Fontem paginae Ilias inspicere

{{Titulus italicus}}{{Latinitas|1}}
[[Fasciculus:Iliad VIII 245-253 in cod F205, Milan, Biblioteca Ambrosiana, late 5c or early 6c.jpg|thumb|upright=1.5|Textus Graecus ''Iliadis'' lib. VIII vv. 245-253 iuxta imaginem proelii inter Graecos (ad sinistram partem) et Troianos. Liber manu scriptus saec. V exeunte factus ([[Bibliotheca Ambrosiana]] [[Mediolanum|Mediolani]] cod. [[Ilias picta|Ambros. F 205 inf.]] tab. 29)]]
'''''Ilias''''' vel [[abecedarium Graecum|litteris Graecis]] Ἰλιάς ('carmen de [[Ilium|Ilio]]', hoc est [[Troia]]) est [[poema epicum]] heroicum [[Lingua Graeca|Graecum]] [[hexameter|hexametris dactylicis]] enarratum. Opus est capitale [[Litterae Graecae|litterarum Graecarum]] antiquarum sed origine, [[auctor]]e, aevo [[compositio]]nis necnon conscriptionis haud certis. A Graecis ipsis [[Homerus|Homero]] tributum est, [[cantor]]i [[caecitas|caeco]] qui [[saeculum 9 a.C.n.|saeculo fere nono a.C.n.]] vixisse censebatur,<ref>"Hesiodus atque Homerus, quos quadringentis et non amplius annis ante me opinor exstitisse": [[Herodotus]], ''[[Historiae Herodoti|Historiae]]'' 2.53 (versio [[Laurentius Valla|Laurentii Vallae]]).</ref> aliaque carmina composuisse inter quae ''[[Odyssea]]m''. A [[saeculum 5 a.C.n.|saeculo quinto a.C.n.]], auctores Graeci fere omnes Homerum admiraverunt textumque ''Iliadis'' [[memoria]]e mandabant. [[Scriptor]]es epici posteriarum [[litterae|litterarum]] [[Europa]]earum hoc [[carmen]] imitabantur. [[Latine]] et in alias [[lingua]]s permultas conversum est.

==Fabula==
[[Fasciculus:AmbrosianIliadPicXXXIVCaptureDolon.jpg|thumb|upright=1.75|[[Dolon]] [[explorator]] Troianus a Graecis [[Odysseus|Odysseo]] et [[Diomedes|Diomede]] captus (ad sinistram partem) et mox ab eisdem interfectus (ad dextram partem). Supra dea [[Athena]] Graecis favet. Imago ad textum ''Iliadis'' lib. X vv. 314-464 illustrandum e libro [[manuscriptum|manu scripto]] [[saeculum 5|saeculo V]] exeunte facto ([[Bibliotheca Ambrosiana]] [[Mediolanum|Mediolani]] cod. [[Ilias picta|Ambros. F 205 inf.]] tab. 34).]]

''Ilias'' res aliquas anno ultimo [[Bellum Troianum|belli Troiani]] gestas canit: Ilii obsidione decem annos ab heroibus [[Graecia|Graecis]] sine successu persecutá, dissentionem inter [[Agamemnon]]em [[rex|regem]] et [[Achilles|Achillen]] [[bellator]]em de [[Briseis|Briseide]] [[mulier]]e captiva oriri; Achillen [[ira]] commotum e proelio omnino se removisse seque pro Graecis pugnaturum negavisse; castra Graeca ab exercitu Troiano expugnatis, [[Patroclus|Patroclum]] pro Achille amico proelium intravisse, sed ab [[Hector]]e, filio [[Priamus|Priami]] regis Troiani, interfectum esse; Achillen, ira statim in Hectorem versa, proelium rursus intravisse multosque Troianos et denique Hectorem ipsum interficisse; ludis funebribus pro Patroclo ab Achille habitis, Priamum regem castra Graeca [[nox|noctu]] visitavisse [[corpus|cadaverque]] Hectoris filii tandem ab Achille redimisse.
[[Fasciculus:VA024RN-0025.jpg|thumb|upright=1.25|Textus Graecus ''Iliadis'' lib. I vv. 602-611 et lib. II vv. 1-10 e libro manu scripto ab editoribus "Venetus A" nuncupato. Hoc e libro, [[saeculum 10|saeculo 10]] scripto, proveniunt omnes editiones ''Iliadis'' ([[Bibliotheca Marciana]] [[Venetiae|Venetiis]] cod. [[Marcianus Graecus Z.454|Graec. Z.454]]).]]

Quamquam res decimo [[bellum Troianum|belli]] anno gestae narrantur, de multis prius in eodem bello factis mentio fit. Libro II inseruntur "[[Catalogus navium]]", sive potius enumeratio urbium Graecarum quae naves heroësque ad bellum miserant, atque "[[Apparatus Troianus]]" de [[exercitus|exercitu]] et sociis Troianorum. Nihil autem quod postea accedit dicitur.

[[Historia]] ''Iliadis'' in ''[[Odyssea]]'' continuatur, sed temporis intervallo: ibi enim reditus [[Odysseus|Odyssei]] post decem vagationis annos narratur, breviterque refertur et per allusionem de morte [[Achilles|Achillis]], de [[equus Troianus|equo Troiano]], de Troia capta, de reditu heroum aliorum Graecorum, de Agamemnone a [[Clytaemnestra]] necato. Olim [[cyclus epicus|cyclus]] aliorum carminum epicorum ab auctoribus Graecis compositorum exstitit, quae narrationem ab origine belli (vel iam antea) usque ad progeniem heroum extendebat. Haec carmina iam diu deperdita sunt, fragmentis paucis exceptis, sed epitome cycli epici oratione soluta a [[Proclus|Proclo]] scripta, titulo ''[[Chrestomathia (Proclus)|Chrestomathia]]'', servatur. Multo tardius, carminibus cycli fortasse iam deperditis, [[Quintus Smyrnaeus]] saeculo fere V p.C.n. poëma epicum Graecum conscripsit de ultimis diebus belli Troiani, titulo ''[[Posthomerica]]'' cognitum.

