Fontem paginae Nix inspicere

{{Latinitas|-2}}
{{FA stella}}
[[Fasciculus:Düsseldorf Hofgarten 2009.jpg|thumb|[[Dusseldorpium|Dusseldorpii]] ningit.]]
'''Nix''' {{victio|Nix|vis, ''gen. plur.'' nivium|f}} est [[praecipitatio]]nis genus quod cum [[aqua]] in [[aer|aere]] apud [[nubes]] provenit et infra congelatur. [[Crystallum|Crystalla]] nivis apertam habent structuram, ut nix accumulata mollis sit, nisi pressione externa comprimatur. Nix, quamquam ex particulis solidis composita, est species [[materia]]e granularis. [[Signum]] [[METAR]] pro nive est ''SN,'' ex nomine [[Lingua Anglica|Anglico]] ''snow.''
[[Fasciculus:Earth-satellite-seasons.gif|thumb|left|Animata nivis [[Tellus|Terrae]] per [[Hiems|hiemes]] imago.]]

Nix [[natura]]liter in excelsis [[atmosphaera|atmosphaericis]] formatur, cum [[vapor]] aquae, in [[temperatura]] infra 0°C, [[glacies|glacie]] firmetur et a statu [[gasium|gasi]] ad [[solidum]] transit, postquam agros petit ac superfundit. Nix fit ubi [[temperatura]] soli infra 2° C est et in aëribus intermediis temperaturae supra 0° C non sunt; aliter nix [[liquidum|liquefacta]] est et [[nivosa grando]]<!--sleet (Traupman)--> vel [[pluvia]] fit. 

[[Nartatio]]ni opportuna, si consentit temperatura, nix etiam arte formatur, ex quo nivis artificiosis dicitur. Tales nives, [[cannon]]ibus appositis productae, inter se similiores et rotundiores sunt quam nix naturalis.

== Forma crystallorum nivis ==
[[Fasciculus:Schnee2.jpg|thumb|left|Crystallum nivis.]]
[[Fasciculus:SnowflakesWilsonBentley.jpg|thumb|upright=0.8|Crystalla nivis, [[photographema]]tibus a Wilson Bentley (1865–1931) picta.]]
In nube [[frigor|frigidissima]], vapor aquae directe in [[glacies|glaciei]] crystalla circa particulas suspensas sicut pulverem et fumum condensatur. Ergo, si aeris massae frigidiores quam 0°C obveniunt, crystalla agglutinantur quae in floccos largiores et largiores congregantur.

[[Geometria|Geometrica]] [[crystallum|crystallorum]] forma non solum temperatura, sed etiam [[humiditas|humiditate]] mutatur. Omnium autem formarum structuralium quae fieri possunt, solae formae sexangulae umquam in crystallis inveniuntur, quia, secundum principia [[mechanica statistica|mechanicae statisticae]], necesse est minimizare{{dubsig}} [[energia]]m potentialem [[chemia|chemicam]]. Et haec formae sexangulae, quibus [[angulus|angulum]] 120° omni aquae [[molecula]]e in crystallo congruat, unicae sunt quae minimam energiam potentialem chemicam possunt provocare.<ref name="mich">Klesius 2007: 20.</ref> 

Genera nivis quae in distinctis [[temperatura|temperaturis]] inveniuntur sunt:<ref name="mich"/>
* A 0 ad –4&nbsp;°C : minutae patinae
* A –4 ad –6&nbsp;°C : acus
* A –6 et –10&nbsp;°C : columnae cavae 
* A –10 ad –12&nbsp;°C : flocci sex acuminibus longis
* A –12 ad –16&nbsp;°C : "rami" minimi arborum in forma fili

== Vita crystallorum nivis ==
[[Fasciculus:Caution falling ice.jpg|thumb|Nives per [[aer|aërem]] [[Torontum|Toronti]] in [[Canada]] anno [[2008]] descendunt.]]
[[Aqua]]e moleculae libere et multis modis congregantur, qui modi in rapiditate qua aquae in [[crystallum|crystallos]] transformantur ostenduntur. Transformationes aut inter [[decem]] minuta aut inter [[unus|unam]] horam fiunt.<ref name="mich"/>

