Джэрмэн
| Джэрмэн Федерациэ Республикэ Bundesrepublik Deutschland | |||||
| |||||
| |||||
| Гоуидзэр: «Einigkeit und Recht und Freiheit (Зэгуэтынрэ ПӀалъэрэ Хуитыныгъэрэ)» | |||||
Къэрал уэрэд: «Джэрмэнхэм я уэрэдыжь» ( едэӀун (info))
| |||||
| Щыхалъхьар | 843 гъэм | ||||
| Нэхъышъхьэбзэхэр | джэрмэныбзэ[1] | ||||
| Къалэ нэхъышъхьэр | Берлин | ||||
| Къалэ нэхъ инхэр | Берлин, Гамбург, Мунхен, Колн | ||||
| ӀэнатӀэ хабзэр | Федерациэ парламентым и республикэ | ||||
| Федерал президент Федерал канслер |
Кристиан Вулф Ангела Меркел | ||||
| ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр |
63-нэ дунем 357 021 км² 2,42 | ||||
| Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2010) • Ӏувагъыр |
81 757 600 цӀыху 229 цӀыху/км² | ||||
| ВКӀуП • КъыхэкӀыр (2009) • Зы цӀыхум къытехуэр |
$2, 806 трлн. (5-нэ) $34,219 | ||||
| Этнохоронимыр | джэрмэн, джэрмэнхэ | ||||
| Сомыр (Валутэр) | Еуро | ||||
| Интернет-доменхэр | .de | ||||
| Телефон кодыр | +49 | ||||
| Зэманыгъуэхэр | +1 | ||||
| |||||
Джэрмэн Федерациэ Республикэ, Джэрмэн (джэр-бз. Bundesrepublik Deutschland, Deutschland; ур-бз.: Федеративная Республика Германия, Германия) — къэрал Еуропэм икум. Икъэралгъунэхэр здырикlуэр Диниэм, Полшэм, Чехым, Аустрэм, Шуэцарэм, Фрэнджым, Луксембургым, Белгэм, Нидерландхэм.
Къалэ lаташъхьар - Берлин. Къэрал lанатlэр - пэрламент республикэ. Къэралыр 16 куэйкlэ гуэча. Джэрмэныр Еуропэ Зэгуэтым, Лъэпlкъ Зэгуэт Хасэм яхэт.
Тхыдэ
Япэдыду джэрмэнхэмрэ келт лъэпlкъхэмрэ ягугъ тхыдэм щашъыр пэсырей алыджхэмрэ урымхэмрэ. Апхуэду яперей дыдэхэм ящыщыр 98 ди лъэхъэнэм щыщ. Тацитым тхыдэ-тхыгъэм иритхауэ щыта. Урым къэралыр хэкlуэда яуж Къуэхапlэ Еуропэм Франк къэрал зэфlоувэ 300 илъэс текlа яуж, Карлышхуэр тету. Карл икъэрал-шlыпlэм иджырей къэрал бжыгэр хеубыдэ, Джэрмэнри якlыгъу. Ауэ Карлышхэ икъэралыр куэдрэ щытакъым, икъэрылъхухэм ягуэчыжьри къэралищ хъуа - Къуэхьапlэфранк (яужкlэ Фрэндж хъуа), Къуэкlыпlэфранк (яужкlэ Джэрмэн хъуа), Курыт Къэрал (яужым Урым, Прованс, Лотарингэ хъужьа)
Джэрмэн къэралыр къыщыхъуар 2 мазае 962 гъэ рауэ ялъытэ. А махуэм пщы Оттон I Рим Къэралым техьа. Пщыхэр тауэ мыпылъами Рим Къэралыр (Урым Къэрал) зэгуэту яхуэмыlыгъу бжыгъу зэгуэкlа, къэрал хуиту. Апхуэду 1806 гъэм нэгъунэ щыта, фрэндж Наполеоныр къохьари Джэрмэным инэхъыбэмрэ, Аустриэмрэ еубыд.
- 1914 гъэм Джэрмэныр Япэрей Дунейпсо Зауэм хохьа, а зауэм пэштыхь-къэралыр хокlуадэри Веймар республикэ мэхъу.
- 1933 Джэрмэным иlаташъхьу Адолф Гитлер трагъэувэ, яужкlэ къэралым иlанатlэ псор еубыдри 1939 гъэм lохугъэ иригъэкlуэкlахэм Етlуанэ Дунейпсо Зауэр къыхокlыр.
Етlуанэ Дунейпсо Зауэм хэкlуэда яуж къэралъыр пlлlыуэ ягуэчри аккупацэ яшъыр советымрэ, америкэмрэ, британымрэ, фрэнджымрэ джоуэ. 1949 гъэм америкэм, британиэм, фрэнджым яlыгъар Джэрмэн Федерациэ Республикэ яшъыр, советым иlыгъар Джэрмэн Демократ Республикэ мэхъур
1990 гъэм ДжДР хохьа ДжФР зы къэрал мэхъур
Джылэр
1 щIышылэм 2009 гъэм Джэрмэным 82 002 356 джылу дэс.
