Вашингтон (Колумбия округ) бетни чыкъгъан текстине къарау

{{Магъанала|Вашингтон}}
{{Джерлешим
|аты                           = Вашингтон (Колумбия округ)
|ориг. аты                     = Washington, District of Columbia
|фото                          = DCmontage2.jpg
|фотону ачыкълау               =
|байракъ                       = Flag of Washington, D.C.svg
|герб                          = Seal of the District of Columbia.svg
|гербини юсюнден статья        = Герб
|байрагъыны юсюнден статья     = Байракъ
|тенгизден мийиклик            = 125
|кърал                         = АБШ
|сагъат бёлге                  = UTC-5, джай — UTC-4
|баш.къошакъ.параметр          = Округу
|баш.параметрни.ачыкълау       = Колумбия округ
|тюб.къошакъ.параметр          = Къуралгъаны
|тюб.параметрни.ачыкълау       = [[1790 джыл]]
|къошакъ.параметр#3            =
|параметрни.ачыкълау#3         =
|къошакъ.параметр#4            =
|параметрни.ачыкълау#4         =
|админ.бёлюннгени              =
|карта                         =
|картаны ёлчеми                =
|loc-map                       =
  |lat_dir = N|lat_deg = 38|lat_min = 53|lat_sec = 42
  |lon_dir = W|lon_deg = 77|lon_min = 2|lon_sec = 12
  |CoordAddon =
  |CoordScale =
|къралны картасыны ёлчеми      = 300
|майдан                        = 177
|халкъ                         = 599&nbsp;657<ref name=CensusEst>{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/states/tables/NST-EST2009-01.xls|title=Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2000 to July 1, 2009|date=2009-12-22|publisher=United States Census Bureau|accessdate=2009-12-24}}</ref><ref name=MetroEst>{{cite web |url=http://www.census.gov/popest/metro/tables/2009/CBSA-EST2009-01.xls |title=Annual Estimates of the Population of Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas: April 1, 2000 to July 1, 2009 |accessdate=2010-07-29 |month=March |year=2010 |format=XLS |publisher=[[United States Census Bureau]]}}</ref>
|саналгъан джыл                = 2009
|басыннганы                    = 3771
|агломерация                   = 5,4 млн
|миллет къурам                 =
|дин къурам                    =
|статус                        =
|башчы                         = Винсент Грэй
|web                           = www.dc.gov/
|телефон                       = +1 202
|почта                         =
|автомобиль код                =
|статистика.къошакъ.параметр   =
|статистика.параметр.ачыкълау  = 
}}

'''Вашингто́н''' ({{lang-en|Washington, D.C.}}) — [[АБШ]]-ны [[1800 джыл]]дан башлаб ара [[шахар]]ыды. Энчи шахар статусну Вашингтондан [[1873 джыл]] административ реформадан сора сыйыргъандыла, ол себебден АБШ-ны ара шахары официал '''Колумбия округ''' ({{lang-en|District of Columbia}} атны джюрютеди, къысхартылса — D.C., ол себебден американлыла, [[Вашингтон (штат)|аллай атлы штат бла]] аджашдырмаз ючюн, тюз сёлешиуде шахаргъа «Ди-Си» неда «Вашингтон Ди-Си» дейдиле).

== Тарихи ==
[[Американ революция]]дан сора джангы [[кърал]]ны ара шахарын сайлау бек къыйын болгъанды, бу оруннга кёб шахар кесин теджегенди. Ахырында, [[1790 джыл]] [[Потомак]] сууну къатында джангы шахар ишлерге оноу этилинеди. Шахаргъа биринчи [[президент]] [[Вашингтон, Джордж|Джордж Вашингтонну]] атын бередиле.

[[АБШ]]-ны [[конституция]]сына кёре, федерал ара-шахар округга 260 км² джер бериледи (тёрт джаны да 10 миля болгъан квадрат), атына да «Колумбия территория» аталады ([[Америка]]ны ачхан [[Колумб, Христофор|Христофор Колумбну]] аты бла).

