Рейн бирлик
Ре́йн бирлик (нем. Rheinbund, фр. Confédération du Rhin) — Францияны Ючюнчю коалицияны къазауатында хорламындан сора Сыйлы Рим империяны формал къоратыуундан сора император I Наполеон Бонапарт къурагъан суверен немец къралланы конфедерациясыды.
| Рейн Бирлик нем. Rheinbund фр. Confédération du Rhin | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
.svg) Рейн бирлик 1812-чи джылда | ||||
| Ара шахары | Франкфурт | |||
| Кърал оноууну формасы | Абсолют монархияланы конфедерациясы | |||
| Протектор | ||||
| - 1806—1813 | I Наполеон | |||
| Примас | ||||
| - 1806—1813 | Карл Теодор фон Дальберг | |||
| - 1813 | Принц Евгений Богарне́ | |||
| Тарихи | ||||
| - Къуралыу | 12 июль 1806 | |||
| - Сыйлы Рим империя чачылады | 6 август 1806 | |||
| - Чачылыу | 4 ноябрь 1813 | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Рейн бирликни болдурууну юсюнден кесаматха 1806-чы джылны 12-чи июлунда Парижде къол салыннганды.
Кертиликде, Рейн бирлик, Биринчи Француз империяны протектораты болгъанды. Аннга шагъатлыкъ этген эм азындан I Наполеонну Рейнни башсысы болгъанында протектор титулну алыуун да айтыргъа боллукъду.
Ал тарих
тюзетЛюневиль мамырлыкъ бла Франциягъа Рейнни сол джагъасында герман бёлгелени къошулуу бла Ара Европадагъы къралланы дуниясы джангыдан шекеллендириу андан ары бардырлгъанды. Империячы депутацияны ахыр бегими Сыйлы Рим империяда терен тюрлениулеге джол ачханды. Рейнни онг джагъасындагъы 112 уллу болмагъан, 3 миллион чакълы адам джашагъан империячы мюлк джангы къраллагъа бирлешдирилгендиле. Клиса территорияланы асламысы секуляризация болгъадыла, алгъыннгы эркин империячы шахарланы асламысы медиатизация этилгендиле, ол себебден императорну власты кючлю азайгъанды. Пруссия тышында, мындан Баден кюрфюрстлюк бла Вюртенбург герцоглукъ хайырда болгъандыла. Къарыуу тауусулгъан Рим империяны ахыры джууукълашханды. II Франц Австрияны императору титулну алады. 1805-чи оджылда Ючюнчю коалицияны къазауаты башланнганында Бавария, Баден эмда Вюртенберг Наполеон бла бирликге киредиле.
Аустерлиц сермешиу бла Пресбург мамырлыкъдан сора Бонапарт Европадагъы эмда герман къралладагъы позицияларын кенгертирге эмда бегитирге амал алады. Австрия бир къауум территориясын берирге керек къалады, Наполеон кесини къарнашлары Жозеф бла Людовикни Неаполь бла Голландияны короллары этеди, къайыны Иоахим Мюрат Берг герцог болады. Наполеон Баден бла, Бавария эмда Вюртенберг бла бирликге ышанады. II Франц дженгилиуюнден сора Бавария бла Вюртенбергни статусларын короллукълагъа дери кёлтюрюуге разылыгъын берирге керек къалады. Баден, Гессен-Дармштадт эмда Берг уллу герцоглукъ статусланы аладыла. Аны тышында Бавария бла Вюртенберг Наполеонну джууугъу боладыла: Жером Бонапарт Екатерина Вюртенбергчи бла, Стефани де Богарне — Шарль Людовик Баденчи бла, Эжен де Богарне Огюст Бавариячы бла юйдегили болгъандыла. Францияны разылыгъы бла къалгъан империячы мюлкле ара штатлагъа къошулгъандыла. Эм бек эс бёлюннген Рейн конфедерацияны къурау болады[1]
Къуралыу
тюзет1806 джылны 12, 16, 19 эмда 20 июлунда [2] герман бийлени 16 келечиси Рейн бирликни къуралыууну юсюнден кесаматха къол салгъандыла. Официал халда империядан айрылыб, Франция бла конфедерациягъа эмда аскер бирликге бирлешириклерин эмда Наполеон джакъчылары боллугъун баямлагъандыла.
