Итил
| Итил | |
|---|---|
 Ульяновскну къатында Итилни кёрюнюмю | |
| Характеристикасы | |
| Узунлугъу | 3 530 км |
| Бассейнини майданы | 1 361 000 км² |
| Бассейни | Каспий тенгиз |
| Сууну джоюлгъаны | 8060 м³/с |
| Баргъан суу | |
| Башы | Валдай мийиклик |
| · Мийиклиги | 228 м |
| Аягъы | Астрахань ш. |
| · Мийиклиги | −28 м |
| Сууну эниши | 0,07 м/км |
| Орналгъаны | |
 Итилни бассейни | |
 Итил Викигёзенде
| |
Итил неда Волга[1] (орус. Волга, мар. Юл, тат. Идел, чуваш. Атăл, эрз. Рав, къаз. Едiл) — Россияны Европадагъы кесегинде саркъгъан сууду. Европаны эм узун сууду эмда Джерни эм узун сууларындан бириди. Эски аты — Эдилди. Узунлугъу 3500 км болгъан Волга, Москва бла Санкт-Петербургну арасындагъы Валдай мийикликде тууады. Тенгиз дараджасындан 28 м алаша болгъан Каспий тенгизге агъады. Валдай дуппурладагъы кёб кёл бла мырдыладан чыкъгъан сууланы бир джерге джыйылыб къуралгъан Волга, Ржев шахардан башлаб улоугъа джараулу болады. Москва илипин бла бирлешгенинден сора кенглиги 230 метр болады. Андан ары сууда кемечилик тохтаусузду. Итилни юсюнде беш плотина ишленибди.
Дон суугъа 72 километрге джууукълашхан джеринде эки сууну арасында канал къазылгъанды, ол каналны кючю бла Азау тенгиз бла Каспий тенгизлени арасында байлам болады. Каспий тенгизге 50 км джетгинчи Итиль, 200-ден артыкъ дженнге юлешинеди. Бу дельтаны кенглиги 100 километрден кенгди.
Итилни бассеини — 1 360 000 км² чакълы бирди. Россияны халкъыны уллу бёлюмю бу бассейнде джашайды.
Итил къышны юч айында бузлайды. Итилни джагъаларында Россияны бек магъаналы портлары бла сатыу-алыу аралыкълары орналгъанды. Аладан эм белгилиле: Тёбен Новгород, Къазан, Самара эм Волгоград. Орта ёмюрледен бери саудюгер джол болгъан Итил, бюгюн да улоу джолду.
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ Türk Ansiklopedisi, CİLT XXXIII, 1984, s. 319. (yazarı: Cevat R. Gürsoy)
 Бу, географияны юсюнден тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.
|