Къуэджэм джылу дэсыр 10 % къуэдера, 90 % къалэхэмрэ, къыбгъэдэт урбанизациэхэмрэ.
Къалэ нэхъ инхэмрэ, джылу дэсхэмрэ (2008 гъэмкlэ): Берлин - 3 424 700; Гамбург - 1 773 200; Миунхен - 1 315 400; Кёлн - 996 700; Франкфурт Майным - 670 600.
Лъэпlкъхэр
Нэхъыбэр - джэрмэн ( 92 % ), Бранденбург Саксониэ куейхэм луж сербхэр мэпсо ( мин 60 ); ишъхъэрэ лъэныкъуэм Шлезвиг-Голштейным - даниэхэр мэпсо ( мин 50 ), абы пэмыкlыу къэралым 6 750 000 милыуану хэку-хэсу щопсоухэ, абыхэм: тыркуу - 1 749 000; япэрей Югославиэм щыщ - 930 000; Урысейм - 187 000; Укрэинэм - 129 000
Диныр
Джэрмэным янэхъыбэр - чыристэн, ахэм: католику - 32, 4 %, лутерану - 32, 0 %, мыслимэну 3, 2 %, дурт диным пылъу - 0, 12 % абы пэмыкlыу 31 % джэрмэным иджылэр Тхьаншэ.
Куейхэр
.svg)
| Куей | Къалэ lаташъхьа | Куэйм иджэрмэныцlэ | Къалэ lаташъхьам иджэрмэнабзэ |
|---|---|---|---|
| 1. Баден-Виуртемберг | Штутгарт | Baden-Württemberg | Stuttgart |
| 2. Къэрал шъхьахуит Бавариэ | Мюнхен | Freistaat Bayern | München |
| 3. Берлин | Берлин | Berlin | Berlin |
| 4. Бранденбург | Потсдам | Brandenburg | Potsdam |
| 5. Къалэ ганзей шъхьахуит Бремен | Бремен | Freie Hansestadt Bremen | Bremen |
| 6. Къалэ ганзей шъхьахуит Гамбург | Гамбург | Freie und Hansestadt Hamburg | Hamburg |
| 7. Гессен | Висбаден | Hessen | Wiesbaden |
| 8. Мекленбург — Япэрей Помераниэ | Шверин | Mecklenburg-Vorpommern | Schwerin |
| 9. Щlагъ Саксониэ | Ганновер | Niedersachsen | Hannover |
| 10. Ишъхъэрэ Рейн-Вестфалиэ | Дюссельдорф | Nordrhein-Westfalen | Düsseldorf |
| 11. Рейнланд-Пфалц | Майнц | Rheinland-Pfalz | Mainz |
| 12. Саар | Саарбриуккен | Saarland | Saarbrücken |
| 13. Шъхьахуит къэрал Саксониэ | Дрезден | Freistaat Sachsen | Dresden |
| 14. Саксониэ-Анхалт | Магдебург | Sachsen-Anhalt | Magdeburg |
| 15. Шлезвиг-Голштейн | Кил | Schleswig-Holstein | Kiel |
| 16. Шъхьахуит къэрал Тиурингиэ | Эрфурт | Freistaat Thüringen | Erfurt |
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |
Еуропэм и къэралхэр |
||
|---|---|---|
| Къэралхэр | Азэрбиджан¹ • Албаниэ • Алыджей • Андоррэ • Аустрэ • Белгиэ • Балгариэ • Боснэрэ Хьэрцеговинэрэ • Британиэшхуэ • Ватикан • Даниэ • Джэрмэней • Ермэлы¹ • Ирлэнд • Ислэнд • Къазахъстэн² • БгыфӀыцӀей • Латвиэ • Лэхьый • Литоу • Лихтэнштейн • Луксембург • Македониэ • Малтэ • Мэжарей • Молдавиэ • Монако • ЩӀылъабжьэхэр • Норуегиэ • Португал • Италэ • Румыниэ • Сан-Марино • Сербиэ • Слоуакэ • Слоуэнэ • Тырку² • Украинэ • Урысей² • Урысыху • Финлэнд • Фрэнджей • Хоруатиэ • Хъырцей¹ • Чехиэ • Шуэц • Шуэцарэ • Исбухьэн • Эстониэ • Шотлэнд • Уэлс |  |
| ЧӀыпӀэм шъхьэфимыт | Аландхэм хы тӀыгухэр • Гернси • Гибралтар • Джерси • Мэн хы тӀыгухэр • Фарерхэм хы тӀыгухэр • Шпицберген • Ян-Майен | |
| Дунейпсом къамылъыта къэрал | Азгъей • Косово • Приднестровиэ | |
| ¹ Ныкъуэу е лъэныкъуэкӀэ Еуропэм хэт къэралхэр. ² Азиэм. | ||