[[1801 джыл]] Колумбия федерал округ официал халда къуралады, аннга Вашингтон, [[Джорджтаун (Виргиния)|Джорджтаун]], [[Александрия (Виргиния)|Александрия]] шахарла, эмда [[Вашингтон (округ, Мэриленд)|Вашингтон графлыкъ]] бла [[Арлингтон (округ, Виргиния)|Александрия графлыкъ]] киредиле. [[1846 джыл]], Александрия шахар бла Александрия графлыкъ Виргиния штатха къайтадыла, [[1873 джыл]] а уа Колумбия округ, Вашингтон, Джорджтаун шахарла бла Вашингтон графлыкъ бир муниципалитетге джыйылыб Колумбия округну къурайдыла. Оноуун Конгресс этгенди. Халкъ сайлагъан мэр пост джангыдан [[1973 джыл]] киргизилгенди.

== Географиясы ==
[[АБШ]]-ны шимал-кюнчыгъыш кесегинде [[Потомак]] сууну джагъасында орналыбды. [[Мэриленд]] ([[Вашингтон (Мэрилендде округ)|Вашингтон графлыкъ]] бла [[Балтимор]] шахар) эм [[Виргиния]] ([[Арлингтон (Виргинияда округ)|Арлингтон графлыкъ]] бла [[Александрия (Виргиния)|Александрия]] шахар) штатла бла чеклешеди, ала бла бирге шахар конгломерат къурайды ([[:en:Washington Metropolitan Area|en]]).

== Климаты ==
[[Климат]]ы — [[субтропик муссон климат]]ды, ауур хауалы, исси джайы бла эмда сериуюн къышы бла. Ортаджыллыкъ температурасы — 12,6 °C. Ортаджыллыкъ джауум ёлчеми — 981 мм.

== Административ къурулушу ==
[[Файл:USCapitol.jpg|thumb|250px|[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]]]]
[[Файл:Whitehouse north.jpg|thumb|250px|[[Акъ юй]]]]
[[АБШ]]-ны [[конституция]]сына эмда [[:en:Residence Act|Резиденцияны юсюнден законнга]] кёре, Колумбия округ федерал къралны ара шахары кибик энчи статусха иеди. Алгъаракъ, АБШ-ны Конгресси шахарны бютеу оноуун кеси джюрютгенди. Алай а [[1973 джыл]] оноуну шахар [[правительство]]гъа бергенди («[[:en:District of Columbia Home Rule Act|home rule]]»). Алай а аннга да къарамай, Конгресс излеген заманында шахар правительство къабыл этген хар не тюрлю да болсун законну не да актны мюкюл этмезге эмда тыяргъа хакъгъа иеди. Шахарчыла аны бек ушатмасала да бойсунадыла.

АБШ-ны келечиле палатасында Колумбия округдан да келечи барды, алай а ауаз хакъы джокъду. Бусагъатда ол — [[:en:Eleanor Holmes Norton|Элеанор Холмс Нортонду]]. Сенатда округдан келечи джокъду. [[Президент]] сайлаулада Вашингтондан 3 сайлаучу чыгъады. Адам санына юлешинсе 49 штатдан эсе кёбдю.

Шахарчыланы ичинде Вашингтоннга штат статусну берир идея бек кёб джюрюйдю, алай а аны излеб алыннган резолюцияла Конгресс бла тайыладыла.

== Монументле бла белгили джерле ==
[[Файл:Монумент Вашингтона.jpg|thumb|upright|250px|Вашингтонну монументи]]
* [[Акъ юй]] — [[АБШ]]-ны [[президент]]ини резиденциясы
* [[Вьетнамны ветеранларыны мемориялы]]
* [[Вашингтонну монументи]]
* [[Линкольнну мемориялы]]
* [[Коммунизден джарсыгъанлагъа эсгертме]]
* [[Капитолий (Вашингтон)]]
* [[Вашингтон кафедрал собор]]
* [[АБШ-ны ботаника терек бачхасы]]

