Komediya Xwedayî
Komediya Xwedayî (Îtalyanî: La Divina Commedia, an jî bi navê pêşinê orjînalComedia) berhema helbestvan Îtalî Dante Alighieri ya herî navdar e. Ew di lîteratûra dinê de yek ji berhemên epîkê herî navdar e. Ew bi devokê Toskanî bi zimanê Îtalî hatibû nivisîn. Dante dest bi nivisînê wê di sala 1307an de dike û hindik li ber mirinê xwe di 1321an de temam dike. Wexta ko wî pirtûk nivisîbû bi tene wek Comedia nav kiribû û Divina(Xwedayî) di sedsala 17'an de hat anîne pêşiyê navê pirtûkê.
Beşên Pirtûkê
Komedya ji gerê Danteyê li dinêyê din kiriyê ko sê beşan de pêk têye:Inferno (dojeh), Purgatorio (eraf), û Paradiso (bihuşt). Ew bi mirinê xwe ve bi formekê ez(ango, ezî di daristanekeê tarî de me..) dest bi gerê xwe dike. Di dojeh û erafê de helbestvanê Romî Vergilius bi wî re hevaltîyê dike. Di tepeyê erafê de Vergilius dihere û Beatrice, evîndarê Dante, bi wî re hevaltîyê dike. Ger di şeva 7'ê avrêlê 1300an de dest pê dike û di 14'ê avrêlê de jî dawî dibe.
1. Inferno / Dojeh
Dante vê beşê pirtûkê di 1308an de temam dike. Ew ji 34 kantoyan(beşên piçûk) de pêk tê. Dante di şevekê tarî de rêyê xwe şaş dike û dikeve daristaneke tarî. Bi sibê re rasta Vergilius tê. Gorî teswîrê Dante dojeh kortekê her ku jêr de dadikeve teng dibe bû. Ewê di bin bajarê Qudsê de bû. Dîsa gorî teswîra Dante cihennem ji 9 qatan pêk dihat. Di qatê herî jorê, qatê nehan de, ewna Lusîferê(Lucifer) heta piştê xwe di nêv cemedê de dibînin. Ewna di dojehê de rasta gelek kesên navdarên wek helbestvanê antîk Homer, fîlozofên antîk Aristoteles, hin qehramanên Romî û Antîk, Kleopatra, Îskenderê Mezin û fîlozofên misilman Îbn Ruşd, Ibn Sîna siltan Saladin tên.
2. Purgatorio / Eraf
Va beşê Comedia bi texmînî Dante di 1313an de temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. gera Erafê hema pê Cihennemê re di 10'ê avrêlê de destpê dike. Li Erafê Vergilius bi Dante re hevaltîyê dike û di dawîya Erafê de ew şûnê xwe ji Beatrice re ber dide.
3. Paradiso / Bihûşt
Va beşa Dante hindik li ber mirina xwe temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. Ew gera 14'ê avrêlê bi sibê re destpê dike û di hevşêwe rojê de bi pê nîvro re xelas dibe.
Comedia di Hunerê de
Pê nivisîna Danteya Comedia re ew di demaka kurt de navdar bû. Ew bi taybetî nav hunermendên Xrîstiyan de jî bi navdar bû ew gelek caran hat şirove kirin. Sandro Botticelli û Salvador Dalí di wêneyên xwe de Comedia nîgar dikin. Gustave Doré jî rê winda krinê Danteyê di destpêka Comedia de teswîr dike.
Peykera Auguste Rodin bi salan li ser derî dojehêyî ko Dante di berhema xwe de teswîr kirî xebitîbû. Le Penseur (Ramanvan, peykera Mirovê dirame) jî Dante bixwe, wextê ko li ser berhema xweyê dojehê difikire, teswîr dike.