Мазмұнға өту

Интернет тарихы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Мазмұны өшірілді Content added
VisualWikitext
ш r2.7.2+) (Боттың үстегені: tl:Kasaysayan ng Internet
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
'''Интернет тарихы''' - [[компьютер]]лік құрылғылар жасай бастаған уақытынан басталады (1950-1960 жылдар аралығы). <ref>[http://www.sciencemag.org/content/suppl/2011/02/08/science.1200970.DC1/Hilbert-SOM.pdf "The World’s Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information"], Martin Hilbert and Priscila López (April 2011), [[Science (journal)|''Science'']], 332(6025), 60-65.</ref>
'''Интернет тарихы''' - [[компьютер]]лік құрылғылар жұмыс жасай бастаған уақыттан басталады (1950-1960 жылдар аралығы). <ref>[http://www.sciencemag.org/content/suppl/2011/02/08/science.1200970.DC1/Hilbert-SOM.pdf "The World’s Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information"], Martin Hilbert and Priscila López (April 2011), [[Science (journal)|''Science'']], 332(6025), 60-65.</ref>


[[Сурет:Leonard-Kleinrock-and-IMP1.png|thumb|upright|Профессор [[Леонард Клейнрок]]-тің [[Лос-Анджелес]]тегі ең алғашқы [[ARPANET]] [[Interface Message процессор]]-інің қасында]]
[[Сурет:Leonard-Kleinrock-and-IMP1.png|thumb|upright|Профессор [[Леонард Клейнрок]]-тің [[Лос-Анджелес]]тегі ең алғашқы [[ARPANET]] [[Interface Message процессор]]-інің қасында]]
Интернет желісінің тарихы - 1957 жылы Кеңес Одағы Жердің жасанды серігін ұшырғаннан кейін, АҚШ Қорғаныс министрлігі ақпаратты тасымалдаудың сенімді жүйесі қажет деп шешті. АҚШ алдыңғы қатарлы зерттеу жобаларының агенттігі (ARPA) осы мақсатта компьютерлік желі құруды ұсынды. Бұл желіні құру Лос-Анджелестегі Калифорния университетіне, Стэнфорд зерттеу орталығына, Юта штатының университетіне және Санта-Барбара қаласындағы Калифорния штатының университетіне тапсырылды. Компьютерлік желі '''ARPANET''' деп аталып, 1969 жылы аталған төрт ғылым орталықтарын біріктірді, барлық жұмыстарды АҚШ Қорғаныс министрлігі қаржыландырып отырды. Одан соң, ARPANET желісі жылдам дамып, оны ғылымның әр түрлі салаларындағы ғалымдар қолдана бастады.<ref>{{cite journal | author=[[J. C. R. Licklider]] | title=Man-Computer Symbiosis | year=1960}}</ref>
1957 жылы Кеңес Одағы Жердің жасанды серігін ұшырып, космостық кеңістікте бірқатар алға шыққан болатын. Бұл өз кезегінде АҚШ-да біршама алаңдатушылық тудырып, АҚШ Қорғаныс Министрлігі ақпаратты тасымалдаудың сенімді жүйесін құру туралы шешім қабылдады. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін АҚШ-тың алдыңғы қатарлы жобаларды зерттеу агенттігі (ARPA) компьютерлік желі құруды ұсынды. Бұл желіні құру ісі Лос-Анджелестегі Калифорния университеті, Стэнфорд зерттеу орталығы, Юта штатының университеті және Санта-Барбара қаласындағы Калифорния штатының университеттеріне тапсырылды. Компьютерлік желі ARPANET деп аталып, 1969 жылы аталған төрт ғылым орталықтарын біріктірді, барлық жұмыстарды АҚШ Қорғаныс министрлігі қаржыландырып отырды. ARPANET желісінің даму қарқыны өте жылдам болды, оны әр түрлі ғылым саласындағы зертеуші-ғалымдар да кеңінен қолдана бастады.<ref>{{cite journal | author=[[J. C. R. Licklider]] | title=Man-Computer Symbiosis | year=1960}}</ref>


