[Kumasi]]ensis, in [[ |
[[Fasciculus:Transporte público de Ghana – Public Transport in Ghana (collage).JPG|380px|thumb|Ganensis [[Oeconomia]]e [[vectura]]lis et [[vectura publica|vecturae publicae]] [[glutinamentum]]: [[Boeing 757]], Ganensium societatum aëronauticarum regionalium [[vehiculum aërium]] vectoribus; [[taxiraeda]]e systema in Gana; [[laophorium]] [[laophorium transitus rapidi|transitus rapidi]] in Gana; [[tramen]] et [[statio ferriviaria]] [[Kumasi]]ensis, in [[Asantensis|Asantensi]]; [[Navis traiectoria]] et [[scapha laophorica]] in Gana.]] |
||
Praeterea, etiam operantur multae internationales maximi ponderis societates aëronauticae in toto orbe terrarum, quamobrem e Gana est possibile volare ad praecipuos [[Civitates Foederatae|Civitatum Foederatarum]], [[Europa]]e, et [[Oriens Propinquus|Orientis Propinqui]] locos. |
Praeterea, etiam operantur multae internationales maximi ponderis societates aëronauticae in toto orbe terrarum, quamobrem e Gana est possibile volare ad praecipuos [[Civitates Foederatae|Civitatum Foederatarum]], [[Europa]]e, et [[Oriens Propinquus|Orientis Propinqui]] locos. |
||
Linea 525: | Linea 475: | ||
[[Fasciculus:University of Education, Winneba, Ghana.jpg|thumb|370px|[[Universitas Educationis]] ([[Anglice]]; ''University of Education''), [[Vinneba]]e.]] |
[[Fasciculus:University of Education, Winneba, Ghana.jpg|thumb|370px|[[Universitas Educationis]] ([[Anglice]]; ''University of Education''), [[Vinneba]]e.]] |
||
[[Fasciculus:UMaT campus.jpg|thumb|300px|[[Universitas Fodinarum et Technologiae|Universitatis Fodinarum et Technologiae]] campus.]] |
[[Fasciculus:UMaT campus.jpg|thumb|300px|[[Universitas Fodinarum et Technologiae|Universitatis Fodinarum et Technologiae]] campus.]] |
||
[[Fasciculus:UDS.jpg|300px|thumb|[[Universitas Studiorum Evolutivorum]].]] |
[[Fasciculus:Entrance of the central administration block of the new University for Development Studies (UDS) in Tamale.jpg|300px|thumb|[[Universitas Studiorum Evolutivorum]].]] |
||
[[Educatio]] in Gana e [[Brephotropheum|brephotropheo]] usque ad [[gradus universitarius|gradum universitarium]] vginti annos durat. Pueri tres aut quattuor annos nati suam educationem incipiunt, [[hortus infantium|hortum infantium]] incohantes, postea [[Ludus litterarius|ludum litterarium]]<!--elementary / primary school-->, postea iuniorum [[gymnasium]]<!--junior high school--> ac seniorum [[gymnasium]]<!--senior high school--> et denique [[universitas|universitatem]]. Media aetas cum pueri in ludum litterarium intrant sex anni est. Ganenses relative facilem accessum ad bonam educationem habent. Praeterito [[decennium|decennio]], Gana in educatione inter 28 centesimas et 40 centesimas annuae dispensationis oeconomicae erogavit. |
[[Educatio]] in Gana e [[Brephotropheum|brephotropheo]] usque ad [[gradus universitarius|gradum universitarium]] vginti annos durat. Pueri tres aut quattuor annos nati suam educationem incipiunt, [[hortus infantium|hortum infantium]] incohantes, postea [[Ludus litterarius|ludum litterarium]]<!--elementary / primary school-->, postea iuniorum [[gymnasium]]<!--junior high school--> ac seniorum [[gymnasium]]<!--senior high school--> et denique [[universitas|universitatem]]. Media aetas cum pueri in ludum litterarium intrant sex anni est. Ganenses relative facilem accessum ad bonam educationem habent. Praeterito [[decennium|decennio]], Gana in educatione inter 28 centesimas et 40 centesimas annuae dispensationis oeconomicae erogavit. |
||
Inter praecipuas Ganenses universitates eminent: |
Inter praecipuas Ganenses universitates eminent: |
||
* [[Universitas Ganae]] ([[Anglice]] ''University of Ghana''), [[Accra]]e; |
* [[Universitas Ganae]] ([[Anglice]] ''University of Ghana''), [[Accra]]e; |
||
* [[Universitas Capitis Corsi]] ([[Anglice]] ''University of Cape Coast '') |
* [[Universitas Capitis Corsi]] ([[Anglice]] ''University of Cape Coast '') in urbe [[Caput Corsum|Capitis Corsi]]; |
||
* [[Universitas Educationis]] ([[Anglice]] ''University of Education''), [[Vinneba]]e; |
* [[Universitas Educationis]] ([[Anglice]] ''University of Education''), [[Vinneba]]e; |
||
* [[Universitas Studiorum Evolutivorum]] ([[Anglice]] ''University for Development Studies''), [[Tamale|Tamali]]; |
* [[Universitas Studiorum Evolutivorum]] ([[Anglice]] ''University for Development Studies''), [[Tamale|Tamali]]; |
||
Linea 555: | Linea 505: | ||
* [[Polytechnicum Hoense]] ([[Anglice]] ''Ho Polytechnic''), in [[Regio Volta|Regione Volta]]; |
* [[Polytechnicum Hoense]] ([[Anglice]] ''Ho Polytechnic''), in [[Regio Volta|Regione Volta]]; |
||
* [[Polytechnicum Koforiduanum]] ([[Anglice]] ''Koforidua Polytechnic''), in [[Regio Orientalis (Gana)|Regione Orientali]]; |
* [[Polytechnicum Koforiduanum]] ([[Anglice]] ''Koforidua Polytechnic''), in [[Regio Orientalis (Gana)|Regione Orientali]]; |
||
* [[Polytechnicum Kumasiense]] ([[Anglice]] ''Kumasi Polytechnic''), in [[ |
* [[Polytechnicum Kumasiense]] ([[Anglice]] ''Kumasi Polytechnic''), in [[Asantensis|Asantensi]]; |
||
* [[Polytechnicum Sunyaniense]] ([[Anglice]] ''Sunyani Polytechnic''), in [[Regio Brongahafoënsis|Regione Brongahafoënsi]]; |
* [[Polytechnicum Sunyaniense]] ([[Anglice]] ''Sunyani Polytechnic''), in [[Regio Brongahafoënsis|Regione Brongahafoënsi]]; |
||
* [[Polytechnicum Takoradiense]] ([[Anglice]] ''Takoradi Polytechnic''), in [[Regio Occidentalis (Gana)|Regione Occidentali]]; |
* [[Polytechnicum Takoradiense]] ([[Anglice]] ''Takoradi Polytechnic''), in [[Regio Occidentalis (Gana)|Regione Occidentali]]; |
||
Linea 564: | Linea 514: | ||
[[Fasciculus:Ghana Health Care Provider Monthly Salary and Income.jpg|thumb|Ganensium curationis medicae praebitorum graphicum de menstruo [[salarium|salario]] et [[reditus|reditu]].]] |
[[Fasciculus:Ghana Health Care Provider Monthly Salary and Income.jpg|thumb|Ganensium curationis medicae praebitorum graphicum de menstruo [[salarium|salario]] et [[reditus|reditu]].]] |
||
[[Fasciculus:Komfo Anokye Teaching Hospital, Kumasi, Ghana.jpg|thumb|left|[[Valetudinarium didacticum Komfo Anokye]] ([[Anglice]] ''Komfo Anokye Teaching Hospital''), [[Kumasi]]s.]] |
[[Fasciculus:Komfo Anokye Teaching Hospital, Kumasi, Ghana.jpg|thumb|left|[[Valetudinarium didacticum Komfo Anokye]] ([[Anglice]] ''Komfo Anokye Teaching Hospital''), [[Kumasi]]s.]] |
||
In Gana, maior curationis medicae pars a [[gubernatio]]ne praebetur et a [[Ministerium|Ministerio]] [[Salus|Salutis]] et Diaconiis Salutis Ganensibus ([[Anglice]] ''Ghana Health Services'') valde administratur. Curationis medicae systemati quinque praebitionis gradus sunt: promptae curationis loca quae primaria primi gradus curatio sunt ruralibus areis; sedes salutis ac clinicae; districtus [[valetudinarium|valetudinaria]]; regionalia valetudinaria; et tertiaria valetudinaria. His programmatibus pecuniam suppeditant gubernatio Ganae, pecuniaria [[creditum|credita]], Pecunia Intestine Generata ([[Anglice]] ''Internally Generated Fund |
