Komediya Xwedayî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added

Inline

Guhartoya herî nû ya 16:20, 13 îlon 2024

Komediya Xwedayî (Îtalyanî: La Divina Commedia, an jî bi navê pêşinê orjînal Comedia) berhema helbestvan îtalyan Dante Alighieri ya herî navdar e. Ew di wêjeya dinê de yek ji berhemên epîkê herî navdar e. Ew bi devokê Toskanî bi zimanê Îtalî hatibû nivîsîn. Dante dest bi nivîsînê wê di sala 1307an de dike û hindik li ber mirinê xwe di 1321an de temam dike. Wexta ko wî pirtûk nivîsîbû bi tene wek Comedia nav kiribû û Divina(Xwedayî) di sedsala 17an de hat anîne pêşiyê navê pirtûkê.

Beşên Pirtûkê

Komedya ji gerê Danteyê li dinêyê din kiriyê ko sê beşan de pêk têye:Inferno (dojeh), Purgatorio (eraf), û Paradiso (bihuşt). Ew bi mirinê xwe ve bi formekê ez(ango, ezî di daristanekeê tarî de me..) dest bi gerê xwe dike. Di dojeh û erafê de helbestvanê Romî Vergilius bi wî re hevaltiyê dike. Di tepeyê erafê de Vergilius dihere û Beatrice, evîndarê Dante, bi wî re hevaltiyê dike. Ger di şeva 7ê nîsana 1300an de dest pê dike û di 14ê nîsanê de jî dawî dibe.

1. Inferno / Dojeh

Dante vê beşê pirtûkê di 1308an de temam dike. Ew ji 34 kantoyan(beşên piçûk) de pêk tê. Dante di şevekê tarî de rêyê xwe şaş dike û dikeve daristaneke tarî. Bi sibê re rasta Vergilius tê. Gorî teswîrê Dante dojeh kortekê her ku jêr de dadikeve teng dibe bû. Ewê di bin bajarê Orşelîmê de bû. Dîsa gorî teswîra Dante dojeh ji 9 qatan pêk dihat. Di qatê herî jorê, qatê nehan de, ewna Lusîferê(Lucifer) heta piştê xwe di nêv cemedê de dibînin. Ewna di dojehê de rasta gelek kesên navdarên wek helbestvanê antîk Homer, fîlozofên antîk Aristoteles, hin qehramanên Romî û Antîk, Kleopatra, Îskenderê Mezin û fîlozofên misilman Îbn Ruşd, Ibn Sîna siltan Selahedîn tên.

2. Purgatorio / Eraf

Va beşê Comedia bi texmînî Dante di 1313an de temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. gera Erafê hema pê dojehê re di 10ê nîsanê de destpê dike. Li Erafê Vergilius bi Dante re hevaltiyê dike û di dawiya Erafê de ew şûnê xwe ji Beatrice re ber dide.

3. Paradiso / Bihûşt

Va beşa Dante hindik li ber mirina xwe temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. Ew gera 14ê nîsanê bi sibê re destpê dike û di hevşêwe rojê de bi pê nîvro re xelas dibe.

Comedia di Hunerê de

Pê nivîsîna Danteya Comedia re ew di demaka kurt de navdar bû. Ew bi taybetî nav hunermendên Xrîstiyan de jî bi navdar bû ew gelek caran hat şirove kirin. Sandro Botticelli û Salvador Dalí di wêneyên xwe de Comedia nîgar dikin. Gustave Doré jî rê winda krinê Danteyê di destpêka Comedia de teswîr dike.

Peykera Auguste Rodin bi salan li ser derî dojehêyî ko Dante di berhema xwe de teswîr kirî xebitîbû. Le Penseur (Ramanvan, peykera Mirovê dirame) jî Dante bixwe, wextê ko li ser berhema xweyê dojehê difikire, teswîr dike.