[[Сурет:First Web Server.jpg|thumb|right|[[Web server]].]]
[[Сурет:First Web Server.jpg|thumb|right|[[Web server]].]]
Алғашқы ARPANET сервері 1969 жылдың 1 қыркүйегінде Лос-Анджелестегі Калифорния университетінде орнатылды. «Honeywell 516» компьютерінде 12 КБ оперативті жад бар болатын.<ref>{{cite journal | author=[[Leonard Kleinrock]] | title=Leonard Kleinrock's Personal History/Biography: the Birth of the Internet | year=2005 | url=http://www.lk.cs.ucla.edu/personal_history.html | accessdate=May 28, 2009 |title=The history of the Internet }}</ref>
ARPANET желісінің алғашқы сервері 1969 жылдың 1 қыркүйегінде Лос-Анджелестегі Калифорния университетінде орнатылды. Сервер ретінде орнатылған «Honeywell 516» компьютерінің оперативті жад көлемі небәрі 12 КБ болатын.<ref>{{cite journal | author=[[Leonard Kleinrock]] | title=Leonard Kleinrock's Personal History/Biography: the Birth of the Internet | year=2005 | url=http://www.lk.cs.ucla.edu/personal_history.html | accessdate=May 28, 2009 |title=The history of the Internet }}</ref>


1971 жылы желі арқылы электронды почта жіберуге мүмкіндік беретін алғашқы компьютерлік бағдарлама жасалып, ол кеңінен таралды.<ref>{{cite journal | author=[[Ronda Hauben]] | title=From the ARPANET to the Internet | year=2001 | url=http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt | accessdate=May 28, 2009}}</ref>
1971 жылы желі арқылы электронды почта әртүрлі хабарламалар жіберуге мүмкіндік беретін алғашқы компьютерлік бағдарлама жасалып, кеңінен тарала бастады.<ref>{{cite journal | author=[[Ronda Hauben]] | title=From the ARPANET to the Internet | year=2001 | url=http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt | accessdate=May 28, 2009}}</ref>


1973 жылы бұл желіге трансатлантикалық телефон сымы көмегімен Ұлыбритания және Норвегияның ұйымдары қосылып, желі халықаралық сипат алды.<ref name="NetValley">[http://www.netvalley.com/intval.html "Roads and Crossroads of Internet History"] by Gregory Gromov. 1995</ref>
1973 жылы бұл желіге трансатлантикалық телефон сымы көмегімен Ұлыбритания және Норвегияның ұйымдары қосылып, желі халықаралық сипат ие болды.<ref name="NetValley">[http://www.netvalley.com/intval.html "Roads and Crossroads of Internet History"] by Gregory Gromov. 1995</ref>


1970-жылдары интернет желісі негізінен электронды почтаны жіберу үшін пайдаланылды. Бірақ, интернет желісі басқа техникалық стандарттар негізінде жасалған желілермен байланыс орната алмайтын еді. <ref>{{cite news | title=An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution | work=An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution | url=http://partners.nytimes.com/library/tech/99/12/biztech/articles/122099outlook-bobb.html?Partner=Snap | accessdate=November 25, 2005 | date=December&nbsp;20,&nbsp;1999}}</ref>
1970-жылдары интернет желісі тек электронды почта арқылы ақпарат жіберу үшін ғана пайдаланылды. Бірақ, бір кемшілігі интернет желісінің басқа техникалық стандарттарға негізделген желілермен байланыс орнату мүмкіншілігі болмады. <ref>{{cite news | title=An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution | work=An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution | url=http://partners.nytimes.com/library/tech/99/12/biztech/articles/122099outlook-bobb.html?Partner=Snap | accessdate=November 25, 2005 | date=December&nbsp;20,&nbsp;1999}}</ref>


1970-жылдардың соңында мәліметтерді тасымалдау стандарттары кеңінен тарай бастады, олар 1982-83-жылдары бір стандартқа келтірілді. 1983 жылдың 1 қыркүйегінде ARPANET желісі NCP протоколынан TCP/IP протоколына көшірілді, бұл протокол қазіргі кезге дейін желілерді біріктіру үшін қолданылуда. 1983 жылы «Интернет» термині ARPANET желісіне байланысты айтылатын болды.<ref>{{cite web | title=Net was born of economic necessity, not fear | url=http://www.networkworld.com/columnists/2004/0607johnson.html | author=Johna Till Johnson | accessdate=June 15, 2009 }}URL is sufficient attribution</ref>
1970-жылдардың соңында мәліметтерді тасымалдау стандарттары үлкен қарқынмен тарала бастады. 1982-83 жылдары бұлардың барлығы бір стандартқа келтірілді. 1983 жылдың 1 қыркүйегінде ARPANET желісі NCP протоколынан TCP/IP протоколына көшірілді. Бұл протокол қазіргі кезге дейін желілерді біріктіруде кеңінен қолданылады. 1983 жылы ARPANET желісіне қатысты айтылатын «Интернет» термині пайда болды.<ref>{{cite web | title=Net was born of economic necessity, not fear | url=http://www.networkworld.com/columnists/2004/0607johnson.html | author=Johna Till Johnson | accessdate=June 15, 2009 }}URL is sufficient attribution</ref>


1984 жылы домендік аттар жүйесі (DNS) жасап шығарылды.
1984 жылы домендік аттар жүйесі (DNS) жасап шығарылды.