==Argumenta librorum==
{| class="wikitable"
|I||Α<ref>In hac columna significationes carminum Graecae traditionales positae sunt, quas saepe in scholiis et in lexicis invenire potes.</ref>||
[[Chryses]] [[sacerdos]] [[Apollo|Apollinis]] filiam suam liberaturus, ad [[Graeci antiqui|Graecorum]] stationem venit. Re non obtenta, immo ab [[Agamemnon|Agamemnone]] contumeliose dimissus, Apollinem in Graecos precatur. [[Pestis|Peste]] ingruente, [[Achilles]] concionem vocat, in qua cum [[Calchas]] veram causam patefaceret, iratus Agamemnon in Achillem invehitur, eique aufert [[Briseis|Briseidem]]. Hinc Achillis in Graecos indignatio, quo rogante [[Thetis]] ab [[Iupiter|Iove]] auxilium pro Troianis in Graecos precatur. [[Iuno]] re comperta cum Iove rixatur, donec eos [[Vulcanus (deus)|Vulcanus]] in concordiam adducit.
|-
|II||Β||
Iupiter Agamemiioni [[somnium]] immittit ut copias omnes in [[proelium]] ducat. Ille [[miles|militum]] animos rimaturus in patriam quosque suam fugere hortatur. Fugam adornantes [[Ulixes|Ulisses]] a [[Minerva]] admonitus in officio continet, [[Thersites|Thersitem]] etiam, qui petulanter ac seditiose regem verbis insectabatur, compescit. Ille deinde, ac [[Nestor]], tum denique Agamemnon ad pugnam hortantur. Graecorum [[navis|naves]] et cuiusque duces, tum etiam Troianorum atque auxiliarium copiarum principes recensentur.
|-
|III||Γ||
Instructa utrimque acie visoque [[Menelaus|Menelao]] [[Paris (heros)|Paris]] fugit; postea tamen ab [[Hector|Hectore]] increpitus Menelaum ipsum ad singulare certamen provocat. Agamemnone [[Priamus|Priamoque]] praesentibus pacta firmantur. Victum Paridem [[Venus (dea)|Venus]] rapit et in proprium thalamum abducens arcessit ab muro [[Helena|Helenam]], ubi illa Priamo roganti primos Graecorum duces ostenderat. Agamemnon, ut starent promissis, Troianos admonet.
|-
|IV||Δ||
[[Deus|Dii]] apud Iovem de Ilio deliberant. Ille lunonis suasu Minervam ad Troianos mittit confusionem foederum facturam. Haec [[Pandarus|Pandaro]] suadet, ut [[sagitta]] feriat Menelaum. Eo percusso Agamemnon dolens [[Machaon|Machaonem]] [[medicus|medicum]] accersit, qui [[vulnus|vulneri]] medetur. Haec inter armati Troiani [[exercitus|exercitum]] invadunt. Agamemnon acies lustrans eos, qui iam in procinctu erant, hortatur laudatque, segniores increpat. Aequis deinde viribus utrimque concurritur caduntque vicissim caduntque.
|-
|V||Ε||
[[Diomedes]] Minervae auxilio strenue rem gerit pluresque hostium interficit, Venerem ad manum vulnerat in [[Aeneas|Aeneam]] irruens, quem Apollo [[nubes|nube]] tectum proelio eripit. [[Tlepolemus (mythologia)|Tlepolemus]] cum Sarpedone congreditur ab eoque interficitur. Diomedes item ope Palladis [[Mars (deus)|Martem]] in ventre vulnerat, quem ab Iove increpitum [[Paeon (deus)|Paeon]] sanat.
|-
|VI||Ζ||
Diis abeuntibus, Graeci plures Troianos interficiunt. Hector autem, [[Helenus|Heleno]] suadente, [[urbs|urbem]] petit, matrem ut Minervae vota faciat hortaturus, quae Diomedem a campis avertit. Interea, Diomedes ipse [[Glaucus (filius Hippolochi)|Glaucusque]] iam iam congressuri agnita paterna amicitia hospitioque arma permutant. Hector matrem [[Hecuba|Hecubam]] et uxorem [[Andromache|Andromacham]] extremum allocutus cum fratre Paride in proelium revertitur.
|-
|VII||Η||
Hector, Heleno suadente, optimum quemque Graecorum ad singulare certamen provocat. Νοvem inter duces [[Aiax maior|Αiax Telamonius]] sorte deligitur ipsosque cum strenue dimicassent praecones [[nox|nocte]] ingruente dirimunt. Postridie pactis indutiis cadavera utrique sublata sepeliunt, murumque Graeci exstruunt, [[Neptunus|Neptuno]] indignante. Iupiter ipsis per noctem infausta futurorum praesagia ostendit.
|-
|VIII||Θ||
Iupiter cum diis interdixisset, neutri exercituum auxiliari in [[Ida (mons Troadis)|Idam]] descendit et prius aequo Marte pugnantes, mox inferiores Graecos Troianis statuit. Iunonem  et Minervam in auxilium Graecis profectas Iris detinet Iove iubente. Hector [[vesper]]e facto in campo concionatur.
|-
|IX||Ι||
Agamemnοn Graecos ad fugam capessendam hortatur, cui adversantur Diomedes ac Nestor. Huius suasu, Ulysses, Aiax, et [[Phoenix (Ilias)|Phoenix]] legati ad Achillem mittuntur. Ille constantissime renuit: legati renunciant et Diomede bortante pugna decernitur.
|-
|X||Κ||
Agamemnon vigilans Achivorum ductores excitat. Ab utroque exercitu speculatores in adversum mittuntur: a Graecis Diomedes et Ulysses, a Teucris [[Dolon]], quem captum atque ad interrogata confessum Graeci interficiunt. Inde ad sociorum stationem progressi [[Rhesus (rex Thracum)|Rhesum]] sociosque eius plures interficiunt et [[equus|equos]] abigentes ad navium stationem redeunt.
|-
|XI||Λ||
Agamemnon copias in proelium educit, in quo post egregia facinora Coon Agamemnonem, Socus Ulyssem vulnerat et Paris Diomedem, Machaonem atque [[Eurypylus|Eurypylum]]. [[Patroclus]] ad Nestorem mittitur sciscitatum quemnam vulneratum secum adduxerit. A Nestore autem rogatur, ut Achillem ad opem Graecis ferendam inducat, vel ipse sumptis Achillis armis in proelium exeat. Ille redux, cum in Eurypylum vulneratum incidisset, ad naves ad se delatum curat.
|-
|XII||Μ||
Troiani [[Polydamas|Polydamantis]] suasu relictis curribus et equis fossum transeunt  et in quinque ordines divisi Graecorum munitiones adoriuntur. [[Sarpedon]] propugnaculum convellit, Hector vero effractis [[saxum|saxo]] portis primus naves ipsas adgreditur.
|-
|XIII||Ν||
Neptunus territos Graecos miseratus formam Calchantis assumit et ambos Aiaces, deinde alios duces ad proelium hortatur. [[Idomeneus]] Othryoneo aliisque occisis strenue rem gerit. Plures quoque Graecorum intereunt. [[Deiphobus]] atque [[Helenus]] ex Trojanis vulnerantur. Hector in Graecos ruit et magna utrimque strages editor.
|-
|XIV||Ξ||
Agamemnon secum assumptis vulneratis ducibus ac Nestore in proelium exit Neptuno auxiliante. Iuno per fraudem cesto a Venere accepto in sui amorem rapit et [[Somnus (deus)|Somno]] inducto sopit Iovem. Interea Neptuno opitulante magna fit Troianorum cades. Aiax Telamonius saxo Hectorem percutit. Intereunt Archilochus atque Acamas. [[Aiax minor|Aiax etiam Oiliades]] strenuissime ad naves pugnat.
|-
|XV||Ο||
lupiter experrectus et intuitus trepidantes palantesque Teucros Iunonem increpat. [[Iris (mythologia)|Iridem]] deinde atque Apollinem ab ipsa vocatos ad exercitum mittit, Iridem quidem ad Neptunum iubens pugna absistere; Apollinem vero ut vires unguenti reiciat Hectori. Phoebus assumpta aegide Troum aciem procedit viamque aperit fossa complanata et muro everso. Vertuntur in fugam Graeci et ipsis ad naves usque compulsis [[Aiax Telamonius]] strenue pugnat duodecim interfectis Troianorum, qui navibus ignem inferebant.
|-
|XVI||Π||
Patroclo deprecanti Achilles sua ipsius arma permittit capere et [[Myrmidones]] in proelium educere. Hi vero egressi Troianos a navibus in urbem repellunt. [[Patroclus]] [[Sarpedon|Sarpedonem]] Iovis filium occidit, qui funalem equum currus Achillis interfecerat [[Pedasus|Pedasum]]. At Patroclum prius ab Apolline territum armisque exutum [[Euphorbus]] primum vulnerat, tandemque Hector occidit.
|-
|XVII||Ρ||
De Patroclo interempto acris pugna committitur. Menelaus Euphorbum interimit; Hector suos hortatus induit arma Achillis, ad quem mortem Patrocli nuntiaturus [[Antilochus]] a Menelao mittitur. Ipse interea et [[Meriones]] Patrocli cadaver sublatum utroque Aiace propugnanti et hostes ingruentes arcente versus naves ferunt.
|-
|XVIII||Σ||
Achilles cognito Patrocli interitu eum luget gravissime. [[Thetis]] mater ipsum invisit solaturque et arma se a [[Vulcanus (deus)|Vulcano]] allaturam pollicetur. Interea ut a proelio abstineat, iubet. Progressus tamen ad fossam Iunonis monitu, apparet hostibus inermis, eosque voce territos in fugam vertit. Ita demum Patrocli cadaver ad Achillis tentorium perducitur. Thetis interim arma a Vulcano impetrate miro artificio elaborata.
|-
|XIX||Τ||
Armis acceptis Achilles Graecorum coetum cogit, irae renuntiat donaque sibi ab Agamemnone promissa accipit. Ceteris [[Ulixes|Ulyssis]] hortatu cibum capientibus ipse abstinens armatur exercitumque in proelium educit. Alter equorum ei interitum vaticinatur , quem increpat et in hostem ruit.
|-
|XX||Υ||
Iovis iussu dii Graecis Troianisque, ut cuique libitum, auxiliantur. [[Aeneas|Aeneam]] ex congressu Achillis servat Neptunus nebula tectum. Achilles, cum alios, tum Priami filium [[Polydorus (Priami filius)|Polydorum]] interficit, deinde in Hectorem ruit, qui tamen favente Apolline ipsi subducitur, Troianos reliquos, pluribus occisis, fugat.
|-
|XXI||Φ||
Troianos in duas partes divisos partim in urbem, partim in [[Scamander|Scamandrum]] fluvium Achilles agitat, duodecimque iuvenes vivos capit ad Patrocli rogum mactandos. Lycaonem et Asteropaeum interficit. Dein fluvio inundante incolumem ipsum servat Vulcanus, qui fluvium campumque incendit. Dii inter se digladiantur. Achillem inhibet Agenoris sub specie Apollo fugiendoque decipit: interea salvi redeunt in urbem Troiani.
|-
|XXII||Χ||
Troianis reliquis intra urbem conclusis, solus Hector Achillem praestolatus, primum quidem ter urbem circumit fugiens, tandem Minerva sub [[Deiphobus|Deiphobi]] specie ipsum adhortante Achillem invadit ab eoque interficitur. Illum de bigis ligatum Achilles per campum raptat versus portum . His visis, qui in urbe claudebantur, Hectorem defient, Priamus praesertim, Hecuba mater et conjunx [[Andromache]].
|-
|XXIII||Ψ||
Achilles iusta exsequiarum exhibet Patroclo, tyrannico more adolescentibus Troianis duodecim super illo mactatis  canibusque et equis. Deinde certamen funebre instituit, ubi alii aliis; sed [[Diomedes]] equis, [[Ulysses]] cursu, [[Epeus]] caestu vincit, Agamemnon iaculi certamine nondum inito, praemio donatur.
|-
|XXIV||Ω||
Iupiter de Hectore sollicitus ad Achillem, ut corpus herois reddat, [[Thetis|Thetidem]] mittit, [[Iris (mythologia)|Irin]] autem ad Priamum, ut redemptionis pretium ad naves ferat. Deductus ille a [[Mercurius (deus)|Mercurio]], qui Graecorum custodes sopiverat, supplex ad Achillem accedit, a quo benignissime exceptus filium recipit, in urbem reportat, sepelit eiusque minibus epulum celebrat.
|}

