Fontem paginae Lingua Francogallica inspicere

{{L1}}
{{Capsa linguae
|nomen latine={{PAGENAME}}
|nomen=Français
|pronunciation=fʁɑ̃sɛ
|color familiae=lawngreen
|familia=[[Linguae Indoeuropaeae]]<br/>
&nbsp;[[Linguae Romanicae]]<br/>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Lingua Francogallica'''
|fabulantes=220 000 000
|nationes=[[Francia]], [[Belgia]], [[Helvetia]], [[Luxemburgum]], [[Canada]] ([[Quebecum]], [[Novum Brunsvicum]], [[Nova Scotia]], [[Ontario]]), [[America]], [[Africa]], et [[tellus|mundo]] primaria.
|civitas=permultae civitates
|scriptura=[[Scriptura Latina|Latina]]
|procuratio    =[[Academia Francica]]
|iso1=fr|iso2=fre|iso3=fra
|tabula        =[[Fasciculus:Human Language Families (wikicolors).png|center|255px|Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae]]
|syllabus      =Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae
|tabula2 =[[Fasciculus:Map-Francophone World.svg|center|255px|Collocatio locutorum linguae Francogallicae]]
|syllabus2 =Situs locutorum linguae Francogallicae}}

[[Fasciculus:Distribution map of the French language in Europe.png|thumb|Collocatio locutorum linguae Francogallicae in Europa occidentali.]]
[[Fasciculus:Knowledge French EU map.png|thumb|Quanti homines in Unione Europaea (sine Helvetia) Francogallice loqui possunt.]]
[[Fasciculus:Francophone Africa.svg|thumb|Quanti homines in Africa Francogallice loqui possunt.]]
[[Fasciculus:Langues de la France.svg|thumb|Sermones Franciae.]]

'''Lingua Francogallica'''<ref>Vide e.g. titulum operis M. P. Nilsson, ''Opuscula selecta linguis Anglica, Francogallica, Germanica conscripta'' (1951-1960).</ref> vel '''Lingua Francica''' vel '''Lingua Francoromana''' seu '''lingua Gallica recentior'''<ref>"Gallica lingua recentior", {{Mithridates}} f. 25v–26v; "lingua Gallica", {{Kircher}} pp. 209–212.</ref> (Francogallice: ''français'' sive ''langue française'') est [[linguae Indoeuropaeae|lingua Indoeuropaea]] inter [[Linguae Romanicae|linguas Romanicas]] enumerata, nam haud dissimilis est [[Lingua Lusitana|linguis Lusitanae]], [[Lingua Italiana|Italianae]], [[Lingua Hispanica|Hispanicae]], [[Lingua Dacoromanica|Dacoromanicae]].

Lingua Francogallica maxime adhibetur in [[Francia]], [[Belgia]], [[Canada]] (praecipue in [[Quebecum|Quebeco]]), [[Helvetia]], [[Polynesia Francica]], et in omnibus [[regio]]nibus ubi Francici olim imperabant (inter quas notandae sunt [[Africa Septentrionalis]] [[Africa Occidentalis|Occidentalisque]] et [[insula]] [[Madagascaria]]).

His temporibus fere septuaginta octo decies centena milia hominum Francogallice loquuntur cum in [[Francia]] nati essent et circiter centum decies centena milia hominum Francogallicam linguam neque vero primariam loqui possunt. Francogallica est lingua [[tellus|totius orbis terrarum]] tertia (post sermones [[Lingua Sinensis|Sinensem Mandarinicum]] et [[Anglice|Anglicum]]) quae ad numerum locutorum spectat.

Latine grammatica linguae Francogallicae  a [[Claudius a Sancto Vinculo|Claudio a Sancto Vinculo]] composita est.

==Scriptura==
Lingua Francogallica [[abecedarium Latinum|abecedario Latino]] utitur, eodem [[littera|litterarum]] ordine ac lingua Latina,
* 23 litteris communioribus: '''a b c d e f g h i j l m n o p q r s t u v x y'''
* 3 litteras praecipue in verbis mutuatis adhibitas intercalans: '''k w z'''
* insuper ligaturas duas accipiens: '''æ œ'''
* et nonnulla signa necnon accentus: '''à â ç è é ê ë î ï ô ù û ü ÿ'''
[[Orthographia]] hodierna a pronuntiatu valde remota est.