1984 жылы ARPANET желісіне бәсекелес пайда болды. АҚШ Ұлттық ғылыми қоры (NSF) университетаралық ауқымды NSFNet (|National Science Foundation Network) желісін құрып, оған көптеген шағын желілерді (сол уақыттарда-ақ танымал болған Usenet және Bitnet желілерін қоса) біріктірді, бұл желінің ақпарат тасымалдау қабілеті ARPANET желісіне қарағанда, біршама артық еді. Бір жыл ішінде бұл желіге 10 мыңдай компьютер қосылды.<ref>{{cite book | authorlink = Katie Hafner | last = Hafner | first = Katie | title = Where Wizards Stay Up Late: The Origins Of The Internet | publisher = Simon & Schuster | year = 1998 | isbn = 0-68-483267-4 }}</ref>
1984 жылы ARPANET желісіннен бөлек жаңа желілер пайда бола бастады. Солардың бірі АҚШ Ұлттық ғылыми қоры (NSF) өз ішіне көптеген шағын желілерді (сол уақыттарда-ақ танымал болған Usenet және Bitnet желілерін қоса) біріктірген университетаралық ауқымды NSFNet (|National Science Foundation Network) желісін құрды. Бұл желінің ақпарат тасымалдау қабілеті ARPANET желісіне қарағанда, біршама артық еді. Бір жыл ішінде бұл желіге 10 мыңдай компьютер қосылды.<ref>{{cite book | authorlink = Katie Hafner | last = Hafner | first = Katie | title = Where Wizards Stay Up Late: The Origins Of The Internet | publisher = Simon & Schuster | year = 1998 | isbn = 0-68-483267-4 }}</ref>


1988 жылы Internet Relay Chat (IRC) протоколы жасалып, Интернетте нақты уақытта сөйлесу (чат) мүмкіндігі пайда болды.<ref>[http://www.livinginternet.com/i/ii_licklider.htm Licklider and the Universal Network]</ref>
1988 жылы Internet Relay Chat (IRC) протоколы жасалып, Интернетте нақты уақытта сөйлесу (чат) мүмкіндігі пайда болды.<ref>[http://www.livinginternet.com/i/ii_licklider.htm Licklider and the Universal Network]</ref>
34-жол: 34-жол:
1998 жылы рим папасы [[Иоанн Павел]] II [[Бүкіләлемдік Интернет Күні]]н 30 қыркүйек деп бекітті.<ref name="BBC Technology">[http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/8331253.stm Celebrating 40 years of the net], by Mark Ward, Technology correspondent, BBC News, October 29, 2009</ref>
1998 жылы рим папасы [[Иоанн Павел]] II [[Бүкіләлемдік Интернет Күні]]н 30 қыркүйек деп бекітті.<ref name="BBC Technology">[http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/8331253.stm Celebrating 40 years of the net], by Mark Ward, Technology correspondent, BBC News, October 29, 2009</ref>


Қазіргі кезде Интернетпен тек қана компьютерлік желілер арқылы емес, сонымен қатар, байланыс спутниктері, радиосигналдар, кабельдік теледидар, телефон, ұялы байланыс, арнайы оптикалық-талшықтық желілер және электр желілері арқыы да байланысуға болады.<ref>[http://www.merit.edu/about/history/article.php ''A Chronicle of Merit's Early History''], John Mulcahy, 1989, Merit Network, Ann Arbor, Michigan</ref>
Қазіргі кезде Интернет желісіне тек қана компьютерлік желілерден бөлек, байланыс спутниктері, радиосигналдар, кабельдік теледидар, телефон, ұялы байланыс, арнайы оптикалық-талшықтық желілер және электр желілері арқылы да байланысуға болады.<ref>[http://www.merit.edu/about/history/article.php ''A Chronicle of Merit's Early History''], John Mulcahy, 1989, Merit Network, Ann Arbor, Michigan</ref>