In Gana, maior curationis medicae pars a [[gubernatio]]ne praebetur et a [[Ministerium|Ministerio]] [[Salus|Salutis]] et Diaconiis Salutis Ganensibus ([[Anglice]] ''Ghana Health Services'') valde administratur. Curationis medicae systemati quinque praebitionis gradus sunt: promptae curationis loca quae primaria primi gradus curatio sunt ruralibus areis; sedes salutis ac clinicae; districtus [[valetudinarium|valetudinaria]]; regionalia valetudinaria; et tertiaria valetudinaria. His programmatibus pecuniam suppeditant gubernatio Ganae, pecuniaria [[creditum|credita]], Pecunia Intestine Generata ([[Anglice]] ''Internally Generated Fund'') et Pecunia Salutis Collecta a Donatoribus ([[Anglice]] ''Donors-Pooled Health Fund''). Valetudinaria et [[clinica]]e a [[Consociatio Christiana Salutis Ganensis|Consociatione Christiana Salutis Ganensi]] gesta etiam curationis medicae diaconias praebent. Sunt 200 valetudinaria in Gana. Aliquae lucrativae clinicae sunt, sed minus quam 2 centesimae diaconiarum curationis medicae praebent. |
||
Curatio medica valde variabilis per nationem est. Urbana centra bonas diaconias habent et pleraque valetudinaria, clinicas atque [[pharmacia]]s in natione continent. Nihilominus, rurales areae crebro nullam modernam curationem medicam habent. Aegri in his areis aut [[traditio]]nali [[Africa]] [[medicina]] nituntur aut magnae distantiae iter curationi medicae faciunt. Anno [[2005]], Gana 6,2% [[PDG]] curationi medicae aut 30 [[dollarium (CFA)|dollaria Statunitensia]] per capita erogavit. Quorum, circiter 34% gubernationis expensa fuit. |
Curatio medica valde variabilis per nationem est. Urbana centra bonas diaconias habent et pleraque valetudinaria, clinicas atque [[pharmacia]]s in natione continent. Nihilominus, rurales areae crebro nullam modernam curationem medicam habent. Aegri in his areis aut [[traditio]]nali [[Africa]] [[medicina]] nituntur aut magnae distantiae iter curationi medicae faciunt. Anno [[2005]], Gana 6,2% [[PDG]] curationi medicae aut 30 [[dollarium (CFA)|dollaria Statunitensia]] per capita erogavit. Quorum, circiter 34% gubernationis expensa fuit. |
||
Anno [[2013]], [[exspectatio vitae]] natu 66 anni, 65 anni [[vir]]is et 67 anni natu [[mulier]]ibus erat, et [[mortalitas infantilis]] 39 pro 1000 vivorum |
Anno [[2013]], [[exspectatio vitae]] natu 66 anni, 65 anni [[vir]]is et 67 anni natu [[mulier]]ibus erat, et [[mortalitas infantilis]] 39 pro 1000 vivorum natum erat. [[Index fertilitatis]] 2.12 puerorum pro femina inter 15 milliones Ganensium nationales erat. Erant circa 15 [[medicus|medici]] et 93 [[nosocomus|nosocomorum]] pro 100 000 hominum anno [[2010]]. Nationalis [[PDG]] 5.2 centesimae saluti anno [[2010]] erogatus est, et alii Ganenses cives accessum ad [[curatio medica primaria|curationem medicam primariam]] habent, 97,5% Ganensium civium. Ganense [[Curatio medica universalis|Curationis medicae universalis]] systema prosperrimum [[systema salutis]] in [[continens|continente]] [[Africa]] ab claro [[magnas|magnate]] et procero [[Gulielmus Gates|Gulielmo Gates]] depictum est. |
||
== Cultura == |
== Cultura == |
||
Linea 578: | Linea 528: | ||
=== Gastronomia === |
=== Gastronomia === |
||
<gallery caption="Cuppedia Ghanensia"> |
|||
{{Multiple image |
|||
Grilled tilapia with banku.jpg|[[Tilapia]] super [[ferrum]] tosta<!--?grilled--> cum bancu. |
|||
| footer = <center>[[Bancu]] et craticulā assatae tilapia et assatum [[cuppedium]] (Ghanensium coquinarum)</center> |
|||
Ghanaian Roast Goat cuisine dish food.jpg|[[Caper]] tostus. |
|||
| align = left |
|||
</gallery> |
|||
| image1 = Grilled tilapia with banku.jpg |
|||
Ganenses [[coquina]] et [[gastronomia]] variae sunt, et [[Ius (cibus)|iurum]] atque [[minutal]]ium selectionem cum variato [[Conchylium|conchylio]] includunt et pleraque Ganensia [[Ius (cibus)|iura]] [[holus|holeribus]], [[caro|carne]], [[avis cohortalis|avibus cohortalibus]] aut [[piscis|pisci]] parantur. [[Piscis]] ponderis in Ganensi diaeta est quia [[tilapia]], assae atque frictae [[apua]]e, [[piscis fumigatus]] et [[astacidea]] omnia sunt communia Ganensium ferculorum elementa. [[Bancu]] est communis [[cibus]] [[amylum|amylosus]] e [[maizium|maizio]] factus, victus in [[farina maizii]] fundatus. [[Cenceium]] et [[bancu]] velut comitatum habent aliquam piscis fumigati ut craticulā assae [[tilapia]]e formam et multo aromaticum condimentum e crudis rubris ac viridibus [[chili]], [[allium cepa|cepa]] et [[Solanum lycopersicum|lycopersicis]], scilicet [[piperatum|piperato]], factum. [[Bancu]] et [[tilapia]] est [[index valoris]] in plerisque Ganensibus [[popina|popinis]] appositus. [[Fufu]] communissimum exportatum Ganense ferculum est quod [[cuppedium]] per [[diaspora Africana|diasporam Africam]] est. |
|||
| width1 = {{#expr:(125 * 750 / 536) round 0}} |
|||
| caption1 = |
|||
| image2 = Ghanaian Roast Goat cuisine dish food.jpg |
|||
| width2 = {{#expr:(125 * 750 / 536) round 0}} |
|||
| caption2 = |
|||
}} |
|||
Ganenses [[coquina]] et [[gastronomia]] variae sunt, et [[Ius (cibus)|iurum]] atque [[minutal]]ium selectionem cum variato [[Conchylium|conchylio]] includunt et pleraque Ganensia [[Ius (cibus)|iura]] [[holus|holeribus]], [[caro|carne]], [[avis cohortalis|avibus cohortalibus]] aut [[piscis|pisci]] parantur. [[Piscis]] ponderis in Ganensi diaeta est quia [[tilapia]], assae atque frictae [[apua]]e, [[piscis fumigatus]] et [[astacidea]] omnia sunt communia Ganensium ferculorum elementa. [[Bancu]] ([[Anglice]] ''banku'') est communis Ganensis [[amylum|amylosus]] cibus e [[maizium|maizio]] factus, victus in [[farina maizii]] fundatus. [[Cenceium]] ([[Anglice]] ''dokonu'' sive ''kenkey'') et [[bancu]] velut comitatum habent aliquam piscis fumigati ut craticulā assatae tilapiae formam et multo aromaticum condimentum e crudis rubris ac viridibus [[chili]], [[allium cepa|cepa]] et [[Solanum lycopersicum|lycopersicis]], scilicet [[piperatum|piperato]], factum. [[Bancu]] et [[tilapia]] est [[index valoris]] ([[Anglice]] ''value menu'') in plerisque Ganensibus [[popina|popinis]] appositus. [[Fufu]] communissimum exportatum Ganense ferculum est quod [[cuppedium]] per [[diaspora Africana|diasporam Africam]] est. |
|||
=== Architectura === |
=== Architectura === |
||
[[Fasciculus:Ghanés Arquitectura Postmoderna y Arquitectura Futurista (Ghanaian Postmodern Architecture and Futurist Architecture).JPG| |
[[Fasciculus:Ghanés Arquitectura Postmoderna y Arquitectura Futurista (Ghanaian Postmodern Architecture and Futurist Architecture).JPG|upright=0.8|thumb|left|[[Architectura Postmoderna]] ac [[Architectura Futuristica]], [[Aedificium|Aedificia]] et [[Architectura]] in Gana, e laeva ad dexteram: Domus [[Pyramis (aedificium)|Pyramis]]; Aedificium [[Arcus (architectura)|Arcus]] in Foro Libertatis; Aedificium Medium Internationale Colloquiorum [[Accra]]e; et Aedificium [[Theatrum]] Nationale [[Accra]]e.]] |
||
Civitati sunt duo [[traditio]]nalis constructionis genera: rotundae traditionales casulae cum [[herba|gramineo]] tecto et adiacentium aedificiorum series in saepto communem zonam circundante. Primae in septemtrionis regionibus inveniuntur, dum secundae meridie inveniuntur. |
Civitati sunt duo [[traditio]]nalis constructionis genera: rotundae traditionales casulae cum [[herba|gramineo]] tecto et adiacentium aedificiorum series in saepto communem zonam circundante. Primae in septemtrionis regionibus inveniuntur, dum secundae meridie inveniuntur. |
||
Linea 600: | Linea 545: | ||
[[Musica]] dilectissima [[musica hiplifica]] ([[Anglice]] ''hiplife'') est, quamquam sunt alia musica genera velut [[Musica excelsae vitae|excelsa vita]] ([[Anglice]] ''highlife''), [[musica vini palmae|vinum palmae]] ([[Anglice]] ''palm-wine''), [[musica yopopica]] ([[Anglice]] ''yopop'') et [[apala]], [[Religio Islamica|Islamicā]] [[cultura|culturā]] affecta. |