1806-чы джылны 1-чи августунда Сыйлы Рим империядан чыгъыуну официал халда баямланнганды[3], император мыннга къаршчы салыргъа мадары болмагъанды. 1806-чы джылны 6-чы августунда Наполеонну ультиматумуна II Франц кесини императорлукъ титулундан айрылгъанды эмда империячы мюлклени империяны аллында борчларындан бош этгенди.
1808-чи джылгъа Рейн бирликге дагъыда 20 немец кърал къошулгъанды. Пруссияны Франция бла урушда, 1806-чы джылны октябрында дженгилиуюнден сора кёб уллу болмагъан ара эмда шимал немец къралла да къошуладыла. Аны тышында 1807-чи джылда Вестфалия короллукъ къуралыб, башына Жером Бонапарт салынады. 1808-чи джылгъа Рейн бирликни эм кенгерген заманы болады: аны къурамында тёрт короллукъ, беш уллу герцоглукъ, онюч герцоглукъ эмда онджети бийлик болгъанды.
Империяны бир къауум алгъыннгы территориялары бир биринден айры къалгъандыла: Австрия бла Пруссия, Гольштейн герцоглукъ бла Данияны королуну оноундагъы Швед Померания, ганзачы шахарла Гамбург, Любек эмда Бремен оккупациядагъы Ганновер кюрфюрстлюк француз аскерлени къолунда болгъандыла. Эрфурт бийлик туурадан француз императоргъа бойсуннганды эмда Рейн бирликде эксклав болгъанды.
1810-чу джылда шимал-кюнбатыш Германияны уллу кесеклери, аланы ичлеринде Эмс, Везер эмда Эльба сууланы аякълары да болуб, Уллу Британиягъа къаршчы бардырылгъан континентал блокаданы бардырыр ючюн, Францияны къурамына туурадан къошулгъандыла. 1811-чи джылда Бирликни джер джюзюню ёлчеми 325 752 кв. км, болгъанды, джашагъанланы санлары 14 608 877 адамгъа чыкъгъанды;[4] аскер контингент да 119 180 адамгъа джетгенди. Варшава герцоглукъ Саксония бла энчи унияны юсю бла бирлик бла байламлы болгъанды.
Конфедерация проектни джетишимсиз болууу
тюзетМайнцны кюрфюрстю Карл Теодор фон Дальберг Гейн Бирликни примас-бийи болуб салынады. Наполеонну анасыны къарнашы кардинал Жозеф Феш аны болушлукъчусу болуб салынады. Наполеонну къоруулауунда Дальберг эски рейхни реформасын бардырыргъа умут этгенди.
Рейн конфедерацияны юсюнден законнга кёре аскер биригиу къралланы конфедерациясы болургъа керек болгъанды. Мыннга кёре Рейнни Конфедерациясы ортакъ конституция органлагъа ие болургъа керек болгъанды: примас-бийни башлыгъында Бундестаг, баш федерал сюд эмда баш закон атлы конституция маталлы устав.
Дальберг Парижде конституцияны эки проектин теджегенди, алай а экисин да унамагъандыла. Ахырында бек бирикген конфедерациягъа умутланы Бавария бла Вюртенберг бузгъандыла. Ала короллукъ статусларын алгъанлары себебли Рейн бирлик джанындан хакъларын чеклендириулеринден къоркъгъандыла. Ол себебден, Дальберг 1806-чы дылда Бундестагны чакъыргъанында аладан келечиле келирге унамай къойгъандыла. Наполеон, Баварияны 1808-чи джылда Эрфурт конгрессде алландырыргъа кюрешсе да, унаталмагъанды. Француз экспертлеге джангы конституция хазырлатады, алай болса да ахырында хайырландырмазгъа оноу этеди.[5]
Француз интереслени къоруулау
тюзетРейн бирликге къошулгъанла Наполеонну оноууна бек байалмлы болгъанды. Протекторну позициясы законда кескин джазылмаса да, Наполеон федерацияны джазыуун къолунда тутханды. Рейн конфедерацияны закону аннга аскер биригиуюлени юсюнден оноу этерге эркинлик бергенди. Наполеонну къарамлары бирликни къралларыны башчыларына Франкфуртдагъы штаб-фатарда француз келечи Теобальд Бахерни юсю бла, эмда империячы келечилени, сёз ючюн, Жак Клод Беньо кибиклени юслери бла билдирилгенлей тургъанды. Уллу Бийлик Бергге регентлик этгени себебли, кърал секретарь-министрлени Парижде белгилегенди.
