Jump to content

Еуропэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Тхыгъэр къыздрахар Уикипедиэ
Content deleted Content added
цӀ r2.7.3) (робот изменил: pnb:یورپ
397 сатырыр 397 сатырыр
[[pl:Europa]]
[[pl:Europa]]
[[pms:Euròpa]]
[[pms:Euròpa]]
[[pnb:یوروپ]]
[[pnb:یورپ]]
[[pnt:Ευρώπην]]
[[pnt:Ευρώπην]]
[[ps:اروپا]]
[[ps:اروپا]]

19:16, 26 ФокӀадэ 2012 версие

Еуропэ

Еуропэ (ур-бз.: Европа) — дуней лъэныкъуихым изы. Азиэм дэкlыгъу Еуразиэ континентым хэт, зэхэту 10 милыуан км² хуэдиз мэхъу. Цlыху исыр 733 милыуану.

Цlэр

Алыдж мифологием хэта бзылъхугъэ Еуропэм ицlэкlэ траlуа, финикийхэм ягуащу щытауэ, ар Зевсым идыгъуауэ Критым ехьыр.

Езы цlэр къызхэкlар фрэндж лингвист Шэртеным къыхуэшъакъым (адре лингвист бжыгъэхэми хуэду).

Шlыпlэгъунэр

Пэсырей алыджхэм япэм Еуропэр зыми хэмыту икlи нэмысу, Азиэми, Африкэми ялъытэт. Яужым Еуропэр шlышхуэ иджыпсту Еуразиэ зицlэм итэкъыр цlыкlу зэрщытыр къыщашъэм ишlыпlэгъунэр къуэкlыпlэм Тэнкlэ ирагъакlу кlадза.

XV илъэсишъэхэм, Эспаниэм мыслимэну хъуар щырахум, византийхэр - Азиэм тыркухэм. Еуропэр зэман гуэрэкlэ дунейпсом чристану изакъуэ къынат. Ауэ иджыпсту, дунейм чристану нэхъыбэ ис Еуропэм исым нэхърэ. XIX илъэсишъэхэм дунейпсом ипромышленностыр Еуропэм щыlа.

В. Татищевым 1720 гъэм Еуропэм икъуэкlыпlэ шlыпlэгъунэр Уралым нэс ягъэкlуэтэну мэлъаlуэ. Хом-хомурэ шlыпlэгъунэ кlэр апхуэду ялъытэн кlадзэ, япэкlэ Урысем яужкlэ дунейпсом.

Тхыдэ

Зэман куэдрэкlэ цlыхухэр имысу, имытlысхьу Еуропэм щыта. Курджым ипшъэ-къуэкlыпlэм къагъуэта 1,8 милыуанкlэ узэlабэкlыжьмэ цlыху исауэ, якъумшъэ, ахэр Homo habilis-мрэ Homo erectus-мрэ ящыщхэ, яужкlэ а "лъэпlкъхэр" зэр Азиэм и ипшъэмкlэ зэбгырыкlахэ.

Цlыхур тэнэ къыкlыу Еуропэм къэкlуами къашъэфкъым тынчу. Яшъэ къуэдер Еуропэм цlыхур "къэхъуакъым", "зэфlэувакъым". Индиэм япэрехэр къикlа хуэдууи мэгугъэхэ ауэ гипотезэ нэхъ зтетхэр Африкэм къыкlауэ.

Еуропэм дэтlысхьапахэр гейделберг-цlыхумрэ абы къытекlа ( ягугъу ) неандерталымрэ, абы пэмыкlыу етlуанэр еуропэ дунем хуэгъэсэбэпауэ щытт.

Япэдыдэу Еуропэм иджырей цlыхур (Homo sapiens sapiens) щихьар зэргугъэхэмкlэ 35 иэ 28 илъэс минкlэ узэlэбэкlыжьмэ, ар неандырталым икlуэдыкlэуи ящохъу.

Еуропэм икъэралхэр

Къэралхэр
Ныпыр Хэкур Къалащхьэр
Еуропэм и къухьэпlэр
Аустрэ Вена
Андоррэ Андоррэ-ла-Велиэ
Белгэ Брусел
Британэшхуэ Лондон
Джэрмэн Берлин
Ирлэнд Дублин
Лихтэнштейн Вадуц
Луксембург Луксембург
Монако Монако
Нидерлэндхэр Амстердам
Фрэндж Париж
Шуэцарэ Берн
Еуропэм и ищхъэрэр
Даниэ Копенгаген
Ислэнд Рейкьявик
Норвегэ Осло
Финлэнд Хелсинки
Шуэц Стокголм
Еуропэм и къуэкlыпlэр
Азгъей Согъум
Болгариэ Софиэ
Венгрэ Будапешт
Латвиэ Рига
Литоу Вилнус
Молдавиэ Чишинау
Полшэ Варшава
Румыниэ Бухарест
Слоуакэ Братислава
Хуэхуэлей Киеу
Урысыху Минск
Чех Прага
Эстониэ Таллин
Еуропэм и ипшъэр
Албаниэ Тирана
Босниэрэ Герцеговинэрэ Сараево
Ватикан Ватикан
Алыдж Афинхэ
Эспаниэ Мадрид
Урым Рим
Македониэ Скопье
Малтэ Валетта
Португал Лисбон
Сан-Марино Сан-Марино
Сербиэ Белград
Слоуэнэ Лублана
Хоруатиэ Загреб
Къушъхьафlыцlэ Цетине

Ныкъуэу е лъэныкъуэкlэ Еуропэм хэт къэралхэр

Текlыпlэхэр

ak:Yurop