[[Musica]] dilectissima [[musica hiplifica]] ([[Anglice]] ''hiplife'') est, quamquam sunt alia musica genera velut [[Musica excelsae vitae|excelsa vita]] ([[Anglice]] ''highlife''), [[musica vini palmae|vinum palmae]] ([[Anglice]] ''palm-wine''), [[musica yopopica]] ([[Anglice]] ''yopop'') et [[apala]], [[Religio Islamica|Islamicā]] [[cultura|culturā]] affecta. |
||
[[grex musicus|Gregum musicorum]] magnam varietatem habet, inter quos excellunt [[Adesa]], [[Flexy]], [[Nipa]], [[R2Bees]], [[Rocky Dawuni]], aut [[Veeda]]. Etiam notandum est ut anno [[1950]] [[Kofi Ghanaba]] [[tympanum|tympana]] in |
[[grex musicus|Gregum musicorum]] magnam varietatem habet, inter quos excellunt [[Adesa]], [[Flexy]], [[Nipa]], [[R2Bees]], [[Rocky Dawuni]], aut [[Veeda]]. Etiam notandum est ut anno [[1950]] [[Kofi Ghanaba]] [[tympanum|tympana]] in civitatis Septemtrionem attulisse. |
||
Ganenses [[saltatio]]nes cum Ganensi musica se synchronizat, cum multis dissimilibus Ganensium saltationum generibus et cum traditionalibus Ganensibus saltationibus ad dissimiles occasiones, inter quas eminent [[azonto]], [[cpanlogo]], [[adova]], [[clama]] et [[bamaya]] ([[Anglice]] ''azonto, kpanlogo, adowa, klama'' et ''bamaya,'' proprie). |
Ganenses [[saltatio]]nes cum Ganensi musica se synchronizat, cum multis dissimilibus Ganensium saltationum generibus et cum traditionalibus Ganensibus saltationibus ad dissimiles occasiones, inter quas eminent [[azonto]], [[cpanlogo]], [[adova]], [[clama]] et [[bamaya]] ([[Anglice]] ''azonto, kpanlogo, adowa, klama'' et ''bamaya,'' proprie). |
||
Linea 620: | Linea 565: | ||
|- |
|- |
||
| [[6 Martii]] |
| [[6 Martii]] |
||
| [[Dies |
| [[Dies Libertatis]] |
||
| ''Independence Day'' |
| ''Independence Day'' |
||
| [[Dies festus nationalis]] |
| [[Dies festus nationalis]] |
||
Linea 697: | Linea 642: | ||
|} |
|} |
||
==Artes athleticae== |
== Artes athleticae == |
||
[[Fasciculus:FIFA World Cup 2010 Uruguay Ghana3.jpg|thumb|[[Prohēmitelicon]] certamen inter Ganam et [[Uraquaria]]m per [[Certamen Mundanum Pedilusorium (2010)|Certamen Mundanum Pedilusorium]] anni [[2010]].]] |
[[Fasciculus:FIFA World Cup 2010 Uruguay Ghana3.jpg|thumb|[[Prohēmitelicon]]{{dubsig}} certamen inter Ganam et [[Uraquaria]]m per [[Certamen Mundanum Pedilusorium (2010)|Certamen Mundanum Pedilusorium]] anni [[2010]].]] |
||
In [[pediludium|pediludio]] Gana pulchram executionem per [[Certamen Mundanum Pedilusorium (2010)|Certamen Mundanum Pedilusorium]] anni [[2010]] fecit attingendo usque ad [[prohēmitelicon]]. [[Prohēmitelicon]] certamen ubi contra [[Uraquaria]]m certavit anheloso animo pendente finivit: ambae turmae aequabant cum 1-1 et ultimis superadditis [[minutum|minutis]] Ganensis pedilusor [[Asamoah Gyan]] [[ictus poenalis|ictum poenalem]] perdidit qui Ganensem turmam in [[hēmitelicon|hēmitelico]] qualific[avisse posset et debitus est propter pedilusoris [[Uraquaria]]ni [[Ludovicus Albertus Suárez Díaz|Ludovici Alberti Suárez Díaz]] manum post [[Kwadwo Asamoah]] iactum. Denique [[Uraquaria]] se qualificavit iactibus ex ictus poenalis loco. |
In [[pediludium|pediludio]] Gana pulchram executionem per [[Certamen Mundanum Pedilusorium (2010)|Certamen Mundanum Pedilusorium]] anni [[2010]] fecit attingendo usque ad [[prohēmitelicon]]. [[Prohēmitelicon]] certamen ubi contra [[Uraquaria]]m certavit anheloso animo pendente finivit: ambae turmae aequabant cum 1-1 et ultimis superadditis [[minutum|minutis]] Ganensis pedilusor [[Asamoah Gyan]] [[ictus poenalis|ictum poenalem]] perdidit qui Ganensem turmam in [[hēmitelicon|hēmitelico]] qualific[avisse posset et debitus est propter pedilusoris [[Uraquaria]]ni [[Ludovicus Albertus Suárez Díaz|Ludovici Alberti Suárez Díaz]] manum post [[Kwadwo Asamoah]] iactum. Denique [[Uraquaria]] se qualificavit{{dubsig}} iactibus ex ictus poenalis loco. |
||
Societatis [[WWE]] [[Pro-wrestling|colluctor]] [[Kofi Kingston]] e Gana ortus est et haud ex [[Iamaica]] velut nuntiatum est. |
Societatis [[WWE]] [[Pro-wrestling|colluctor]] [[Kofi Kingston]] e Gana ortus est et haud ex [[Iamaica]] velut nuntiatum est. |
||
{{NexInt}} |
|||
== Notae ==<div class="references-small"><references/></div> |
|||
*[[Historia Ganae]] |
|||
== Notae == |
|||
<references/> |
|||
== Bibliographia == |
|||
* Jackson, John G. [[2001]]. ''Introduction to African Civilizations.'' |
|||
== Nexus externi == |
== Nexus externi == |
||
{{CommuniaCat| |
{{CommuniaCat|Ghana|Ganam}} |
||
; Gubernatio |
; Gubernatio |
||
*[http://www.ghana.gov.gh/living/index.php Pagina officialis Administrationis Ganae] |
* [https://web.archive.org/web/20070508155403/http://www.ghana.gov.gh/living/index.php Pagina officialis Administrationis Ganae] |
||
*[http://www.parliament.gh/ Pagina oficialis Parlamenti Ganensis] |
* [http://www.parliament.gh/ Pagina oficialis Parlamenti Ganensis] |
||
*[http://www.ghanaculture.gov.gh/ Pagina oficialis Commissionis Nationalis Culturae] |
* [http://www.ghanaculture.gov.gh/ Pagina oficialis Commissionis Nationalis Culturae] |
||
*[https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-g/ghana.html Dux Civitatis et Membra Consilii] |
* [https://web.archive.org/web/20091026201747/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-g/ghana.html Dux Civitatis et Membra Consilii] |
||
;Generalia |
|||
;Generalis informatio |
|||
*[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1023355.stm Nationis Descriptio] e [[BBC News]] |
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1023355.stm Nationis Descriptio] e [[BBC News]] |
||
*[http://www.britannica.com/nations/Ghana Gana] ex [[Encyclopaedia Britannica]] |
* [http://www.britannica.com/nations/Ghana Gana] ex ''[[Encyclopaedia Britannica]].'' |
||
*[http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/ghana.htm Gana] ex ''UCB Libraries GovPubs |
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/ghana.htm Gana] ex ''UCB Libraries GovPubs |
||
*Pagina interretialis [http://africanactivist.msu.edu/ African Activist Archive Project] |
* Pagina interretialis [http://africanactivist.msu.edu/ African Activist Archive Project.] |
||
*[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=GH Praecipua de Evolutione Praedicta Ganae] ex |
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=GH Praecipua de Evolutione Praedicta Ganae] ex International Futures. |
||
{{Africa}} |
{{Africa}} |
||
{{Consortio Populorum}} |
{{Consortio Populorum}} |
||
{{Capsae collectae|Gana|politica| |
|||
{{Myrias|Geographia}} |
|||
{{Praesides Ganae}} |
|||
{{Ministri rerum externarum Ganaenses}}}} |
|||
[[Categoria: |
[[Categoria:Civitates sui iuris]] |
||
[[Categoria:Condita 1957]] |
[[Categoria:Condita 1957]] |
||
[[Categoria:Gana|!]] |
|||
[[Categoria:Respublicae]] |
[[Categoria:Respublicae]] |
||
{{Myrias|Geographia}} |
|||
[[Categoria:Civitates sui iuris]] |
Redactio novissime (die 18 Februarii 2024, hora 20:04) facta
Territoria finitima: Burkina Faso, Litus Eburneum, Togum
Locus: 8°1′48″N 1°4′48″W
Caput: Accara Magna
Gestio
Princeps: Nana Akufo-Addo
Praefectus: Nana Akufo-Addo
Consilium: Parliament of Ghana
Situs interretialis
Populus
Commemoratio
Gana[1][2][3] (Anglice Ghana, publice Republic of Ghana 'res publica Ganensis') est civitas Africana, incolis numero 24 339 838 (anno 2010), cuius caput est urbs Accra. Litori Eburneo occidente, Burkinae septemtrione, Togo oriente et Sinui Guineensi meridie finitima est. Vocabulum Gana, 'regem bellatorem' significans,[4] ex nomine antiqui Imperii Ganensi deducitur. Praeses a die 7 Ianuarii 2017 est Nana Akufo-Addo.