== De componendi modo ==
[[Fasciculus:Townley Homer f 1r.png|thumb|upright=1.2|Textus Graecus ''Iliadis'' lib. I vv. 1-27 cum scholiis aliisque adnotationibus. Liber anno 1059 manu scriptus ([[Bibliotheca Britannica]] [[Londinium|Londinii]] cod. [[BL Burney 86|Burney 86]] (''Townley Homer'') f. 1r).]]
Quamquam vir caecus cui nomen est [[Homerus]] multos annos putabatur esse huius operis scriptor vel saltem auctor, aliquantum nuper tamen probatum est a [[Milman Parry]], viro doctissimo in [[Universitas Harvardiana|Universitate Harvardiana]] docente, hoc carmen non modo auctorem unicum non habere sed etiam ne unicum quidem carmen esse. Nam carmina antiqua, id est antequam ars scribendi inventa est, non per dies, menses, annos scripta sunt, sed sunt composita e tempore, non velut opus quoddam ab aliis operibus disiunctum et confectum ab unico auctore, sed ut [[fabula]] quaedam a posterioribus tradita et canta a poeta quodam, qui, versiculis in mente factis et coniunctis, cunctos versus novos de famis veteribus cecinit nullo carmine memoriae umquam mandato. Qui componendi modus a doctis dicitur “recompositio in canendo” (anglice “oral recomposition-in-performance”). Incipio [[Saeculum 20|Saeculi Vigesimi]] hoc componendi modo nonnulli cantatores in [[Serbia]], ubi Parry hunc comperit, etiamtum utebantur.

Quare carmen cuius titulus Ilias a doctis dicitur esse ultimum in serie carminum, id est, tantum una (sed fortasse primum scripta et sane nunc multo clarissima) editio eiusdem fabulae, quam alii cantatores tempore praeterito aliter canebant.

