Мазмунга өтүү

Тамеки (өсүмдүк)

Википедия дан
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
Тамекинин өсүшү (Nicotiana tabacum).

Тамеки (лат. Nicotiana) ― өсүмдүктөрдүн ит жүзүмдөр тукумунун уруусу. Бир жана көп жылдык чөп, чанда бадал. Тамекинин 66 түрү Американын мелүүн жана тропик зонасында, Австралия менен Полинезияда кезигет. Көбүндө (айрыкча жалбырагында) уу алколоид – никотин бар. Кадимки тамеки жана махорка чегүүчү тамеки алыш үчүн айдалат. Тамекинин сабагы түз, бийиктиги 1,0–1,5 м, ири жалбырагы сапсыз жана кыска саптуу, сүйрү, кезектешип жайгашат. Мөмөсү – көп уруктуу кутуча. Уругу кара-күрөн түстө, майда, сүйрү. Тамеки жылуу (температура 27–28°С) жана жумшак топурактуу жерде жакшы өсөт. Тамекинин мекени – Түштүк Америка. Россияга 16-кылымда таралган. Тамеки – баалуу техникалык өсүмдүк. Жалбырагынан сигарет, папирос даярдалып, никотин, лимон кислотасы, никотинститусульфат инсектициди алынат. Кургак жалбырагынын курамында 1,9–3,76% никотин бар. Тамекиде 7,5% белок, 10% углевод болот. Тамеки Индия, АКШ, Индонезия, Түркия, Грекия, Болгария ж. б. өлкөлөрдө өстүрүлөт. Кыргызстандын Ош, Талас областтарында Самсун 4–28, Дюбек 44–7, Талгар 25 ж. б. сорттору эгилет. Орто эсеп менен 1 га жерден 15 цден түшүм алынат. Тамеки эгилчү аянт күзүндө 25–27 см тереңдикте коңтормо кылып айдалат. Тамекинин көчөтү парникте өстүрүлөт. Тамеки зыянкечтери: Тамеки трипси тамеки. бити, тамеки үкү көпөлөгү. Илдети: жалган чаңгыл кебер, тамыр кара чириги.

Колдонулган адабияттар