Аллындан да Наполеон Францияны Пруссия эмда Австрияны арасында кючлю къралла къураб, чеклерин джакълар мураты болгъанды. Къуралгъан къраллада кесини абырайын бегитир ючюн ары кесини джууукъларын неда ышангылы адамларын башчыла этиб неда башчыла бла джууукъларын юйдегилендиргенди: кюёую Иоахим Мюратны (1806—1808) эмда къарнашындан туугъанНаполеон Луи Бонапартны бир-бири ызындан Бергни уллу бийлери этгенди, къарнашы Жером Бонапарт Вестфалияны королу болгъанды, ёге джашы Эжен де Богарне — Уллу герцоглукъ Франкфуртну герцогу болгъанды, биринчи юй бийчеси Жозефина Богарнени бирдеги эгечи Стефани Таше де ла Пажери[de] герцогиня Аренберг-Меппен болады, Иоахим Мюратны къарнашындан туугъан Антуанетта осуй принц Карл фон Гогенцоллерн-Зигмарингеннге чыгъады, кюёую Феликс Бачоккини эгечинден туугъан Фламиния ди Росси[de] осуй принц Флорентин цу Зальм-Зальмгъа[de] чыгъады. Рейн бирлик Францияны башлыгъында экономикалыкъ эмда политикалыкъ джанындан бирикген Европа болдурур муратха къуллукъ этгенди.
Рейн бирликге киргенле керек болса аскер кючле берирге борчлу болгъандыла. Эм кенгерген заманда немец бийле 119 180 адамны бералгъандыла. Ала биринчи орунда француз къралны интереслерин джакълагъандыла эмда тюрлю-тюрлю сермешиу театрлада хайырдандырылгъандыла. Аскер кючюн кёлтюрюр ючюн, эмда аскер эффектлилигин ёсдюрюр ючюн эмда француз моделден тамалланнган аскер реформалагъа къошакъгъа, Наполеон Бирликни аскерлерине француз аскерде джюрюген къуралыш эмда административ элементлени киргизирге чакъыргъанды. Бу аскерлени корпус системагъа кёчюрюуден башлаб, аскер бёлеклени атларын эмда номерлерин француз джорукъгъа кёчюрюу, эм бек тереннге кетгенле уа француз тилни хайырланыб да башлагъандыла[6].
Асламысында Рейн конфедерация Наполеонну оноуларына тышындан къарагъан болмаса къошулалмагъанды, сёз ючюн,континентал блокада бла байламлы сатыу-алыу политикада.
Француз интереслени къоруулар ючюн, Наполеон бир-бирде Бирликни суверенинетин да бузгъанды, сёз ючюн, талай къралны кючлегенди (Зальм бийлик, Аренберг бла Ольденбург герцоглукъланы). Рейн бирликни юсюнден законуна кёре, аннга къошулгъанны суверенитети къуру аны разылыгъы бла башха конфедератха берилирге болгъанды. Алай болса да, Франция конефедарт болмагъанлай, бу законну бузуб, суверенитетлерин кесине алгъанды.[7].
Рейн бирликни къраллары ич политикада эркин болгъандыла, алай болса да мында да Наполеон кесини ауурлугъу бла реформаланы бардырыргъа кюрешгенди. Дальбергни нюзюрлери бузулгъандан сора, Бавария 1807-чи джылда Франциядагъыча реформаланы башлагъанды. Аланы ичинде конституцияны киргизиу, Граждан кодекс бла законланы джарашдырыу, аралыкълы бюрократ администрацияны къурау. Ганза шахарла бла Гессен-Дармштадт да Граждан кодексни киргизирге борчландырылгъандыла. Наполеонну нюзюрюнде кърал структураланы бирлешдириб, Европада француз бийликни сакълау болгъанды. Алай болса да, ишекли зат болса, политикалыкъ эмда аскер къарамла, либерал реформаладан алгъа салыннгандыла. Райнер Вольфейл белгилегеннге кёре, Наполеонну Рейн бирликни джангыдан къуралышыны реал концепциясы болмагъанды[8].