==Grammatica==
[[Nomen substantivum|Nomina substantiva]] in lingua Francogallica hodierna in [[duo]] [[Genus (grammatica)|genera]], masculinum et femininum, ordinari possunt; pro [[numerus grammaticus|numero]] [[inflectio|inflectuntur]] sed [[casus grammaticus|casus]] nondum monstrant; adiectiva pro genere et numero inflectuntur; sola [[pronomen|pronomina]] personalia pro casu, genere, et numero inflectuntur. [[Articula]] seu [[articula definita|definita]] seu [[articula indefinita|indefinita]] nominibus praefixantur. Inflectio pro numero (in [[scriptura]] saepius ''-s'', ''-x'') saepius in articulo, rarius in nomine auditur. Exempli gratia articulum + adiect. + subst. ''le petit homme'' et ''la petite femme'' 'vir parvus', 'femina parva':
* ''le petit homme'' /{{IPA|ləptiˈtɔm}}/ 'vir parvus'
* ''les petits hommes'' /{{IPA|leptiˈzɔm}}/ 'viri parvi'
* ''la petite femme'' /{{IPA|laptitˈfam}}/ 'femina parva'
* ''les petites femmes'' /{{IPA|leptitˈfam}}/ 'feminae parvae'

Inter [[verbum (grammatica generalis)|verba]] distinguuntur [[transitivitas|transitiva]], [[intransitivitas|intransitiva]], [[pronomen|pronominalia]] (vel reflexiva), et impersonalia. Verba pro [[persona (grammatica)|persona]] et numero in [[scriptura]] coniunguntur, sed [[suffixus]] personarum pluralium primae et secundae tantum in pronuntiatu audiuntur; praefixantur igitur saepius pronomina personalia quae subiectum indicant. Exempli gratia, verbum ''parler'' 'loqui', sic in praesente indicativo coniungitur:
* ''Je parle'' /{{IPA|ʒəˈpaʁl}}/ 'loquor'
* ''Tu parles'' /{{IPA|tyˈpaʁl}}/ 'loqueris'
* ''Il parle'' /{{IPA|ilˈpaʁl}}/ 'loquitur'
* ''Nous parlons'' /{{IPA|nupaʁˈlɔ̃}}/ 'loquimur'
* ''Vous parlez'' /{{IPA|vupaʁˈle}}/ 'loquimini'
* ''Ils parlent'' /{{IPA|ilˈpaʁl}}/ 'loquuntur'
Septem modi in verbis distinguuntur: indicativus (''indicatif''), imperativus (''imperatif''), conditionale (''conditionnel''), coniunctivus vel subiunctivus (''subjonctif''); insuper tempora praesens (''présent''), [[futurum]] (''futur'' variis distinctionibus expressum), praeteritum imperfectum (''imparfait'') et perfectum (''passé composé'' et ''passé simple'', ambo in litteris adhibita, illud tantum in colloquiis). [[Vox passiva|Genus passivum]] (''voix passive'') periphrastice exprimitur. Verba habent et [[participium|participia]] praesens ac praeteritum (''participe présent, passé'') et, eadem fere forma utens, [[gerundivum]] (''gérondif'').

[[Coniunctio]]nes primariae sunt ''et'' 'et', ''ou'' 'sive', ''mais'' 'sed', ''donc'' 'ergo', ''car'' et ''parce que'' 'quod', ''ni'' 'nec'.

==Historia==
Orta est lingua Francogallica e [[sermo vulgaris|Latina vulgari]], quae per [[regio]]nes [[Gallia|Gallicas]] medias et boreales, a [[Gaius Iulius Caesar|Caesare]] captas et ab [[Augustus (imperator)|Augusto]] in formam provinciarum [[Gallia Lugdunensis|Lugdunensis]] et [[Gallia Belgica|Belgicae]] redactas, inter saecula primum et quartum diffusa est. In quibus [[regio]]nibus usque ad saeculum undecimum lingua Latina fere ab omnibus ad scribendum adhibita est. Testimonium antiquissimum linguae Francogallicae est [[Sacramenta Argentariae|sacramentum Argentoratense]] a militibus regis [[Carolus Calvus|Caroli]] die [[14 Februarii]] [[842]] iuratum. [[Medium Aevum|Medio Aevo]] [[litterae]] populares Francogallice saepius compositae sunt, nonnullae sermone [[urbs|urbis]] [[Lutetia|Parisiensis]], aliae permultae dialectis aliarum regionum usis.

==Numeri==
Numeri cardinales Francogallice ab 1 ad 20 sunt:
* [[Unus]]: un ~ une /œ̃/ ~ /yn/ 
* [[Duo]]: deux /dø/ 
* [[Tres]]: trois /tʁwa/ 
* [[Quattuor]]: quatre /katʁ/ 
* [[Quinque]]: cinq /sɛ̃k/ 
* [[Sex]]: six /sis/ 
* [[Septem]]: sept /sɛt/ 
* [[Octo]]: huit /ɥit/ 
* [[Novem]]: neuf /nœf/ 
* [[Decem]]: dix /dis/ 
* [[Undecim]]: onze /ɔ̃z/ 
* [[Duodecim]]: douze /duz/ 
* [[Tredecim]]: treize /tʁɛz/ 
* [[Quattuordecim]]: quatorze /katɔʁz/ 
* [[Quindecim]]: quinze /kɛ̃z/ 
* [[Sedecim]]: seize /sɛz/ 
* [[Septendecim]]: dix-sept /dis.sɛt/ 
* [[Duodeviginti]]: dix-huit /di.z‿ɥit/ 
* [[Undeviginti]]: dix-neuf /diz.nœf/ 
* [[Viginti]]: vingt /vɛ̃/ 

[[Fasciculus:Sacramenta Argentariae (pars brevis).jpg|thumb|Textus Francogallicus seu Romanicus [[Sacramenta Argentariae|sacramentorum Argentoratensium]] (842).]]
[[Fasciculus:Villers-Cot.jpg|thumb|[[Edictum Villaris ad Collum Retiae]] (1539).]]