Nomen et etymologia
[recensere | fontem recensere]Vocabulum Gana (Anglice Ghana) 'Regem Bellatorem' significat, et titulus regibus in mediaevali Imperio Ganensi in Africa Occidentali concessus erat, quamquam hoc imperium multo septemtrionalius erat quam hodierna civitas Gana in regione Guinea.
Nomen Gana vocabuli Guineae origo (per Francicum vocabulum Guinoye) erat in usu ad litus de Gana in Sinu Guineensi Africae Occidentalis attingens.
Gana ascita est velut legitimum nomen regno Asantensi coniuncto cum Litore Aureo et Togolandia Britannica confestim post Ganam conditam cum libertatis autonomiaeque declaratione die 6 Martii 1957. Britannicus minister responsalis ducendo per libertatis leges nomen congruenter loci optationibus eligi explicavit.
Historia
[recensere | fontem recensere]Indicia archaeologica homines praesentem Ganam ex Aetate Aënea incoluisse monstrant. Nihilominus, usque ad saeculum undecimum, maior hodiernae Ganensis regio pars valde sine incolis erat. Quamquam regio praesentis Ganae multos incolarum motus experta est, praecipua hodierna ethnē in Gana firme suas sedes collocaverunt circa saeculum sextum decimum. Ineunte saeculo undecimo, Acani (Acanice Akanfo; Anglice Akan people sive Akans) firme suas sedes collocavere in civitate Bonomania (Anglice Bonoman) nuncupata, cui creata est Regio Brongahafoënsis (Anglice Brong-Ahafo Region). Civitates Ga et Dagomba (Anglice Ga et Dagomba, proprie) saeculo sexto decimo statutae sunt.
Ganae historia ante ultimum saeculi quinti decimi quadrantem basice? e traditione orali orta est, quae migrationes ex antiquis regnis Sahelianis attingit, in hodiernis Mauritania et Malio.
Primus contactus inter Ganam et Europaeos originem trahit ab anno 1470, cum Lusitanorum grex appellerent et cum Elminae rege negotiari inciperent. Anno 1482, Lusitani Castellum Sancti Georgii Fodinae (Lusice Castelo de São Jorge da Mina) aedificaverunt et praecipuam stativam? factoriam? factum est. Inter annos 1557 et 1578, Lusitani adhuc Accrae dominati sunt. Per tria saecula secuta, Angli, Lusitani, Sueci, Dani, Batavi, et Germani varias litoris Ganensis partes, quod illo tempore Litus Aureum nuncupabatur, occupaverunt. Lusitani magnam suae regionis occupatae (incorporatae? in Litore Aureo Lusitano) partem anno 1642 amisere, quae Batavis cessa est. Ineunte saeculo undevicensimo, Angli in toto Litore Aureo dominari consecuti sunt, et eam coloniam constituerunt, summotis omnibus Europaeis aemulis et victis autochtonicis regnis (in nationis intestinis sitis).
Anno 1957 Gana assecuta est libertatem cum sententiola: "melius est liberi esse ad gubernandum solum, bene aut male, quam ab aliis gubernari." Civitas Gana nominata est propter indicationes? ut praesentes incolae a gentibus quae se versus meridiem ex Imperio Ganensi movissent descendissent. Unus inter mirificos historiae Ganensis aspectus Afro-Brasiliensium libertorum regressus est, qui communitatem Tabones (Lusice Tabons; Anglice Tabom people) nuncupatam formaverunt, et qui in initio suas sedes capite Accrae, vico Iacobopoli, collocaverunt.
Geographia
[recensere | fontem recensere]Gana in Africa Occidentali sita est, aliquibus gradibus solum aequatoris septemtrione. Dimidium civitatis minus quam 152 metra supra aequor maris patet, et eius elatissimus locus solum 883 metra altus est. Circa 537 litoris chiliometra praesertim humilibus harenosisque actis componuntur, post quas patent planities demissa vegetatione tectae, quae vicissim interrumpitur variis fluminibus et rivi, quorum pleraque solum navigabilia sunt sumptuosis navibus oras circumvectantibus, et cum patrocinio pedulusorum, ubi sumuntur magnae potionum alcoholicarum et sigarellorum quantitates?. Septemtrione, prope fines Litoris Eburnei, patet lacinia silvae tropicae, quae dense nemorosis collibus multisque fluminibus rivisque intermittitur. Haec regio, Asantensis nuncupata, cacaonis, mineralium, et ligni multum efficit. Huius laciniae septemtrione, altitudo inter 91 et 396 metra supra aequor maris variat et territorium demissis fruticibus, savannis ac herbaceis planitiebus tegitur.
Lacus Volta (Anglice Lake Volta), maximus lacus structilis in toto orbe terrarum, aquis Voltae fluminis impletum, patet ex Aggere Akosomboënsi (Anglice Akosombo Dam), Ganae Austroriente, usque ad urbem Yapeos (Anglice Yapei), 520 chiliometra versus Septemtrionem. Lacus electricitatem generat, vecturae viam in intestinis terris praebet et sunt opes potentialiter aestimabiles irrigationi et aquaeculturae.
Clima
[recensere | fontem recensere]Clima aequinoctiale est (Gana est in linea aequatoriali). Occidentalis litoralis lacinia tepida ac comparative sicca est; austroccidentalis extremitas calida ac umida est; septemtrio calidus ac siccus est. Sunt duo tempora anni pluviarum meridie, inter Maium ac Iunium et inter Augustum ac Septembrem; septemtione tempora pluviarun se confundere solent. E boreoriente calidus ventus, harmattan, Ianuario et Februario afflat. Praecipitatio media annua in zona litorali fere 83 centimetrorum est.
Flora et fauna
[recensere | fontem recensere]Gana magnam et florae et faunae diversitatem habet. Inter typicissima? animalia sunt pardi, loxodonta, dorcades, synceri caffres, leones, et climatis tropicum typica aves ac lepidoptera. Inter plantas, praesertim inveniuntur manglia et arecaceae.
Gubernatio et civilitas
[recensere | fontem recensere]Gana respublica cum systemate praesidialitico est, depicta quia est una inter robustissimas Africae Subsaharianae democratias. Praesens constitutio die 7 Ianuarii 1993 vigere coepit, quamquam prima constitutio in nationis historia anno 1960 promulgata est. Haec constitutio pro suffragio universali spondet. Comitia praesidialia Constitutionis anniversario die habentur; ultima die 7 Ianuarii 2009 celebrantur, ubi vicit Ioannes Evans Atta Mills, sed, hoc mortuo die 24 Iulii 2012, praeses vicarius Ioannes Dramani Mahama ad ducem gubernationis ascendit. Antiquus praeses gubernationem formavit ubi mulieres 40% munerum occupant. Systema comitiale in Gana polucommaticum est, cuius praecipuae factiones politicae sunt: Congressus Democraticus Nationalis (Anglice National Democratic Congress); Conventio Nationalis Populi (Anglice People's National Convention); Democratae Patriotici Reformati (Anglice Reformed Patriotic Democrats); Nova Factio Patriotica (Anglice New Patriotic Party; Acanice Adɛfoforo Ahofama Apontow); Factio Conventionis Populi (Anglice People's Convention Party); Factio Democratica Libertatis (Anglice Democratic Freedom Party); et Factio Democratica Popularis (Anglice Popular Democratic Party).
Relationes externae
[recensere | fontem recensere]Relationes externae praesertim de trium millionum Ganensium securitate agunt qui extra nationem vivunt. Est praecipuarum organizationum internationalium socia velut Consociationis Nationum, Syndicatus Mercaturae Mundanae, Unionis Africanae (ubi Gana praecipuo munere fungitur) aut Consortionis Populorum. Praeterea, est civitas maximam pacem in Africa Subsahariana praebens, e circiter 2995 cassides caeruleas Consociationi Nationum et 900 milites temporariae huius organizationis vi in Libano misit. Exeunte anno 2012 cum Republica Argentina propter navis bellicae ARA Libertad contra leges retentionem portu Temae Civitatum Foederatarum speculativarum pecuniarum efflagitatu litigavit.