Наполеонну политикасыны бир бёлюмю Француз революцияны буржуа идеяларына къаршчы баргъанды. Рейн бирликни актында Медиатизацияланнган юйлени онглулукълары бегитилгенди. Джангы француз къуллукъчула эмда аскер башчылыкъ да кесини юлюшюн алгъанды. Сёзге, Вестфалия короллукъда бу «юлгюлю кърал» къурау нюзюрге аман джаны бла тийгенди. Халкъ аллындан бу идеяланы джаратхан эсе, энди кёлю чыгъа башлагъанды. Кърал иеликни кёбюсюн сатылыуу терен финанс кризисге келтиргенди, ол себебден налогланы кёлтюрюрге керек болгъандыла. Аны бла бирге аскерге чакъырыу, къазауатны эсеблери да халкъны инджитгенди эмда къозгъалыулагъа келтиргендпи[8].
Джаратылыуу эмда айныуу
тюзетXIX ёмюрню башында Германия алкъын Герман миллетни Сыйлы Рим империясы болгъанды. Аны къурамында тюрлю-тюрлю эркинлик дараджасы болгъан 350-ден аслам кърал киргенди.
Алай а герман къралланы ичинде Пруссия, Саксония, Бавария, Вюртемберг эмда артыкъ да Австрия айры болгъандыла, ала Сыйлы Рим империяны къурамында эм уллу кърал къуралышла болгъандыла.
Къагъытда бу къралла герман-рим императоргъа эмда империячы сеймге бойсунсала да, кертиликде толу бойсунмагъан кърал болгъандыла. Дворянланы къурамы бирча болмагъанды, ала короллагъа, бийлеге неда императорну кесине бойсуннгандыла; шахар халкъ патрициялыкъ юйдегиледен, шахарчы бюргерледен, шекиртледен эмда сохталадан къуралгъанды. Элчиле асламысы бла башларына бош болмагъандыла. Башха къраллагъа кёре, сёз ючюн, Ингилиз неда Франциягъа кёре, Германи0яны эконмика, социал эмда политика джанындан да артха къалгъан къралгъа санаргъа боллукъду.
|
Француз революция элия садакъча, Германия атлы хаосха кескин ургъанды[9]. | 
|
Наполеончу къазауатла герман джерлени картасын джангыдан бичгендиле: 51 эркин империячы шахардан Наполеон къуру 5 къойгъанды, къалгъанла уллу къраллагъа берилгендиле. Ол къадар джюзле бла ууакъ бийликни, клиса джерлени эмда империячы рыцарланы джерлерин джетгенди.
Рейн бирликни къуралгъаныны юсюнден кесаматха къол салыуда, 1806-чы джылны 12-чи июнунда, 16 къыбыла- эмда кюнбатыш-герман бийлик официал халда рейхден чыгъыб Наполеонну патронажында конфедерациягъа бирлешгенлерин баямлагъандыла. Къол салыуну аллы бла Наполеон 24-сагъатлыкъ ультиматум салады, аннга кёре, къол салыныргъа уналмаса француз аскерле къыбыла- эмда кюнбатыш-герман джерлени кючлерикдиле. Рейн бирликни юсюнден кесамтха къол салыннгандан сора талай кюнден, 1804-чю джылда Австрия империяны императору болгъан II Франц Герман Миллетни Сыйлы Рим Империясыны тахтындан кетгенди эмда империяны чачылыуун баямлагъанды.
1808-чи джылгъа дери Рейн Бирликге дагъыда 23 немец кърал къошулгъанды. Пруссияны Франциягъа Йенадагъы сермешиуде хорланнганындан сора Бирликни къурамына кёб ара- эмда шимал-герман кърал да къошулады.
1808-чи джыл Рейн бирлик ёлчемини эм уллу болгъан заманы болады. Аны къурамында тёрт короллукъ, беш уллу герцоглукъ, онюч герцоглукъ, онджети бийлик эмда бойсунмагъан ганзачы шахарла Гамбург, Любек эмда Бремен боладыла. Ахыргъыланы Рейн бирликге Ангальт-Дессау бий къошуб, герцог титул алады. Къошулмай къуру Пруссия, Австрия, Данияныкъы болгъан герцоглукъ Гольштейн бла Швед Померания къаладыла. 1810 джылда шимал Германияны уллу кесеклери, артыкъсыз да Эмсни, Везерни эмда Эльбаны аякълары наполеончу Франциягъа туурадан къошуладыла, алай бла Уллу Британия бла Ирландияны бирлешген короллугъуну къаршчы континентал блокаданы бардырыуун кесини къолуна алады.