==Tractatus de lingua Francogallica==
[[Conradus Gesnerus]] ita de recentiori Gallorum sermone tractavit transcribens:
{{locus|Latinae linguae propagines, sed tempore et vulgi imperitia valde corruptae, sunt tres hodie vulgares linguae, Italica, Hispanica & Gallica: Prima minus, secunda magis, tertia maxime corrupta, hoc est terminationibus & literis syllabisque mutata &distorta: & insuper vocabulis mixta alienis, ab eo nimirum tempore, quo Gothi non modo regna & regiones vastare, sed etiam linguas imperio sui pervertite coeperunt. Gallica igitur plurima habet Latina, quaedam Gothica sive Germanica, (nam et Franci qui ceteris imperant, a Francis Germanis descenderunt) quaedam de sua & vetere Gallica lingua, ut mihi quidem videtur. Dialectis variat non parum. Est enim alia tertior, in in parte quae privatim Francia dicitur: aliae crassiores, ut provincialis, Lotharingica, Burgundica &c. crassissima Sabaudica & circa Alpes Italiae confines.}}

==Notae==
<div class="references-small"><references/></div>

{{NexInt}}
*[[Lingua Francogallica Acadiana]]
*[[Lingua Francogallica Ludoviciana]]
*[[Lingua Francogallica Ludoviciana colonica]]
*[[Litterae Franciae]]
*[[Verba Francogallica]]
*[[Francophonia]]

==Bibliographia==
; Lexica
* Alain Rey, ed., ''Le grand Robert de la langue française: dictionnaire alphabétique et analogique de la langue française''. 2a ed. Lutetiae: Le Robert, 1985. 9 voll.
* {{Rey}}
* Walther von Wartburg, ''Französisches etymologisches Wörterbuch''. Basileae: Helbing & Lichtenhahn, 1922-

; Ars grammatica
* Maurice Grevisse, André Goosse, ''Le Bon Usage''. Bruxellis: de Boeck, 2007. ISBN 978-2-8011-1404-9

; De utilitate linguae Francogallicae
* "Latein—Französisch—Englisch: Drei Epochen europäischer Sprach- und Wortschatzgeschichte" in Grzega, Joachim, ''[http://www1.ku-eichstaett.de/SLF/EngluVglSW/ELiX/note.htm EuroLinguistischer Parcours: Kernwissen zur europäischen Sprachkultur]'' (Francofurti ad Moenum: IKO, nondum editus. ISBN 3-88939-796-4) pp. 73-114
* Claude Hagège. [[2006]]. ''Combat pour le français: Au nom de la diversité des langues et des cultures''. Lutetiae: Éditions Odile Jacob.
* Jean-Marcel Lauginie, ''Importance du français dans le monde des affaires''. Lutetiae: Favre d'Echallens, 2004
* Jacques Maurais, Pierre Dumont, Jean-Marie Klinkenberg. [[2008]]. ''L’avenir du français''. Lutetiae: Éditions des archives contemporaines.

==Nexus externi==
{{InterWiki|code=fr}}
* [https://web.archive.org/web/20110520012042/http://www.ciep.fr/bibliographie/bibliographie-francophonie.pdf Bibliographia de sermone francogallico et de locutoribus], www.ciep.fr
* [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=fra De lingua Francogallica], www.ethnologue.com ([[Ethnologue]])
* [http://www.academie-francaise.fr/ Academia Francogallica], www.academie-francaise.fr
* [https://www.francophonie.org/ Adsociatio internationalis de lingua Francogallica adhibenda], www.francophonie.org
* [http://www.avenir-langue-francaise.fr/ De lingua Francogallica futura], www.avenir-langue-francaise.fr
* [https://web.archive.org/web/20110522162017/http://www.rpfrance.eu/IMG/francais_dans_les_institutions.pdf De lingua Francogallica in institutis Europaeis adhibita], www.rpfrance.eu
* [https://web.archive.org/web/20120911174429/http://www.dglf.culture.gouv.fr/rapport/2009/rapport_Parlement09.pdf De lingua Francogallica commentarium Parlamento Francogallico submissum], www.dglf.culture.gouv.fr

{{Linguae Romanicae}}

[[Categoria:Lingua Francogallica|!]]
{{1000 paginae}}

{{Myrias|Anthropologia}}