<gallery>
Файл:Белый дом.jpg|Акъ юй таба кёрюнюм
Файл:Капитолий.jpg|Капитолий таба кёрюнюм
Файл:Джефферсон.jpg|Джефферсонну монументи таба кёрюнюм
Файл:Линкольн.jpg|Линкольнну монументи таба кёрюнюм
</gallery>

== Къарнаш шахарла ==

* {{Байракъ|Таиланд}} [[Бангкок]] ({{lang-th|กรุงเทพมหานคร}}), [[Таиланд]] ([[1962]])
* {{Байракъ|Республика Конго}} [[Браззавиль]] ({{lang-fr|Brazzaville}}), [[Конго Республика|Конго]]
* {{Байракъ|Бразилия}} [[Бразилиа]] ({{lang-pt|Brasília}}), [[Бразилия]]
* {{Байракъ|Бельгия}} [[Брюссель]] ({{lang-fr|Bruxelles}}, {{lang-nl|Brussel}}), [[Бельгия]]
* {{Байракъ|Сенегал}} [[Дакар]] ({{lang-fr|Dakar}}), [[Сенегал]]
* {{Байракъ|Къытай}} [[Пекин]] ({{lang-zh|北京}}), [[Къытай]]
* {{Байракъ|КъАР}} [[Претория]] ({{lang-en|Pretoria}}), [[Къыбыла-Африкан Республика]]
* {{Байракъ|Ингилиз}} [[Сандерленд (Англия)|Сандерленд]] ({{lang-en|Sunderland}}), [[Ингилиз]]
* {{Байракъ|Къыбыла Корея}} [[Сеул]] ({{lang-ko|서울}}), [[Къыбыла Корея]]
* {{Байракъ|Къытай}} [[Чунцин]] ({{lang-zh-ип|重庆|Chóngqìng}}), [[Къытай]]
* {{Байракъ|Греция}} [[Афины]] ({{lang-el|Αθήνα}}) [[Греция]]
* {{Байракъ|Мисир}} [[Каир]] ({{lang-ar|القاهرة}}), [[Мисир]]
* {{Байракъ|Россия}} [[Москва]], [[Россия]]
* {{Байракъ|Уллу Британия}} [[Лондон]], [[Уллу Британия]]
* {{Байракъ|Ирландия}} [[Дублин]], [[Ирландия]]
* {{Байракъ|Португалия}} [[Лиссабон]], [[Португалия]]
* {{Байракъ|Испания}} [[Мадрид]], [[Испания]]
* {{Байракъ|Швейцария}} [[Берн]], [[Швейцария]]
* {{Байракъ|Австрия}} [[Вена]], [[Австрия]]
* {{Флаг|Германия}} [[Берлин]], [[Германия]]
* {{Байракъ|Норвегия}} [[Осло]], [[Норвегия]]
* {{Байракъ|Швеция}} [[Стокгольм]], [[Швеция]]
* {{Байракъ|Чехия}} [[Прага]], [[Чехия]]
* {{Байракъ|Польша}} [[Варшава]], [[Польша]]
* {{Байракъ|Австралия}} [[Канберра]], [[Австралия]]
* {{Байракъ|Австралия}} [[Сидней]], [[Австралия]]
* {{Байракъ|Австралия}} [[Мельбурн]], [[Австралия]]
* {{Байракъ|Украина}} [[Киев]], [[Украина]]
* {{Байракъ|Гана}} [[Аккра]], [[Гана]] ([[2006]])<ref>[http://jga.oca.dc.gov/DC/OS/Programs/View+DC%27s+Sister+Cities/Sister+City+Agreement+with+Accra,+Ghana Sister City Agreement with Accra, Ghana]</ref>

=== Партнёр шахарла ===
* {{Байракъ|Франция}} [[Париж]], [[Франция]]
* {{Байракъ|Италия}} [[Рим]], [[Италия]]

{{АБШ-ны административ бёлюнюую}}
{{refs}}
{{викигёзен|Washington, D.C.}}

[[Категория:АБШ-ны шахарлары]]