cejn: Cudahiya di navbera guhartoyan de
B →Bi alfabeyên din: Sererastkirin: {{ku-ar}} / {{ku-kr}} |
B →Etîmolojî: Sererastkirin: {{ku-Arab}} |
||
Rêz 49: | Rêz 49: | ||
==== Etîmolojî ==== |
==== Etîmolojî ==== |
||
Ji {{ji|ine-pro|ku|-}} *[[iag-]] ([[rêz girtin|rêz lê girtin]], [[peristin]] - ji ber ku li destpêkê cejn bi taybetî yên dînî û bo xwedayan bûn), {{ji|ira-pro||-}} *''yejne-'', [[hevreh]]a sanskrîtî ''yeşne-'', avestayî ''yesne-'', farisiya kevn ''*yeşne-'', pehlewî ''ceşn'', farisî {{g|fa|جشن}} (ceşn), soranî {{ |
Ji {{ji|ine-pro|ku|-}} *[[iag-]] ([[rêz girtin|rêz lê girtin]], [[peristin]] - ji ber ku li destpêkê cejn bi taybetî yên dînî û bo xwedayan bûn), {{ji|ira-pro||-}} *''yejne-'', [[hevreh]]a sanskrîtî ''yeşne-'', avestayî ''yesne-'', farisiya kevn ''*yeşne-'', pehlewî ''ceşn'', farisî {{g|fa|جشن}} (ceşn), soranî {{g|ckb|جهژن|tr=cejn}}... |
||
<small>Çavkanî: {{Chyet}}</small> |
<small>Çavkanî: {{Chyet}}</small> |
Guhartoya 17:29, 14 tîrmeh 2023
Bilêvkirin
Navdêr
Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | cejn | cejn |
Îzafe | cejna | cejnên |
Çemandî | cejnê | cejnan |
Nîşandera çemandî | wê cejnê | wan cejnan |
Bangkirin | cejnê | cejnino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | cejnek | cejnin |
Îzafe | cejneke | cejnine |
Çemandî | cejnekê | cejninan |
cejn mê
- Şahî, eyd, pîrozbahî, roşan, roja taybet, roja tê pîrozkirin.
- Cejna newrozê.
- Cejna remezanê.
- Cejna qurbanan.
- Cejna jidayikbûnê.
- Cejna serxwebûnê.
Bi alfabeyên din
Herwiha
Jê
- (Lêker) li cejnê bûn
- (Lêker) beşdarî cejnê bûn
- tevlî cejnê bûn
- (Navdêr) cejnkirin
- cejnane
- cejnanê
- cejnî
Rastnivîsîn
Hin kes texmîn dikin ku divê ew wek "gejn" (yan gejin, geşin, geşn) were nivîsîn. Bi baweriya wan "g" di bin tesîra erebî de bûye "c". Lê ew bi îraniya kevn *"yesne-" bû û "y" ya iraniya kevn dibe "c" lê nabe g (v dibe g le y na). Bo nimûneyeke guherîna "y > c", binere "cuda". Bi soranî, farisî û pehlewî jî cejn/ceşn e, ne gejn/geşn.
Di erebiya standard de "g" nîne (ji bilî awayê gotina misriyan) lê di kurdî û farisî û zimanên din yên îranî de hem "g" û hem jî "c" bi xwe heye. Ne her peyva ku em bi..."c" dibêjin ji ber tesîra erebî ye. "Car, ceh, cêwî, cêmik..." hemû bi "c" ne (ne bi "g") lê ti tesîra erebî li ser wan nîne.
Rast e ku "gêzer, gamêş, gûz" ji zimanên îranî ketine erebî û di erebî de bûne "cezer, camûs, cewz" ji ber ku "g" di erebî de nîne. Herwiha me li jor jî diyar kir ku "cewz" ya erebîkirî li farisî vegeriye û cihê "gûz" ya orijînal girtiye. Lê ev "cûz" awarte/istisna ye, bi gelemperî peyvên îranî "g"ya xwe parastiye. Herwiha ti peyvên ku di erebî de neyên bikaranîn, di zimanên îranî bi xwe de "g"ya wan neguheriye û nebûye "c".
Etîmolojî
Ji proto-hindûewropî *iag- (rêz lê girtin, peristin - ji ber ku li destpêkê cejn bi taybetî yên dînî û bo xwedayan bûn), proto-îranî *yejne-, hevreha sanskrîtî yeşne-, avestayî yesne-, farisiya kevn *yeşne-, pehlewî ceşn, farisî جشن (ceşn), soranî جهژن (cejn)...
Çavkanî: Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Werger
- Almanî: Festtag → de n, Feier → de m
- Erebî: عيد → ar ('eyd), ?العید → ar, ?زینة → ar
- Farisî: جشن → fa, عید → fa, سور → fa
- Fînî: juhla → fi
- Fransî: fête → fr m
- Îngilîzî: holiday → en, feast → en, celebration → en, heort- → en, pattern → en, ?bairam → en, ?festivity → en, ?gala → en, ?party → en, ?fiesta → en
- Swêdî: högtid → sv, helg → sv
- Tirkî: bayram → tr