==Versiones ==
===Latinae ===
==== Hexametricae====
Anno [[1452]], [[Carolus Aretinus]] iussu [[Nicolaus V|Nicolai V]] pontificis Iliadem [[hexameter|hexametris]] Latinis vertere coepit; [[carmen]] primum et [[oratio]]nem Achillis e carmine nono verterat, cum mortuus est. [[Angelus Politianus]] iuvenis opus Aretini continuavit et ad annum [[1475]] carmina II–V vertit. [[Nicolaus Valla|Nicolai Vallae]] versio diversarum poematis partium, annis 1471–1473 facta, usque ad annum [[1510]] inedita manebat.

[[Ioachimus Camerarius senior]] anno [[1537]] versionum carminum primi et secundi edidit. [[Helius Eobanus Hessus]] primam versionem plenam confecit, [[Basilea]]e anno [[1540]] editam.

[[Saeculum 18|Saeculo XVIII]] duae versiones plenae a poetis [[Iesuita|Societatis Iesu]] factae sunt; [[Raymundus Cunichius]] [[Respublica Ragusina|Ragusinus]] anno [[1776]] suam edidit et [[Franciscus Alegrius]] [[Vera Crux (urbs)|Veracrucensis]] anno [[1788]]. Primum et initium secundi carminis etiam [[Constantius Pulcharellius]] vertit (anno 1618); videtur et [[Iosephus Paschalius Marinellius]] quaedam fecisse.

Versiones plenae ut comparari possint, lineae e numero maxime notarum exscribamus:
{| class="wikitable"
|Z 146–149||οἵη περ φύλλων γενεὴ τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν. <br>
φύλλα τὰ μέν τ' ἄνεμος χαμάδις χέει, ἄλλα δέ θ' ὕλη <br>
τηλεθόωσα φύει, ἔαρος δ' ἐπιγίγνεται ὥρη· <br>
ὣς ἀνδρῶν γενεὴ ἣ μὲν φύει ἣ δ' ἀπολήγει. 
|-
|Hessus||Persimile est foliis hominum genus omne caducis:<br>
Quae nunc nata vides, pulchrisque virescere sylvis,<br>
Autumno veniente cadunt, simul illa perurens<br>
Incubuit Boreas: quaedam sub verna renasci<br>
Tempora, sic vice perpetua succrescere lapsis,<br>
Semper item nova; sic aliquis obeuntibus, ultro<br>
Succedunt alii iuvenes aetate gravatis.<br>
|-
|Cunichius||… mortalibus esse caducum<br>
Scis genus, ut foliis; autumni haec frigore primo<br>
Ventus fundit humi; pubescit germine silva<br>
Deinde гесеns alio, cum ver caput extulit arvis.<br>
Sic hominum genus, hoc oritur, lapsum interit illud.<br>
|-
|Alegrius||Una quidem est homini foliisque virentibus aetas,<br>
Conditio atque eadem; autumni ceu frigore primo<br>
Illa cadunt, mox vere novo nova germinat arbos,<br>
Progenies sic illa homínum perit, altera surgit.
|}

====Oratione soluta====
Post versionem [[Leontius Pilatus|Leontii Pilati]] minime probatam [[Laurentius Valla]] Iliadem oratione soluta Latine transpositam anno [[1474]] edidit; [[Franciscus Aretinus]] nec ipse Valla hanc versionem confecisse videtur. {{Creanda|en|Andreas Divus|Andreas Divus}} et [[Henricus Stephanus Minor|Henricus Stephanus]] poema cum versione Latina prosaica ediderunt. [[Ioannes Spondanus|Ioannis Spondani]] editio non solum versione, sed etiam notis famosa erat.

===Francogallicae===
Primam versionem plenam oratione soluta a versione Latina a Laurentio Vallae factam [[Ioannes Samxon]] edidit anno [[1530]].<ref>[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k71517r Samxonis versio] in [[BNF]].</ref> Anno [[1545]] {{Creanda|fr|Hugues Salel|Hugo Salel}} versu [[decasyllabus|decasyllabo]] [[Rima (poësis)|rimato]] conversa carmina a primo usque ad decimum edidit; versionem eius {{Creanda|fr|Amadis Jamyn|Amadis Jamyn}} [[versus Alexandrinus|versu Alexandrino]] finivit.

[[Saeculum 17|Saeculo XVII]] versiones oratione soluta tres editae sunt: {{Creanda|fr|François du Souhait|Franciscus du Souhait|Francisci du Souhait}} anno [[1614]], [[Achilles de La Valterie|Achillis de La Valterie]], [[fabula romanica|fabulae Romanicae]] assilmilata (1681) et [[Anna Daceria|Annae Daceriae]] versio a multis laudata (1699). [[Antonius Houdar de la Motte|Antonii Houdar de la Motte]], cuius controversia cum Daceria de principiis vertendi famosa erat, imitatio libera versu Alexandrino carminibus XII anno [[1714]] edita est.

Anno [[1764]]  {{Creanda|fr|Paul Jérémie Bitaubé|Paulus Ieremias Bitaubé}} annoque [[1776]] [[Carolus Franciscus Lebrun]] versiones oratione soluta factas ediderunt et annis 1766-1770 {{Creanda|fr|Guillaume Dubois de Rochefort| Gulielmus Dubois de Rochefort}} versu Alexandrino. Postea etiam multae versiones factae sunt, quarum {{Creanda|fr|Pierre Giguet|Petrus Giguet|Petri Giguet}} (1843), quae multis usui erat, et [[Carolus Leconte de Lisle|Caroli Leconte de Lisle]] poetae Parnassici et {{Creanda|fr|Paul Mazon|Pauli Mazon}} a [[Le Corbusier]] illustratam notemus. {{Creanda|fr|Robert Flacelière|Robertus Flacelière}} ''Iliadi'' vertendae versu Alexandtino sine rimis usus est (1955) et {{Creanda|d|Q21705546|Fridericus Mugler}} versu quattuordecim syllabarum (1989). {{Creanda|fr|Philippe Brunet (helléniste)|Philippus Brunet}} versionem suam (2010) [[hexameter|hexametricam]] appellat et sic legit<ref>[https://www.radiofrance.fr/franceculture/podcasts/celui-que-l-on-appelle-homere/l-iliade-par-philippe-brunet-2895245 ''RadioFrance''].</ref>, sed sine divisione versuum typis mandata est<ref>[https://web.archive.org/web/20231225121549/http://jimpee.free.fr/index.php/22982/quel-homere/ Comparatio versionum ''Iliadis'' novarum].</ref>. [[Versus liber|Versu libero]] {{Creanda|d|Q21716851|Ioannes Ludovicus Backès}} (2013) et {{Creanda|fr|Pierre Judet de La Combe|Petrus Judet de La Combe}} versiones fecerunt.

