Çavkaniya Komputergeriya kurdî bibîne

'''Komputergeriya kurdî''', xwedî dîrokeke nû ye. Amadekirin û wergera bernameyên komputergeriyê ji bo kurmancî di sala 2003 û 2004'an de dest pê kiriye. Di sala 2005'an de bi avabûna [[Koma PCKurd]] re vê pêşveçûnê hêz standiye. Bi vebûna malperên kurdî yên komputergeriyê jî çapemeniya komputergeriya kurdî hêdî hêdî derketiye holê.

== Soranî ==
Komên [[kurditgroup]] û [[zkurd]] xwediyên gelek xebatên binirx in.

== Kurmancî ==

=== Malpersazî ===
Malpersaziya kurdî bi awayekî rêk û pêk ji [[Php-Nuke]] dest pê kiriye. Pêşî bi wergera [[Ruşen Bilgin]] dû re jî bi wergera [[Rêzan Tovjîn]] û [[Serhad Ronahî]] di malpersaziya kurdî de Php-Nuke ketiye pêşiya hemû scriptên din.

Dû re bi wergera [[Mambo]] hinek malperên kurdî bi Mambo peyda bûbin jî, ev malper bi qasî Php Nuke zêde nebûn.

Bi wergera [[Joomla]]! re tevgreke nû kete malpersaziya kurdî. Joomla li gor scriptên din bêhtir bi lez belav bû, e-pirtûkên wê bi kurdî hatin weşan û malper û beşên taybet ji bo wê hatin vekirin. Lê wergerandina modulên Joomla ji bo kurdî pêşve neçû û malpereke ku xizmetek çalak bide derneket holê, ên ku derketin jî nedomiyan.

Di kurdî de scrîpta bi navê Karger ku di sala 2010'an de wekî Pergala Rêveberiya Naverokan (Content Management Systems -CMS) hate afirandin. Karger ne ne pergala yekemîn a ku bi kurdî hatiye afirandin e, lê wekî pergala herî pêşketî ya kurdî derket pêş. Guhartoyên Kargerê ji aliyê malperên kurmancî û zazakî yên kurdan ve hate bikaranîn.

=== Epeyam ===
Her wekî [[Gmail]], hotmail û yahoo bingeheke e-peyamê ku kurmancî bi kar tîne nîn e. Bikarhênerên kurd bi piranî di nivîsandina e-peyamên xwe de zimanên wekî îngilîzî, tirkî, erebî, farisî, almanî û hwd bi kar tînin.

Cara yekem ji bo vê yekê [[Squirrel Mail]] li kurdî hatiye wergerandin. Squirrel Mail hem bi kurmancî ye, hem jî bi tîpên latînî ye.

Squirrel Mail jî nivîsbariyeke azad e û kesên ku Linuxê bi kar tînin, wê bi kar tînin. Lê kesê ku Windowsê bi kar tînin jî bi hêsanî bi Squirrel Mail'ê bi kar tînin.

=== Bernamenûsî ===
Bernamenûsiya kurdî gelekî lawaz e. Bernameyên ku bi kurdî tên bikaranîn bi piranî ji zimanên biyanî li kurdî hatine wergerandin.

Çend Bernameyên ku bi kurdî hatine amadekirin:
* Geroka Koçero - [[Kadir Dilsiz]].
* Werger - Bawer Hizirvan
* Kurdish Office 2004 -

=== Gerok ===
Cara yekem [[Opera]] 5.74 li kurdî hate wergerandin. Dû re [[Avant Browser]] li kurdî hatibe wergerandin jî Avant Browserê kurdî destek nekir û neweşand. Lê bi wergera Koma Pc Kurd a [[Firefox]] re di cîhana komputergeriya kurdî de paceyeke nû vedibe.

=== Şidandin ===
Her çiqas bêhtir bernameyên [[WinZip]] û [[WinRar]] bên naskirin jî, bernameya [[7-Zip]] gelek cureyên şidandinê nas dike û hem yekemîn, hem jî tekane bernameya şidandinê ye ku li kurdî hatiye wergerandin.
Lê em dibînin ku van salên dawîn de pir bername tên Kurdîkirin.
Bernameyên [[WinZip]] [[WinRar]] [[IZArchive]] [[TUGzip]] [[UniversalExtractor]] [[WINUHA]] ji aliyê Occo Mahabad ve hatin Kurdîkirin...

=== Zîrokuj ===
Worm, an jî zîro mijareke girîng a rojên bi tirs ên têkilhevbûna komputerê ne. Gelek bername hene ku li jî van êrîşan hatine amadekirin. Bernameya zîrokuj a bi navê [[Ad-Aware]] li kurdî hatibe wergerandin jî vê bernameyê kurdî destek nekiriye û ji ber vê jî kurdiya wê belav nebûye.