Ut primum flocci nivis formantur, sic postea mutantur. Tam debilia sunt [[vinculum chemicum|vincula]] inter aquae moleculas ut hi crystalli facile a condicionibus locorum ambientium mutari possint. Nivis formae, igitur, creatae sunt variae. Et earum mutationes inter formationem et fusionem diversis condicionibus temporibus impelluntur:
* Condiciones loci formationis, ante praecipitationem. 
* Condiciones stratorum spatiorum per quae transeunt flocci.
* Condiciones in solo quo petant.

Quamquam licet varium nivis crystallum haberi, ut formam eorum servemus, oportet observationem esse in momento transformationis in crystallum. Ut primum enim transformatio interrumpitur, nova congregata eduntur. Itaque observatio incauta in [[microscopium|microscopio]] difficile fieri potest.

== Transformatio niveorum straminum ==
[[Fasciculus:Snow in Colarado in the United States of America.jpeg|thumb|Nix in [[silva|nemore]].]]
[[Hiems|Hieme]], nix quae cecidit, quae etiam stramen niveum{{Fndref}} dicitur, [[Ventus|vento]] magnopere movetur, praesertim, si cum nuper cecidisset, levissima sit. Postea, potest in aggeres congregari et ubique accumulare. [[Ver]]e, nix, aquae plena, congregata, celeriter in situ liquefacit. In [[mons|monte]], nix diu congregata, periculosissima potest esse, si in clivo [[ventus|vento]] abruptus est, nivis [[labes]] provocans.

Stramen niveum non est materia iners, sed semper, sicut flocci nivei, mutatur et transformatur, cum densitas et temperatura sua inter [[nox|noctem]] et [[dies|diem]] commutetur. Secundum temperaturae clivum in stramine, possumus distinguere tres gradus transformationis:

* Transformatio gradu infimo.
:Cum temperaturae clivus est minus quam 5&nbsp;°C per [[metrum]] straminis, ad crystalli mediae partis benficium "rami" floccorum delentur. Crystalli rotundantur et nivis flocci pontes glaciei inter se formantes, grani subtiles appellati, crystallos congregant ut stramen nivis cohaereat.

* Transformatio gradu medio.
:Cum temperaturae clivus est inter 5&nbsp;°C et 20&nbsp;°C per metrum, materia ex imis in altem transit, granos facie plana formans.

* Transformatio gradu forti. 
:Cum temperaturae clivus excedit 20&nbsp;°C per metrum, vapor ipso in stramine fluit. Nundinis confectis, [[pruina]] intima apparet, cum minimis pilis. Stramen incertissimum tum fit.

* Si nix suprema liquefacere incipit et iterum frigus maius fit, vel sub vento forti, [[crusta nivis|crusta]] super stramine niveo formari potest.

== Regiones nivis ==
Vix in [[Capricorni tropicus|regionibus tropicorum et aequatoris]] ningit. Solet dici lineas 35° parallelas esse fines huius zonae in qua tantum montes nivem accipiunt. Sunt tamen nonnulli montes [[zona tropica|tropici]] qui nivem accipiunt. [[Caiambis]], summus mons [[aequator]]is, 5790 m altus, plerumque innivatus est, quamquam sit in [[circulus parallelus|circulo parallelo]] 0°.