===Italicae===
{{Creanda|d|Q107875571|Franciscus Gussano}} primus anno [[1544]] carmen primum ''[[versus exsolutus|versu exsoluto]]'' ([[Italice]] ''verso sciolto''), i.e. [[hendecasyllabus|hendecasyllabo]] sine [[Rima (poësis)|rimis]], vertit<ref>[[:s:it:Il_primo_libro_de_la_Iliade_d%27Homero|''Vicifons'']].</ref>; carmina a primo ad quintum {{Creanda|it|Paolo La Badessa|Paulus La Badessa}} eodem modo edidit anno 1564. Prima versio plena [[octava (strophe)|octavis]] a {{Creanda|d|Q30302694|Ioannes Baptista Tebaldi|Ioanne Baptista Tebaldi}} facta est (1620) et oratione soluta a {{Creanda|d|Q63347394|Fredericus Malipiero|Frederico Malipiero}} (1642). [[Bernardus Filippini]] cantum primum hexametris vertit (1659)<ref>[https://archive.org/details/bub_gb__hNbyGjv4fwC/page/n61/mode/1up ''Archive.org''].</ref>

Saeculo XVIII {{Creanda|it|Anton Maria Salvini|Antonius Maria Salvini}} versionem plenam versu exsoluto fecit (1723)<ref>[[:s:it:Iliade_(Salvini)|''Vicifons'']].</ref> et {{Creanda|it|Giuseppe Maria Bozzoli|Iosephus Maria Bozzoli}} [[Iesuita]] plenam octavis (1769). {{Creanda|it|Scipione Maffei|Scipio Maffei}} in versione sua carminis primi versu exsoluto  facta lingua Italica magna cum audacia usus est. [[Melchior Cesarottus]] ''Iliadem'' interpretatus est (1786) tum versu exsoluto tum oratione soluta, sed in versione versificata, cui titulum ''De morte Hectoris'' dedit, ordinem operis mutavit. Octavis et [[Iacobus Casanova]] carmina 18 vertit, {{Creanda|it|Francesco Boaretti|Franciscus Boaretti}} autem anno 1788 octavis versionem in [[Lingua Veneta|linguam Venetam]] fecit.

Anno 1807 [[Hugo Foscolo]] et [[Vincentius Monti]] versiones suas versu exsoluto edere coeperunt; Foscolo suam non finivit, Montiana autem, quam aliquot emendabat (postremo in editione anni 1825) Italicarum omnium laudatissima est. 

Versionem hexametricam {{Creanda|it|Ettore Romagnoli (grecista)|Hector Romagnoli}} edidit anno 1923<ref>[[:s:it:Iliade (Romagnoli)|''Vicifons'']].</ref>. Inter recentissimas versio hexametrica a Daniele Ventri<ref>[https://www.mesogea.it/prodotto/iliade-omero-daniele-ventre/ Editio].</ref>) et [[versus liber|versu libero]] facta (a {{Creanda|it|Dora Tomasone Marinari}}), ambae anno 2010 editae, nominari possunt.

===Theodiscae===
{{Creanda|de|Johann Baptista Rexius|Ioannes Baptista Rexius}} primam versionem Theodiscam oratione soluta e versione Laurentii Vallae Latina fecit anno [[1584]]; inedita usque ad annum 2009 manebat. Primam editam fecit {{Creanda|de|Johann Spreng|Ioannes Spreng}} "cantus magister" (''Meistersinger'') [[Augusta Vindelicorum|Augustae Vindelicorum]] anno [[1610]]; versu Theodisco populari ''{{Creanda|de|Knittelvers|Knittelvers}}'' dicto usus est. Versu Alexandrino versionem carminum sex fecit {{Creanda|d|Q55848556|Michael Theodorichus Blohm}} (1751) et carminum duorum [[Ioannes Adolphus Petrus Gries]]<ref>[https://books.google.ru/books?id=1io-AAAAcAAJ ''GoogleBooks''].</ref> (1752). [[Godefridus Augustus Bürger]] partes aliquae iambo quinque pedum (decasyllabo) sine rimis reddidit (1771). Versionem oratione soluta plenam {{Creanda|de|Karl August Kütner|Carolus Augustus Kütner}} eodem anno edidit.

Homerum hexametro syllabotonico vertere iam [[Ioannes Christophorus Gottsched]] monuit (1737); {{Creanda|de|Friedrich Leopold zu Stolberg-Stolberg|Fridericus Leopoldus de Stolberg|Leopoldus Stolberg}} (plena editio anno 1778) et [[Ioannes Iacobus Bodmer]] (eodem anno) sic fecerunt, sed versio [[Ioannes Henricus Voß|Ioannis Henrici Vossii]] (1781), numero linearum textui Homerico aequa, ab omnibus laudata est et versio Theodisca  notissima adhuc manet.

Recentiorum [[Volfgangus Schadewaldt|Volfgangi Schadewaldt]] versionem doctam notemus.

===Anglicae===
{{Creanda|en|Arthur Hall (English politician)|Arthurus Hall}} primus Anglice carmina decem de versione Francogallica Hugonis Salel iambis septem pedum (cum dihaeresi post quartum) rimis binis anno 1581 edidit; tali versu versionem plenam fecit [[Georgius Chapmanus]], quam ab anno 1598 ad 1611 edebat. Anno 1660 versio [[Iohannes Ogilbius|Ioannis Ogilbii]] chartographi rimata edita est et anno 1673 [[Thomas Hobbius|Thomae Hobbii]] philosophi clarissimi (iambis quinque pedum cum rimis cruce positis, ''abab''). [[Ioannes Drydenius]] solum carmen primum distichis heroicis ([[iambus|iambis]] quinque [[pes (metricus)|pedum]] [[rima (poësis)|rimis]] binis) anno 1700. Ab anno 1715 ad 1720 versio [[Alexander Pope|Alexandri Pope]] distichis heroicis facta edebatur, quae Anglicarum maximas laudes nacta esse videtur.

{{Creanda|en|William Cowper|Gulielmus Cowper}} versu [[Ioannes Miltonus|Miltonio]] (i.e. iambis quinque pedum sine rimis) factam versionem anno 1791 edidit. quae exacta putatur. [[Iacobus Macpherson]], qui Ossiani carmina finxit, versionem ''Iliadis'' plenam oratione soluta factam anno 1773 edidit. [[Matthaeus Arnold]] in commentatione ''[[On Translating Homer|On Translating Homer']]' (''de Homero vertendo'', 1861) interpretes hortatur, ut hexametro utantur; multae versiones hexametricae factae sunt, quarum versionem Henrici Dart (1862) et recentiorem [[Rodney Merrill]] (2007) notemus; sed hexameter Anglicus nimis gravis et lectu difficilis habetur.

Permultae et versiones posteriores factae sunt, quarum factam a {{Creanda|en|Samuel Butler (novelist)|Samuel Butler|Samuele Butler}} (1898) et a {{Creanda|en|Richmond Lattimore}} (1951) notemus. Lattimoriana ''libera cum sex accentibus'' (''free six-beat'') est, sed aequo numero linearum, quae multoties edita est et exemplar rhythmi interpretibus posterioribus nonnullis facta est.

