کەلهووری (کرماشانی)

کوردیا ژێرین
کرماشانی، گوورانی، کەلهووری، فەیلی، لەکی، شێخبزنی
وەلاتێن لێ تێئا خافتن	ئیران ئیراق
حەرێم	کرماشان ئیلام خانەقین لورستان حامەدان بیجار قوروە
ئاخڤەرێن زمانێ زکماکی	3.000.000
مالباتا زمانی	زمانێن هندئوو ئە ورۆپی زمانێن هندئوو ئی رانی زمانێنئی رانی زمانێنئی رانی یێن رۆژاڤا زمانێنئی رانی یێن باکور-رۆژاڤا کوردی کوردیا باشوور کوردیا ژێرین
شکلێ کەڤن
کۆدێن زمانی
Iسئۆ 639-3	سده

کوردیا ژێرین/باشووری (کرماشانی) ب کورمانجیئوو سۆرانی ڤە یەک ژ سەرزاراڤایێن زمانێ کوردی یە. کوردیا باشووری هەرێمێن کرمانشان، لورستان، گوورانئوو ئیلامێئوو ل هندەک هەرێمێن باشوورێ کوردستانێ وەک خانەقین، مەندەلی، جەسان تێئا خاڤتن. بناڤکرنا ڤێ زاراڤایێ وەک 'کوردیا باشوور' نەبەسی یە. براستی کوردیا باشوور دبن هەمی زاراڤائوو دەڤۆکێن کوردی یێن ژ تیپێن دەڤۆکێن کرماشانیئوو لەکی.ئە ڤ سەرزاراڤا نێزیکێ هەڤ ن.ئە ڤ دووراییا ناڤبەرا خوە یائی رۆیی ژ باندۆرا لووریئوو فارسی یا ل سەر لەکی رە دەیندار ن.

ناڤ

کوردێن کرماشانی ژ زاراڤایا خوە رە گوورانیئا ن تێنێ کوردی دبێژن. گەلەک زمانناس ڤێ زاراڤایێ وەک 'زاراڤا کوردیا ژێرین'ئا ن ژی کورمانجیا ژێرین ب ناڤکرنە.

تیپۆلۆژی

زاراڤایە کرماشانی وەک زاراڤایەن کوردی یێن دنێ ل باشوورێ وەلات، ب تیپەن ئەرەبی تێ نڤیساندن. وان سالان داوین دەئا لفابەیەکەئا لتەرناتیفئا لاتینی ژ بۆ کرماشانی ل سەرئی نتەرنەتێئوو د چەند کۆڤاران دە تێ بکارانین.

دەڤۆکێن کرماشانی

زاراڤایێن کوردی ل پارێزگەهێن کرماشانئوو ئی لامێ

• فەیلی: لئی راقێ ژئا لیێ کوردێن فەیلیئوو ل منتکا پاهلایێ، بەدرەیێئوو ل لۆرستانە، کوردێن شی پێ داخاڤن. ک وانان رە لورێن بچووک ژی تێ گۆتن. گەرەکئە ڤ دەڤۆک ب دەڤۆکا لوری یا ب هەمناڤی رە نەیە لتەڤیهەڤخستن.
• گوورانی:ئە ڤ دەڤۆک ل هەرێما گووران، ب گرسی ژئا لیێ کوردێن یارسان تێئا خاڤتن.
• خانەقینی: ل دەردۆرێ باژارێ خانەقینێ تێئا خاڤتن. ل خانەقینێ ژ دەڤۆکا سۆرانی یا باژێری رە ژی 'خانەقینی' تێ گۆتن.
• گەرروسی: ل گرتووپەرێ (دەردۆرێ) بیجارێ تێئا خافتن.
• سنجاوی:ئە ڤ ب تایبەتی دەڤۆکائێ لێن سەنجابیئوو باباجانی یە،ئە ڤئێ ل ل هەرێمێ حەورامانئوو گووران دژین.
• زەنگەنەیی، دەڤۆکائێ لا زەنگەنە.
• کوورانی

کرماشانی ل گەل زاراڤەیێن کوردی یێن دن

کرماشانی	سۆرانی	لەکی	کورمانجی	زازاکی
مەن، مە	من،ئە من	م، من	ەز، من	ەز، م/من
توو، تە	تۆ،ئە تۆ	تو	تو، ت، تە	ت، تۆ
مەن/مە کەم	من/ەمنئە کەم/دەکەم	من/م مەکەم	ەز دکم	ەز کەنا
مەن/مە چم	من/ەمنئە چم/دەچم	من/م مەچم	ەز دچم	ەز شنا
فەرا	زۆر، فرە	فرا	پر، گەلەک	زاف، گەلەک
وەت، وت	وووت، وت	وت، ڤت، گۆت	گۆت، بێژ*/بێت*	ڤات
ێرێنگە،ئێ سە	ێستە، هەنووکە	یسکە،ئی سە	نووها، نکا	نکا،ئە نکا
هات-	هات-	هەت-	هات-	امە-
هێنا، دەنگ	دەنگ، بانگ	هنا، دەنگ	دەنگ	ڤەنگ
کەلن، گەورا	گەورە، کەت	کەلن(-گ)	گر، گرس، مەزن	گرد، گرس، پیل
وا	با	وا، ڤا	با	ڤا
واران	باران، واران، وەرشت	واران، ڤاران، ڤەشت	باران	ڤاران، ڤارش
گەن، خێراو	گەن، خراپ	گەن، خراو	خراب، گەنی	خراب

حندەک پەیڤێن کرماشانی ل گەل دانبەرهەڤا پەیڤێن کورمانجی

کرماشانی	کورمانجی
ژن	ژن
پیا	مرۆڤ، پەیا
باوگ	باب، باڤ
دالگ	دایک، دا، دێ
برا	برا
خوەشگ، خوەشک	خوووشک
باپیر	باپیر
نەنگ، داپیر	داپیر
مەموو	مام،ئاپ
میمگ	مەت
خالوو	خال
میمگ	خالەت،خالتی
زاوا	زاڤا
ڤیڤ(ڤیڤ)	بووک
مەمووژن	ژنمام،ئا مۆژن
خالووژن	ژنخال، خالۆژن
شüمیمگ	مێرێ مەتێ
شüمیمگ	مێرێ خالەتێ
براژن	ژنبرا
دش	دش
حاو ڤیڤ	حەوی
حاوزاوا	حەڤلنگ
ئامووزا	کورمام، پسمام
ئامووزا	کەچمام، دۆتمام،ئا مۆزا
خالووزا	کورخال
میمەزا	کەچخالەت
میمەزا	کورخالەت
میمەزا	کەچمەت
میمەزا	کورمەت
برارزا	برازا
خوارزا	خوارزا

گرێدانێن دێرڤە

• کوردی-کەلهووری (کەلهووری) ^{گرێدانائا رشیڤێ 2007-03-03 ل سەر وایباجک ماجهنە}
• کرماشان.جۆم ^{گرێدانائا رشیڤێ 2011-03-16 ل سەر وایباجک ماجهنە}
• کەلهووری (ئەلمانی) ^{گرێدانائا رشیڤێ 2020-11-10 ل سەر وایباجک ماجهنە}