Item non verum est, ut eo magis prope polis, quo magis ningat, nam parva nix in [[Polus septentrionalis|regionibus poli]] cadit, ob frigus accerrimum. Nix quae cadit diu permanet, sed regio minus quam 250 mm precipitationis per annum accipit, quocirca vere nomen ''Plaga Arida'' meretur.<ref>Vide [[:en:Climate of the Arctic#Arctic Basin]].</ref>

Est in [[regio]]nibus mitioribus, in [[continens|continentibus]] aut in montibus, ubi maximi casus inveniuntur, tamquam 130 cm in 24 horis statione [[Helvetia|Helvetica]] Klosters Ianuario anni [[1982]], vel 193 cm in 24 horis [[Argenteus Lacus|Argenteo Lacu]] [[Coloratum|Colorati civitatis]] mense Aprili anni [[1921]]. Maximus nivis cumulus fuit in [[Baker Mons|Montis Baker]] [[nartae|nartarum radice]], extra Bellingham, in [[Vasingtonia]] [[Civitates Foederatae Americae|Civitatum Foederatarum Americae]] [[hiems|hieme]] annorum [[1998]]–[[1999]].<ref>[http://www.usatoday.com/weather/news/1999/wsnorcrd.htm Commentarius,] ''USA Today'' (1999).</ref> Mons Baker accepit 29 metra nivis, excedens priorem casum maximum, in [[Mons Rainer|Monte Rainier]], in civitate [[Vasingtonia]], quippe qui acceperat 28 metra et dimidium nivis in hieme annorum [[1971]]–[[1972]].<ref>[http://www.nps.gov/archive/mora/interp/faq.htm Commentarius] apud situm nps.gov.</ref>

== Nives aeternae ==
[[Fasciculus:Glacier at summit of Mt Kilimanjaro 001.JPG|thumb|Glaciarium summum [[Kilimandiarus|Kilimandiarum]] decorat.]]
Nives aeternae appellantur omne stramen niveum in summis [[mons|montibus]] et prope [[Polus Septentrionalis|polos]], quod toto anno numquam liquefit. Compressae et partim fundentes, haec nives in [[glaciarium|glaciaria]] transformantur, et aliquando postea in [[mons glaciei|montes glaciei]]. Hi montes glaciei sunt fons [[fluvius|fluviorum]] et multorum montium glaciei in [[oceanus|oceano]] errantes, qui liquefacti [[aqua dulcis|aquam dulcem]] dant.

[[Calefactio globalis|Calefactio planetae]] [[Tellus|Telluris]] hodierna in commutatione montis glaciei observata demonstratur. Singulo saeculo, exempli gratia, pileus glaciei montis [[Kilimandiarus|Kilimandiari]], altissimi [[Africa]]e loci, 82 centesimae suae [[massa]]e perdidit, et ante annum [[2020]] reliquum glacies perditurum aestimant. Aeternae Kilimandiari nives morientur 11700 annos natae.

== Beneficia et vitia ==
[[Fasciculus:Train stuck in snow.jpg|thumb|upright=0.8|[[Ferrivia]] in [[Minnesota]], die [[29 Martii]] [[1881]] nivibus teguntur.]]
Nix calorem [[Terra (regio)|Terrae]] servat et [[frumentum|frumenta]] a temperaturis proximis gelu protegit; multa tamen nix cadens infrastructuras officiaque turbat, etiam in regionibus ubi solet ningere. Transitus [[autocinetum|autoraedarum]] aut late inhibitur aut saepitur totus, et [[Ferrovia|ferroviae]] possunt nimia nive tegi, ut tantam nivem purgare operatoriis humanis coactis oportet. [[Electricitas]], [[telephonum|telephoni lineae]], [[gasi ductus]], omnes infrastructurae possunt deficere; quod potest adducere ad "diem nivis," diem in quo scholae vel officia propter insolitam gravem nivem cadentem clauduntur.

Ubi solet ningere paucum, "dies nivis" occurrere potest aggere levi vel minae cadentis nivis, cum haec regiones non sint paratae.