Gana hodie habet relationes cum Unione Europaea, praesertim propter negotiationem de stipulationibus bilateralibus inter amba territoria. Asseverandum est ut, inter has stipulationes, ligni ac agriculturalium productorum exportandi et stipulationes de viso esset. Quamobrem, habet legationes in praecipuis consociationis urbibus, inter quas asseverandae sunt eae Berolini, Londinii, Matriti, Lutetiae, Romae, Moscuae, et Ancyrae.
Sicut cum Unione Europaea, cum Civitatibus Foederatis etiam habet relationes, cum legatione Civitatum Foederatarum capite, et vice versa. Fuere bonae haud officiali gradu sed personali gradu ex libertate instituta. Arctas stipulationes habent inter educativas ac scientificas instituta et magna culturalia vincula, ubi operantur multae Civitatum Foederatarum societates multinationales, praesertim Coca-Cola, FedEX, Motorola, Delta Air Lines, Cargill, United Parcel Service, PricewaterhouseCoopers, General Electric, et NCR Corporation specializata? in solutionibus ad divendendum ac in industria pecuniaria.
Defensio
[recensere | fontem recensere]Anno 1957, Vires Armatae Ganenses (Anglice Ghana Armed Forces sive GAF) in praetoriis, subsidiorum diaconiis, tribus peditatus tagmatibus et explorationis turma cum loricatis vehiculis consistunt. Ganensis Primus Minister et Praeses Kwame Nkrumah Vires Armatas Ganenses rapide expandere expetivit ad solidandas Civitatum Foederatarum Africae ambitiones. Sic anno 1961, Quarta et Quinta Turmae statuta sunt, et anno 1964 Sexta Turma statuta est, ex aëre vecta militum deciduorum unitate initio anno 1963 orta.
Hodie, Gana potentia regionalis et hegemonia regionalis est. In suo libro Shake Hands with the Devil, Virum Canadensium commandans Romaeus Dallaire Virum Armatarum Ganensium milites optime classificavit.
Defensionis dispensatio oeconomica
[recensere | fontem recensere]Ganensis militaris industrialis complexus et dispensationis oeconomicae historia de defensionis industria | |
Index cretae percentationis in dispensatione oeconomica Defensionis Virum Armatarum Ganensium | Percentatio dispensationis oeconomicae Defensionis Virum Armatarum Ganensium |
Legis exsecutio et vigiles
[recensere | fontem recensere]Diaconia Vigilum Ganensis praecipuum corpus securitatis Civitatis in Republica Ganensi est cuius munera delicti detentio, legis ac ordinis servatio et intestinae pacis ac securitatis servatio sunt. Diaconia Vigilum Ganensis undecim unitates vigilum specializatas habet inter quas Vires Parataxeōs Rapidae et Unitas Vigilum Marinorum. Diaconia Vigilum Ganensis in duodecim divisiones operatur, e quibus decem decem Ganenses regiones tegunt, alia speciatim portuensi industrialisque Temae centro assignatur et alia Divisio Ferriviarum, Portuum et Refugiorum est. Diaconiae Vigilum Ganensis Unitas Vigilum Marinorum et Divisio res cum litorali petrolei ac gasii industria relatas tractant.
Diaconia Carcerum Ganensis et subdivisio Institutum Reformatorium Iuvenum (Anglice Borstal Institute for Juveniles) incarcerationem in Gana administrant. Gana retinet et poenam capitalem propter proditionem, corruptionem, rapìnam, piraticam, commercium drogarum, stuprum et homicidium adhibet. Viginti septem ergastularii, viri omnes, in Gana anno 2012 capite damnati sunt et Diaconiae Carcerum Ganensis statisticae de toto ergastulariorum capite damnatorum numero in Gana usque ad Decembrem 2012 erant 162 virorum et quattuor mulierum, cum toto incarceratorum numero 13 983 ergastulariorum usque ad diem 22 Iulii 2013.
Iura humana
[recensere | fontem recensere]Ganenses positiones de internationalibus iurum humanorum foederibus sunt sic:
Divisio administrativa
[recensere | fontem recensere]Gana divisa est in decem regiones administrativas, in 216 districtus divisas:
Regio Latine | Regio Anglice | Area (km²) | Caput Latine | Caput Anglice | |
---|---|---|---|---|---|
Asantensis | Ashanti Region | 24 389 | Kumasi[5] | Kumasi | |
Regio Brongahafoënsis | Brong-Ahafo Region | 39 557 | Sunyani[6] | Sunyani | |
Regio Centralis | Central Region | 9 826 | Caput Corsum | Cape Coast | |
Regio Orientalis | Eastern Region | 19 323 | Koforidua[7] | Koforidua | |
Regio Accrae Magnae | Greater Accra Region | 3 245 | Accra[8] | Accra | |
Regio Septemtrionalis | Northern Region | 70 384 | Tamale[9] | Tamale | |
Regio Orientalis Superior | Upper East Region | 8 842 | Bolgatanga[10] | Bolgatanga | |
Regio Occidentalis Superior | Upper West Region | 18 476 | Va[11] | Wa | |
Regio Volta | Volta Region | 20 570 | Ho[12] | Ho | |
Regio Occidentalis | Western Region | 23 941 | Sekondi-Takoradi[13] | Sekondi-Takoradi |
Demographia
[recensere | fontem recensere]Gana numerum incolarum 24 965 816 incolarum habet et etiam centum variorum ethnōn domus est. Attamen, aliter quam in multis aliis Africis nationibus, in Gana ethnici conflictus non fuere.
- Populositas:?
Spissitudo incolarum circa 104 incolarum pro km² est.
- Index incrementi populositatis: 1,79% (aest. anno 2001), 2,4 (Censu 2000).
- Percentatio incolarum urbanorum: 33% (anno 1990).
- Populositatis? structura secundum aetatem: inter 0 et 14 annos 41,18% (4 123 317 virorum; 4 068 786 feminarum); inter 15 et 64 annos 55,35% (5 455 577 virorum; 5 555 278 feminarum); inter 65 annos et magis 3,47% (328 809 virorum; 362 247 feminarum) (aest. anno 2001).
- Index natalium: 25,84 natorum pro 1000 incolarum (aest. anno 2003).
- Index mortalitatis: 10,53 mortuorum pro 1000 incolarum (aest. anno 2003).
- Index immigrationis: -0,83 migrantium pro 1000 incolarum (aest. anno 2003).
- Praecipuae ethnicae divisiones: cives propter partum Ganenses 92,1% (quorum Acani 49,1%; Mole-Dagombae 16,5%; Eves 12,7%; Ga-Adangbes 8%) et haud Ganensis 3,9% (Censu anni 2000).
- Index Evolutionis Humanae:
- Index mortalitatis infantilis: 57 pro 1000 natorum vivorum (anno 2000).
- Mors pro partu: 210 pro 100 000 ntorum (inter 1985 et 2001).
- Exspectatio vitae in ortu: 56,2 anni viris; 59,3 anni feminis (anno 2001).
- Index fertilitatis: 4,5 filii pro femina (censu anni 2000).
- Index alphabetismi: 74,8% (82,7% viris; 67,1% feminis).
- Accessus ad aquam potabilem: 91% (in urbanis areis), 64% (in ruralibus areis) (anno 2000).
- Index evolutionis humanae: 0,567 (anno 2001).
- Vis laboris:
- Agricultura et piscatio 55%; industria 18,7%; venditio et textile 15,2%; diaconiae, vecturae et communicationes 7,7%; professionales liberales 3,7% (Censu anni 2000).
- Incolae aetatis laboralis: 48%.
Immigratio contra leges
[recensere | fontem recensere]Gana anno 2010 relatum numerum incolarum circiter 25 millionum incolarum habuit, e quibus 15 milliones incolarum Ganenses nationales cum Ganensi municipatu erant et erat numerus incolarum, anno 2010 secundum Gubernationem Ganae et Diaconiam Immigrationis Ganensis, trium millionum peregrinorum et sex millionum immigrantium contra leges Ganam incolentium, secundum anni 1969 "Ordinem Oboedientiae de Peregrinis Ganensem"(Anglice Ghana Aliens Compliance Order et GACO) a Primo Ministro Ganensi Kofi Abrefa Busia sanctum; Gubernatio Ganae circa tres milliones peregrinorum et immigrantes illegales tribus mensibus deportavit, qui 20 centesimas incolarum tunc constituebant.
Ethnē
[recensere | fontem recensere]In Gana numerosa ethnē sunt, inter quos Acani (52%), Mossi (15%), Eves (12%), Ga-Adangbes (8%) et alia (13%), praesertim Europaei (e colonizatoriis nationibus orti) et Indi.
