Гарифуна бетінің кодын көру

{{Этникалық топ
|атауы      = Гарифуна
|төл атауы  = Гаринагу
|сурет      =Garifun people with traditional drums.jpg
|сурет тақырыбы      =
|саны       = 400 000<ref>{{Cite book |url=http://www.cinu.mx/AFRODESCENDENCIA.pdf |title=Afrodescendencia: Aproximaciones contemporáneas desde América Latina y el Caribe |date=2011 |access-date=2021-03-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160818173431/http://www.cinu.mx/AFRODESCENDENCIA.pdf |archive-date=2016-08-18 |url-status=dead |language=es |first=Carlos |last=Agudelo |chapter=Los garifunas, identidades y reivindicaciones de un pueblo afrodescendiente de América Central |pages=59–66}}</ref>
|аймақ      =
|аймақ1     = {{Байрақ|Гондурас}}
|саны1      = 200 000
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|АҚШ}}
|саны2      = ~ 200 000
|түсініктемелер2     =
|аймақ3     = {{Байрақ|Белиз}}
|саны3      = 15 000
|түсініктемелер3     =
|аймақ4     = {{Байрақ|Гватемала}}
|саны4      = 5000
|түсініктемелер4     =
|аймақ5     = {{Байрақ|Никарагуа}}
|саны5      = 2000
|түсініктемелер5     =
|тілдері    = [[гарифуна тілі]], [[ағылшын тілі]], [[испан тілі]]
|діні       = дәстүрлі нанымдар, [[католицизм]]
|этникалық топтары   =
|ескертпелер  =
}}
'''Гарифуна''' — Кариб аралдарында мекендейтін халық. Американдық және негроидтық нәсілдердің өкілдерінің қоспасы болатын метистер басым.
Орталық Америка мен Кариб аралдарында шағын елдер өте көп болғандықтан, Гарифуналар [[Гондурас]], [[Гватемала]], [[Белиз]], [[Гваделупа]], [[Никарагуа]] және [[Сент-Винсент және Гренадиндер|Сент-Винсент және Гренадин]] аралдарында, сондай-ақ, бірқатары [[Америка Құрама Штаттары]]нда тұрады.

== Тілі ==
Олар аравакан тілдерінің жағалау тармағының та-майпури тобының [[гарифуна тілі]]нде сөйлейді.
[[Испан тілі]] де кең таралған, Белиз мен Никарагуада ағылшын-креол тілдері бар.<ref>https://braxru.ru/375f8c0e/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%B0{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

== Діні ==
Көптеген гарифуналар әртүрлі шамандық және синкретикалық нанымдарды пайдаланады. Сонымен қатар, ресми түрде олар [[Христиандық|христиандар]] - жартылай [[Католицизм|католиктер]], жартылай [[Протестантизм|протестанттар]]. Католицизм испан және француз ықпалымен, ал протестантизм (англиканизм және методизм) британдықтармен байланысты.<ref>https://dzen.ru/a/YRKXSvAO6jCid2ki</ref>

== Тарихы ==
Гарифуналар - Карибтердің (калипуна) ұрпақтары, олар Сент–Винсент аралын басып алып, аралға 1635 жылы апатқа ұшыраған испандық құлдық кемелерден келген аравактар мен қара нәсілділермен араласқан. Кейінірек аралға Барбадос, Сент-Люсий және басқалардан келген қара нәсілділер топтары қоныс аударды.

1797 жылы Гарифунды британдықтар Қазіргі Гондурас жағалауындағы Роатан аралына қоныстандырады, ол жерден көп ұзамай Орталық Американың жағалауын мекендеп, қазіргі Ливингстон, Пунта-Горда, Дангрига қалаларында елді мекендер құрылды.<ref>https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2344841?ysclid=lptda6qg2d987182023</ref>

== Кәсібі ==
Дәстүрлі кәсіптері - аңшылық және қолмен атқарылатын [[егіншілік]]. Қазіргі гарифтер плантацияларда жалдамалы жұмыс істейді, балық аулаумен және фермерлік кәсіппен айналысады. Материалдық мәдениет белиздіктердің, гватемалалықтардың және гондурастардың мәдениетіне жақын.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/549/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

== Тұрмыс салты ==
Олар ауылдық қауымдастықтарда тұрады. Никарагуалық отбасыларда дәстүр бойынша маңызды шешімдерді ер адам қабылдайды және балаларға өздеріне қажетті мінез-құлықты сіңіреді. Көптеген отбасы мүшелері жиі бірге тұрады, мысалы, ата-әжелер мен нағашылар.

Ерлер костюмі кең шалбармен, сондай-ақ ашық түстермен сипатталады. Дененің жоғарғы бөлігінде түрлі-түсті маталардан жасалған жейделер қолданылады
Әйелдерге арналған костюм үш бөліктен тұрады: «чегуиди» - блузка немесе түнгі көйлек, «гуду» - белдемше және орамал «музи».
Блузкалар немесе түнгі көйлектердің жеңдері тар, жағасы төртбұрышты, шілтерлі және алдыңғы жағында түймелер бар. Белдемше түтік түрінде түзу болуы мүмкін немесе бірнеше жүздерден немесе жолақтардан басталуы мүмкін. Орамалдың ерекше діни мәні бар. Оны діни рәсімдерде қолдану өте маңызды, өйткені ол ата-бабаларды құрметтеу әрекетін білдіреді.

Тамақтың негізін - маниок, балық және теңіз жануарлары, кокос жаңғағы құрайды. Гарифуна тағамдары мен сусындары Орталық Американың байырғы дақылдары мен африкалық тағамдары, соның ішінде балық, тауық еті, маниок және бананды біріктіреді. Мачука, кокос сүті сорпасы мен қуырылған балық қосылған жасыл банан пюресі тағамы - дәстүрлі Гарифуна тағамы. Маниок наны көптеген тағамдармен бірге беріледі (тоқаш, банан наны және асқабақ наны).

Африкалық дәстүрлер музыкалық фольклорда да байқалады. Гарифунаның музыкалық стильдері соқпалы аспаптарды қолдануымен және праймеро (тенор) және сегунда (бас) барабан ырғақтарын біріктіретін ерекше барабанмен ойнауымен танымал.<ref>https://globalsherpa.org/garifunas-garifuna/</ref><ref>https://ru.thpanorama.com/articles/cultura-general/traje-garfuna-caractersticas-principales.html</ref><ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GARI</ref>

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Солтүстік Америка халықтары}} 
{{бастама}}
[[Санат:Гондурас этникалық топтары]]
[[Санат:Белиз этникалық топтары]]
[[Санат:Гватемала этникалық топтары]]
[[Санат:Никарагуа этникалық топтары]]
[[Санат:Америка халықтары]]