== Ludi nivales ==
[[Fasciculus:NEVADA12.jpg|thumb|upright=0.8|[[Puer]]i [[pila nivalis|pilis nivalibus]] [[hiems|hieme]] ludunt.]]
[[Fasciculus:small snowman.jpg|thumb|upright=0.8|[[Pupulus nivalis]] nive constructus.]]
[[Fasciculus:AutoSepolteNeve.JPG|thumb|[[Autocinetum|Autocineta]] [[Luganus|Lugani]] die [[27 Ianuarii]] [[2006]] nivibus sepeliuntur.]]
Formae [[Ludus|ludorum]] nivis gratia:
* Multi [[ars athletica|artes athleticae]] hiberni: [[nartatio]], [[tabula nivalis]], et [[trahea gubernabilis]].<ref>Per {{Morgan}}, secundum Carolem Egger, ''Trahea gubernabilis'' significat Italice ''slittino'', Francogallice ''luge''.</ref> 
* Per [[sclodia]]s commeare et clivum montis transgredi.
* Construere simulacrum nivis aut [[Castrum|castra]] nivis.
* Adiiecere pilas nivis in certamine ludico ubique diffusum. 
* Licet materia nivis compressae uti ad [[iglu]] Inuitorum (Escimaeorum) construenda vel tabernacula glaciei in [[Scandinavia]] et [[Finnia]].

== Albedo et energia liberata ==
Energia [[sol]]is omnia [[systema solare|systematis solaris]] corpora calefacit, [[Tellus|Tellurem]] inclusam.{{dubsig}} [[Albedo]] autem Telluris radiorum partem in spatium repercutit.<ref>[http://www.scientificjournals.org/journals2007/articles/1118.pdf Commentarius.]</ref> Albedo [[Tellus|Telluris]] media est 0.28. Quamquam [[silva]]e [[arbor]]um albedine debili 0.12, nix recens paene est albedine pura, albedo sua 0.85; nix antiqua habet albedinem 0.6. Ergo, nix albedinem Telluris auget. Cum nix radiationem solarem ample repercussit, nix efficit ut energia a Tellure minus allata sit.

== Densitas ==
[[Fasciculus:Windbuchencom.jpg|thumb|upright=0.8|[[Arbor]] et solum niveum.]]
Nix quae modo cecidit [[densitas|densitate]] multo differt. Rationaria dant medium pondus 110 [[chiliogramma]]tum per [[metrum cubicum]], plus vel minus 40 kg, quod massam niveam recentem vere esse sparsam adfirmat.<ref>[http://cdec.water.ca.gov/snow/misc/density.html De densitate nivis.]</ref> [[Aqua]]e densitas exempli gratia est circum 1000 chiliogrammatum per metrum cubicum. Ergo, nix recens, si in quadam area strata altitudine 5 metrorum habuerit, liquefacta eandem aream [[Lacus|stagno]] 0.5 metri profundo tegat. 

[[Altitudo]] aquae tanta nivi aequivalens est nivis accumulationis mensura hydrologis<ref>Nomen ''hydrologis'' est e Graeco nomine pro aquae peritis.</ref> utilior quam altitudo nivis ipsa, cum densitas nivis quae cecidit nuper ample variet. Nova nix, quae saepe densitatem circum 12 % aquae habet, in frigidis temporibus sub ipso pondere usque ad 33 centesimas aquae comprimetur. Plus nivis ipsam comprimet multo magis. Vere tardo, nix densa saepe excedit 50 centesimas aquae. Multum interest aquae administatores aquam aequalem metiri, ut veris exundatam aquam melius praedicant et depositum civitatum in vallibus. Mensurae manu factae sunt in situ propriis scalis utendo.

== Nix cito liquefacta ==
[[Fasciculus:Lawine.jpg|thumb|upright=0.8|[[Labina nivis]].]]
Nix accumulata in clivis [[Mons ignifer|montium igniferorum]] activorum,<!--?--> sicut maior vulcanorum in [[America Meridionalis|America meridionali]] pars, potest propter vulcani activitatem{{dubsig}} modo citissimo liquefieri, quod [[labes]] aquae lutique subitas provocat periculosissimas clivi vulcani incolis. Ceterum, hae labes [[inundatio]] subita efficere possunt, cum in clivis montium nimia nix accumulat et temperatura subite mutat. Labes nivis in multis linguis ''avalanche'' appellatur.

