Эбзе бетни къайнагъына къара

{{Джерлешим
|аты                           = Эбзе
|ориг. аты                     = შვა̈ნ
|фото                          = VittfarneGeorgien 155.jpg
|фотону ачыкълау               = Эбзеде джай
|байракъ                       =
|герб                          =
|гербини юсюнден статья        =
|байрагъыны юсюнден статья     =
|координатла                   =
|тенгизден мийиклик            =
|кърал                         = Гюрджю
|регион                        = 
|район                         =
|сагъат бёлге                  =
|баш.къошакъ.параметр          = 
|баш.параметрни.ачыкълау       = 
|тюб.къошакъ.параметр          = Регионла
|тюб.параметрни.ачыкълау       = [[Самегрело — Земо-Сванети]],<br/>[[Рача-Лечхуми эмда Квемо-Сванети]]
|къошакъ.параметр#3            = Ара шахары
|параметрни.ачыкълау#3         = [[Местиа]], [[Лентехи]]
|къошакъ.параметр#4            =
|параметрни.ачыкълау#4         =
|админ.бёлюннгени              =
|карта                         = SvanetiHistorical.svg
|картаны ёлчеми                = 280
|loc-map                       =
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
|майдан                        = 4 389
|халкъ                         = 23 000
|агломерация                   =
|саналгъан джыл                =
|басыннганы                    = 5,2
|миллет къурам                 =
|дин къурам                    =
|статус                        = Тарих-география регион
|башчы                         =
|web                           =
|телефон                       =
|почта                         =
|автомобиль код                =
|статистика.къошакъ.параметр   =
|статистика.параметр.ачыкълау  =
}}
'''Эбзе''' ({{lang-ka|სვანეთი}} ''Сванети'', {{lang-sva|შვა̈ნ}} ''Шван'') — [[Гюрджю]]ню шимал-кюнбатыш джанында орналгъан тау тарих-география регионду. Эбзе, [[Кавказ таула]]ны къыбыла тиклеринде эмда [[Ингури]] бла [[Цхенисцкали]] сууланы ёзенлеринде орналады. Эбзеде джашагъан тамырлы миллет — [[эбзелиле]]диле. Тарихге эмда географиягъа кёре регион ''Огъары Эбзе'' бла ''Тёбен Эбзе''ге бёлюнеди, бу эки бёлгени бири-биринден ''[[Эбзе аркъа]]'' айырады.

Огъары Эбзе ({{lang-ka|ზემო სვანეთი}} ''Земо-Сванети''), Ингури сууну ёзенинде орналады, шималда [[Россия]] ([[Къарачай-Черкес]], [[Къабарты-Малкъар]]) бла чеклешеди. Административ халда Огъары Эбзе, [[Самегрело — Земо-Сванети]] (неда ''Малгар бла Огъары Эбзе'') деген регионну [[Местиа район]]ун къурайды, аралыгъы да [[Местиа посёлок]]ду.

Тёбен Эбзе ({{lang-ka|ქვემო სვანეთი}} ''Квемо-Сванети''), Цхенисцкали бла аны джетеги Хеледула сууланы ёзенлеринде орналады. Административ халда Тёбен Эбзе, [[Рача-Лечхуми эмда Квемо-Сванети]] (неда ''Рача-Лечхум эмда Тёбен Эбзе'') деген регионну [[Лентехи район]]ун къурайды, аралыгъы да [[Лентехи посёлок]]ду.

Бизни эраны биринчи ёмюрлеринде Эбзе, [[Колхида]] патчахлыкъны (''Эгриси'') кесеги болгъанды, андан сора [[Абхаз патчахлыкъ]]гъа киргенди. XI—XV ёмюрледе Эбзе, [[Гюрджю патчахлыкъ]]ны эристаулукъларындан (''saeristavo'') бири болады (башчылыкъ этгенни чыны — ''эристау'' болгъанды).

XVI ёмюрню ортасында Гюрджю патчахлыкъ чачылгъанындан сора Тёбен Эбзе [[Малгар бийлик]]ни къурамына киргенди, Огъары Эбзени уа кюнбатыш джанында [[Дадешкелиани]] бий тукъумну бойсунмагъан [[Эбзе бийлик|бийлиги]] къуралгъанды, Огъары Эбзени бу кесеги ''Бийли Эбзе'' ат бла танылгъанды. Огъары Эбзени къалгъан (эм уллу) кесегинде кишиге да бойсунмагъан эркин эл джамагъатла джашагъандыла, ол себебли бу кесек — ''Эркин Эбзе'' деб танылгъанды. Огъары Эбзени эки кесеги да [[Россия империя]]гъа киргендиле (Эбзе бийлик — 1833 джылда, Эркин Эбзе — 1840 джылда). 1859 джылда [[Эбзе бийлик]] къоратылгъанды.

Огъары Эбзе, сейирлик пейзажлары эмда архитектура хазнасы бла бек белгилиди. IX—XII ёмюрледе ишленнген адамла джашагъан къалала кёб санда сакъланнгандыла. Дагъыда буруннгу таш православ клисала сакъланнгандыла. Огъары Эбзе — ''[[ЮНЕСКО]]-ну Бютеудуния осуйлукъ объектлени тизими''не киреди.

<gallery>
File:Svaneti, georgia.jpg|Эбзеде пейзаж
File:Svanetiskt torn.jpg|Юлгюлю эбзе къала
File:Mestia.jpg|Местиа посёлок, 1890 джыл
File:Ushguli Svaneti.jpg|Чажаши элни кёрюнюмю
File:Mountains in Svaneti (1).jpg|Огъары Эбзеде пейзаж
File:Ushguli Svaneti Georgia.JPG|Ушгули элни кёрюнюмю
</gallery>

== Дагъыда къарагъыз ==
* [[Эбзелиле]]
* [[Ушгули]] — тау эл.

== Джибериуле ==
* [http://svaneti.ru/ Эбзени юсюнден сайт]
* [http://www.travelgeorgia.ru/32/ www.travelgeorgia.ru сайтда Эбзе]
* [https://web.archive.org/web/20120502061853/http://www.inmestia.com/content/svan-masti.html Местиа бла Эбзени юсюнден]

{{commonscat|Svaneti}}
{{stub}}

[[Категория:Гюрджюню тарих областлары]]
[[Категория:Эбзе|*]]