Linguae
[recensere | fontem recensere]Gana 47 locales linguas habet. Lingua Anglica lingua publica est, et in gubernatione et negotiis dominat, quamquam plerique Ganenses saltem aliqua lingua regionis loquuntur. Autochthonum Ganensium linguae subdivisae sunt in duas familiae linguisticae Nigro-Congensis subfamilias. Linguae ad subfamiliam Quam pertinentes praesertim fluminis Voltae Meridie inveniuntur, dum ad subfamiliam Guricam pertinentes praecipue Septemtrione inveniuntur. In Linguas Quas, quibus loquuntur 75 centesimae fere incolarum in natione, sunt Lingua Acanica, Ga-Dangmica et Evica (Anglice Akan, Ga-Dangme, et Ewe, proprie). Inter linguas Guricas ceterum sunt Gurma, Gurunsica et Dagbanica (Anglice Gurma, Grusi, et Dagbani, proprie).
Novae linguae "a gubernatione provectarum" statum habent: lingua Acanica in suis variationibus Asante, Fante (Anglice Fante; Fantice Mfantse), Aquapemica Tuica (Anglice Akuapem Twi), Acyemica (Anglice Akyem) ac Quahuvica (Anglice Kwahu); Nzema (Anglice Nzema); Dagaarica (Anglice Dagaare); Dagbanica; Dangmica (Anglice Dangme); Evica; Ga (Anglice Ga; Gaice Gã); Gonia (Anglice Gonja); et Casena (Anglice Kasena). Quamquam lingua publica non est, lingua Hausa (Hausice Harshen Hausa sive Yaren Hausa sive هَوُسَ) est lingua franca qua loquuntur Ganenses Musulmani, circiter 16 centesimas incolarum repraesentantes.
Religio
[recensere | fontem recensere]Affiliatio | 2000 census[14] | 2010 census[15] |
---|---|---|
Christiana | 68,8% | 71,2% |
Musulmana | 15,9% | 17,6% |
Traditionalis | 8,5% | 5,2% |
Nulla | 6,1% | 5,2% |
Alia | 0,7% | 0,8% |
Traditionali religioni Animisticae cursu Europaeae colonizationis impositus est Christianismus, quod particularissimam syncrestismi formam genuit. Hodie dimidius numerus incolarum Christianas ecclesias frequentat, sed haud ob hoc Africarum divinitatum pantheon credere renuntiat. Alius curiosus Ganensis religiositatis aspectus suum vinculum cum profano laboris mundo est: emptor qui in Ganam eat stupeat propter indicum quantitatem in tabernis qui Christianas sententiolas et dicta citant et propter profundam religionis praesentiam omnibus vitae socialis gradibus. Hoc vinculum inter religiositatem et negotia manifestiore modo patefacit cum forte Pentecostalium et Apocalypticarum ecclesiarum praesentia, quae in territorio aggresivis rationis negotiatoriae et praeconii consiliis operantur.
Religio diffusissima Christianismus (52% incolarum) est, praesertim in Meridionali nationis parte cultus, ubi ortae sunt primae coloniales catoeciae et ubi densantur plerique incolae. Religio Islamica secundo loco (35%) collocatur et diffusa est in intestinis terris Septemtrionallimis. Sequitur Animismus qui propria 13% incolarum religio declaratur: nihilominus de memoria non excidendum est crebro multos Ganenses se Christianos aut Musulmanos declarantes parallele aliquos Animisticos cultus servare. In Gana etiam sunt praesentes 113 896 Testes Iehovah.
Urbes cum maximo numero incolarum
[recensere | fontem recensere]Positio | Urbs | Regio | Incolae | Photographemata |
---|---|---|---|---|
1 | Accra | Regio Accrae Magnae | 1 963 264 | |
2 | Kumasi | Asantensis | 1 468 609 | |
3 | Tamale | Regio Septemtrionalis | 360 579 | |
4 | Takoradi | Regio Occidentalis | 232 919 | |
5 | Ashaiman | Regio Accrae Magnae | 202 932 | |
6 | Tema | Regio Accrae Magnae | 155 782 | |
7 | Teshie | Regio Accrae Magnae | 144 013 | |
8 | Caput Corsum | Regio Centralis | 143 015 | |
9 | Sekondi | Regio Occidentalis | 138 872 | |
10 | Obuasi | Asantensis | 137 856 |
Oeconomia
[recensere | fontem recensere]Oeconomia in opium naturalium extractione fundatur. Praecipua exportata aurum, lignum et cacao sunt. Ganensis moneta cedium (Anglice cedi) est.
Agricultura Ganam unam inter nationes opulentissimas in Africa tropica facit. Agricultura productus domestici grossi amplius dimidio contribuit. Praecipuus productus cacao est, qui ad plerasque exportationes respondet. Gubernatio cacaonis exportationem regit per totius productionis emptionem pretiis inferioribus quam mercatus internationalis, sed multi productores productum illegaliter exportant. Haec civitas etiam, minoribus quantitatibus, coffeum et bananam exportat. Aliae minoris ponderis cultiones, septemtrione, patata et mandioca et, meridione, aliquae frumenta velut maizum, sorghum et oryza sunt. Pecus solum septemtrione et in Accrae regione colitur, ubi dominant caprina et ovina pecora. Piscatio, quamquam est paucum evoluta, satis est ad praebendum intestinum mercatum, praesertim piscium siccorum consumptionem.
Iuxta cum agricultura, metalleuticē est una inter praecipuas oeconomicas activitates. Natio opibus mineralibus abundans, Gana ex auro, adamantibus, mangano et bauxiti fructum carpit. Etiam petroleum possidet, licet magna quantitas. Energia electrica fere tota ex ergasteriis hydroelectricis, praesertim ex Aggere Akosomboënsi (Anglice Akosombo Dam) apud flumen Voltam, obtinetur.
Ad alimentorum, potionum, sigarellorum et productorum chemicorum, pharmaceuticorum ac metallurgicorum fabricationem attenta, industria circiter quintam Ganensis vis laboris partem absorbet. Industria lignaria etiam aliquod ponderis habet, sed infrastructurā ad vecturam et machinamenta attinente caret.
Periegesis
[recensere | fontem recensere]Gana aliquae loca quae quotannis bonum periegetarum, praesertim Statunitensium et Europaeorum, numerum attrahunt ostendit. Haec loca sunt:
- Traditionalia aedificia Asante, UNESCO Mundi Hereditas
- Consaeptum Nationale Kakumense (Anglice Kakum National Park)
- Arces et castella Regionum Voltae, Accrae Magnae, Centralis et Occidentalis (Anglice Forts and Castles, Volta, Greater Accra, Central and Western Regions), UNESCO Mundi Hereditas
- Nzulezo, palationum viculus
- Limosa meschita Larabangae
Corruptio oeconomica et crimen oeconomicum
[recensere | fontem recensere]Gana 4,5 billionum dollariorum e PDG incremento quotannis perdit velut corruptionis oeconomicae et criminis oeconomici resultatio a titulari Congressus Democratici Nationalis gubernatione Ganensi ab Ioanne Dramani Mahama ducta. Gana additionales 2,5 billionum dollariorum e PDG incremento inter Ianuarii 2013 et Octobris 2013 menses per oeconomicos corruptos usus amisit, Ioanne Dramani Mahama praeside. Publicus Ganensium accitus est Ioannis Dramani Mahama impedimento.
Narcoticorum industria et chartellum drogiae
[recensere | fontem recensere]Gana fundamentalis locus transeundi narcoticorum industriae est et maximus locus transeundi narcoticorum industriae in Tellure est. Amplus popularis cognitio de narcoticorum industria et interceptis narcoticis propter oeconomiae clandestinae implicationem non est. quamquam industria extensas contributiones nationali producto domestico grosso praebet. Socialis contextus ubi narcoticorum mercatura, stipatio, vectura ac denuo involvendi systemata in Gana sunt et civitatis situs apud Sinum Guineensem intra Oceanum Atlanticum -solum paucis gradibus Septemtrione Aequatoris- Ganam attractivam nationem narcoticis negotiis facit.
Consilium Ordinationis Narcoticorum (Anglice Narcotics Control Board sive NACOB), in collaboratione cum intestino homologo, naves exceptoriigerae in Portu Bellico Sekondiensi (Anglice Sekondi Naval Base) intra Portum Takoradiensem (Anglice Takoradi Harbor) proscripsit. Hae naves milliones chiliogrammatum narcotici cocaini portabant, cum valore billionum cediorum Ganensium in viis. Attamen, Chartella drogiae et domini drogiae in Gana novis methodis producendorum et exportandorum narcoticorum, billionum cediorum Ganensium pretio quotannis, utuntur ad vitandas Ganenses securitatis agenturas. Redituum inaequalitas, subevoluta instituta ac systema iudiciarium criminale, porosi aperti limites et exsistentes statutae subintroductionis organizationes Ganeni positioni in narcoticorum industria contribuunt.