== Дереккөздер ==
== Дереккөздер ==

00:35, 2012 ж. ақпанның 8 кезіндегі нұсқа

Интернет тарихы - компьютерлік құрылғылар жұмыс жасай бастаған уақыттан басталады (1950-1960 жылдар аралығы). [1]

Сурет:Leonard-Kleinrock-and-IMP1.png
Профессор Леонард Клейнрок-тің Лос-Анджелестегі ең алғашқы ARPANET Interface Message процессор-інің қасында

1957 жылы Кеңес Одағы Жердің жасанды серігін ұшырып, космостық кеңістікте бірқатар алға шыққан болатын. Бұл өз кезегінде АҚШ-да біршама алаңдатушылық тудырып, АҚШ Қорғаныс Министрлігі ақпаратты тасымалдаудың сенімді жүйесін құру туралы шешім қабылдады. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін АҚШ-тың алдыңғы қатарлы жобаларды зерттеу агенттігі (ARPA) компьютерлік желі құруды ұсынды. Бұл желіні құру ісі Лос-Анджелестегі Калифорния университеті, Стэнфорд зерттеу орталығы, Юта штатының университеті және Санта-Барбара қаласындағы Калифорния штатының университеттеріне тапсырылды. Компьютерлік желі ARPANET деп аталып, 1969 жылы аталған төрт ғылым орталықтарын біріктірді, барлық жұмыстарды АҚШ Қорғаныс министрлігі қаржыландырып отырды. ARPANET желісінің даму қарқыны өте жылдам болды, оны әр түрлі ғылым саласындағы зертеуші-ғалымдар да кеңінен қолдана бастады.[2]

Web server.

ARPANET желісінің алғашқы сервері 1969 жылдың 1 қыркүйегінде Лос-Анджелестегі Калифорния университетінде орнатылды. Сервер ретінде орнатылған «Honeywell 516» компьютерінің оперативті жад көлемі небәрі 12 КБ болатын.[3]

1971 жылы желі арқылы электронды почта әртүрлі хабарламалар жіберуге мүмкіндік беретін алғашқы компьютерлік бағдарлама жасалып, кеңінен тарала бастады.[4]

1973 жылы бұл желіге трансатлантикалық телефон сымы көмегімен Ұлыбритания және Норвегияның ұйымдары қосылып, желі халықаралық сипат ие болды.[5]

1970-жылдары интернет желісі тек электронды почта арқылы ақпарат жіберу үшін ғана пайдаланылды. Бірақ, бір кемшілігі интернет желісінің басқа техникалық стандарттарға негізделген желілермен байланыс орнату мүмкіншілігі болмады. [6]

1970-жылдардың соңында мәліметтерді тасымалдау стандарттары үлкен қарқынмен тарала бастады. 1982-83 жылдары бұлардың барлығы бір стандартқа келтірілді. 1983 жылдың 1 қыркүйегінде ARPANET желісі NCP протоколынан TCP/IP протоколына көшірілді. Бұл протокол қазіргі кезге дейін желілерді біріктіруде кеңінен қолданылады. 1983 жылы ARPANET желісіне қатысты айтылатын «Интернет» термині пайда болды.[7]

1984 жылы домендік аттар жүйесі (DNS) жасап шығарылды.

1984 жылы ARPANET желісіннен бөлек жаңа желілер пайда бола бастады. Солардың бірі АҚШ Ұлттық ғылыми қоры (NSF) өз ішіне көптеген шағын желілерді (сол уақыттарда-ақ танымал болған Usenet және Bitnet желілерін қоса) біріктірген университетаралық ауқымды NSFNet (|National Science Foundation Network) желісін құрды. Бұл желінің ақпарат тасымалдау қабілеті ARPANET желісіне қарағанда, біршама артық еді. Бір жыл ішінде бұл желіге 10 мыңдай компьютер қосылды.[8]

1988 жылы Internet Relay Chat (IRC) протоколы жасалып, Интернетте нақты уақытта сөйлесу (чат) мүмкіндігі пайда болды.[9]

1989 жылы Еуропада, Ядролық сынақтар бойынша еуропалық кеңес (CERN) қабырғаларында Бүкіләлемдік тор концепциясы пайда болды. Оны әйгілі ағылшын ғалымы Тим Бернерс-Ли ұсынды, ол екі жыл ішінде HTTP протоколын, HTML тілін және URI идентификаторларын ойлап тапты.[10]

1990 жылы ARPANET желісі NSFNet желісімен бәсекелестікке шыдай алмай, өз жұмысын тоқтатты. Осы жылы Интернетке телефон арқылы қосылудың сәті түсті (Dialup access).[11]

1991 жылы Бүкіләлемдік тор Интернетте пайда болды, ал 1993 жылы әйгілі NCSA Mosaic браузері пайда болды.[12]

ICANN-ның Марина Дель Рейдегі штаб-пәтері, Калифорния штаты, АҚШ.