Рейн бирлик асламысы бла аскер альянс болгъанды, аннга киргенле Франциягъа кёб санда аскер контингентле берирге керек болгъандыла. Аннга джууабха аланы кёбю статусларын кёлтюргендиле (Баден, Гессен-Дармштадт, Клеве бла Берг уллу герцоглукъла болгъандыла, Вюртемберг бла Бавария — короллукъла), аны тышында ууакъ хоншуларын къошуб джерлерин да ёсдюргендиле. Кесине шох Рейн бирликни къураб, Наполеон Францияны шимал-кюнчыгъышында уллу буфер территория болдургъанды. Наполеон Рейн бирликни аскерлерлерини тышында сатыу-алыу политикасына къатышхан оноула этгенлей тургъанды.
Кесамтха кёре Рейн бирликни ортакъ конституциялыкъ органлары болургъа керек болгъанды, алай бирликге къошулгъан уллу къралла унамагъанлары себебли бу болмагъанды. Башчылыкъ этген бий Карл Теодор фон Дальберг къургъан бундестаг Вюртенберг бла Бавария къошулургъа унамгъанлары себебли бир кере да джыйылмагъанды.
1813-чю джылда Наполеон Халкъланы сермешиуюнде дженгиледи, Рейн бирлик да чачылады. Бюгюнлюкге Рейн бирликге кирген къралладан бойсунмаулугъун сакълагъан къуру Лихтенштейн бийликди.
Австрия бла Пруссия Алтынчы коалицияны къурамында Наполеонгъа къаршчы хорламлы къазауатха къошулгъандыла эмда бу герман къраллагъа бирлеширге энтда бир шанс бергенди.
Бирликге къошулгъанла
тюзетБерилген таблицалада Рейн бирликге кирген къралла, кирген даталары эмда чыгъаргъан аскер контингентлери (скобкалада) кёргюзюлгенди[10]:
Короллукъла эмда уллу герцоглукъла
тюзет| Байракъ | Монархия | Къошулуу дата | Белгиле, берилген аскер |
|---|---|---|---|
|
Уллу герцоглукъ Баден | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; аллында маркграфлыкъ (8 000) |
|
Бавария короллукъ | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; аллында герцоглукъ болгъанды (30 000) |
|
Уллу герцоглукъ Берг | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; аллында Берг герцоглукъ болгъанды, артдан Клеве герцоглукъ къошулгъанды (5 000) |
|
Вестфалия короллукъ | 15 ноябрь 1807 | Наполеон къурагъанды (25 000) |
|
Вюртемберг короллукъ | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; аллында герцоглукъ болгъанды (12 000) |
|
Уллу герцоглукъ Вюрцбург | 23 сентябрь 1806 | Наполеон къурагъанды (2 000) |
|
Уллу герцоглукъ Гессен | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; аллында ландграфлыкъ болгаънды (4 000) |
|
Саксония короллукъ | 11 декабрь 1806 | Аллында герцоглукъ болгъанды (20 000) |
|
Эрцканцлерни джерлери (Регенсбург архиепископлукъ, Ашаффенбург бийлик) | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; 1810 джылдан —  Уллу герцоглукъ Франкфурт
|
Княжества и герцогства
тюзет| Байракъ | Монархия | Къошулуу дата | Белгиле, берилген аскер |
|---|---|---|---|
|
Анхальт-Бернбург герцоглукъ | 11 апрель 1807 | (700) |
|
Анхальт-Дессау герцоглукъ | 11 апрель 1807 | (700) |
|
|
Анхальт-Кётен герцоглукъ | 11 апрель 1807 | (700) |
|
Аренберг-Меппен герцоглукъ | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; медиатизация болгъаны: 13 декабрь 1810 (4000) |
|
Вальдек бийлик | 11 апрель 1807 | (400) |
|
Гогенцоллерн-Хехинген бийлик | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири (4000) |
|
|