Girêdanên derve

ELF-Projekt, Orjînal teksta Îtalyanî û du wergerên Îgîlîzî ^{Girêdana arşîvê 1999-04-20 li ser Wayback Machine}

@@ Rêz 1: / Rêz 1: @@
+{{Sernavê îtalîk}}
-[[Wêne:Dante sodom.jpg|thumb|220px|Dante û Vergilius di cihennemê de rasta hev têne (destnivîseka dorê 1345)]]
+[[Wêne:Alighieri - Divina Commedia, Nel mille quatro cento septe et due nel quarto mese adi cinque et sei - 2384293 id00022000 Scan00006.jpg|thumb|''Comencia la Comedia'', 1472]]
+[[Wêne:Dante sodom.jpg|thumb|220px|Dante û Vergilius di dojehê de rasta hev têne (destnivîseka dorê 1345)]]
-'''Komediya Xwedayî''' ([[Îtalyanî]]: ''La Divina Commedia'', an jî bi navê pêşinê orjînal''Comedia'') berhema [[helbestvan]] Îtalî [[Dante Alighieri]] ya herî navdar e. Ew di [[lîteratûr]]a dinê de yek ji berhemên epîkê herî navdar e. Ew bi devokê [[Toskanî]] bi zimanê [[Îtalî]] hatibû nivîsîn. Dante dest bi nivîsînê wê di sala [[1307]]an de dike û hindik li ber mirinê xwe di 1321an de temam dike. Wexta ko wî pirtûk nivîsîbû bi tene wek ''Comedia'' nav kiribû û ''Divina''(Xwedayî) di [[sedsala 17'an]] de hat anîne pêşiyê navê pirtûkê.
+'''Komediya Xwedayî''' ([[Îtalyanî]]: ''La Divina Commedia'', an jî bi navê pêşinê orjînal ''Comedia'') berhema [[helbestvan]] îtalyan [[Dante Alighieri]] ya herî navdar e. Ew di [[lîteratûr|wêjeya]] dinê de yek ji berhemên epîkê herî navdar e. Ew bi devokê [[Toskanî]] bi zimanê [[Îtalî]] hatibû nivîsîn. Dante dest bi nivîsînê wê di sala [[1307]]an de dike û hindik li ber mirinê xwe di 1321an de temam dike. Wexta ko wî pirtûk nivîsîbû bi tene wek ''Comedia'' nav kiribû û ''Divina''(Xwedayî) di [[sedsala 17an]] de hat anîne pêşiyê navê pirtûkê.
 == Beşên Pirtûkê ==
-Komedya ji gerê [[Dante]]yê li dinêyê din kiriyê ko sê beşan de pêk têye:''Inferno'' ([[dojeh]]), ''Purgatorio'' ([[eraf]]), û ''Paradiso'' ([[bihuşt]]). Ew bi mirinê xwe ve bi formekê ''ez''(ango, ezî di daristanekeê tarî de me..) dest bi gerê xwe dike. Di dojeh û erafê de helbestvanê Romî [[Vergilius]] bi wî re hevaltiyê dike. Di tepeyê erafê de Vergilius dihere û ''Beatrice'', evîndarê Dante, bi wî re hevaltiyê dike. Ger di şeva [[7'ê avrêlê]] [[1300]]an de dest pê dike û di [[14'ê avrêlê]] de jî dawî dibe.
+Komedya ji gerê [[Dante]]yê li dinêyê din kiriyê ko sê beşan de pêk têye:''Inferno'' ([[dojeh]]), ''Purgatorio'' ([[eraf]]), û ''Paradiso'' ([[bihuşt]]). Ew bi mirinê xwe ve bi formekê ''ez''(ango, ezî di daristanekeê tarî de me..) dest bi gerê xwe dike. Di dojeh û erafê de helbestvanê Romî [[Vergilius]] bi wî re hevaltiyê dike. Di tepeyê erafê de Vergilius dihere û ''Beatrice'', evîndarê Dante, bi wî re hevaltiyê dike. Ger di şeva {{dîrok|7|nîsan|1300}} de dest pê dike û di [[14ê nîsanê]] de jî dawî dibe.
 [[Wêne:Dante03.jpg|thumb|Dante ji tepeyê Erafê de dinêhêrê]]
 === 1. Inferno / Dojeh ===