=== Editor ===
Bernameyên edîtor ku ji bo nivîsandina bername, script û hin wekî din tên bikaranîn di kurdî de ji bilî [[PSPad]] peyda nabin. Ev bername bi gelek guhertoyên xwe bi kurdî derketiye û hîn jî derdikeve.
Lê ji xêynî vê bernameyê bernameya [[Notpad2]] jî hat Kurdîkirin...Bername dîsa ji aliyê Occo Mahabad ve hat Kurdîkirin.
[[www.bernamegeh.net]]

===Viruskuj===
Bernameyên Esed Nod û Esed Smart Securitiy ji aliyê Occo Mahabad ve hatin Kurdîkirin.
Ev bernameyan li ser malpera http://www.bernamegeh.net/ tên belavkirin.Hûn dikarin van bernameyan ji vê malperê bibînin,daxin û bi kar bînin...

=== FTP ===
Wekî bernameyeke [[FTP]] îro [[FileZilla]] li kurdî hatiye wergerandin. Lê ev bername hêj bi awayekî fermî nehatiye weşan.

=== Office ===
Her çiqas bi navê Kurdish Office 2004 bernameyek hatibe amadekirin jî, ji ber ku vê bernameyê tîpên erebî bi kar aniye di kurmancî de belav nebûye.

Bi wergera [[Abiword]] re cara yekem Word a kurdî hatiye amadekirin. Abiword ku ji aliyê Koma Pc Kurd ve hate wergerandin ji bo rastinivîsa kurdî jî bû hêviyek.

Lê bi Wergera Koma Pc Kurd a OpenOffice re tê hêvîkirin ku di warê Office ya kurdî de pêşerojek geş derkeve holê.

=== Pergalên xebatê ===
Di pergalên xebatê de îro ji wergerê pê ve tu pêşeroj ji kurdî re nîn e. Her çiwas kampanyaya Windowsa Kurdî hatibe destpêkirin jî, komputergeriya kurdî ji ber vê kampanyayê gelek roj û sal belasebe winda kiriye. Lewre komputergeriya kurdî bi bernameyên azad û yên di bin banê [[GPL]]ê de bêhtir zû bi pêş ketiye û hatiye destekirin.

Cara yekem ji aliyê [[Kadir Dilsiz]] ve kampanyaya [[Linuxa Kurdistan]] hatibe destpêkirin jî ev kampanya hîn dewam dike. Ew kampanya gihîştiye armanca xwe û gelek komputergerên kurd kişandiye ser vê mijarê. Bi destpêka kampanya Koma Pc Kurd a Linuxa Kurdî re cara yekem wekî Pergala Xebatê Linux Ubuntu li kurdî hatiye wergerandin û guhertoyeke wê bi kurdî derketiye.

== Perwerde ==
Di kurmancî de hêj wekî pirtûk materyalên perwerdehî ji bo komputergeriyê nîn in. Bi taybetî ji bo kurmanciya latînî mirov dikare vê bêje. Her çiqas li Başûrê Kurdistanê di warê komputergeriya kurdî de bi tîpên erebî û zaravayê soranî pêşketin hebin jî, ev yek bandora xwe qet li ser komputergeriya kurmancî nake.

Di kurmancî de heta niha çend e-pirtûk der barê malpersaziyê de hatine weşan. Ev jî:
* Nivîsên Teknîkî - Occo Mahabad http://occomahabad.wordpress.com/
* Sazkirin û Bikaranîna PHP Nuke - Serhad Ronahî
* Sazkirina Joomla Li Ser Localhostê - Rêzan Tovjîn
* Sazkirin û Bikaranîna PDFCreator - Rêzan Tovjîn

== Projeyên Rojane ==
*[https://launchpad.net/distros/ubuntu/dapper/+lang/ku/ Wergera Ubuntu]
*[http://filezilla-project.org/translations.php/ Wergera FileZilla]
*[http://https://sourceforge.net/projects/myspellkurdish/ Amadekirina MySpell Kurdish]

== Girêdanên derve ==
* [http://www.bernamegeh.net/ Dergeha Bernameyên Kurdî]
* [http://www.pckurd.net/ Kovara Pc Kurd]
* [http://www.amidakurd.net/e-kovar/bername-net/ Kovara Bername Net]
* [http://www.pckurd.com/ Malpera Pc Kurd Com]

Çavkanî:
* [http://www.amidakurd.net/nuce/karger_xwerû_kurdî_derket Karger]

Çendek Malperên Karger Bi Kar Tînin:
* [http://www.amidakurd.net Amîda Kurd]


[[Kategorî:Kompûter]]
[[Kategorî:Zanist]]
[[Kategorî:Zimanê kurdî]]