===Nederlandicae===
[[Carolus Vermanderus]] carminum duodecim primam versionem [[versus Alexandrinus|versu Alexandrino]] de versione Francogallica [[Hugo Salel|Hugonis Salel]] fecit, anno [[1611]] editam, primam plenam, sed oratione soluta  {{creanda|nl|Jan Hendrik Glazemaker|Ioannes Henricus Glazemaker}} anno 1658<ref>[https://lib.ugent.be/europeana/900000050989?pg=PP7 Editio].</ref>. Prima versu Alexandrino a {{Creanda|nl|Coenraad Droste|Conradus Droste|Conrado Droste}} anno [[1719]] edita est, altera ab [[Ioannes van 's Gravenweert|Ioanne van 's Gravenweert]] (1818–1819). Anno 1855 {{Creanda|d|Q21545034|Gerardus Dorn Seiffen}} primam hexametricam edidit<ref>[https://www.dbnl.org/tekst/_taa008199501_01/_taa008199501_01_0051.php De metro].</ref>. Inter recentiores multas hexametricas vel prosaicas versionem iambis quinque pedum a {{Creanda|nl|Patrick Lateur|Patricius Lateur|Patricio Lateur}} anno 2010 editam notemus.

===Pyrenaeicae===
[[Castellanice|Castellanam]] primam plenam versionem {{Creanda|es|Cristóbal de Mesa|Christophorus de Mesa}} conscripsisse videtur, sed inedita est et iam manuscriptum perditum est; [[Ioannes de Lebrija Cano|Ioannis de Lebrija Cano]] versio [[hendecasyllabus|hendecasyllabica]] circa annum 1628 facta inedita manet. Prima edita (anno 1788) versio plena eodem metro facta ab {{Creanda|es|Ignacio García Malo|Ignatius García Malo|Ignatio García Malo}} composita est<ref>[[:s:es:La_Ilíada_de_Homero_(García_Malo)|''Vicifons'']].</ref>, sed tantum opus [[Iosephus Gómez Hermosilla|Iosephi Gómez Hermosillae]] (1831) in litteris Hispanicis optima habetur. 

Versionem doctam exactamque oratione soluta compositam [[Ludovicus Segalá y Estalella]] anno 1908 edidit. {{Creanda|es|Alfonso Reyes Ochoa|Alphonsus Reyes Ochoa|Alphonsi Reyes Ochoa}} opus incompletum est et variatoni lberae similis. Tempore posteriore et versiones hexametricae ([[Ferdinandus Gutiérrez|Ferdinandi Gutiérrez]], 1953; {{Creanda|es|Agustín García Calvo|Augustínus García Calvo|Augustíni García Calvo}}, 1995, 2003) et [[octosyllabus|octosyllabo]] assonante, ut poesis epica Castellana mediaevalis ([[Iosephus María Aguado|Iosephi María Aguado]], 1935), et aliae apparuerunt.

Poesi [[Lusitane|Lusitanae]] epicae decasyllabus proprius est; primam plenam versionem [[Udalricus Mendes]] decasyllabo sine rimis fecit; anno 1874 edita est; brevius textu Homerico est; nunc auctoritatem quandam habet. Hexametris usus est {{Creanda|pt|Carlos Alberto Nunes|Carolus Albertus Nunes}} (1945), [[dodecasyllabus|dodecasyllabo]] {{Creanda|pt|Haroldo de Campos|Haroldus de Campos}} (2002) et [[versus liber|versu libero]] {{Creanda|pt|Frederico Lourenço|Fredericus Lourenço}} (2005).

Versiones [[Catalane|Catalanae]] vel oratione soluta, vel hexametro factae sunt. Prima prosaica completa a {{Creanda|ca|Conrad Roure i Bofill|Conradus Roure|Conrado Roure}} de versione Francogallica {{Creanda|fr|Pierre Giguet|Petrus Giguet|Petri Giguet}} facta est anno 1875<ref>[[:s:ca:Iliada|''Vicifons'']].</ref>; primam hexametricam {{Creanda|ca|Manuel Balasch i Recort}} anno 1971 edidit; postea etiam quattuor hexametricae editae sunt et aliquot oratione soluta factae.

===Slavicae occidentales===
[[Polonice]] [[Ioannes Cochanovius]] anno [[1585]] carmen tertium [[tridecasyllabus|tridecasyllabo]] cum rimis binis vertit; longum post intervallum {{Creanda|pl|Franciszek Ksawery Dmochowski|Franciscus Xaverius Dmochowski}} [[Ordo Clericorum Regularium Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum|Piarista]] versionem plenam hoc versu fecit, quae ab anno 1791 ad 1801 edebatur; huius versio adhuc laudatissima et vulgatissima in Polonia est, quamquam multae aliae exsistunt, tridecasyllabus autem post Dmochowski poeseos epicae Polonicae versus solitus est.

Versiones tridecasyllabicae [[Hyacinthus Przybylski|Hyacinthi Przybylski]] (1814) et {{Creanda|pl|Stanisław Staszic|Stanislaus Staszic|Stanislai Staszic}} {1815) laudes minimas acceperunt, sicut et tres versiones hexametricae (Paułi Popiel, 1880; Augustini Szmurło, 1887; Stanislai Mleczki, 1894). {{Creanda|pl|Lucjan Rydel (poeta)|Lucianus Rydel}} (1896) et {{Creanda|pl|Michał Gwalbert Pawlikowski|Michael Pawlikowski}} a tridecasyllabum reverterunt, sed characterem popularem si non rusticum ei addere temptaverunt. Et saeculo XX aliquot versiones editae sunt.

In [[Cechia]] autem traditio Germanica hexametrica sine luctatu vicit. Carmen primum {{Creanda|cs|Jan Nejedlý|Ioannes Nejedlý}} [[Bohemice]] vertit anno 1802, plena, versionem hexametricam plenam [[Ioannes Vlčkovský]] edidit anno 1842<ref>[https://books.google.ru/books?id=QqlfAAAAcAAJ Editio in ''GoogleBooks''].</ref>; tales fecerunt et {{Creanda|cs|Hynek Jaroslav Mejsnar|Henricus Iaroslaus Mejsnar}} (1877–1881) et [[Antoninus Škoda]] (1881–1886). E recentoribus versionem {{Creanda|cs|Vladimír Šrámek (překladatel)|Vladimírus Šrámek|Vladimíri Šrámek}} [[versus liber|versu libero]] factam (2010–2021) notemus.

[[Miloslaus Okál]] primam versionem [[Slovacice|Slovacam]] hexametro compositam anno 1961.

===Slavicae orientales===
[[Russice]] [[Michael Lomonosov]] in ''Rhetorica'' sua (1748) [[Ulixes|Ulixis]] orationem ex ''Iliade'' (IX, 225-61) versu Alexandrino vertit. Prima versio plena a [[Cyriacus Kondratovič|Cyriaco Kondratovič]] ex editione [[Ioannes Spondanus|Spondani]] oratione soluta anno 1759 confecta est et adhuc inedita manet. [[Petrus Iekimov]] versionem prosaicam anno 1777 edidit. [[Hermylus Kostrov]] versionem versu Alexandrino incepit, carmina sex anno 1778 edidit; tria etiam post mortem eius edita sunt. Haec versio ab {{Creanda|ru|Любжин, Алексей Игоревич|Alexius Philtrius|Alexio Liubzhin}}  anno 2019 confecta est. 