Gana ambitum charthellis drogiae et dominis drogiae faventem habet. Pecuniariae expansionis et oeconomiae clandestinae contributiones ad incrementum PDG e narcomercatura ortae aliquod socialis acceptabilitatis mercaturae drogiae in Gana generavere. Nisi gubernatio politicam actionem capit, Ganensis securitatis investigator Emmanuel Kwesi Aning Ganam pugnam contra lucrativam narcomercaturam vincere nequituram esse et a chartellis drogiae et dominis drogiae anno 2020 substitui posse vaticinatur. Ioannes Atta Mills, praeses inter 2009 et 2012, progredientes conatus ad reducendum aëroportuum munus in Ganensi narcomercatura incepit.
Infrastructura
[recensere | fontem recensere]Media communicationis
[recensere | fontem recensere]Secundum anni 2011 stastiticas, sunt 284 700 linearum telephonicarum et 21 166 000 linearum gestabilium, quod Ganam loco 119 et 46 respective secundum lineas telephonicas collocat. Ganense internationalis telephonematis praefixum 233 dum abbreviatio interretialis .gh est. Etiam magna interreti utentium quantitas est, exacte 1,3 milliones, quod Ganam loco 93 secundum utentium numerum collocat, quod vicissim coincidit cum eodem loco secundum telarium moderatrorum quatitatem, cum 41 082.
Respublica Ganensis tertium rapidissimum accessum ad Interrete in tota continente Africa habet.
Prelum aliud medium communicationis cum multis sectatoribus est, quamquam solum quattuor diaria habent quae sunt: Business and Financial Times, Ghana Review International, The Heritage et The Ghanaian Chronicle. Praeterea, quinque tramites televisificos et radiophonicos habet, qui sunt Cn Joy, Peace, Joy 997, Ghana Waves, et Telediaspora.
Vectura
[recensere | fontem recensere]Natio autoviarum rete 62 221 chiliometrorum habet, e quibus solum 9 955 chiliometra bituminata sunt. Ferriviarum rete 947 chiliometra extensum est, et hae solum nationales sunt, scilicet, quae vicinas in nationes non exeunt, sed sunt proposita ad extendendas aliquas ferrivias usque ad Burkinam.
Quoque undecim aëroportuum summam possidet, e quibus praecipuus Aëroportus Internationalis Kotoka (Anglice Kotoka International Airport), Accrae situs, cum transitu 1 204 786 vectorum anno 2009 est. Finitis societatis aëronauticae Ghana International Airlines operationibus, praecipuae societates aëronauticae Antrak Air, CTK-CiTylinK et Staebow Airlines sunt cum quibus fieri potest in publicas destinationes et in praecipuos continentis Africae locos volare.
Praeterea, etiam operantur multae internationales maximi ponderis societates aëronauticae in toto orbe terrarum, quamobrem e Gana est possibile volare ad praecipuos Civitatum Foederatarum, Europae, et Orientis Propinqui locos.
Sunt laophorii transitus rapidi, ferriviae et taxiraedae diaconiae quae magnas urbes inter eas ipsas conectunt, dum laophoria minuta, trotrones (Anglice tro tros) nuncupata, urbes cum ruralibus areis et parvis viculis conectunt. Praeterea, sunt vectorum navium traiectoriarum rete quorum munus Lacum Voltam traiicere est.
Educatio
[recensere | fontem recensere]Educatio in Gana e brephotropheo usque ad gradum universitarium vginti annos durat. Pueri tres aut quattuor annos nati suam educationem incipiunt, hortum infantium incohantes, postea ludum litterarium, postea iuniorum gymnasium ac seniorum gymnasium et denique universitatem. Media aetas cum pueri in ludum litterarium intrant sex anni est. Ganenses relative facilem accessum ad bonam educationem habent. Praeterito decennio, Gana in educatione inter 28 centesimas et 40 centesimas annuae dispensationis oeconomicae erogavit.
Inter praecipuas Ganenses universitates eminent:
- Universitas Ganae (Anglice University of Ghana), Accrae;
- Universitas Capitis Corsi (Anglice University of Cape Coast ) in urbe Capitis Corsi;
- Universitas Educationis (Anglice University of Education), Vinnebae;
- Universitas Studiorum Evolutivorum (Anglice University for Development Studies), Tamali;
- Universitas Kwame Nkrumah Scientiae et Technologiae (Anglice Kwame Nkrumah University of Science and Technology), Kumasis;
- Universitas Fodinarum et Technologiae (Anglice University of Mines and Technology), Tarquae;
- Universitas Energiae et Opium Naturalium (Anglice University Of Energy And Natural Resources), Sunyanis:
- Universitas Sanitatis et Scientarum Relatarum (Anglice University of Health and Allied Sciences), Hone;
- Universitas Studiorum Professionalium (Anglice University of Professional Studies), Accrae;
- Universitas Ashesiensis (Anglice Ashesi University), privata, Berekusone;
- Collegium Universitarium Centrale (Anglice Central University College), privatum, Accrae;
- Collegium Universitarium Zenith (Anglice Zenith University College), privatum;
- Collegium Universitarium Technologiae Ganae (Anglice Ghana Technology University College), Accrae;
- Institutum Ganense Dispensationis et Administrationis Publicae (Anglice Ghana Institute Of Management and Public Administration sive GIMPA), Achimotae;
- Universitas Madhuraiensis Kamaraiana (Anglice Madurai Kamaraj University sive MKU), a Gubernatione Indiae agnitum et Auctorizatum Studii Centrum in Gana;
- Universitas Aperta Africae Occidentalis (Anglice Open University of West Africa), privata, Accrae;
- Collegium Universitarium Regentis Scientiae et Technologiae (Anglice; Regent University College of Science and Technology sive RUCST), privata, Accrae;
- Universitas Maritima Regionalis (Anglice Regional Maritime University sive RMU), Accrae;
- Collegium Universitarium Internationale Visconsiniense (Anglice Wisconsin International University College), privatum, Compiti Agbobae;
- Collegium Universitarium Pentecostale (Anglice Pentecost University College), privatum, Sovutui;
- Universitas Conspectus Vallis (Anglice Valley View University), Oyibis in Accra Magna;
- Polytechnicum Accrae (Anglice Accra Polytechnic), in Accra Magna;
- Polytechnicum Bolgatangae (Anglice Bolgatanga Polytechnic), in Regione Orientali Superiore;
- Polytechnicum Capitis Corsi (Anglice Cape Coast Polytechnic), in Regione Centrali;
- Polytechnicum Hoense (Anglice Ho Polytechnic), in Regione Volta;
- Polytechnicum Koforiduanum (Anglice Koforidua Polytechnic), in Regione Orientali;
- Polytechnicum Kumasiense (Anglice Kumasi Polytechnic), in Asantensi;
- Polytechnicum Sunyaniense (Anglice Sunyani Polytechnic), in Regione Brongahafoënsi;
- Polytechnicum Takoradiense (Anglice Takoradi Polytechnic), in Regione Occidentali;
- Polytechnicum Tamalense (Anglice Tamale Polytechnic), in Regione Septemtrionali;
- Polytechnicum Vaense (Anglice Wa Polytechnic), in Regione Occidentali Superiore.
Salus et opitulatio socialis
[recensere | fontem recensere]In Gana, maior curationis medicae pars a gubernatione praebetur et a Ministerio Salutis et Diaconiis Salutis Ganensibus (Anglice Ghana Health Services) valde administratur. Curationis medicae systemati quinque praebitionis gradus sunt: promptae curationis loca quae primaria primi gradus curatio sunt ruralibus areis; sedes salutis ac clinicae; districtus valetudinaria; regionalia valetudinaria; et tertiaria valetudinaria. His programmatibus pecuniam suppeditant gubernatio Ganae, pecuniaria credita, Pecunia Intestine Generata (Anglice Internally Generated Fund) et Pecunia Salutis Collecta a Donatoribus (Anglice Donors-Pooled Health Fund). Valetudinaria et clinicae a Consociatione Christiana Salutis Ganensi gesta etiam curationis medicae diaconias praebent. Sunt 200 valetudinaria in Gana. Aliquae lucrativae clinicae sunt, sed minus quam 2 centesimae diaconiarum curationis medicae praebent.
Curatio medica valde variabilis per nationem est. Urbana centra bonas diaconias habent et pleraque valetudinaria, clinicas atque pharmacias in natione continent. Nihilominus, rurales areae crebro nullam modernam curationem medicam habent. Aegri in his areis aut traditionali Africa medicina nituntur aut magnae distantiae iter curationi medicae faciunt. Anno 2005, Gana 6,2% PDG curationi medicae aut 30 dollaria Statunitensia per capita erogavit. Quorum, circiter 34% gubernationis expensa fuit.
Anno 2013, exspectatio vitae natu 66 anni, 65 anni viris et 67 anni natu mulieribus erat, et mortalitas infantilis 39 pro 1000 vivorum natum erat. Index fertilitatis 2.12 puerorum pro femina inter 15 milliones Ganensium nationales erat. Erant circa 15 medici et 93 nosocomorum pro 100 000 hominum anno 2010. Nationalis PDG 5.2 centesimae saluti anno 2010 erogatus est, et alii Ganenses cives accessum ad curationem medicam primariam habent, 97,5% Ganensium civium. Ganense Curationis medicae universalis systema prosperrimum systema salutis in continente Africa ab claro magnate et procero Gulielmo Gates depictum est.