== Alia aquae solidae genera et vocabularium ==
Linguae Latinae non sunt multa vocabula de re nivali, quia [[Italia]] et [[Latium]] sunt plerumque terrae calidae, montibus [[Alpes|Alpium]] et [[Apenninus|Apennini]] exceptis. E contrario, [[linguae Escimaeo-Aleut]] multa nivis nomina habent ([[:en:Eskimo words for snow|forsitan]]).

Nomina Latina substantiva de re nivali pertinente sunt:
* [[Aquanix]]<!--?-->
* [[Gelu]]: transformatio aquae in glaciem frigore.
* [[Glaciarium]]
* [[Glacies]]: aqua solida naturaliter formata e nive compressa vel aqua conglaciata. 
* [[Grando]]: [[pila]]e vel [[sphaera]]e nivis magnae a 6 mm (pisum) usque ad 43 mm (pilae pilamallei <ref>Secundum {{TraupmanConvLat| }}, ''pilamalleus'' significat Anglice ''golf''.</ref>) et rarissime 108 mm.
* [[Ningor]]: tempestas nivosa.
* [[Nives plumeae]], vel flocci nivis.
* [[Pruina]]: [[ros]] (aqua condensationis) in glaciem transformatus.
* [[Stiria (meteorologia)|Stiria]].

Nomina adiectiva:
* ''Nivalis'': quod attinet ad nivem, vel albus sicut nix.
* ''Nivatus'': nive refrigeratus (Suetonius)
* ''Niveus'': quod stratum est nive.
* ''Nivosus'': plenus nivis.

{{NexInt}}
[[Fasciculus:Row of Icicles 2.jpg|thumb|upright=0.8|[[Stiria (meteorologia)|Stiria]], forma [[glacies|glaciei]] quae saepe de [[tectum|tecto]] dependent.]]
[[Fasciculus:Fresh snow.JPG|thumb|upright=0.8|Nix recens [[Cracovia|Cracoviae]] in [[Polonia]].]]
{{div col|2}}
* [[Albanix]]
* [[Firn]]
* [[Glaciologia]]
* [[Globus nivalis]]
* [[Iglu]]
* [[Névé]]
* [[Nivea (signum mercatorium)]]
* [[Nivologia]]
* [[Pupulus nivalis]]
* ''[[Uncia uncia]]''
{{div col end}}

== Nota ==
<references/>

==Bibliographia==
* Cassino, Mark, cum Jon Nelson. [[2009]]. ''The story of snow: the science of winter's wonder.'' Franciscopoli: Chronicle Books. ISBN 978-0-8118-6866-2, ISBN 081186866.
* Doesken, Nolan J., et Arthur Judson. [[1997]]. ''The snow booklet: a guide to the science, climatology, and measurement of snow in the United States.'' Ed. secunda. Fort Collins Colorati: Colorado Climate Center, Department of Atmospheric Science, Colorado State University. ISBN 0-9651056-2-8 (carta).
*Klesius, Michael. [[2007]]. The Mystery of Snowflakes. ''National Geographic'' 211 (1). ISSN 0027-9358.
* Libbrecht, Kenneth. [[2006]]. ''Ken Libbrecht's Field Guide to Snowflakes.'' Sancti Pauli Minnesotae: MBI Publishing. ISBN 978-0-7603-2645-9.
* Libbrecht, Kenneth. [[2007]]. La formation des cristaux de neige. ''Pour la Science'' 352: 32–39.

== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Snow|nivem}}
* ''[[:s:la:Strena_seu_de_nive_sexangula|Strena seu de nive sexangula]]'', [[Iohannes Keplerus|Iohannis Kepleri]] de forma crystallorum nivis tractatus

{{1000 paginae}}
{{Myrias|Physica}}

[[Categoria:Clima]]
[[Categoria:Meteorologia]]
[[Categoria:Nix| ]]
[[Categoria:Physica]]
[[Categoria:Praecipitatio]]
[[Categoria:Terra]]