[[Nicolaus Gnedič]] versionem versu Alexandrino incepit, sed reliquit post disputationem anni 1815, in qua [[Basilius Kapnist]] versum [[bylina]]rum, [[Sergius Uvarov]] autem hexametrum proposuerat. Versionem hexametricam maxime laudatam Gnedič anno 1826 confecit, [[lingua Homerica|linguam Homericam]] et genus dicendi vocabulis novis vel vetustioribus vel regionalibus imitans et iam epitheta composita moris Homerici inveniens. 

[[Ioannes Martynov|Ioannis Martynov]] versio oratione soluta facta anno 1825 edita est. [[Boris Ordynskij]] anno 1854 versionum carminum duodecim fecit, oratione soluta cum multis [[fabella puerilis|fabularum popularium]] Russicarum locutionibus utens. Versiones hexametricae [[Nicolaus Minskij|Nicolai Minskij]] (1896) et [[Vincentius Veresaev|Vincentii Veresaev]] (1949) genus dicendi Gnedičianum non servant. E recentioribus versio (vel variatio libera) {{Creanda|tt|Пётр Прихожан|Petrus Prichožan|Petrι Prichožan}} iambo quinque pedum rimato (2008) nominari potest<ref>[https://stihi.ru/avtor/prikhozhan&book=4#4 Textus].</ref>.

[[Ucrainice|Ucrainica]] versio prima a {{Creanda|uk|Руданський Степан Васильович|Stephanus Rudans'kyj|Stephano Rudans'kyj}} dodecasyllabo cum caesura sine rimis facta est annis 1862–1863, sed edita solum anno 1903<ref>[https://www.myslenedrevo.com.ua/uk/Lit/R/Rudansky/Pereklady/Iliada.html Versio Rudans'kyj].</ref>. {{Creanda|uk|Навроцький Олександр Олександрович|Alexander Navroc'kyj|Alexandri Navroc'kyj}} versio inedita manet, {{Creanda|uk|Ніщинський Петро Іванович|Petrus Niščyns'kyj}} autem sex carmina sola edidit anno 1903. Versionem hexametricam plenam [[Boris Thenes]] anno 1978 edidit.

[[Albaruthenice]] {{Creanda|be|Браніслаў Адамавіч Тарашкевіч|Bronislaus Taraškievič}} carmem primum et pars vicesimi secundi hexametro vertit<ref>[[:s:be:Іліяда_(Гамэр/Тарашкевіч)|''Vicifons'']].</ref>.

===Scandinavicae===
In terris [[Scandinavia]]e mos Germanicus hexametri syllabotonici usurpandi praevalebat. 

[[Suecice]] versionem hexametricam primam [[Marcus Wallenberg]] edidit (1814–1815), secundam {{Creanda|sv|Johan Fredrik Johansson|Ioannes Fredericus Johansson}} (1844-1848), tertiam [[Erland Lagerlöf]] (1912), quae nunc in Suecia maxime laudatur. Versiones recentiores a {{Creanda|sv|Tord Bæckström}} (1972) et ab {{Creanda|sv|Ingvar Björkeson|Inguarus Björkeson|Inguaro Björkeson}} (1999) factae sunt.

[[Danice]] [[Christianus Wilster]] primam plenam versiones fecit (1836), quae notissima (si non unica) manebat ad annum 1999, cum versio {{Creanda|da|Otto Steen Due|Otto Due|Ottonis Due}} edita esset. Ambae hexametricae sunt. 

[[Islandice]] {{Creanda|is|Benedikt Sveinbjarnarson Gröndal|Benedictus Gröndal}} ''Iliadem'' vertit versu Nordico antiquo alliterationibus constructo, quod opus inter versiones Homericas unicum manet. Anno 1856 carmina duodecim edita sunt<ref>[https://books.google.ru/books?id=DxYYAAAAYAAJ ''GoogleBooks''].</ref>. Alteram versionem [[Sveinbiörn Egilssonius|Sveinbiörnus Egilli filius]] oratione soluta fecit. 

Versionem [[Norvegice|Norvegicam]] (in ''[[Bokmål|linguam librorum]]'', ''Bokmål'') [[Petrus Østbye]] hexametris fecit et anno 1920 edidit.

===In terris Balticis===
Hexameter more Germanico et Russico et [[ora|oris]] [[mare Balticum|Balticis]] valuit. [[Otto Manninen]] versionem [[Finnice|Finnicam]] hoc metro anno [[1919]] edidit, [[Ioannes Lõo]] versionem [[Estonice|Estonicam]] decem annos paraverat et confecerat, sed editam non vidit. Versionem [[Lituanice|Lituanicam]] primam {{Creanda|lt|Jeronimas Ralys|Hieronymus Ralys}} fecit, sed et ille mortuus est, antequam edidit; a {{Creanda|lt|Sofija Kymantaitė-Čiurlionienė|Sophia Kymantaitė-Čiurlionienė}}, {{Creanda|lt|Jurgis Talmantas|Georgius Talmantas|Georgio Talmantas}} et {{Creanda|lt|Pranciškus Žadeikis|Franciscus Žadeikis|Franciscο Žadeikis}} confecta et anno [[1930]] edita est. Alteram versionem Lithuanicam [[Antonius Dambrauskas]] anno [[1981]] edidit.

===Ceterae===
[[Hungarice|Hungarica]] versio laudata a [[Stephanus Szabó|Stephano Szabó]] anno 1853 facta est; novam [[Gabriel Devecseri]] anno 1952 fecit. Ambae hexametricae sunt.

[[Dacoromanice|Dacoromanica]] versio probata a [[Georgius Murnu|Georgio Murnu]] composita est (1955); nova a {{Creanda|ro|Dan Slușanschi|Daniel Slușanschi|Daniele Slușanschi}} anno [[2012]] edita. Ambae eodem modo hexametricae sunt (sed ''Odysseam'' Murnu iambis vertit).

{{Creanda|hr|Tomislav Maretić|Tomislaus Maretić}} versionem [[Croatice|Croatam]] anno 1881 edidit et alteram [[Ladislaus Bulcsú]] anno [[1997]].

[[Neograece|Graeci nostrae aetatis]] linguam antiquam male intelligunt et versionibus opus est, quarum vix non notissima a [[Nicolaus Cazantzaces|Nicolao Cazantzace]] et {{Creanda|el|Ιωάννης Κακριδής|Ioannes Cacrides|Ioanne Cacride}} versu decem et septem syllabis cum caesura post decimum anno 1955 facta est.