-Dante vê beşê pirtûkê di [[1308]]an de temam dike. Ew ji 34 kantoyan(beşên piçûk) de pêk tê. Dante di şevekê tarî de rêyê xwe şaş dike û dikeve daristaneke tarî. Bi sibê re rasta [[Vergilius]] tê. Gorî teswîrê Dante dojeh kortekê her ku jêr de dadikeve teng dibe bû. Ewê di bin bajarê [[Quds]]ê de bû. Dîsa gorî teswîra Dante cihennem ji 9 qatan pêk dihat. Di qatê herî jorê, qatê nehan de, ewna [[Lusîfer]]ê(Lucifer) heta piştê xwe di nêv cemedê de dibînin. Ewna di dojehê de rasta gelek kesên navdarên wek helbestvanê antîk [[Homer]], fîlozofên antîk [[Aristoteles]], hin qehramanên Romî û Antîk, [[Kleopatra]], [[Îskenderê Mezin]] û fîlozofên misilman [[Îbn Ruşd]], [[Ibn Sîna]] siltan [[Saladin]] tên.
+Dante vê beşê pirtûkê di [[1308]]an de temam dike. Ew ji 34 kantoyan(beşên piçûk) de pêk tê. Dante di şevekê tarî de rêyê xwe şaş dike û dikeve daristaneke tarî. Bi sibê re rasta [[Vergilius]] tê. Gorî teswîrê Dante dojeh kortekê her ku jêr de dadikeve teng dibe bû. Ewê di bin bajarê [[Orşelîm]]ê de bû. Dîsa gorî teswîra Dante dojeh ji 9 qatan pêk dihat. Di qatê herî jorê, qatê nehan de, ewna [[Lusîfer]]ê(Lucifer) heta piştê xwe di nêv cemedê de dibînin. Ewna di dojehê de rasta gelek kesên navdarên wek helbestvanê antîk [[Homer]], fîlozofên antîk [[Aristoteles]], hin qehramanên Romî û Antîk, [[Kleopatra]], [[Îskenderê Mezin]] û fîlozofên misilman [[Îbn Ruşd]], [[Ibn Sîna]] siltan [[Selahedînê Eyûbî|Selahedîn]] tên.
 === 2. Purgatorio / Eraf ===
-Va beşê Comedia bi texmînî Dante di 1313an de temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. gera Erafê hema pê Cihennemê re di [[10'ê avrêlê]] de destpê dike. Li Erafê Vergilius bi Dante re hevaltiyê dike û di dawiya Erafê de ew şûnê xwe ji Beatrice re ber dide.
+Va beşê Comedia bi texmînî Dante di 1313an de temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. gera Erafê hema pê dojehê re di [[10ê nîsanê]] de destpê dike. Li Erafê Vergilius bi Dante re hevaltiyê dike û di dawiya Erafê de ew şûnê xwe ji Beatrice re ber dide.
 === 3. Paradiso / Bihûşt ===
-Va beşa Dante hindik li ber mirina xwe temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. Ew gera [[14'ê avrêlê]] bi sibê re destpê dike û di hevşêwe rojê de bi pê nîvro re xelas dibe.
+Va beşa Dante hindik li ber mirina xwe temam kiribû. Ew ji 33 kantoyan de pêk tê. Ew gera [[14ê nîsanê]] bi sibê re destpê dike û di hevşêwe rojê de bi pê nîvro re xelas dibe.
 == Comedia di Hunerê de ==
 Pê nivîsîna Danteya Comedia re ew di demaka kurt de navdar bû. Ew bi taybetî nav hunermendên Xrîstiyan de jî bi navdar bû ew gelek caran hat şirove kirin. [[Sandro Botticelli]] û [[Salvador Dalí]] di wêneyên xwe de Comedia nîgar dikin. [[Gustave Doré]] jî rê winda krinê Danteyê di destpêka Comedia de teswîr dike.
-[[Wêne:Gustave Dore Inferno1.jpg|thumb| Dante rêyê xwe di daristanê de winda dike (Gustave Doré)]]