Гогенцоллерн-Зигмаринген бийлик | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири (4000) |
|
Зальм бийлик | 25 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; 13 декабрь 1810 джыл Франция аннексия этгенди (4000) |
|
Изенбург-Бирштайн бийлик | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири (4000) |
|
Лейен бийлик | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири; аллында графлыкъ болгъанды (4000) |
|
Лихтенштейн бийлик | 12 июль 1806 | Тамал салгъанланы бири (4000) |
|
Липпе-Детмольд бийлик | 11 апрель 1807 | (650) |
|
Мекленбург-Шверин герцоглукъ | 22 март 1808 | (1900) |
|
|
Мекленбург-Стрелиц герцоглукъ | 18 февраль 1808 | (400) |
|
Нассау герцоглукъ (Узинген эм Вайльбург) | 12 июль 1806 |  Нассау-Узинген бла  Нассау-Вейльбург бийликлени бирлешиниулери, экиси да Рейн бирликни тамал салгъанларындан болгъандыла (4000 хар бири)
|
|
Ольденбург герцоглукъ | 14 октябрь 1808 | 13 декабрь 1810 джыл, Франция аннексия этгенди (800) |
|
Рёйсс-Грейц бийлик | 11 апрель 1807 | (400) |
|
Рёйсс-Лобенштайн бийлик | 11 апрель 1807 | (400) |
|
Рёйсс-Шлейц бийлик | 11 апрель 1807 | (400) |
|
|
Рёйсс-Эберсдорф бийлик | 11 апрель 1807 | (400) |
|
Саксен-Веймар герцоглукъ | 15 декабрь 1806 | (саксон герцоглукълагъа белгиленнген 2000-ни бир кесеги) |
|
Саксен-Гильдбурггаузен герцоглукъ | 15 декабрь 1806 | (саксон герцоглукълагъа белгиленнген 2000-ни бир кесеги) |
|
Саксен-Гота-Альтенбург герцоглукъ | 15 декабрь 1806 | (саксон герцоглукълагъа белгиленнген 2000-ни бир кесеги) |
|
|
Саксен-Кобург-Заальфельд герцоглукъ | 15 декабрь 1806 | (саксон герцоглукълагъа белгиленнген 2000-ни бир кесеги) |
|
Саксен-Мейнинген герцоглукъ | 15 декабрь 1806 | (саксон герцоглукълагъа белгиленнген 2000-ни бир кесеги) |
|
Шаумбург-Липпе бийлик | 11 апрель 1807 | (650) |
|
Шварцбург-Зондерсхаузен бийлик | 11 апрель 1807 | (650) |
|
Шварцбург-Рудольштадт бийлик | 11 апрель 1807 | (650) |
Картала
тюзет-
Рейн бирлик 1806-чы джылда -
Рейн бирлик 1808-чи джылда -
Рейн бирлик 1812-чи джылда
Белгиле
тюзет- ↑ Max Braubach: Von der französischen Revolution bis zum Wiener Kongress. München 1974, S. 74–78; Fehrenbach, S. 83–84.
- ↑ Die Ausfertigung für die französische Regierung wurde am 12. Juli von 14 der 16 Gesandten unterzeichnet (außer Berg und Württemberg); die restlichen Ausfertigungen unterzeichneten am 16. Juli alle Staaten (außer Württemberg); am 19. Juli setzte Napoléon I. seine Unterschrift unter die Akte; und am 20. Juli unterzeichnete der württembergische Gesandte als Letzter. Mitteilungen aus dem Stadt- und Stiftsarchiv Aschaffenburg, Aschaffenburg 1989, Band 2, Heft 7, S. 269. Архивная копия от 7 апрель 2023 на Wayback Machine
- ↑ Lossagungsurkunde vom 1. August 1806.
- ↑ Wehler, Band 1, S. 368.
- ↑ Fehrenbach, S. 82.
- ↑ Ошибка скрипта: Модуля «Sidebar» не существует.
- ↑ Rainer Wohlfeil: Napoleonische Modellstaaten. zitiert nach Fehrenbach, S. 219.
- ↑ 8,0 8,1 Fehrenbach, S. 84.
- ↑ Ф. Энгельс. Маркс К. и Энгельс Ф., Соч., т. 5, с. 7
- ↑ Creation of the Confederation of the Rhine, 12 July, 1806 Ошибка Lua в package.lua на строке 80: module 'Module:Webarchive/data' not found.