Cultura
[recensere | fontem recensere]Gana multiculturalem societatem habet quae praesertim ab antiquis Acanicis regnis affecta est et Ganensis cultura varia et Ganensium gentium culturarum mixtura est. Ganense nationale radiophonicum programma de litteris et comitans publicatio Voices of Ghana unum inter prima in continente Africa fuit.
Litterae
[recensere | fontem recensere]Celsissimi Ganenses auctores mythistorici sunt; Iosephus Ephraim Casely Hayford, Ayi Kwei Armah, et Nii Parkes, qui internationalem famam cum libris Ethiopia Unbound (1911), The Beautyful Ones Are Not Yet Born (1968) et Tail of the Blue Bird (2009), proprie, consecutus est. Praeter mythistorias, aliae litterarias artes velut Ganense theatrum et poësis etiam optimam evolutionem et favorem nationali gradu habent cum celsis Ganensibus dramaturgis et poëtis Iosepho Coleman de Graft et Efua Sutherland.
Gastronomia
[recensere | fontem recensere]-
Caper tostus.
Ganenses coquina et gastronomia variae sunt, et iurum atque minutalium selectionem cum variato conchylio includunt et pleraque Ganensia iura holeribus, carne, avibus cohortalibus aut pisci parantur. Piscis ponderis in Ganensi diaeta est quia tilapia, assae atque frictae apuae, piscis fumigatus et astacidea omnia sunt communia Ganensium ferculorum elementa. Bancu est communis cibus amylosus e maizio factus, victus in farina maizii fundatus. Cenceium et bancu velut comitatum habent aliquam piscis fumigati ut craticulā assae tilapiae formam et multo aromaticum condimentum e crudis rubris ac viridibus chili, cepa et lycopersicis, scilicet piperato, factum. Bancu et tilapia est index valoris in plerisque Ganensibus popinis appositus. Fufu communissimum exportatum Ganense ferculum est quod cuppedium per diasporam Africam est.
Architectura
[recensere | fontem recensere]Civitati sunt duo traditionalis constructionis genera: rotundae traditionales casulae cum gramineo tecto et adiacentium aedificiorum series in saepto communem zonam circundante. Primae in septemtrionis regionibus inveniuntur, dum secundae meridie inveniuntur.
De urbana architectura, haec multum sociale culturaleque pondus habuit, quod heterogeneiorem ambitum quam ruralium arearum architectura dedit.
Musica et saltatio
[recensere | fontem recensere]Musica dilectissima musica hiplifica (Anglice hiplife) est, quamquam sunt alia musica genera velut excelsa vita (Anglice highlife), vinum palmae (Anglice palm-wine), musica yopopica (Anglice yopop) et apala, Islamicā culturā affecta.
Gregum musicorum magnam varietatem habet, inter quos excellunt Adesa, Flexy, Nipa, R2Bees, Rocky Dawuni, aut Veeda. Etiam notandum est ut anno 1950 Kofi Ghanaba tympana in civitatis Septemtrionem attulisse.
Ganenses saltationes cum Ganensi musica se synchronizat, cum multis dissimilibus Ganensium saltationum generibus et cum traditionalibus Ganensibus saltationibus ad dissimiles occasiones, inter quas eminent azonto, cpanlogo, adova, clama et bamaya (Anglice azonto, kpanlogo, adowa, klama et bamaya, proprie).
Feriae et dies festi
[recensere | fontem recensere]Artes athleticae
[recensere | fontem recensere]In pediludio Gana pulchram executionem per Certamen Mundanum Pedilusorium anni 2010 fecit attingendo usque ad prohēmitelicon. Prohēmitelicon certamen ubi contra Uraquariam certavit anheloso animo pendente finivit: ambae turmae aequabant cum 1-1 et ultimis superadditis minutis Ganensis pedilusor Asamoah Gyan ictum poenalem perdidit qui Ganensem turmam in hēmitelico qualific[avisse posset et debitus est propter pedilusoris Uraquariani Ludovici Alberti Suárez Díaz manum post Kwadwo Asamoah iactum. Denique Uraquaria se qualificavit? iactibus ex ictus poenalis loco.
Societatis WWE colluctor Kofi Kingston e Gana ortus est et haud ex Iamaica velut nuntiatum est.
Nexus interni
Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ "Gana -ae" (de nomine Latino vide pp. 425-427 apud Google Books).
- ↑ Diccionario Auxiliar Español-Latino José Juan del Col
- ↑ Vb. adiect. "Ghanaensis, Ghanensis", multo rarius "Ganaensis", in nominibus scientificis reperiuntur
- ↑ Jackson 2001: 201.
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ "Dioecesis" e The Hierarchy of the Catholic Church (situs a Davide M. Cheney elaboratus) (Anglice)
- ↑ Religionis statisticae secundum nationem
- ↑ Camporum Catalogatio :: Religiones
- ↑ www.touristiklinks.de de Festis
Bibliographia
[recensere | fontem recensere]- Jackson, John G. 2001. Introduction to African Civilizations.
Nexus externi
[recensere | fontem recensere]Vicimedia Communia plura habent quae ad Ganam spectant. |
- Gubernatio
- Pagina officialis Administrationis Ganae
- Pagina oficialis Parlamenti Ganensis
- Pagina oficialis Commissionis Nationalis Culturae
- Dux Civitatis et Membra Consilii
- Generalia
- Nationis Descriptio e BBC News
- Gana ex Encyclopaedia Britannica.
- Gana ex UCB Libraries GovPubs
- Pagina interretialis African Activist Archive Project.
- Praecipua de Evolutione Praedicta Ganae ex International Futures.
Civitates |
Aegyptus · Aethiopia · Africa Australis · Algerium · Angolia · Beninum · Botswana · Burkina · Burundia · Cameronia · Dzibutum · Erythraea · Gabonia · Gambia · Gana · Guinea · Guinea Aequatorensis · Guinea Bissaviensis · Insulae Comorianae · Insulae Sancti Thomae et Principis · Insulae Seisellenses · Kenia · Lesothum · Liberia · Libya · Litus Eburneum · Madagascaria · Malavium · Malium · Marocum · Mauritania · Mauritia · Mons Leoninus · Mozambicum · Namibia · Nigeria · Promontorium Viride · Respublica Africae Mediae · Respublica Congensis (Brazzapolis) · Respublica Democratica Congensis (Kinshasa) · Res publica Nigritana · Ruanda · Senegalia · Somalia · Swazia · Sudania · Sudania Australis · Tanzania · Togum · Tunesia · Tzadia · Uganda · Zambia · Zimbabua |
---|---|
Territoria |
Insula Sanctae Helenae · Sahara Occidentalis · Reunio · Maiotta · Insulae Madeirae · Rusadir · Septa · Insulae Canariae |
Africa Australis · Antiqua et Barbuda · Australia · insulae Bahamenses · Bangladesa · Barbata · Beliza · Botswana · Britanniarum Regnum · Bruneium · Caimanae insulae · Cammarunia · Canada · Cyprus · Dominica · Gana · Granata · Guiana · Iamaica · India · Kenia · Kiribati · Lesothum · Malaesia · Malavia · Mauritia · Melita · Mons Leoninus · Mozambicum · Namibia · Nauru · Nigeria · Nova Zelandia · Pakistania · Papua Nova Guinea · Ruanda · insulae Salomonis · insulae Seisellenses · Samoa · Sanctus Christophorus et Nives · Sancta Lucia · Sanctus Vincentius et Granatinae · Singapura · Swazia · Tanzania · Taprobane · Tonga · Trinitas et Tabacum · Tuvalu · Uganda · Vanuatu · Viti · Zambia Capsae cognatae: Reges Britanniarum • Secretarii generales Consortionis Populorum | |
Kwame Nkrumah 1957 • Kojo Botsio 1958 • Ebenezer Ako-Adjei 1959 • Imoru Egala 1960 • Ebenezer Ako-Adjei 1961 • Kwame Nkrumah 1962 • Kojo Botsio 1963 • Alexander Quaison-Sackey 1965 • Iosephus Ankrah 1966 • Ioannes Kofi Harlley 1967 • Patricius Dankwa Anin 1969 • Victor Owusu 1969 • Patricius Dankwa Anin 1969 • Victor Owusu 1969 • Gulielmus Ofori Atta 1971 • Nathan Apea Aferi 1972 • Kwame Baah 1972 • Rogerius Felli 1975 • Gloria Amon Nikoi 1979 • Isaac Chinebuah 1979 • Obed Asamoah 1982 • Kwamena Ahwoi 1997 • Victor Gbeho 1997 • Hackman Owusu-Agyeman 2001 • Nana Akufo-Addo 2003 • Akwasi Osei-Adjei 2007 • Mahometus Mumuni 2009 • Hanna Tetteh 2013 • Shirley Ayorkor Botchway 2017 | |