+[[Wêne:Gustave Dore Inferno1.jpg|thumb|Dante rêyê xwe di daristanê de winda dike (Gustave Doré)]]
 Peykera [[Auguste Rodin]] bi salan li ser derî dojehêyî ko Dante di berhema xwe de teswîr kirî xebitîbû. ''Le Penseur'' (Ramanvan, peykera Mirovê dirame) jî Dante bixwe, wextê ko li ser berhema xweyê dojehê difikire, teswîr dike.
 == Girêdanên derve ==
-* [http://www.divinecomedy.org/divine_comedy.html ELF-Projekt, Orjînal teksta Îtalyanî û du wergerên Îgîlîzî]
+* [http://www.divinecomedy.org/divine_comedy.html ELF-Projekt, Orjînal teksta Îtalyanî û du wergerên Îgîlîzî] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19990420170609/http://www.divinecomedy.org/divine_comedy.html |date=1999-04-20 }}
+{{Kontrola otorîteyê}}
 [[Kategorî:Pirtûk]]
+[[Kategorî:Pirtûkên 1321ê]]
-{{Link FA|ja}}
-{{Link FA|nl}}
-[[als:Göttliche Komödie]]
-[[an:A Divina Comedia]]
-[[ar:الكوميديا الإلهية]]
-[[ast:La Divina Comedia]]
-[[be:Боская камедыя]]
-[[be-x-old:Боская камэдыя]]
-[[bg:Божествена комедия]]
-[[bn:ডিভাইন কমেডি]]
-[[br:Divina Commedia]]
-[[bs:Božanstvena komedija]]
-[[ca:La Divina Comèdia]]
-[[cs:Božská komedie]]
-[[cy:Divina Commedia]]
-[[da:Den Guddommelige Komedie]]
-[[de:Göttliche Komödie]]
-[[el:Θεία Κωμωδία]]
-[[en:Divine Comedy]]
-[[eo:La Divina Commedia]]
-[[es:Divina Comedia]]
-[[eu:Jainkotiar komedia]]
-[[fa:کمدی الهی]]
-[[fi:Jumalainen näytelmä]]
-[[fiu-vro:Jumalik komöödia]]
-[[fr:La Divine Comédie]]
-[[ga:An Choiméide Dhiaga]]
-[[gl:Divina Comedia]]
-[[he:הקומדיה האלוהית]]
-[[hi:डिवाइन कॉमेडिया]]
-[[hr:Božanstvena komedija]]
-[[hu:Isteni színjáték]]
-[[hy:Աստվածային կատակերգություն]]
-[[ia:Divin Comedia]]
-[[id:Divina Commedia]]
-[[io:Divina Commedia]]
-[[is:Hinn guðdómlegi gleðileikur]]
-[[it:Divina Commedia]]
-[[ja:神曲]]
-[[ka:ღვთაებრივი კომედია]]
-[[ko:신곡]]
-[[la:Divina Comoedia]]
-[[lad:La Divina Komedia]]
-[[lt:Dieviškoji komedija]]
-[[lv:Dievišķā komēdija]]
-[[mk:Божествена комедија]]
-[[ml:ഡിവൈന്‍ കോമഡി]]
-[[nds:Göttliche Komödie]]
-[[nl:De goddelijke komedie]]
-[[nn:Den guddommelege komedie]]
-[[no:Den guddommelige komedie]]
-[[oc:Divina Comèdia]]
-[[pl:Boska Komedia]]
-[[pt:Divina Comédia]]
-[[ro:Divina Comedie]]
-[[ru:Божественная комедия]]
-[[sc:Divina Comedia]]
-[[scn:Divina Cummedia]]
-[[sh:Divina Commedia]]
-[[simple:The Divine Comedy]]
-[[sk:Božská komédia]]
-[[sl:Božanska komedija]]
-[[sq:Komedia Hyjnore]]
-[[sr:Божанствена комедија]]
-[[stq:Ju goddelke Komödie]]
-[[sv:Den gudomliga komedin]]
-[[th:ดีวีนากอมเมเดีย]]
-[[tl:Banal na Komedya]]
-[[tr:İlahî Komedya]]
-[[uk:Божественна Комедія]]
-[[vec:Divina Comedia]]
-[[vi:Thần khúc]]
-[[zh:神曲]]
-[[zh-min-nan:Sîn-khiok]]
-[[zh-yue:神曲]]

Danegehên kontrola otorîteyê
Navneteweyî	VIAF 2 3 4 5 6
Neteweyî	Norwêc Spanya Fransa BnF data Ketelonya Almanya Îsraêl DYA Swêd Komara Çekî Awistralya Kroatiya Vatîkan
Yên din	MusicBrainz work 2 IdRef Ensîklopediya Îslamê