1995 жылы NSFNet желісі бастапқы зерттеу мақсаттарына қайта оралды, енді Интернеттің барлық траффигін маршрутизациялаумен Ұлттық ғылыми қордың суперкомпьютерлері емес, желілік провайдерлер айналыса бастады. Осы жылы Бүкіләлемдік тор FTP арқылы файлдарды тасымалдау протоколын трафик жөнінен басып озып, Интернеттегі ақпарат тасымалдаудың негізгі көзіне айналды, Бүкіләлемдік тор консорциумы (W3C) құрылды. Бүкіләлемдік тор Интернетті өзгертіп, оның қазіргі заманғы бет-бейнесінің қалыптасуына әсер етті деп айтуға болады. 1996-жылдан бастап, Бүкіләлемдік тор Интернет түсінігін толықтай ауыстырды деп айтуға болады.[13]

1990-жылдары Интернет сол уақыттағы желілердің көпшілігін біріктірді (Фидонет сияқты кейбір желілер интернет құрамына кірген жоқ). Интернеттің техникалық стандарттары ашық, ал оны басқаратын белгілі бір компания жоқ болғандықтан, интернеттің дамуы жекелеген желілердің бірігуіне көп әсерін тигізді. 1997 жылы Интернетте 10 млн компьютер болды, 1 миллионнан астам домендік аттар тіркелді. Интернет ақпарат алмасудың ең танымал құралына айналды.[14]

1998 жылы рим папасы Иоанн Павел II Бүкіләлемдік Интернет Күнін 30 қыркүйек деп бекітті.[15]

Қазіргі кезде Интернет желісіне тек қана компьютерлік желілерден бөлек, байланыс спутниктері, радиосигналдар, кабельдік теледидар, телефон, ұялы байланыс, арнайы оптикалық-талшықтық желілер және электр желілері арқылы да байланысуға болады.[16]

Дереккөздер

  1. ↑ "The World’s Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information", Martin Hilbert and Priscila López (April 2011), Science, 332(6025), 60-65.
  2. ↑ J. C. R. Licklider (1960). Man-Computer Symbiosis. 
  3. ↑ Leonard Kleinrock (2005). The history of the Internet. http://www.lk.cs.ucla.edu/personal_history.html. Retrieved May 28, 2009. 
  4. ↑ Ronda Hauben (2001). From the ARPANET to the Internet. http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt. Retrieved May 28, 2009. 
  5. ↑ "Roads and Crossroads of Internet History" by Gregory Gromov. 1995
  6. ↑ An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution, An Internet Pioneer Ponders the Next Revolution (December 20, 1999). Тексерілді 25 қарашаның 2005.
  7. ↑ Johna Till Johnson Net was born of economic necessity, not fear. Тексерілді, 15 маусым 2009.URL is sufficient attribution
  8. ↑ Hafner Katie Where Wizards Stay Up Late: The Origins Of The Internet — Simon & Schuster, 1998. — ISBN 0-68-483267-4.
  9. ↑ Licklider and the Universal Network
  10. ↑ NORSAR and the Internet. NORSAR. Тексерілді, 5 маусым 2009.
  11. ↑ How does the Internet Work?. Тексерілді, 15 маусым 2009.
  12. ↑ Ruthfield, Scott, The Internet's History and Development From Wartime Tool to the Fish-Cam, Crossroads 2.1, September 1995.
  13. ↑ About Rand. Paul Baran and the Origins of the Internet. Тексерілді, 14 қаңтар 2006.
  14. ↑ Ruthfield, Scott, The Internet's History and Development From Wartime Tool to the Fish-Cam, Crossroads 2.1, September 1995.
  15. ↑ Celebrating 40 years of the net, by Mark Ward, Technology correspondent, BBC News, October 29, 2009
  16. ↑ A Chronicle of Merit's Early History, John Mulcahy, 1989, Merit Network, Ann Arbor, Michigan

Үлгі:Link GA

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Интернет_тарихы&oldid=847957» бетінен алынған