НапэкӀуэцӀ Нартсанэ и япэрей тхыгъэ щытыкӀэм хэплъэн

{{Infobox settlement Russia
 |статусыр = Къалэ
 |адыгэцӀэр = Нартсанэ
 |ицӀэдыдэр = {{Lang-ru|Кисловодск}}
 |зыхэхьэр = 
 |дэмыгъэ = Coat of Arms of Kislovodsk (Stavropol kray).png
 |нып = 
 |сурэт = Kislovodsk from Koltso-gora.jpg
 |дэмыгъэм и бгъуагъ = 
 |ныпым и бгъуагъ = 
 |lat_deg = 43 |lat_min = 55 |lat_sec = 
 |lon_deg = 42 |lon_min = 43 |lon_sec = 
 |CoordAddon              = RU
 |CoordScale =
 |къэралым и шӀыпӀэтхыпхъэм и инагъыр  = 
 |хэкум и шӀыпӀэтхыпхъэм и инагъыр = 
 |куейм и шӀыпӀэтхыпхъэм и инагъыр = 
 |хэкур зыхуэдэр = 
 |хэку = Ставропол Къэрал
 |тхылъым хэкур = Ставропол Къэрал
 |куейр зыхуэдэр = Къалэ куей
 |куей = Нартсанэ
 |тхылъым куейр = Ставропол Къэрал
 |лъэпкъыгъуэр зыхуэдэр = 
 |лъэпкъыгъуэ = 
 |тхылъым лъэпкъыгъуэр = 
 |къэралым и шӀыпӀэтхыпхъэр = 
 |хэкум и шӀыпӀэтхыпхъэр = 
 |куейм и шӀыпӀэтхыпхъэр = 
 |кӀуэцӀ гуэшыгъуэр =
 |тхьэмадэр зыхуэдэр = мэр
 |тхьэмадэ = Луценко Наталиэ
 |щыхалъхьа махуэр = 1803
 |япэреуэ и гугъыр = 1803
 |и цӀэуэ щытахэр = 
 |статус щыкӀэдзауэ = 1903
 |и инагъыр = 71,83
 |лъагагъэр зыхуэдэр = 
 |хьэблэкум и лъагагъэр = 800
 |климат =
 |нэхъышъхьэбзэ = 
  |джылэ = 129 496
  |джылэбжыгъэм и гъэр = 2009
  |Ӏувагъыр = 
  |агломерациэ = 135 300
  |лъэпкъхэр = [[Урысхэр|урыс]] (75,3 %)<br />[[Ермэлыхэр|ермэлы]] (12,1 %)<br />[[Къэрэшейхэр|къэрэшей]] (10,15 %)
  |динхэр = 
  |этнохоронимыр = Нартсанейхэ
 |зэманыгъуэр = 
 |DST = 
 |телефоным и кодыр = 87937
 |почтэ индексыр = 357700
 |автом и кодыр = 26
 |идентификаторыр зыхуэдэр = 
 |цифрэмкӀэ идентификаторыр = 
 |категориэ Commons идеж = Kislovodsk
 |сайтыр = http://kislovodsk-kurort.org
 |сайтым и бзэр = 
}}
'''Нартсанэ''' ({{Lang-ru|Кисловодск}}) — [[Урысей|Урысейм]] хэт [[Ставропол къэрал|Ставропол къэралым]] и къалэ. ЗыгъэпсэхупӀэ къалэхэм ящыщ. [[Ӏуашъхьитху хьэблэхэр|Ӏуашъхьитху хьэблэхэм]] я зы. [[Шъэт-Къалэ|Шъэт-Къалэм]] км. 234 пэщыл, Къаукъазышхуэм и Ӏуашъхьэ лъабжъэхэм якӀэту ишъхърэ лъэныкъуэмкӀэ. Урысхэр щытӀысар а шӀыпӀэм 1803 гъэм, абы ипэкӀэ а шӀыпӀэм къэбэрдей лъэпкъымрэ абазэ лъэпкъхэмрэ я гъунапкъэр ирикӀуэт, [[Джэнтемырхэ|Джэнтемыр]] [[Абазэхэ|абазэ]] пщыхэм я шӀыпӀу иубыду нэхъыбэр.

Къалэм джылу дэсыр 149, 496

И инагъыр 71,83 км²

== Хэкумэтх ==
Нартсанэ [[Ставропол къэрал|Ставропол къэралым]] ипшъэ лэныкъуэм хэт, [[Къэрэшей-Шэрджэс|Къэрэшей-Шэрджэсымрэ]] [[Къэбэрдей-Балъкъэр|Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ]] я гъунапкъэхэм Ӏуту, [[Ӏуащхьэмахуэ]] км 65-кӀэ пэщылъу, ГумцӀыкӀу и псыхъуэм дэту.

== Тхыдэ ==
Мыекъуапэ Къэралыгъуэм (ди лъэхъэнэм ипэкӀэ 3500-1200) къыщыкӀэдзауэ Нартсанэ и шӀыпӀэм цӀыху исахэ, Мыекъуапэ Къэралыгъуэм яуж Ишъхъэрэ-Къаукъаз лъэпкъхэр къохьэхэ; яужкӀэ Къубан културэм щыщхэр; абыхэм яуж иту кӀуэхэр Аланхэр; XVI лъэхъэнэм щыщу адыгэ-абазэ лъэпкъхэм ящыщ сынхэр, кхъэ Ӏуашъхьэхэр къалэм ихъуреягъ шӀыпӀэхэм къыщагъуэтыр тхыдэ-Ӏазэгъуэхэм. XIX лъэхъэнэм адыгэ-абазэ лъэпкъхэр щопсоу къалэм и шӀыпӀэм (къэбэрдейхэмрэ, (тапанта) ашуахэмрэ)

1803 гъэм урысхэм быдапӀэ халъхьэ Нартсанэм и псынэхэм ядеж.

== Лъэпкъ дэсхэр ==
* Урысхэр - мин 94, 415 (70 %)
* Ермэлыхэр - мин 17, 496 (12,96 %)
* Къэрэшейхэр - мин 12, 475 (10,15 %)
* Украинхэр - мин 2, 951 (2,27 %)
* Абазэхэр - мин 2, 596 (1,97 %)
* Курджы - мин 1, 364 (1,05 %)

Абыхэм пэмыкӀыу дэсхэр: ''адыгэхэр, алыджхэр, мычгышхэр, осетинхэр.''