[[Hebraice]] {{Creanda|he|שאול טשרניחובסקי|Saul Černichovskij}} ''Iliadem'' [[decennium 193|annis vicesimis]] saeculi XX hexametris vertit. Ab {{Creanda|he|אברהם ארואטי|Abraham Arouetty|Abrahamo Arouetty}} versio oratione soluta cum notis anno [[2012]] edita est, et ab {{Creanda|he|אהרן שבתאי|Aaron Shabtai|Aarone Shabtai}} hexametrica altera (2016).

Versionem [[Armenice|Armenicam]] hexametricam [[Amazasp Ambartsumian]] anno [[1955]] edidit.

E versionum [[Iaponice|Iaponicarum]] a {{Creanda|ja|土井晩翠|Doi Bansui}} facta (1940) versu Iaponico quinque et septem syllabarum composita est. Interpretatio a {{Creanda|ja|呉茂一|Shigeichi Kure}} facta etiam versificata variationes inopinatas continet. {{Creanda|ja|松平千秋|Chiaki Matsudaira}} (1992) versionem doctam oratione soluta fecit.

Si [[lingua artificiosa|linguas artificiosas]] meminerimus, [[Esperantice]] {{Creanda|eo|Abram Kofman|Abraham Kofman}} anno 1896 hexametro quinque carmina et partem sexti carminis vertit<ref>[[:s:eo:Iliado|''Vicifons'']].</ref>.

== Notae ==
<references />

== Bibliographia ==
[[Fasciculus:Homer Ilias Griphanius c1572.jpg|thumb|Editio Iliadis, [[Argentoratum|Argentorati]] fortasse anno [[1572]] divulgata.]]
; Eruditio
* Bocchetti, Carla. [[2012]]. ''El espejo de las musas: el arte de la descriptión en la Ilíada y Odisea.'' Vasingtoniae: Center for Hellenic Studies. ISBN 9789561905061
* Buchan, Mark. [[2012]]. ''Perfidy and Passion:  Reintroducing the Iliad.'' Madison: University of Wisconsin Press.  ISBN 9780299286347
* Budimir, Milan. [[1940]]. ''On the Iliad and Its Poet.''
* Dee, James H. [[2010]]. ''Iuncturae Homericae:  A Study of Noun-Epithet Combinations in the Iliad and the Odyssey.'' Hildesheim: Olms-Weidmann. ISBN 9783487143408.
* Dentice di Accadia, Stefano. [[2012]]. ''Omero e i suoi oratori: tecniche di persuasione nell’Iliade.'' Berolini et Bostoniae: De Gruyter. ISBN 9783110287646 .
* Fox, Robin Lane. [[2008]]. ''Travelling Heroes: Greeks and their myths in the epic age of Homer.'' Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9980-8.
* Griffin, Jasper. [[1980]]. ''Homer on Life and Death.'' Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 0198140169.
* Lecoq, Anne-Marie.  [[2010]]. ''Le Bouclier d'Achille:  un tableau qui bouge.'' Lutetiae: Gallimard. ISBN 9782070765881.
* Lucci, Carlamaria. [[2011]]. ''Le diverse percezioni del tempo nell’epica greca arcaica: studi sull’Iliade e l’Odissea.'' Pisae:  ETS. ISBN 9788846729552.
* Mueller, Martin. [[1984]]. ''The Iliad.'' Londinii: Allen & Unwin. ISBN 0-04-800027-2. [http://www.stoa.org/hopper/text.jsp?doc=Stoa:text:2003.01.0002. Editio altera interretialis]{{Nexus deficitur|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.
* Nagy, Gregory. [[1999]]. ''The Best of the Achaeans.'' Editio secunda. Baltimorae: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-2388-9. [https://web.archive.org/web/20150217125451/http://www.press.jhu.edu/books/nagy/BofATL/toc.html Textus interretialis].
* Nikoletseas, Michael M. [[2012]]. ''The Iliad: Twenty Centuries of Translation:  A Critical View.'' Charlestown: ab auctore editus. ISBN 9781469952109.
* Parry, Milman. [[1971]]. ''The Making of Homeric Verse: The Collected Papers of Milman Parry,'' ed. Adam Parry. Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 0198141815.
* Powell, Barry B. [[2004]]. ''Homer.'' Malden Massachusettae: Blackwell. 978-1-4051-5325-6.
* Ready, Jonathan L. [[2011]]. ''Character, Narrator, and Simile in the Iliad.'' Novi Eboraci: Cambridge University Press. ISBN 9780521190640.
* Rodríguez Delgado, Juan Carlos. [[2010]]. ''El desarme de la cultura: una lectura de la Ilíada.'' Matriti: Katz. ISBN 9788492946198.
* Scully, Stephen P.  [[1990]]. ''Homer and the Sacred City.'' Ithacae: Cornell University Press. ISBN 080142464X
* Seaford, Richard. [[1994]]. ''Reciprocity and Ritual.'' Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 0-19-815036-9.
* Slatkin, Laura M. [[2011]]. ''The Power of Thetis and Selected Essays.'' Vasingtoniae: Center for Hellenic Studies.  ISBN 9780674021433.
* Taplin, Oliver. [[1992]]. ''Homeric Soundings:  The Shaping of the Iliad.'' Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 0198140274.
* Tsagalis, Christos. [[2008]]. ''The Oral Palimpsest:  Exploring Intertextuality in the Homeric Epics.'' Vasingtoniae: Center for Hellenic Studies.  ISBN 9780674026872.
* West, Martin L. [[1997]]. ''The East Face of Helicon.'' Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 0-19-815221-3.
* West, Martin L. [[2011]]. ''The Making of the Iliad: Disquisition and Analytical Commentary.'' Oxoniae: Oxford University Press. ISBN 9780199590070.

; Latine legere si cupis 
*Matthaeus Valeton, ''[https://archive.org/details/deiliadisfontibu00valeuoft/page/n5/mode/2up De Iliadis fontibus et compositione.]'', Lugduni Batavoeum, Brill, 1915
{{NexInt}}
* [[Hisarlik]]
* ''[[Ilias Latina]]''
* [[Albertus Lord]]
* [[Οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη]]
* [[Πότνια θηρῶν]]
* [[Henricus Schliemann]]
* [[6604 Ilias]]

== Nexus externi ==
{{Vicifons|el:Ιλιάς|Ἰλιάς}}
{{CommuniaCat|Iliad|Iliadem}}
* [http://www.homermultitext.org/ Homer Multitext Project]
* [http://catalog.hathitrust.org/Record/009313207 Textus editionis 1588] apud ''Hathi Trust'' {{Ling|Graece|Latine}}
* [http://homere.iliadeodyssee.free.fr/traducteur/accueilinterprete/traducteurinterprete.htm Situs de versionibus Francogallicis]

[[Categoria:Ilias|!]]
[[Categoria:Ilium]]
[[Categoria:Libri de bello Troiano]]
[[Categoria:Litterae Graecae antiquae]]
[[Categoria:Litterae Latine versae]]
[[Categoria:Scripta saeculo 7 a.C.n.]]

{{1000 paginae}}
{{Myrias|Ars}}